De bubbel door Sanne Kanis

Feitelijke gegevens

• 2e druk, 2019
• 230 pagina's
• Uitgeverij: Prometheus

Flaptekst

Eerste zin

De verhuiswagen manoeuvreerde met een boog om het Amsterdamse paaltje heen.

Samenvatting

Anna staat op het punt naar Londen te verhuizen voor een nieuwe baan als marketing manager bij de start-up ImageBuilders die een app ontwikkelt die beelden aan woorden koppelt. Ze neemt afscheid van haar vriendin Lieke. Ze heeft de baan gekregen via haar Noorse ex Felix. In het kantoor in Londen maakt ze kennis met Candy, de officemanager, en andere nieuwe medewerkers: Sarah, de socialmediamanager, en Deepak, een analist.

Het werk begint in Berlijn met een Europese managementvergadering. Het tripje bestaat vooral uit feesten, drinken, snuiven en eten en tussendoor wordt er vergaderd. Anna worstelt met haar behoefte aan indruk maken op haar manager Louis en haar behoefte om zichzelf te blijven. Ze is teleurgesteld in de kwaliteit van de vergadering en vindt het online gedragsexamen een lachertje. Wel is ze gecharmeerd van Juan die haar redt van de opdringerige Louis.

Terug op het kantoor in Londen maakt ze kennis met alle extraatjes die deze baan biedt, zoals yoga, squash en een golfclub voor mannen. Daartegenover staat dat de werknemers verplicht vegetarisch moeten eten op maandag en aan de gezondheidsweek mee moeten doen. Die gezondheidsweek geeft Anna de indruk dat bijna iedereen een burn-out, bore-out of depressie heeft. Ook komt ze erachter dat ze een mogelijke promotie niet alleen krijgt als ze haar targets haalt en goed presteert, maar dat ze zichzelf ook op sociale media moet profileren en dat ze zo veel mogelijk volgers en likers moet regelen.

Anna gaat aan de slag en stort zich op het schrijven van een marketingplan voor Louis maar als ze dit aan hem wil presenteren, is hij amper geïnteresseerd en hij heeft al weer andere ideeën. Hij raadt haar ook aan Adderall te gebruiken voor de concentratie. In eerste instantie weigert ze dit, maar hoe harder ze wil werken en hoe meer ze van zichzelf eist, des te meer ze hiervoor open staat. Daar komt bij dat ze van Joanne van hr een vervelende klus krijgt, namelijk een project om ethiek cool te maken. Met hulp van Felix kiest ze een locatie voor dit project, namelijk Hawaii, en stelt ze een commissie samen bestaande uit Sarah, Deepak, Louis en Juan. Joanne gaat ook mee. Het enige wat deze reis oplevert is een nieuwe naam voor de ethiekbijbel, namelijk Ethiek-Quette. En Anna zoent met Juan en maakt kennis met zijn declaratieskills. Wederom terug in Londen merkt ze dat Felix zich meer en meer aan haar ergert.

Anna voelt niet veel voor Juan maar de seks is goed. Omdat ze zich mentaal niet zo goed voelt, maakt ze een afspraak met de huispsycholoog maar het klikt niet. Ze beklaagt zich bij Felix over de professionaliteit van deze man en als Sarah met hem praat, belt Felix met een hack in de desbetreffende zaal in zodat Anna en hij kunnen horen wat er gezegd wordt en hem kunnen testen. Veel bewijzen voor zijn onvermogen levert dat niet op, maar Anna hoort wel Deepak over haar klagen.

Juan lijkt hun relatie serieuzer te nemen dan zij en dat ergert Anna. Als ze weer een keer bij hem in zijn hotel is, vraagt hij haar Joannes handtekening te vervalsen onder een overeenkomst van zijn aandelenpakket. Hr is het originele contract kwijtgeraakt en heeft hem om een kopie gevraagd, hij heeft een extra nul achter zijn aandelen gezet. Anna weigert. Het bezoek van haar oude vriendin Lieke is ook geen succes: Anna moet onverwacht werken aan een presentatie en Lieke moet zichzelf maar bezighouden.

Dan komt ze er ook nog achter dat een nieuwe mannelijke collega met een vergelijkbare functie veel meer verdient dan zij. Ze bespreekt dit met Louis en hij beaamt dit maar wil er niets aan doen. Wel moet ze haar happiness-survey de volgende keer beter invullen. Eric en Edward, twee supersenior collega's uit Amerika, komen hun team versterken maar blijken arrogante kwasten te zijn die hun drugs declareren en Anna’s nieuwe deal verpesten. Niemand vindt dat erg. Anna ontdekt ook dat Felix verliefd is op Juan. Uit frustratie helpt ze Juan uiteindelijk met het vervalsen van zijn aandelenovereenkomst. Niet veel later gaat ze onderuit tijdens het sporten en komt in het ziekenhuis terecht vanwege haar Adderall-gebruik. Ze komt hiervan bij tijdens een week in Amersfoort. Echt relaxed kan ze echter niet zijn want Juan appt haar dat hij ontslagen is vanwege fraude. Ze is bang dat het bedrijf achter haar rol zal komen en haar ook zal ontslaan.

Terug in Londen besluit ze weg van de minste weerstand te kiezen om zo snel mogelijk promotie te maken. Ze wil zich niet meer druk maken over ineffectieve vergaderingen, debiele declaraties en verpeste deals en wel aan haar imago werken om haar social mediastatus op te krikken. Met frisse tegenzin geeft ze zich op voor yoga en meditatie. Ze organiseert een innovatiedag waar ze lof krijgt van Louis als ze meegaat met zijn bizarre idee om 'religie [te] schalen. Let's go big op religiediversificatie.'' (p. 205) Ze kan hem niet meer uitstaan omdat Sarah haar verteld heeft dat hij haar in Parijs aangerand heeft. Haar medewerkers klagen over bezuinigingen - nog maar tien pond per persoon om aan lunch uit te geven! - en schrijven het management een klachtenbrief maar als Anna oppert er iets in te zetten over de ongelijke salarissen van mannen en vrouwen met dezelfde functie, weigeren ze dat. En als ze aan Sarah vraagt hoe hr reageerde op haar verhaal over Louis, hoort ze dat Joanne haar zei dat ze het niet kan bewijzen en een andere functie kan krijgen.

Dan is het tijd voor het eindejaarsfeest, ook in Berlijn. Ze drinken champagne waarin steentjes liggen, vijf daarvan zijn echte diamanten. Sarah vertelt Anna dat ze waarschijnlijk weggaat bij Imagebuilders. Louis vertelt haar dat ze promotie krijgt. Juan is er ook en als ze hem over haar droom in Australië vertelt, zegt hij dat hij daar weinig te zoeken heeft, wat er voor haar op duidt dat de relatie over is. Als ze haar steentje laat onderzoeken, blijkt ze inderdaad een van de vijf diamanten te hebben. Ze verlaat het feest en verstuurt vanaf haar telefoon haar ontslagbrief.

Personages

Anna

Anna is de hoofdpersoon, haar ex Felix laat soms een beetje bot merken dat ze wat te vol is, maar naarmate het verhaal vordert, wordt ze dunner en krijgt ze steeds donkerdere wallen die ze probeert weg te werken met make up. Hoe oud ze precies is wordt niet duidelijk maar ze heeft al een baan aan de universiteit gehad en is een millennial. Ze is opgegroeid in een gewone buurt in Amersfoort en al haar hele leven gefascineerd door communicatie. Vroeger keek ze elke dag uit naar mogelijke post, bijvoorbeeld van haar vader die een tijd in een Braziliaanse gevangenis gezeten heeft. Volgens haarzelf heeft ze hierdoor verstoorde relaties met mannen. Haar moeder was fotograaf en nam haar vaak mee naar fotografiemusea. Anna gelooft heilig in het motto 'een beeld zegt meer dan duizend woorden' en is dus zeer geschikt om bij ImageBuilders te werken. Ze is gedreven, doet meer dan haar best ten koste van haar gezondheid. Waarschijnlijk deed ze dit ook al in Amsterdam want daar bezocht ze een coach die haar bijvoorbeeld meditatieoefeningen voorgesteld had, maar in Londen doet ze er nog een schepje bovenop. Deepak noemt haar ook een perfectionist, hij wordt gek van haar eisen. Ze plant graag en maakt graag lijstjes. Anna worstelt met haar gedrevenheid en haar verlangen om goed werk af te leveren en met wat ze bij ImageBuilders om zich heen ziet gebeuren. Wil ze wel op deze manier en bij een dergelijk bedrijf werken?

Quotes

"Liever nam ik geen afscheid, en beschouwde ik de fasen in mijn leven als treincoupes die gezamenlijk een lange trein vormden. Het was nu tijd voor een volgende coupe, waarin ik nieuwe avonturiers zou tegenkomen, met nieuwe verhalen. Ik had mijn koffers gepakt en zou mijn medereizigers achter me laten. Ik zou ze later vast weer treffen." Bladzijde 10

"Ik baalde ervan dat ik mijn rubberen ruggengraat had ingepakt op deze trip." Bladzijde 24

"4) Mag je bij je manager (van een ander geslacht) thuiskomen, op uitnodiging? Ja/Nee Dat zou toch moeten kunnen? Gewoon informeer vergaderen? Of was dit de kat op het spek binden? Met meerdere mensen was het misschien beter? Pfff. Ja of nee, ik kwam er niet uit. Wat een sociaal mijnenveld was dit, overal waar je liep schuilde gevaar! Ik moest dit met Lieke bespreken. Of niet. Het was misschien wel te raar om te vertellen wat hier allemaal gebeurde in deze Hof van Zeden. Eden." Bladzijde 51-52

"'Mijn naam is Jerry. Welkom bij lachyoga. Ik sluit het gordijn maar even goed zodat we een zijn met de ruimte. Dit komende uur is voor jou. Alleen voor jou.' Ik keek waar de nooduitgang was, met zulke teksten was ik nog liever aan het spinnen in de doka." Bladzijde 69

"Dit was een aanzet tot een van zijn bekende urenlange monologen waarin hij verbaal klaarkwam zodra hij zijn eigen mening had gedeeld. " Bladzijde 102

"Mijn dorstige laptop had mijn flat white opgeslurpt en ik moest daarom bij IT een nieuwe regelen. De derde dit jaar, hoe genant." Bladzijde 125

Thematiek

Maatschappijkritiek

De techindustrie zegt dat gebruikersbelangen en ethiek altijd boven omzet gaan, maar Anna ontdekt dat dit slechts holle woorden zijn. De werknemers bij ImageBuilders zijn alleen met zichzelf bezig: met het halen van hun targets, hun eigen pr-machine en het zo veel mogelijk declareren van onkosten. Niemand praat over de schoonheid van communicatie of iets dergelijks of de wereldwijde impact die ze kunnen hebben om daarmee iets positiefs te doen. Het gaat alleen om het geld. Andere normen en waarden stellen ook niets voor: Juan steelt van zijn baas, Louis handelt in drugs en medicijnen en misbruikt zijn macht als manager, klachten over machtsmisbruik worden weggewuifd en mannen krijgen meer betaald dan vrouwen. Er is zelfs een speciaal mailadres waar je dickpicks heen kunt sturen. Daar komt bij dat de techstart-up zwemt in het geld van investeerders die hierdoor nog rijker worden.

Motieven

Drugs

Het salaris van de werknemers in de techwereld geeft ze de mogelijkheid veel te feesten en tijdens die feesten wordt er het nodige gedronken en gesnoven. Tijdens haar eerste feest wordt Anna door haar manager Louis mee naar de wc genomen voor wat coke. Louis blijkt de huisapotheek van ImageBuilders te zijn want als ze wat suf en vermoeid op haar werk verschijnt, raadt hij haar Adderall aan, een medicijn voor adhd waarvan je scherper wordt. Anna begint hier inderdaad mee, gaat er steeds slechter uitzien en mensen zeggen dat ze er geen leuker persoon van wordt. Uiteindelijk komt ze zelfs in het ziekenhuis terecht.

Muziek

Anna houdt van muziek, in het bijzonder Britse gitaarmuziek, een voorliefde die ze deelt met Juan. Ze heeft de gewoonte landen te koppelen aan de muziek die ze hebben voortgebracht en om die reden vindt ze bijvoorbeeld Frankrijk leuker dan Duitsland. Ook wordt het verhaal regelmatig voorzien van een citaat uit een lied dat de situatie of het gevoel moet duiden. Het motto is ook een citaat uit een lied.

Gezondheid

Als een soort tegenhanger voor het harde werken, de drank en de drugs, zijn de techwerknemers extreem veel met hun gezondheid bezig. Deels wordt ze dat ook verplicht door het bedrijf dat bang is dat ze anders een burn-out krijgen of depressief worden. Het bedrijf voorziet in yoga, massages, gezond eten en vele andere gezonde dingen. Ook buiten het bedrijf om sporten en mediteren de werknemers. Felix gaat hierin het verst. Hij sport en mediteert heel veel, loopt 42 km hard, zwemt 3,8 kom en fietst 180 km op Mallorca en gaat op een ayahuasca-retreat. Hij krijgt dan een beeld van vroeger te zien waarbij hij als jonge jongen heel gelukkig is met zijn gezin, waardoor hij bedenkt dat hij nu ook behoefte heeft om zich te settelen. Ook Anna ziet tijdens het mediteren een koffietentje in Australie voor zich en vraagt zich af of ze daar niet gelukkiger zou zijn.

Motto

Tell me, what's the matter with your world

Was it a boy when you wanted a girl?

Don't you know straight hair ain't got no curl

Life it ain 't real funky

Unless it's got that pop

Dig it

'Pop life' - Prince & The Revolution

Volgens mij gaat deze tekst over mensen die alles hebben en toch niet tevreden zijn, zoals ook de personages in dit boek niet lijken te zien hoe bevoorrecht ze zijn.

Opdracht

Er is geen opdracht.

Titelverklaring

Ik denk dat de letterlijke titelverklaring op pagina 139 staat. Daar zegt Juans vader dat de verhalen van zijn zoon over zijn werk klinken als een bubbel, 'die net als de financiële wereld gaat barsten'. Hier wordt dus gedoeld op iets wat te mooi klinkt om waar te zijn, een grote farce. Daarnaast wordt er door de medewerkers regelmatig champagne gedronken. Voor mij klinkt de titel eerder als de bubbel waarin Anna en haar collega's werken: een soort minimaatschappij met eigen wetten en regels midden in de echte wereld. Een maatschappij waar je staand werkt, voor twintig pond aan sushi voor de lunch kan bestellen, medicijnen voor adhd slikt om geconcentreerd te blijven, in een hotel woont en zo veel mogelijk probeert te declareren bij je baas. De werknemers werken hard maar zien niet door hoeveel luxe ze omringd worden en klagen als de massages een kwartier worden ingekort.

Structuur & perspectief

Het boek bestaat uit 39 genummerde hoofdstukken en wordt chronologisch verteld. Er is sprake van een ik-verteller: Anna vertelt het verhaal.

Decor

Anna komt uit Amsterdam en haar ouders wonen in een rijtjeshuis in Amersfoort maar het verhaal speelt zich af in Londen. Ze heeft een flatje in Nothing Hill met een keuken waarin ze nooit kookt. Ze gaat werken bij ImageBuilders, een kantoor met glazen wanden en allerlei moderne snufjes als geen bureaustoelen maar skippyballen, stabureaus en flexplekken. Het kantoor ligt in Shoreditch, ook wel Silicon Roundabout genoemd, waar start-ups zich verzamelen om met digitale technieken apps te bouwen.

Het boek speelt zich af in 2017 en de vertelde tijd is een jaar.

Stijl

Er is veel over het onderwerp van dit boek geschreven maar weinig over het boek zelf. Ik heb dus geen vergelijkingmateriaal qua stijl. Ik vind het boek vlot geschreven, het leest snel en irriteert nergens. Af en toe maakt de verteller een grappige vergelijking, bijvoorbeeld: 'Ik rook de zee, een ziltige geur, niet onprettig. Frunnikend aan mijn bikinibandjes zag ik hoe Louis selfies maakte bij de rand van het zwembad. Ik vreesde voor Thierry Baudet-achtige taferelen en wendde mijn blik af.' (p. 99 - De foto die Baudet nam is volgens mij van 2018 dus qua tijd klopt deze vergelijking niet aangezien het boek in 2017 speelt bedenk ik me nu.)

Slotzin

Weg van hier. Op naar de volgende coupe.

Beoordeling

'De bubbel' leest lekker weg en je leest veel over de ethiek in de techwereld, of eigenlijk het ontbreken ervan, maar eerlijk gezegd had ik er meer van verwacht. Ik was nergens verrast, noch wat betreft het gebrek aan ethiek, noch wat betreft de verhaallijn of de thematiek o.i.d. Dit boek gaat wel over een uniek onderwerp, je zou het samen kunnen lezen met 'The circle' van Eggers (dat je dan voor Engels leest uiteraard) maar dat boek is vele malen beter. Ik vind het geschikt voor beginnende lezers. Ik merk ook dat als ik mensen vertel over dit boek, ze wel meteen geïnteresseerd zijn, dus misschien is het niets voor mij maar is het wel heel leuk.

Recensies

"Vanaf dit punt leest De bubbel een beetje als een klassieke jaren negentig bedrijfsthriller, waar de hoofdpersoon de verlokkingen van het grote geld moet weerstaan en poogt de eigen identiteit te behouden. Het herstel komt natuurlijk pas na een dieptepunt, waarin de hoofdpersoon zich (tijdelijk) volledig laat gaan. Grootste verschillen zijn dat we hier te maken hebben met high-tech in plaats van high finance, met Adderall in plaats van cocaïne en met een vrouwelijke hoofdpersoon in plaats van een man. Dit laatste is dan ook gelijk een van de sterkste kanten van het boek, dat er goed in slaagt de grenzen van lean-in emancipatie weer te geven." https://www.hebban.nl/rec...-de-bubbel

"Wat mij betreft heeft Sanne Kanis een fantastische debuutroman geschreven. Ik kijk er naar uit meer van haar te lezen. Haar schrijfstijl is verfrissend, vlot en luchtig. Je valt makkelijk in het verhaal, en hoewel ze luchtig schrijft, komen er best wat serieuze onderwerpen aan bod. Als lezer kom je er samen met Anna langzamerhand achter dat die perfecte wereld heus niet zo perfect is. " https://mustmag.nl/de-bub...nne-kanis/

Overhoor jezelf