De hemel is altijd paars door Sholeh Rezazadeh

Feitelijke gegevens

• 8e druk, 2022
• 180 pagina's
• Uitgeverij: Ambo/Anthos

Flaptekst

Eerste zin

Het kostte enige tijd voordat het stampende geluid van de treinwielen op het spoor de plaats innam van dat van de claxon en het schakelen tussen versnellingen, van dat van drukke straten die altijd vol auto’s zijn. Maar net besefte ik dat dat geluid langzaamaan stilletjes in mijn gedachten en herinneringen is gekropen. Net als alle andere dingen die hier, voordat ik het me realiseerde, tussen mijn hersencellen zijn gekropen.

Samenvatting

Arghavan is een jonge Iraanse vrouw (32) die nog maar een paar  jaar in Nederland woont. Ze draait in Amsterdam een kringloopwinkel, waarbij ze een vaste klant heeft: Anna, een slecht horende danseres. Die koopt altijd kleding van Arghavan.
Arghavan is erg begaan met de natuur en in het bijzonder met bomen. Voor haar winkel staan vier judasbomen die door de gemeente zullen worden gekapt, vanwege de veiligheid voor mensen. Trouwens de naam Arghavan betekent 'judasboom'.
Er komt op een dag ook een oudere man Johan die een kapotte cassetterecorder inlevert. Het apparaat neemt geen stemmen meer van 'bomen' op. Kan ze een nieuwe tweedehands voor hem kopen?  Arghavan gaat het voor hem proberen.

Een derde Nederlander is Mees, een jonge muziekstudent die vaak langs haar winkeltje loopt. Ze is weg van zijn blauwe ogen en het heeft er alle schijn van dat ze op hem verliefd is. Hij heeft ook wel interesse in haar: heeft opgezocht dat haar naam Iraans is en heeft een Iraans lied - Arghavan- opgeduikeld. 
Ze maakt ook eens een wandeling met Mees in een bos, maar hij heeft toch een andere kijk op het leven dan zij. Ze is erg gevoelig voor de natuur, in het bijzonder voor de bomen.

Af en toe komen er herinneringen bij haar binnen uit de tijd dat ze bij haar ouders in Iran woonde. Ze kon goed met haar vader opschieten, ging vaak met hem mee (zwemmen of naar de markt) en hij leerde haar over literatuur en poëzie. Hij vindt ook dat ze naar de universiteit moet, maar haar moeder denkt er heel anders over. Die laat vaak blijken dat ze Arghavan nooit gewild heeft en ook dat ze om haar bij haar man gebleven is. Het is logisch dat  Arghavan haar moeder minder aardig vindt.

Ze gaat steeds meer met Mees om, maakt kennis met vrienden op een feestje, waar ze zich niet thuis voelt vanwege de karakteristieke Nederlandse opmerkingen die de vrienden maken. Als ze eerder weggaat, gaat Mees niet met haar mee. En hij vertelt haar later ook dat hij met zijn vrienden drie weken naar Frankrijk op vakantie gaat. Hij vraagt niet of ze samen zouden kunnen gaan. Dat vindt ze vreemd. 

Voor haar is het ook een moeilijke ervaring als haar boezemvriendin Raha naar Amsterdam komt  Met haar ging ze in haar jeugd heel goed om. Ze knutselt een programma in elkaar, bijvoorbeeld een bezoek aan het Vincent van Goghmuseum. Maar Raha geeft geen leuke response: ze is samen met haar man en ze doet vrijwel niets  apart met haar vriendin. Arghavan had een heel ander beeld bij Raha. Ze denkt dat ze nu onder de plak bij haar man zit. Ze huilt uit bij de oudere Johan, die het haar probeert uit te leggen: mensen veranderen nu eenmaal in de loop van hun leven.

Arghavan denkt weer terug aan haar vader. Hij was erg lief voor haar als ze ziek was, dan kwam hij bij haar liggen. Maar ze merkt later dat er steeds meer ruzie komt tussen haar vader en moeder. Haar vader gaat steeds meer opium gebruiken en  haar moeder wijst haar dochter daarop. Ze vertelt nu ook dat haar moeder haar nooit had willen hebben. Uiteindelijk vertrekt haar moeder en komt niet meer terug.

Mees neemt ook weinig contact met haar op in de vakantieperiode. Ze is jaloers. Ook de terugkomst na drie weken is koeltjes van de kant van Mees. Hij ziet een liefdesrelatie eigenlijk niet zitten. Hij is ook veel minder dan zijn geroerd door het feit dat de judasbomen intussen zijn omgekapt. ("Het zijn maar bomen.") Ook geeft hij aan dat hij van plan is om naar Maastricht te gaan verhuizen. Arghavan begrijpt er helemaal niets van: ze waren toch een paar?
Ze praat daarover weer met  de wijze Johan.
Later zoekt ze Mees  in Maastricht op, maar het is geen succes. Hij vertelt haar dat ze teveel van elkaar verschillen en dat hij zijn eigen levenswijze niet wil inwisselen voor die van haar. Bij terugkomst praat ze met Anna, die vindt dat ze te veel op een romantischer manier met het begrip 'liefde' omgaat.  Als het met de een niet lukt, moet je een ander proberen te krijgen.
In het laatste hoofdstuk lijkt het erop dat Arghavan een nieuwe weg is ingeslagen. Ze gaat op een andere manier met Anna en Johan om.

En het verhaal eindigt met een surrealistisch trekje: de bomen trekken hun wortels uit de grond en lopen achter Arghavan en Johan aan.


 

Personages

Arghavan

Arghavan is in Amsterdam 32 jaar. Ze woont sinds een paar jaar in Amsterdam. Ze is uit Iran gevlucht en runt in Amsterdam een kringloopwinkeltje. Ze is gevoeliger dan de gemiddelde Nederlander. Ze heeft oog voor de natuur en in het bijzonder voor bomen. Ze hecht veel waarde aan de vier judasbomen die voor haar winkeltje staan. Haar eigen naam betekent immers 'judasboom'. Ze ontmoet Mees en wordt verliefd op hem, maar de liefde is eenzijdig. Mees is meer geïnteresseerd in Arghavans manier van leven, maar wil geen liefdesrelatie met haar hebben. Op dat gebied gedraagt hij zich als een ongevoelige hork. Arghavan begrijpt daar niets van en moet bijstand krijgen van zowel Anna, een dansvriendin, als Johan, een oudere man die gemakkelijk als stand-in papa kan fungeren.

Anna

Anna vervult de functie van de wat oudere vriendin. Ze is op een Hollandse manier nuchter en vertelt Arghavan precies hoe ze met de ideeën van Mees moet omgaan. Stort je niet in een ongelukkige oceaan met een man die jou niet waard is.

Johan

Johan is door het leven wijs geworden. Hij is ook een bomenman, hij praat met ze en hij komt daardoor dicht in de buurt van Arghavan. Als ze het moeilijk heeft (in de relatie met haar vroegere vriendin Raha en met mees) helpt hij haar door haar inzichten te geven die je uit het leven kunt halen.

Quotes

"Ik word weer het meisje dat met vader naar de fijne tapijtpatronen kijkt op de tapijtmarkt. De tapijten die op elkaar liggen en door de verkoper worden omgeslagen als de pagina’s van een groot kleurboek. Zonlicht schijnt door de gaten van het gebogen plafond. Zonder te luisteren naar vaders uitleg over het onderscheid tussen handgeknoopte en machinaal vervaardigde tapijten staart ze naar de kralen van zijn amberkleurige bidketting en denkt ze aan het lekkere eten dat ze straks samen met hem zal eten in een café in een verlaten hoek van de bazaar." Bladzijde 8

"Ik ren naar de judasbomen en raap een paar verse bladeren op. Daarna leg ik ze tussen de kleren die Anna net heeft gekocht. Ze kijkt me verbaasd aan en begint te lachen. Langzaam zeg ik: ‘Ze zullen worden omgezaagd. Deze bladeren zijn voor jou. De laatste bladeren van een boom.’" Bladzijde 12

"Ik heb nooit begrepen waarom de mens belangrijker is dan wie of wat dan ook. Waarom draait alles om het geluk van de mensen? Wat hebben we Moeder Aarde aangedaan dat haar bomen gekapt moeten worden om te voorkomen dat ze op onze hoofden vallen?" Bladzijde 9

"In tegenstelling tot wat ik had verwacht vroeg hij (- haar vader) me niet waarom ik was langsgekomen en of ik niet had bedacht dat het met dit weer gevaarlijk had kunnen zijn. Hij opende de deur. Zijn pupillen waren leeg. Het was alsof die twee donkerbruine knikkers vol van leven, twee grijze stenen waren geworden."" Bladzijde 156

"Mees pakt me vast en zorgt ervoor dat onze bovenlichamen elkaar niet raken. Hij legt zijn rechterhand achter mijn rug en geeft me drie kussen op mijn wangen. Drie korte snelle kussen. Drie kussen waardoor we nu gewoon vrienden zijn. Kennissen die elkaar een of twee keer per jaar zien, en dan vragen hoe het gaat." Bladzijde 147

Thematiek

Cultuurverschillen

Het is een immigrantenprobleem: je vestigen in een land waar je niet bekend bent. De normen en waarden zijn anders, de gewoonten van de mensen verschillen en de mensen zelf zijn ook anders. Het aanpassen aan een nieuwe samenleving is niet gemakkelijk. Arghavan denkt anders over afspraken en tijd, over gesprekken met mensen, Haar vriendje Mees denkt er heel anders over: hij is een man van de klok en van afspraken. Hij wil zich niet aanpassen aan de vrijblijvende manier waarop Arghavan leeft. Ook Arghavan verzucht wel eens dat de manier waarop de mensen in Nederland met elkaar omgaan, heel anders is dan in Iran. Daar leeft men meer in een familiaire gemeenschap met veel mensen om je heen en in Nederland wonen veel mensen die in hun 'eentje ' optreden. "De hemel is paars' is daarom ook een boek over 'je zelf aanpassen.'

Een onbereikbare liefde

Arghavan is verliefd op de muziekstudent Mees. Hij heeft mooie blauwe ogen, waarvoor ze valt. Maar hoewel het duidelijk is dat zij veel voor hem voelt, is Mees niet erg gretig. Van hartstocht bij hem is weinig te bespeuren. Hij raakt haar niet op een seksuele manier aan en ook de kussen zijn meer vriendschappelijk dan hartstochtelijk. Als hij een feestje met haar bijwoont bij vrienden die haar op zijn Nederlands bevragen, voelt ze zich ongemakkelijk. Ze wil weg. Hij laat haar alleen naar huis gaan, want je als liefdespartner natuurlijk nooit zou doen. Hij vertelt haar daarna dat hij met zijn vrienden drie weken naar Frankrijk op vakantie gaat. Zonder haar. Tijdens de vakantie neemt hij nauwelijks contact op en bij terugkomst vertelt hij haar meteen dat hij naar Maastricht gaat verhuizen. Dat is al een klap, maar de weinig respectvolle manier waarop hij haar in Maastricht tegemoet komt, doet je als lezer al roepen "Weg bij die kerel." Arghavan heeft nog niet meteen door dat hij voor haar onbereikbaar is. Ze moet te rade gaan bij haar vriendin Anna en vriend Johan. Mees is te rationeel voor haar: zij is een veel gevoeliger mens dan hij. Ook heeft ze zijn liefde gezocht om de leegte te vullen die ze in haar bestaan in Nederland ervaart.

Motieven

Eenzaamheid

Op blz. 26 verzucht Arghavan: "Het was alsof eenzaamheid een veilig, vertrouwd kleed was dat ze elke dag droegen. Nu draag ook ik dit zware kleed. Eenzaamheid is de prijs die je moet betalen om in deze prachtige herberg te verblijven. Eenzaamheid is ook de prijs voor immigranten in een land met andere normen en waarden. Behalve Anna, Johan ( en Mees) heeft Arghavan nauwelijks mensen met wie ze omgaat. De eenzaamheid die ze voelt in Nederland zorgt ervoor dat het jeugdtrauma, dat ze heeft overgehouden aan in de steek te zijn gelaten door beide ouders, steeds getriggerd wordt. Bij de bladeren van thee in een kopje, denkt ze bijvoorbeeld al aan Iran terug. Een symbolische metafoor aan het einde van de roman is bij dit motief te betrekken: "blz. 176: "De laatste dagen luister ik naar muziek die ik toevallig op het internet tegen kwam. Muziek die wordt gecombineerd met de zang van een walvis. Een walvis die zo hoog zingt dat niemand hem hoort. Hij wordt door de andere walvissen niet gehoord en ze kunnen hem en zijn romantische stem niet antwoorden. Hij dwaalt door de donkere oceanen terwijl hij zingt en zingt. Sinds ik dit verhaal heb gelezen weet ik niet of ik blij moet zijn dat we niet de enige soort zijn die soms door niemand verstaan wordt, of dat ik verdrietig moet zijn omdat geen enkele wezen veilig is als het over eenzaamheid en onverstaanbaarheid gaat." (blz. 176)

Vader-dochterrelatie

Aanvankelijk spreekt Arghavan met veel plezier over haar vader: ze deed dingen samen met hem o.a. zwemmen in heel zout water waarin je blijft drijven, samen de markten aflopen, samen een tapijt kopen, samen een bezoek brengen aan oma. Daarnaast leerde hij haar lezen, en sprak met haar over literatuur en poëzie. Hij wilde graag dat zijn dochter naar de universiteit ging. Maar halverwege de roman komt er een keerzijde van zijn bestaan naar boven: hij is verslaafd aan opium en dat heeft natuurlijk invloed op zijn leven, maar ook op zijn relatie met Arghavan. Haar moeder benadrukt het opiumgebruik van haar vader om hem in een zwart daglicht te stellen. Op een zeker moment besluit Arghavan om die reden naar Europa te gaan. Haar vader was ooit haar steun en toeverlaat en er is iemand overgebleven die nauwelijks meer voor zichzelf kan zorgen. Kinderen die geen vader meer hebben, zoeken vaak een substituut- vader. In Johan zou je zo'n vervangende vader kunnen zien, want hij gidst haar door de problemen die ze in Nederland ervaart.

Drugsgebruik

Vader raakt verslaafd aan opium en aan lager wal. Citaat op blz. 106 is pijnlijk: "Ik zag baba's schaduw achter mijn moeder. Hij kwam een paar stappen dichterbij. Ik zat vlak bij het gasfornuis en hield het schoteltje in mijn hand. Er viel licht op baba's gezicht. Mijn moeder keek om en zei: "Nu heeft je lieve dochter zich ook gerealiseerd dat je een opiumverslaafde bent." De combinatie van 'je lieve dochter en 'een opiumverslaafde' smaakte als een onrijpe vijg."

Ongewenst kind

Haar moeder laat haar dochter soms weten dat ze feitelijk een ongewenst kind is. Ook zegt ze vaak dat ze ter wille van Arghavan bij haar 'slechte vader' is gebleven. Hoe praat je een kind een schuldgevoel aan? Haar moeder laat daarna het gezin in de steek.. Eigenlijk is Arghavan door zowel moeder als vader verlaten.

Liefde voor de natuur: bomen

Arghavan betekent zelf "judasboom" Dat is heel toepasselijk in deze roman waarin voor de kringloopwinkel van Arghavan vier judasbomen staan, die door de gemeente zullen worden gekapt, omdat ze een gevaar vormen voor de veiligheid. Arghavan vindt het verschrikkelijk: zijn bomen dan belangrijker dan mensen? Ze koestert de judasbomen, staat met haar blote voeten op hun wortels, raakt met haar zachte vingers hun ruwe huid aan (blz. 36) Ze heeft veel op met de natuur, iets wat ze heeft overgehouden aan haar jeugd in Iran. Er wordt dusheel veel over bomen gesproken, o.a. door de oudere man Johan. Die brengt haar een kapotte cassetterecorder die geen gesprekken meer met bomen wil opnemen. Hij vertelt haar verhalen over bomen , die sterk verschillen van de mensen. Arghavan wil zich één voelen met bomen: ze doet een keer haar schoenen uit om contact te kunnen krijgen met de wortels van een boom. Haar vriendje Mees vindt dat heel raar. Johan snapt de bomen wel: Op blz. 77 "Een mens loopt zijn liefde achterna, op het moment dat de liefde over is, komt hij op zijn eigen benen terug. Maar een boom heeft geen benen. Als iemand van een boom houdt, moet hij naar de boom toegaan. Hij zit in de schaduw van de boom, zo lang hij dat wil. De boom haat niet weg. Of het nou lente of winter is, hij blijft daar staan." Het einde is dan ook symbolisch: de bomen trekken hun wortels uit de grond en volgen Arghavan en Johan.

Vriendschap

Anna, de bijna dove danseres en de oudere man Johan zijn vrienden die op hun tijd spreken met Arghavan over de problemen die de Iraanse in Nederland ervaart. Anna maakt zich zorgen om de relatie die Arghavan heeft met Mees. Ze waarschuwt haar voor mee: "spring niet in en eindeloze oceaan, waarin je kan verdrinken." Johan geeft haar een belangrijke boodschap mee: "Wij mensen zijn de enigen die onszelf en anderen smoren met verwachtingen. We willen succes hebben in plaats van geluk en we zijn steeds op zoek naar een volgend succes. Speel dat spel niet mee. Laat mensen jou niet met hun maten meten en je in hun vormen inpassen waardoor je er misvormd uitziet." (blz. 111)

Titelverklaring

Paars is een steeds terugkerende kleur in het verhaal. Als Arghavan een keer in de vroege ochtend met Mees wandelt, hebben ze het over de kleur van de hemel: "De kleur van de hemel hier, tijdens het opkomen van de zon, is dezelfde als die van de kleurrijke bergen nabij Tabriz. Geel, oranje, paars buin, rood. "(blz.115)
en even verderop "De kleuren van de hemel zijn prachtig", zeg ik. "Blauw en rood zoals je slaperige ogen." blz. 116 (Blauw en rood samen nemen betekent violet.")
En op dezelfde bladzijde: "Een ogenblik heb ik het gevoel dat alle bomen paars zijn door de reflectie van het licht uit de hemel.")

Maar Mees heeft het liedje Arghavan uit Iran gevonden: "De eerste zinsneden luiden: "Arghavan, mijn afgescheiden bloedverwante tak, welke kleur heeft jouw hemel vandaag? Is het zonnig of nog somber?"  (blz. 54  en 125)

De kleur van de paarse hemel is die van de zonnige kant, het liefdesgevoel van Arghavan voor Mees. Als de liefdesrelatie door hem verbroken is, ziet de hemel er een tijdje grijs uit voor Arghavan. ("Ik kijk naar het zwart van de kraaien in een hemel die helemaal grijs is."- blz. 180) 

Structuur & perspectief

Het boekje telt  een aantal korte hoofdstukken zonder titel en nummering. De hoofdstukken worden slechts gescheiden door 'stukken wit.' Wat de tijd betreft lopen heden (Amsterdam) en verleden (Iran) door elkaar heen, soms ook midden in een hoofdstuk. In het Irandeel zijn het voornamelijk herinneringen aan thuis en  speciaal aan haar vader. 
Arghavan vertelt in de ik-vorm. Ze vertelt in de o.t.t. (heden) en in de .o v.t. (verleden in Iran) 

Decor

Er zijn twee decors. In het heden is dat de stad Amsterdam waar Arghavan een kringloopwinkeltje heeft.
In het verleden is dat het land Iran, waaruit ze geëmigreerd na de problemen met haar vader en het vertrek van haar moeder. 

De tijdlaag van het verleden speelt in Iran. Uit tekstgegevens valt niet op te maken in welke tijd dat precies is. Als Arghavan het verhaal vertelt is ze echter 32 jaar. Als ze tien jaar is in Iran is betkent dat dus dat ze daar omstreeks de eeuwwisseling woont.
De episode Amsterdam speelt in het actuele heden (2019?) (Mensen zitten in de trein vrijwel allemala met hun telefoon te scrollen)

Stijl

Er is één kernwoord dat bij de stijl van Sholeh Rezazadeh past: poëtisch. Het woordgebruik is beeldrijk, er zijn talloze metaforen in de tekst opgenomen. Een paar voorbeelden daarvan:
- (blz. 26: "Het was alsof eenzaamheid een veilig, vertrouwd kleed was dat ze elke dag droegen. Nu draag ook ik dit zware kleed. Eenzaamheid is de prijs die je moet betalen om in deze prachtige herberg te verblijven. Ik versnel mijn pas naar huis.")
- (blz. 57: "Mees'ogen lijken een onstuimige oceaan te worden. Een vuurtoren met het dwalende licht dat waarschuwt voor de naderende storm")
- (blz. 96: "Ik kijk heel even naar Mees. Hij praat luid tegen zijn vriend. Zijn stem omarmt mij als een onzichtbare, zachte wolk. Ik wil verdwijnen in die wolk.")
- (blz. 121: "Ze komt dichterbij en fluistert dan in mijn oor: "Ik maak me zorgen om je. Ik ben bang dat je verdrinkt in de zee waarin je roekeloos bent gesprongen.")
- (blz. 135: "De liefde voor hem is als het zwemmen in een koele plas op een zonnige zomerdag, wanneer de hete zon zijn lichaam aan het  verbranden is en de koelte van het water hem omtspant en hij daarna kan terugkeren naar het leven van de zomer.")

Slotzin

Ik loop, ze lopen mee. Hun wortels zijn zo lang dat ze aan de wortels van andere bomen blijven hangen. Sommige wortels zijn verrot en breken bij iedere stap verder af. Andere bomen trekken hun wortels met kracht de grond uit. We lopen samen door. Er is geen plek om te blijven staan.

Bijzonderheden

Het woord 'paars' staat niet alleen in de titel. Die kleur wordt opvallend vaak in de tekst genoemd.
- (blz. 7: "de paarse gloed op de bladeren en stammen in de ochtend...)
- (blz. 32:.". ze koopt er een, een donkerpaarse die haar heel goed staat.")
- (blz. 64: "Ik moet denken aan het huis waar ze met haar ouders woonde: een oud huis met grote paarse, groene, rode en gele ramen...")
- (blz. 79: "Mees heeft een kleine pot mert paarse bloemen meegenomen.")
- titelverklaring blz. 115 en 116)
- (blz. 143: "Ik denk aan wat Mees zei: 'Verf je haar paars. Net zoals de judasbomen.")
- (blz. 169: "Anna heeft een donkerpaarse haarband die dezelfde kleur heeft als haar lippenstift.")

Beoordeling

'De hemel is altijd paars' is een prachtig romandebuut van een schrijfster die nog maar een paar jaar in Nederland woont. De thematiek is duidelijk: het valt voor immigranten niet mee om zich in Nederland aan te passen. Er zijn duidelijke cultuurverschillen. Daarnaast moet Arghavan nog haar trauma uit Iran verwerken. 
Het beste van de roman is de poëtische stijl van Rezazadeh. Ze schrijft mooie metaforen. Uit alles blijkt dat haar hoofdfiguur veel gevoeliger is dan de mensen om haar heen. Ze heeft er eigenlijk maar twee met wie ze heel goed kan opschieten.
De lezers hebben de schrijfster ook weten te vinden: ze kreeg in 2021 de Bronzen  Uil, een prijs is die door lezers wordt toegekend. Ook staat ze op de longlist van de Librisprijs 2022. We gaan meer van haar horen.

Recensies

"Rezazadehs kracht zit ‘m in het poëtische: ze weet precies de juiste middelen van de beeldspraak in te zetten om de gevoelswereld van Arghavan te verwoorden. Het is een prachtig, eenvoudig te lezen (en aldus goed te volgen) boek dat voornamelijk verhaalt over de tegengestelde culturen van Mees en Arghavan. Het is jammer hoe weinig toegewijd figuren als Mees zijn als het gaat om de ontmoeting tussen culturen. Hoe bevooroordeeld de blik is van mensen als het om het verre oosten. Nederlanders lijken een gestroomlijnd leven te willen hebben en zetten zichzelf klem met een boordevolle agenda. Daar fladdert Rezazadehs protagoniste als een vlinder doorheen; ze laat het leven wat meer ‘ongepland’ en lijkt daardoor niet te passen in die voorbijrazende wereld. Rezazadeh maakt met haar roman iets heel inzichtelijk: wat is nu eigenlijk de tegenhanger van de inburgeringscursus?" https://8weekly.nl/recens...-recensie/

"‘Een prachtig debuut dat leest als een sprookje. Sholeh Rezazadeh heeft een hele eigen toon en schrijft poëtisch en nostalgisch zonder dat het geforceerd aanvoelt. Zoals Arghavan zegt in het boek, woorden beperken soms. Dat heb ik ook met dit boek, waarin alles zit inclusief slimme lijntjes tussen gevoelens en gebeurtenissen (het omkappen van de bomen, bijvoorbeeld). Het is een beetje zweven als je De hemel is altijd paars leest, de toon van Rezazadeh is als zachte golven in de zee waar je door meegevoerd wilt worden. Woorden beperken, maar Rezazadeh vangt ze in dit boek en mixt ze met nostalgie, kwetsbaarheid en emoties. Ik vind het ongelofelijk knap geschreven. Ik heb er even over nagedacht, maar ik denk dat ik dit boek vijf sterren geef. Als een boek zoiets met je doet, moet dat wel.’" https://www.bookbreak.nl/...rezazadeh/

"Tussen het relaas over Arghavans bestaan in Nederland en de verliefdheid door ontvouwt zich het verhaal van haar vroegere leven in Iran, hoe ze er is weggegaan nadat haar vader aan opium verslaafd raakte en haar moeder, die haar eigenlijk toch al niet had willen hebben, weer eens vertrok, dit keer voorgoed. Ze herinnert zich hoe haar vader voor haar zorgde toen ze ziek was, de wandelingen en het eten samen met hem en ook dat hij zei dat ze niet zo’n overgevoelig meisje moest zijn. ‘Anders zul je het niet redden in deze wereld.’" https://www.literairneder...ijd-paars/

"De hemels is altijd paars is een boek dat steunt op het karakter van de hoofdpersoon, Arghavan. Mag je haar dromerige, langzame blik niet, dan wordt de poëzie irritant en de liefde gedoe. Maar kan je begrijpen waarom bomen verdrietig kunnen zijn om het bloeien van hun bloemen, en waarom je soms om vier uur ’s ochtends naar de paarse lucht moet kijken, dan is dit boek een ode aan jou, de gevoelige mens. Het gevaar bestaat dan dat je het in één keer uitleest, omdat het zo kort is en omdat Rezazadeh eenvoudige woorden gebruikt. Toch moet je dat maar niet doen. De hemels is altijd paars is een langzaam boek, en eens het uit is – dat is meestal het jammere aan een debuut – moet je jaren wachten op het volgende." https://www.dereactor.org...-rezazadeh

"En nu is er een sprankelend prozadebuut, De hemel is altijd paars, waarin Rezazadeh in een dromerige, poëtische taal het verhaal vertelt van een nieuwkomer in een Nederlandse stad. Arghavan is een jonge Iraanse vrouw die nog maar pas in Nederland woont. Ze houdt een kleine tweedehandswinkel draaiende, want ze houdt van kleren en spullen met een verhaal, zoals de oude kleurrijke rokken op het kledingrek en het keramieken blauwe koffiekopje dat ze ooit kocht in een overdekte bazaar in Tabriz." https://www.de-lage-lande...-de-polder

"Op poëtische wijze heeft Rezazadeh haar verhaal verteld op papier, dat van bomen is gemaakt en tot de mensen spreekt. Dit boek is het niet alleen waard vanwege de wijze lessen die Johan geeft of de representatie van het migrantenleven in Nederland, maar ook om de literaire onderdompeling in natuur waar Rezazadeh je leven alleen maar mee kan verrijken. (-dit is een heel verhelderende recensie en analyse van het boek)" https://www.dipsaus.org/e...newsletter

Bronnen

Interview op You Tube met de schrijfster

https://www.youtube.com/w...o_YheIT2j4

Interview met de schrijfster over haar debuut.

https://www.nieuwwij.nl/i...ven-beter/

Interview met de schrijfster over haar debuut.

https://www.nrc.nl/nieuws...n-a4035002

Overhoor jezelf