Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2021
• 223 pagina's
• Uitgeverij: Das Mag

Flaptekst

Eerste zin

Mijn moeder zei altijd: ‘Wij hebben geen rijke vrienden, ze hebben gewoon op het juiste moment een huis gekocht.’ Op precies het juiste moment hebben mijn ouders een huis gekocht: in de Jacob Obrechtstraat, nummer 7 – hartje Oud-Zuid.

Samenvatting

Als een docent je tijdens het mondeling vraagt naar een samenvatting van dit boek, dan weet je zeker dat hij het zelf niet gelezen heeft. Geintje natuurlijk, maar serieus: dit verhaal laat zich lastig samenvatten. Daarom volg ik in mijn samenvatting het sujet.

Deel I heet 'De geschiedenis van mijn seksualiteit' en de verteller Sofie Lakmaker lijkt hier aan de hand van een aantal lovers haar seksualiteit te ontdekken. Zo is daar Walter de Recruitment Consultant, een witte VVD'er, door wie ze zich op haar zeventiende laat ontmaagden omdat ze haar Degelijke Ontmaagding achter de rug wil hebben. Ze vindt Walter lief en verschrikkelijk en hij maakt het uit omdat ze te jong is. Daarna volgt Sufferd D., een vriend van haar oudere broer. Ze trekt bij hem in omdat haar dat een veilig gevoel geeft, maar zijn schrijfkunsten en de seks zijn slecht.

Als het uit gaat met Sufferd D. gaat ze op zichzelf in een container wonen en gaat het even heel slecht. Ze gaat terug naar haar ouders en krijgt iets met Jennifer, een actrice. Zij is de eerste met wie ze echt seks wil en Jennifer moedigt haar aan meer zichzelf en dus minder vrouwelijk te zijn. Maar Sofie kan geen echt contact maken en Jennifer maakt het uit. Sofie snapt nog niet veel van seks en denkt vooral dat ze er goed in moet worden. Ze gaat te rade bij ploeggenoot Roos maar zij blijkt er nog minder van te kunnen dan Sofie. Ze wordt gekoppeld aan Kyra, die in tegenstelling tot Sofie wel weet wat ze wil, maar hun knipperlichtrelatie heeft geen positieve invloed op haar 'hechtingsprobleem'. Kyra mag haar nergens aanraken en vraagt haar of er niet iets aan de hand is.

Deel II heet 'De geschiedenis van mijn ongelijk' en de verteller begint dit deel met haar studie filosofie, waar ze maar moe van wordt en die haar geen vrienden oplevert. Wel heeft ze even iets met Jules, die haar ervan beschuldigt maar een half oog voor haar te hebben. Ik denk dat ze filosofie is gaan studeren in haar zoektocht naar het gelijk maar ze vindt het hier niet en evenmin bij Russisch, waar de docent zo gemeen doet dat ze in huilen uitbarst - om alles - en zij haar dan wel heel stevig vasthoudt. Ze gaat met twee studiegenoten mee op studiereis en tijdens de laatste avond wil een van hen haar zoenen, terwijl Sofie dat niet wil. Tot slot ontmoet ze Frida bij literatuurwetenschap, waar alleen maar domme en luie mensen zitten. Zij laat haar inzien dat ze haar gelijk en zichzelf niet zal vinden door te studeren en eindeloos boeken te lezen, maar door iemand dichtbij te laten komen, iemand die je jezelf even doet vergeten. Maar Sofie vertrouwt het niet, laat haar schieten en blijft achter met liefdesverdriet.

Hierna vertelt ze over een reis die ze op haar achttiende in haar eentje gemaakt heeft. Die eindigt in het huis van haar beste vriendin in Amsterdam waar ze aan de vader van die vriendin vertelt dat ze tijdens haar middelbareschoolperiode nergens bij hoorde: noch bij de meisjes, noch bij de jongens.

Deel III gaat over de ziekte en dood van haar moeder. Sinds de begrafenis slikt ze pillen en heeft ze een piep in haar oor, hoewel die al een jaar eerder begonnen was, toen ze haar ouders vertelde dat ze naar het VUMC wilde om meer jongen te worden en haar ouders net deden alsof ze niets gezegd had.

Personages

Sofie Lakmaker

De hoofdpersoon heet Sofie Lakmaker, ze is begin twintig en vanwege de naam kun je ervan uitgaan dat haar karakter gebaseerd is op het karakter van de auteur zelf. Het boek gaat over haar seksuele ontwikkeling en veel hiervan kun je teruglezen in de samenvatting. Sofie heeft een oudere broer Daniel. Ze knipt haar haar steeds korter en gaat zich steeds jongensachtiger kleden waardoor mensen niet alleen denken dat ze heel jong is (te jong voor alcohol) maar ook een jonge jongen. Verder kun je over de hoofdpersoon zeggen dat ze alles met een soort van onderkoelde humor vertelt, waardoor je er om moet lachen terwijl het soms best pijnlijke scenes of gedachten zijn. Iemand vraagt haar in het boek of ze nu heel zelfverzekerd of heel onzeker is en ik denk dat ze dat allebei is. Ze studeert Russisch en filosofie en wil een genie zijn maar valt negen van de tien keer stil in de buurt van andere mensen, vrouwen in het bijzonder: 'Maar ik heb het altijd wat lastig gevonden om in direct contact te treden met mensen. Skydiven: prima. Optreden voor een grote groep mensen: ook goed. In direct contact treden: ho maar.' (p. 31) Ze is angstig en dan kan ze niet slikken en heeft ze krijgt diarree. Ze heeft zelfs een tijdje boulimia. Volgens de vader van een vriendin heeft ze een springerig en intens hoofd en komt het wel goed met haar. Dat kan ze alleen zelf moeilijk geloven.

Quotes

"Inmiddels heb ik heel kort haar en zit ik in een praatgroep voor transgenders. Wil je daar meer over weten? Bel me maar. Ik ben ook helemaal geen transgender, ik ben gewoon iemand die heel graag vrouwen penetreert en het beu is omwille daarvan de hele tijd apparaten aan te schaffen." Bladzijde 9

"Als je nooit iets doet wat je eigenlijk bespottelijk vindt, kom je ook geen stap verder." Bladzijde 14

"Zonder gesteild haar was ik, als je het mij vroeg, weinig tot niets waard. Bij Walter deed ik dit alles ook, maar die zag ik maar zo vlug: hij moest altijd weer terug naar de gemeente Utrecht. Sufferd D. zag ik vrij onophoudelijk, en dan wordt zoiets onleefbaar. Het is wat lastig om uit te leggen, maar op een gegeven moment stik je. Wie maar lang genoeg soms mooi is, stikt. Geloof mij maar." Bladzijde 20

"Het eindigde, in feite, daar waar het altijd eindigt: bij het verweer dat het humor is, en dat jij daar tegen moet kunnen." Bladzijde 24

"We begonnen te praten over haar tuinbroek, waarover ze me vertelde: dit is geen lesbiennetuinbroek. ‘Ik ben gewoon een lesbienne in een tuinbroek. Dat is iets anders.’ Het is gek, maar lesbiennes zijn altijd heel bang om lesbiennes te zijn. Waarschijnlijk omdat ze bij één verkeerde beweging voor fundamentalist worden uitgemaakt." Bladzijde 28

"Sallie Harmsen had de hoofdrol, en dat wist ze dondersgoed. Het is niet zo vriendelijk om te zeggen, maar van alle actrices is Sallie Harmsen absoluut de vervelendste. Ik heb me geloof ik vierendertig keer aan haar voorgesteld, en alle vierendertig keer knikte ze waanzinnig geïnteresseerd wanneer ik mijn naam zei. De volgende keer dat ik haar zie, zeg ik denk ik dat ik Sallie Harmsen heet. Misschien dat ze mijn naam dan wel onthoudt." Bladzijde 33

"Nou, bij Lucas Andersen kon je op veel rekenen, maar niet op uitbarstingen. Lucas Andersen was een beetje lesbisch, als je erover nadacht. Verschrikkelijk veel voorspel, echt verschrikkelijk veel voorspel, waarna er op een gegeven moment zoveel omtrekkende bewegingen zijn gemaakt dat je eigenlijk niet langer begrijpt waar dit ooit naartoe hoorde te gaan. In zekere zin voetbalde Lucas Andersen zoals ik schrijf. Ik begrijp ook echt niet waar dit naartoe gaat. Jullie ook niet, waarschijnlijk. Maar jullie zijn vriendelijker dan mensen in de ArenA, weet je wel? Misschien zijn jullie ook een beetje lesbisch." Bladzijde 71

Thematiek

Coming of age

'Het verhaal is dat van een jonge vrouw die meemaakt wat alle jonge mensen meemaken zo tussen hun pakweg ongeveer vijftiende en vijfentwintigste: wanhoop, stuur- en uitzichtloosheid, worsteling met driften en gevoelens en het andere dan wel hetzelfde geslacht of gender of allebei en alles wat er tegenwoordig tussenin zit, [...] Zo is het verhaal van Lakmaker vooral dat van een speurtocht naar zichzelf,' (De Witt 2021) Ze weet niet goed wie ze is en wat ze wil en ik denk dat dat een beetje te uitkomst van haar zoektocht is: dat ze het niet weet. Ze weet alleen dat ze op meisjes valt, het fijn vindt zich jongensachtig te kleden en wel wat meer een jongen wil zijn, hoe stom ze die ook vaak vindt.

Motieven

Escapisme

Sofie wil verdwijnen - weg van zichzelf - maar dat lukt niet: 'Overal waar ik op mijn reis ben geweest wist ik niet hoe snel ik weg moest komen. Dat is het akelige van verdwijnen – het lukt nooit. Het lukt nooit, en misschien zit hier daarom juist geen roman in. Je raast over de wereld, op zoek naar betekenis, op zoek naar de woorden om die betekenis eens te dekken. Maar je treft niets aan, en de woorden al helemaal niet. Reizen heeft echt geen enkele zin. Je vindt niets en ook jezelf niet, natuurlijk jezelf niet, want daarvoor heb je veel te veel haast. Dat is het enige wat ik aantrof op mijn reis: haast, en een klein beetje wanhoop.' (p. 100) Ze heeft slechts een week waarin het wel lukt, namelijk als ze ontslagen is, ze daarover zwijgt en vervolgens een week lang rondjes door de stad fietst zonder dat iemand weet waar ze is. Ze schrijft dan dat ze pas terug wil komen als ze alle verwachtingen overtroffen heeft, en misschien is dat ook waaruit ze wil verdwijnen/waarvan ze wil ontsnappen: alle verwachtingen die mensen hebben van een slim en talentvol iemand die net is geslaagd voor haar eindexamen en alle meningen die ze over haar hebben waardoor ze zelf niet meer weet wie ze is of wat ze wil. Ook als ze voetbalt, lijkt ze even aan zichzelf te kunnen ontsnappen. En ze zoekt het verdwijnen tevergeefs in de liefde.

Feminisme

Sofie heeft o.a. filosofie gestudeerd maar daar moest ze alleen maar boeken lezen van witte mannen zoals Sigmund Freud, niet van vrouwen of van mannen of vrouwen van kleur. Wat ze in deel II schrijft over het gebrek aan diversiteit bij deze studie is echt hilarisch. Sofie maakt vaker van dit soort opmerkingen over witte mannen of jongens die min of meer met een gouden lepel in hun mond geboren zijn. Toch gaat ze er ook mee om, min of meer uit noodzaak omdat ze meisjes of vrouwen maar ingewikkeld vindt. Zo zijn daar Chiel en Felix: 'Van ons witte en categoriale gymnasium waren zij het meest wit en categoriaal, en dat beviel me wel.' (p. 10) Haar tweede vriendje, Sufferd D., kijkt naar haar als een 'vrouw, die praat' en hij beschouwt haar als zijn muze, niet als een mens dat waarde van zichzelf heeft. Later noemt hij haar ook 'lesbische fundamentalist' en de schrijver die hij interviewt in Venetië converseert alleen met hem, niet met de twee vrouwen in het gezelschap. Het boek staat vol met dit soort voorbeelden en Sofie schrijft dan ook: 'was. In wezen wilde ik hém overwinnen, én mijn broer, en met hen misschien nog een aantal anderen – maar strikt genomen: de mannen. Begrijp me niet verkeerd: het is een prima slag mensen, en er zijn allerlei mannen met wie ik op hartstikke goede voet sta, alleen: het gaat zo vaak mis. Met mis bedoel ik dat het toch zo regelmatig voorkomt dat je de vrouwen met lange zwierige haren hebt, en de mannen met heel wat korter haar, en dat die vrouwen per saldo gewoon een stuk minder ruimte hebben om te ademen, om grapjes te maken waar werkelijk iemand om lacht, om zelf niet almaar te hoeven glimlachen omdat je anders voor heks wordt uitgemaakt. Dat zijn dingen waar ik me behoorlijk druk om kan maken.' (p. 23)

Sleutelroman

'Sleutelroman' is een genre en geen motief maar wat ik ermee bedoel is dat de verteller naar bestaande mensen verwijst, soms met naam en toenaam en soms met een soort pseudoniem. Zo is Sufferd D., haar tweede vriendje, de schrijver Daan Heerma van Voss en zijn boek over een liefdesgeschiedenis heet 'Noem het liefde'. Een Vreselijk Beroemd Auteur die hij moet interviewen en die Sofie een vies mannetje vindt, is Cees Nooteboom. Jasper Krabbé en Georgina Verbaan zijn voorbeelden van mensen die bij naam worden genoemd, de een in positievere zin dan de ander.

Liefde en dood

'Eros en Thanatos – maar dat had u al begrepen – die schrijver poogt in een houdgreep te krijgen. Het is niet de eerste [op een first date naar een film over een Sonderkommando gaan - J] of enige keer dat het onafscheidelijke duo zijn opwachting maakt, we zouden zelfs van een motief kunnen spreken. Als ze met een aantal andere mensen in een huis woont waar geluk heel gewoon en is ze dus luisteren naar de muziek van de film Turks Fruit ‘dachten zij allemaal aan een rossig meisje dat achter op iemands fiets sprong. Ik dacht gewoon aan uitgezaaide kanker.’' (De Witt 2021) Andere voorbeelden hiervan zijn dat ze aan haar zieke moeder denkt, als ze een meisje voor het eerst beft, dat een andere eerste date het steeds over de Armeense genocide heeft

Motto

Er is geen motto.

Opdracht

Voor M.M. – ik red me wel

Waarschijnlijk is M.M. Sofies moeder, tegen wie ze 'ik red me wel' graag had willen zeggen toen ze nog leefde.

Titelverklaring

'De geschiedenis van mijn seksualiteit' geeft het onderwerp van deze roman aan, waarbij de 'mijn' de hoofdpersoon van het verhaal is: Sofie Lakmaker. Bij 'geschiedenis' denk ik zelf meteen aan een lange, chronologische uiteenzetting, maar dit boek is het tegenovergestelde daarvan.

Dit zegt Dieuwertje Mertens in 'het Parool' over de titel: 'Als je soms wordt ingeschat als vijftienjarige jongen en dan weer doorgaat voor ‘jongensmeisje’ of jonge lesbische vrouw, ben je blijkbaar niet zo makkelijk in een hokje te plaatsen, maar één ding is duidelijk: mensen willen er het fijne van weten. Wie ben je? En vooral: Wat ben je? Lakmaker heeft slim ingespeeld op die nieuwsgierigheid en het boek De geschiedenis van mijn seksualiteit genoemd: alles om u aan het lezen te krijgen. De titel is tevens een leuke kwinkslag naar De geschiedenis van de seksualiteit van Foucault, dat eveneens niet over seks gaat en De geschiedenis van mijn kaalheid van Marek van der Jagt a.k.a Arnon Grunberg. (Lakmaker wijst in haar boek ook al op een gelijkenis met Grunbergs debuut Blauwe maandagen.)'

Structuur & perspectief

Het boek is verdeeld in een proloog en drie delen met titels, die weer zijn onderverdeeld in hoofdstukken met titels. Deel I heet 'De geschiedenis van mijn seksualiteit' en gaat ook over Sofies zoektocht naar haar seksualiteit, Deel II heet 'De geschiedenis van mijn ongelijk' en gaat over haar zoektocht naar gelijk en deel III heet 'Elias Welverloren' en gaat over de ziekte en dood van haar moeder. Het boek is duidelijk niet-chronologisch: 'Het zou kunnen dat sommigen van jullie het chronologische spoor van dit verhaal een beetje bijster beginnen te raken. Ontzettend vervelend, lijkt me dat. Daarom leg ik het maar even uit: in het eerste deel zijn we met de tijd meegegaan, en in het tweede deel gaan we zo ongeveer in de tijd terug. En ik kan jullie alvast vertellen: voor het derde deel maken we een sprong dóór de tijd, naar iets wat je min of meer het heden zou kunnen noemen.' (p. 81) Uit dit citaat wordt ook duidelijk dat het verteld is in een ik-perspectief, de verteller heet net als de schrijver Sofie Lakman maar aangezien er op de voorkant 'roman' staat, kunnen we dit verhaal niet als een autobiografie beschouwen.

Stijl

'De gemene deler: een vlotte pen, humor, absurdisme (Grunberg), onverschrokkenheid, zelfvertrouwen en bravoure.' (Mertens 2021)

Wat mij opviel aan de stijl is dat het lijkt alsof je met de verteller aan het koffiedrinken of borrelen bent en ze je van alles toevertrouwt. Het voelt als een gezellig onderonsje en helemaal niet als een lange monoloog van haar kant. De verteller spreekt je als lezer ook rechtstreeks aan: 'Tegen jullie durf ik al deze dingen te zeggen, maar tegen haar: ho maar.' (p. 39)

Slotzin

Dus ik stond op die pont, een beetje geleund tegen de zijkant, en toen herinnerde ik het me opeens: ‘Niet door rood op de Wibautstraat.’ Dat was haar les, snap je? ‘Je kunt overal door rood, maar niet op de Wibautstraat.’ Ik moest daar echt even om glimlachen. Want weet je wat het erge is? Ik doe dat dus altijd .

Beoordeling

'De geschiedenis van mijn seksualiteit' is een fantastisch boek! Ik heb er vaak hardop om moeten lachen en ik hoop dat het dat effect op meer lezers heeft. Ondertussen snijdt het ingewikkelde, pijnlijke en belangrijke onderwerpen aan. En ik denk dat er lef voor nodig is om een zoektocht te beschrijven zonder echte antwoorden, om te schrijven dat je het gewoon niet goed weet. Dat heeft me geinspireerd. Echt een aanrader dus!

Recensies

"Sofie Lakmaker debuteert vol bravoure met De geschiedenis van mijn seksualiteit. Ze heeft overal een mening over, levert ongezouten kritiek en is niet bang om zichzelf bloot te geven." https://www.parool.nl/kun...~b004677b/

"De geschiedenis van mijn seksualiteit is een roman die je achter elkaar uit leest en dan nog eens wilt lezen." https://www.tzum.info/202...aliteit-2/

Bronnen

Dieuwertje Mertens - Sofie Lakmaker debuteert vol bravoure met De geschiedenis van mijn seksualiteit

https://www.parool.nl/kun...~b004677b/