Het lijkt er op dat je browser advertenties blokkeert. Scholieren.com kan alleen bestaan door inkomsten van advertenties. We
zouden het lief vinden als je de blokkade voor onze site uit zet. Dankjewel!
De onverwachte rijkdom van Altena door Jan van Mersbergen
Examenleerlingen opgelet: over 50 dagen is het zo ver! Wil jij ook slim leren, zeker slagen? Ontdek alle tips, tests, trucs en tools van Examenbundel en sleep dat diploma binnen. Wil je zeker weten dat je niks mist? Meld je dan snel aan en ontvang alle tips in je mail!
Ik wil slagen!
Feitelijke gegevens
1e druk,
2019
270 pagina's
Uitgeverij: Cossee
Flaptekst
Het is een warme zomermiddag wanneer Frank en zijn zoon de dorpsstraat binnenrijden. Die straat is meestal uitgestorven, maar nu staat er een opvallend klein en broos persoon. Een Japanse heer, een exotische verschijning. Hij komt met het bericht dat Rochat overleden is; de man die dertig jaar geleden zonder opgaaf van reden een heel meer liet omheinen en afsluiten. Hij maakte daarmee een einde aan de lange dagen die de jeugd er in de zomer doorbracht en zette zo een compleet dorp buitenspel, om – zo denken de mensen – zijn eigen hobby te kunnen beoefenen. Rochat werd door iedereen gehaat.
Ook de dochter van Rochat duikt opnieuw op in het dorp. Waarom geeft ze hen de sleutel van het hek rondom het grote meer? Marlies leidt de lezer door een legpuzzel van verhalen en mysteries. Na een nachtelijke zoektocht ontdekt ze samen met Frank dat het meer een geheim in zich draagt dat het gezin geweldige rijkdom kan geven.
Wat doet zo’n plotselinge kans met je? Kies je ervoor om je eigen weg in te gaan, of te delen? Met zijn nieuwe roman slaat Jan van Mersbergen een verrassende weg in. De onverwachte rijkdom van Altena laat zien dat delen pas zin heeft als iedereen ervan profiteert. Een intrigerend verhaal over afgunst en solidariteit onder de uitgestrekte hemel van de Nederlandse polder.
Marlies (48) vertelt in 2019 aan een luisterende, maar naamloze "jij" het verhaal van de onverwachte rijkdom die haar gezin is overkomen. Ze zit dan in een Frans skioord. Vanuit het verhaalheden uit 2019 vertelt ze in elk hoofdstuk terug naar het jaar 2017, wanneer de vader van haar jeugdvriendin overlijdt. Tijdens het vertellen lost Marlies een cryptogram op. De opgaven zijn de titels van de hoofdstukken.
In 2017 hoort Frankie, de man van Marlies, van een Japanner dat de oude mijnheer Rochat is overleden. Hij vindt dat niet erg, want deze zonderling heeft in 1987 een lokaal, natuurlijk zwemwater laten omheinen, waardoor de plaatselijke bevolking een zwemmogelijkheid werd ontnomen. De dochter van Rochat, Eveline, was jeugdvriendin van Marlies en had een tijdje verkering met Frankie. Daarna kreeg hij verkering met Marlies en verdween Eveline naar Amsterdam. Ze werd een beroemd schrijfster.
De familie gaat naar de begrafenis van Rochat en ontmoet de Japanner Murakami. Die heeft een mooie slagzin: "Delen is de ware rijkdom." Ook Eveline is er en die vraagt later of Marlies en Frankie het beheer van De Put op zich willen nemen. Ook in een tweede gesprek met Marlies vraagt Eveline dat. Ze heeft aantekeningen van haar vader met vreemde getallen en Japanse lettertekens. De 8-jarige zoon van Marlies, Willem, is sinds zijn geboorte gehandicapt aan zijn benen. Ze bezoeken vaak het ziekenhuis, maar de zorgverzekeraars willen een dure operatie niet betalen. Willem is echter handig met ICT en weet de Japanse lettertekens te ontcijferen. Op een afbeelding staat KWEKERIJ.
Marlies en Frankie willen nu het zwemwater onderzoeken, maar dat levert eerst helemaal niets op. Een tweede, nachtelijke poging door Frankie en zijn vriend Peet, heeft wel succes. Ze vinden veel zoetwatermossels in netten, en als ze die openbreken, zit er in elke mossel een parel. Als ze de parels zouden verkopen, zijn ze rijk. Ze vertellen vooralsnog niets aan Eveline. Op een zeker moment krijgt Frankie (die visvijvers ontwerpt) een opdracht bij de uitgever van Eveline. Hij moet in Amsterdam een fontein ontwerpen. Hij gaat in die dagen op zoek naar een winkel met sieraden die hem verder kan helpen. Frankie wil de parels verkopen en de opbrengst voor hem zelf houden, maar de boodschap van de Japanner was anders, immers "delen."
Via de uitgever krijgt Marlies een adres in Arnhem, waar een bedrijf zit dat parels inkoopt. De opbrengst is enorm. Ze zijn in één klap rijk. Frankie kan de stress even niet aan en verdwijnt een paar dagen.
Peet is de enige die van de parels weet en ze besluiten hem toch iets te geven. Zijn moeder wil graag een nieuwe platenspeler. Marlies regelt via de Amsterdamse uitgever daarnaast een optreden van Nick & Simon. Dat gebeurt bij de openstelling van De Put. Het hele dorp kan weer vrij zwemmen. Sien geniet erg, maar het is het laatste moment want kort daarop sterft ze.
Marlies en Frankie hebben eindelijke een idee wat ze met geld willen doen. Ze kunnen Willem nu in Duitsland laten opereren. Ze brengen hem weg naar de kliniek waar hij tien dagen moet verblijven. In de tussentijd heeft Marlies een afspraak met Eveline, maar die stuurt haar uitgever naar Altena. Die zegt dat Eveline het verleden met een vervelende vader wil afsluiten, en dat ze dat gaat doen in een boek waarvan de vrouwelijke verteller afgeleid is van Marlies. Ze ziet verder overal van af.
Ineens staat ook de Japanner weer op de stoep. Hij spreekt enkele wijsheden over verhalen van jaloezie, hebberigheid en bezit en zegt nogmaals iets over 'delen.'
De operatie kijkt in eerste instantie geslaagd te zijn. Willem kan na een tijdje weer lopen en Marlies krijgt het idee een groot te koop staand commercieel centrum In de Franse Alpen te gaan runnen. Gehandicapte kinderen kunnen daar geholpen worden, o.a. door Willem. In het laatste hoofdstuk sluit ze haar gesprek met de "jij"af. Willem komt naar het terras. Hij laat op zijn smartphone een filmpje van Eveline zien, die over haar nieuwe boek vertelt en trots haar parelspeld laat zien die Willem voor haar heeft gemaakt. je kunt daaruit interpreteren dat Eveline wel wist van de parels en die doelbewust aan Marlies en Frankie heeft nagelaten. "Zij wist wat delen betekende."
Willem is de 8-jarige zoon met een lichamelijke beperking. Hij hoeft niet naar school. Wel is hij slim en vroeg wijs voor zijn leeftijd. Hij ontrafelt het Japanse briefje.
Frankie
Frankie lijkt het type van ruwe bolster en blanke pit. Hij heeft blijkbaar een prettig lichaam waar vrouwen op zouden kunnen vallen. Er staat niet in het verhaal of hij gevoelig is voor die vrouwelijke belangstelling.
Hij is goed in zijn werk maar minder goed in communicatie. Wanneer de parels woorden ontdekt, vindt hij dat het geld wel aan henzelf mag worden besteed. Hij leeft jaren met wraakgevoelens voor de oude Rochat, omdat die het zwemwater voor de dorpsjeugd onmogelijk heeft gemaakt.
Eveline
Eveline is de dochter van de oude Rochat. Ze was bevriend met zowel Marlies als Frankie. Met Marlies kon ze goed opschieten op school. Met haar vader ging dat aanmerkelijk minder. Die had geen tijd voor haar. Ze hoeft het geld van de parels niet en laat dan aan de minder welgestelde vrienden van vroeger na. Ze is al blij dat ze eindelijk in een boek iets kan schrijven over haar jeugd en haar vader. Daarvoor wil ze het personage van Marlies gebruiken.
Marlies
Marlies heeft een vwo-diploma behaald. maar studeren was er niet bij. Ze ging om, met de rijkere Eveline. Na haar verdwijning is ze in het dorp achtergebleven. ze wil eigenlijk niet buiten de omgeving van haar jeugd komen. Door het geld wordt ze toch onafhankelijker. Ze gaat buiten Nederland naar Frankrijk en wil daar een nieuw leven beginnen.
Ze is in taal veel beter dan Frankie ( vgl. het oplossen van de cryptogrammen) en communiceert ook beter.
"Bij onze Japanner echter geen teleurstelling. Hij lacht vriendelijk naar ons en naar dat briefje en zegt: "To share is the real richness.""
Bladzijde 42
""Sla dit boekje open
en je vindt altijd de wijsheid
die je op dat moment nodig hebt.""
Bladzijde 77
"Als we even later in bed liggen is mijn hoofd nog lang niet aan slapen toe. Eerst de sleutel van het hek. Dan De |Put met water en planten en vissen. De Put met mossel;en. De Put met parels. wat een volgorde."
Bladzijde 140
"De vrouw die haar interviewt zegt: "Zo'n persoonlijk boek, het lijkt me dat je dan extra nerveus moet zijn."
Juist niet, zegt Eveline. Dit boek is mijn overwinning. Met dit boek neem ik afscheid van mijn vader, door alles wat bij hem hoorde weg te geven."
Bladzijde 266
Wanneer Marlies en Frankie onverwacht de beschikking krijgen over een grote hoeveelheid parels die een fortuin vertegenwoordigen, staan ze voor een dilemma. Een Japanner die in het verhaal opduikt, vertelt hun dat "delen de beste vorm van rijkdom" is.
Marlies vindt dat wel een moreel probleem, maar Frankie denkt vooral aan zichzelf. Hij vindt dat ze vroeger ook geen profijt hebben getrokken van anderen, als ze kwamen om geld voor een operatie van hun gehandicapte zoon. Zorgverzekeraars wilden niet betalen. Met het verkregen geld doen ze wel iets terug: ze geven de moeder van Peet een platenspeler en een optreden van Nick & Simon. De bevolking mag weer gebruik maken van het water en ze steken een groot deel van het geld in een Centrum in een skioord, waar o.a. Willem van plan is te gaan zorgen voor andere kinderen die aan hun benen zijn gehandicapt. Hij kan hun voorbeeld worden.
Motieven
Vriendschap
Marlies en Eveline zijn jeugdvriendinnen. Eerst had Eveline verkering met Frankie. nadat die verbroken was, ging Marlies meteen verkering zoeken met Frankie. Dat voelde ook wel een beetje als verraad aan.
De herinneringen van Eveline aan haar vader zijn niet erg gelukkig. Hij had weinig tijd voor haar. Hij wilde een kwekerij voor zoetwatermossels beginnen. na haar Atheneum-opleiding vluchtte ze naar Amsterdam. In haar boeken schrijft ze haar ongelukkige jeugd van zich af.
Dood
De oude mijnheer Rochat gaat dood. Dan start de strijd om de erfenis.
Sien de moeder van Peet gaat eveneens dood.
Ouder-kindrelatie
Marlies en Frankie geven veel om hun gehandicapte zoon Willem. Als ze plotseling rijk worden, willen ze het geld graag gebruiken voor een dure operatie in Duitsland.
Geheim
Dertig jaar is er een geheim geweest bij de afsluiting van het zwemwater. Na de dood van Rochat wordt duidelijk dat er een mosselkwekerij onder het wateroppervlak is aangelegd. Daarin zitten ook nog eens prachtige parels.
Lichamelijke beperking
Zoon Willem heeft een lichamelijke beperking aan zijn benen. Hij moet eigenlijk geopereerd worden. Met het geld van de parels is dat mogelijk.
Het verhaal speelt zich af in Altena. Dat is een voormalige "heerlijkheid" in Noord-Brabant. In een niet nader genoemd dorp heeft een rijke inwoner dertig jaar geleden een zwemwater voor de lokale bevolking afgesloten. Na zijn dood openbaart zich het geheim van het water aan een man en vrouw die een gehandicapte zoon hebben. Het meer was een mosselkwekerij. Als de mossels opgevist en geopend worden, zien Marlies en Frankie dat er in elke mossel een parel zit. Die parels vertegenwoordigen een enorme rijkdom, omdat er in het meer heel veel mosselen worden gevonden. Met het geld dat de parels opleveren, kan het echtpaar goede dingen doen. Ze laten bijvoorbeeld hun gehandicapte zoon Willem in Duitsland opereren.
Een onverwachte rijkdom is hun ten deel gevallen.
Structuur & perspectief
De roman heeft 21 hoofdstukken. Het bijzondere aan de hoofdstukken is dat de titel een cryptische omschrijving is uit een puzzel, die de vertelster probeert op te lossen. De oplossing van die puzzel wordt in elke hoofdstuk wel uitgelegd, maar ik betrapte me erop dat ik gaandeweg het lezen steeds meer probeerde zelf de oplossing te vinden. Dat is wel een grappig bij-effect.
De structuur is dat twee jaar na een belangrijke gebeurtenis in een Brabants dorp het verhaal verteld wordt door een vrouwelijke inwoonster van dat dorp, Marlies. Zij is ook het hoofdpersonage.
Ze vertelt haar verhaal tegen een waarschijnlijk wel aanwezige, maar onzichtbare luisteraar die wordt aangesproken met "jij" en bij haar op een terras zit in een Frans skioord..
Deze Marlies is dus een achteraf-vertelster, maar ze doet dit wel in de o.t.t. Ze vertelt in de ik-vorm.
Decor
Er zijn enkele decors in deze roman.
- Er is allereerst een Brabants dorp in het Land van Altena, waar het grootste deel van de roman zich afspeelt. Een bijzonder decor is De Put, een vroeger zwemwater dat een belangrijke rol speelt in de plotselinge rijkdom van de familie.
- In de tweede plaats is er Amsterdam, waar de dochter van Rochat woont en Frankie een opdracht voor haar uitgever uitvoert.
- Het derde decor is een Frans skioord in de Alpen, waar de familie neergestreken is om met het verkregen geld een Centre Commerce te kopen.
Er zijn enkele tijdlagen.
De ik-vertelster Marlies heeft in haar jeugd een vriendin Eveline Rochat gehad, die eerst verkering had met de huidige man van Marlies, Frankie. In 1987 heeft de vader van Eveline een hek laten zetten om een groot water, De Put. Daardoor kon de bevolking niet meer zwemmen in de natuur.
Dertig jaar later sterft de vader van Eveline Rochat en krijgt de dochter het beheer over De Put. Ze doet dit graag over aan Marlies en Frankie. Dat is dus in het jaar 2017.
Twee jaar later vertelt Marlies het verhaal over de parels aan een "jij-figuur" in een Frans skioord in de Alpen. Dat moet dus 2019 zijn. Dat kan ook goed kloppen met de tekstgegevens die Marlies aan de lezer doorgeeft. Sociale media als Apps, internet, spelen een rol in het verhaal.
Stijl
De stijl van Jan van Mersbergen is helder en vlot. Er komen nauwelijks ingewikkelde zinsconstructies in de roman voor. Dat komt door goed gekozen vertellende ik-figuur, Marlies. De schrijfster Eveline wil graag in die 'gewone'stijl haar nieuwe roman (over haar vader en haar jeugd) schrijven. Er is ook sprake van een voortdurende monoloog. Marlies vertelt immers aan een luisterende "jij."
Grappig zijn ook de cryptogrammen die in de titel van de hoofdstukken staan, waarbij Marlies steeds tips geeft voor het oplossen. Ik betrapte me erop dat ik meer en meer probeerde de oplossingen zelf te vinden. Ook geeft Van Mersbergen een aantal korte, filosofische verhalen aan de lezer mee. Het bekendste daarvan is het verhaal van De Japanse Steenhouwer uit de "Max Havelaar." Dat is ook erg toepasselijk voor de inhoud van de roman die over "bezit en jaloezie" gaat.
Ook de metaforen die Van Mersbergen gebruikt, zijn voor de lezer de moeite waard.
(blz 18) "In die stilte probeer ik na te denken over alles wat er gebeurd is, die zeurende schaafwond die langzaam heelde en een korstje kreeg maar die opspeelt als je er per ongeluk over wrijft, die na al die tijd nog brandt en prikt."
(blz. 123) Peet is onder, soepel als een meerkoetje en net zo'n grote mond, want driftig kwekken kunnen die beestjes wel en net als bij zo'n water vogeltje weet je nooit wanneer ze weer boven komen."
(blz. 155) "Dat gaat ons niet gebeuren, dat gaat mij niet gebeuren. Die verspeelde vis hengelen we binnen en leggen we op het droge, hoe vet hij inmiddels ook is.
(blz. 161) Peet is zo maf als een kroket maar wel betrouwbaar.
(blz. 202) Peet komt aanrijden met zijn moeder. De mensen gaan aan de kant zoals bij Mozes en de Rode Zee."
Slotzin
Als je hier nog even blijft wachten zie je ons zo meteen naar beneden komen. Dank je wel en tot later misschien. Ik ga met hem mee. Ik durf.
Bijzonderheden
Elk hoofdstuk heeft een titel waarin een cryptogram verborgen zit.
Enkele van de aardigste titels met een cryptogram:
- 1 horizontaal : Beloning voor de portier. (Afsluitpremie)
- 1 verticaal : Het fruitpaard is ziek ( Appelschimmel)
- 2 verticaal : Met 'n allen zitten etteren (Samenzweren)
- 4 verticaal : Loyaal en lekker (Trouwhartig)
- 8 horizontaal: Europeaan onder de grond (Metropool)
- 11 horizontaal : Storm en slagregens om jezelf te beschermen (Noodweer)
- 23 horizontaal : Die behandeling is niet zwaar (Lichttherapie)
Recensies
"Deze keer laat Van Mersbergen het daar niet bij, mag de mens misschien een beetje meer, is zijn gedachte. Dat lazen we nog niet eerder op deze manier in zijn romans: Mar en Frankie worden plotseling schatrijk als ze de Put erven. In eenvoudige, rake zinnen, zoals in de liedjes van Sade, de liedjes waar Mar zo van houdt, zien we het gezin nog even worstelen met de onverwachte weelde. Wat verdien je in het leven? Waar heb je recht op? *** (Maaike Lange)"
http://www.janvanmersberg...recensies/
"Moeder de vrouw’ vertelt je op een winters terras in de Alpen een ongelofelijk verhaal. Een gebeurtenis uit het verleden is nog steeds voelbaar in haar plattelandsdorp, wanneer een Japanner genaamd Murakami er op bezoek komt. Er zit veel in deze compacte roman: Oosterse wijsheden, afgewisseld met een sobere, efficiënte schrijfstijl. Je leest door om te weten wat in godsnaam de ‘onverwachte rijkdom’ is. En dan lees je het nog een keer om de mooie zinnen in je op te nemen. Om het contrast te zien tussen die afgemeten schrijfstijl en de damesblad-achtige verteltrant van de vrouwelijke vertelstem. (Wim Donkersloot)"
http://www.janvanmersberg...recensies/
"Van Mersbergen is geen schrijver die zich bedient van gezwollen taal. Recht toe recht aan vertelt hij een op het oog eenvoudig verhaal, dat de lezer toch wel aan het denken zet. Ook tekent hij het dorpsleven, van dertig jaar geleden, en nu.
Mooi in al zijn eenvoud."
http://www.leestafel.info...van-altena
"Gemeenschapszin, de honger naar verbinding, het dorp versus de stad: deze thema’s kwamen al vaker voor in het werk van Van Mersbergen, maar niet eerder op deze manier. In De onverwachte rijkdom van Altena verkent hij wat geborgenheid is, wat de voor- en nadelen zijn. Hoe benauwd het is je beschut te weten, of juist: hoe bevrijdend kunnen banden zijn. Wat biedt veiligheid, wat groei? Het boek is een prachtig portret van een vrouw, een gezin, een gemeenschap. Daarnaast is het ook een speels sprookje, met spreuken, raadsels en allerlei soorten sleutels."
https://www.nrc.nl/nieuws...l-a3958985
"Daarnaast wordt de vaart in het verhaal gehouden door de korte hoofdstukken die allemaal een cryptogramomschrijving hebben: ‘23 horizontaal: Die behandeling is niet zwaar’ of ‘3 verticaal: Niet binnen uitgaan’. Daarbinnen komen vaak korte verhalen voor zoals de parabel van de Japanse steenhouwer uit Max Havelaar of andere sprookjes, liedteksten van Sade, of wijsheden die de oude Rochat in een schrift had opgetekend. Het lijkt of Van Mersbergen in plaats van moeilijke filosofieën kiest voor teksten met een directe boodschap. Die eenvoud moet ook in de taal zitten. Dat blijkt onder meer als Eveline zegt dat zij graag de taal wil schrijven die Marlies spreekt. Geen krullentrekkerij, maar normale taal. In die zin kun je deze roman ook zien als een poëticaal statement van de auteur."
https://www.tzum.info/201...an-altena/
"Dit verhaal is eigenlijk een tot roman uitgesponnen sprookje met de bij een sprookje behorende onwaarschijnlijkheden en als moraal: stelen mág, als het maar voor je kind is. In dat sprookje past ook naadloos een bejaarde Japanner die enkele keren het dorp bezoekt met raadselachtige uitspraken en kennelijk Rochat heeft geholpen bij het creëren van zijn schat. Ook de vele Japanse sprookjes die Marlies vindt in een door Rochat nagelaten boekje met metingen, wijsheden en aantekeningen, dragen bij aan wat de sage van Altena’s onverwachte rijkdom is geworden. Een mooi verhaal."
https://www.literairneder...an-altena/
Je hebt nog
2 Zeker weten goed
verslagen over.
Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.
35.748 scholieren gingen je al voor!
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Ik vond het destijds mijn taak om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met nieuwe en/of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van leuke en/of spannende boeken enthousiast maken. Stukken die interessant zijn, voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat. Ik heb nu ruim 1460 verslagen gemaakt, waarvan een heleboel Zeker-Weten-Goed-verslagen. Er staan vragen over de inhoud aan het eind om je te laten zien of je het boek begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik daarom zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Ik hoop altijd dat de 'moderne leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende schrijvers ook op de leeslijst te zetten. Uittreksels maken vond ikzelf vroeger helemaal niet leuk. Ik kocht daarom ook uittrekselboeken. (Bijvoorbeeld Literama, Apercu, Der Rote Faden) Nu maak ik zelf boekverslagen voor scholieren.com. Nog een gemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een een prima geheugensteun voor je mondeling zijn. En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek ook niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com levert.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden