Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2019
• 156 pagina's
• Uitgeverij: Lebowski

Flaptekst

Eerste zin

Hij staart omhoog in de donkere schacht. Traag en met kleine schokken ziet hij de lift op zich af komen.

Samenvatting

In het eerste hoofdstuk maak je als lezer kennis met Egbert en zijn gehandicapte zoon Adam. Egbert treft voorbereidingen om een einde te maken aan zijn eigen leven en dat van zijn zoon maar op het moment suprême valt de stroom uit en moet hij alles op alles zetten om Adam uit de strop te bevrijden die hem zou wurgen als de lift die ze in huis hebben, omhoog zou gaan.

De volgende dag komt de dokter langs, die wil dat Egbert een nieuwe trap maakt voor zijn geliefde. Egbert kan geen ‘nee’ zeggen en een trap maken is het mooiste wat er is voor een timmerman. Hij doet opnieuw inkopen voor een week, op zaterdag is de trap klaar, en hoort dan dat de stroomstoring misschien veroorzaakt werd doordat er aan de snelweg aan de weg wordt gewerkt.

De dagen hierop koopt hij hout, werkt aan de trap en maakt een offerte voor de dokter. Hij overdenkt zijn zelfmoordpoging en vraagt zich af of hij Adam naar zijn broer in Duitsland zou kunnen brengen. Als hij met Adam en Gerrit de gans op de trampoline speelt, moet hij hard hoesten. De gans schrikt en vliegt weg, waarna hij wordt aangereden.

Egbert werkt stug door maar slaat hard met een hamer op zijn vingers. Als de dokter weer langskomt, verbindt hij de wond en hij zegt hem als tegenprestatie wat van de prijs van de trap af te doen. ‘Voor mij is dat gunstiger en voor jou maakt het toch niet meer uit.’ (p. 137)

Op vrijdag maakt hij de trap af en hij is trots. Hij zou willen dat zijn trap altijd blijft bestaan. Hij pakt het eten en wat spullen in en zet alles met Adam in zijn bus. Daarna steekt hij de trap in de brand en rijdt weg.

Personages

Egbert

Egbert is weduwe van Emma en vader van Adam. Hij is de hoofdpersoon. Egbert is timmerman en hij heeft een eigen zaak. Hij houdt van zijn zoon en heeft alles voor hem over, zelfs de dood. Hij heeft zich ooit voorgenomen elk verdriet voor hem te verbergen en houdt dat dan ook voor zichzelf. Dat hij ziek is, merk je aan zijn gehoest, aan dat hij soms bloed spuugt en aan het feit dat hij steeds vermoeider is. Hij is net als de gans een man van de routine en is heel vriendelijk, misschien te, want hij kan geen ‘nee’ zeggen tegen de dokter, ook niet als die gebruikmaakt van zijn ziek zijn. En hij is graag op zichzelf, houdt zich ver van groepen en gedrang. Hij verdrijft zijn angsten door hard te werken en is erg creatief in zijn werk.

Adam

Adam is Egberts geestelijk en lichamelijk gehandicapte zoon. Hij heeft zwarte krullen, blauwe ogen en lange wimpers. Adam hoort slecht, is blind en heeft 's nachts vaak nachtmerries. Hij zit in een rolstoel maar eet graag dus hij wordt steeds dikker. Hij luistert graag naar gezang.

Emma

Emma is Egberts overleden vrouw. Zij was balletdanseres, ze heeft over de hele wereld gedanst, toen ze Egbert ontmoette, Egbert bouwde de decors voor de voorstelling. Egbert waardeert Emma omdat ze mooi en gracieus is en ze vindt dat ze beiden ambachtslieden zijn: ze maken beiden iets met hun lichaam. Emma vindt bij Egbert stabiliteit en rust. Na haar zwangerschap wilde ze weer gaan dansen maar Adam had haar onderlijf gesloopt. In het huis aan de dijk doet ze Egberts administratie en gaat met Adam naar revalidatie, omdat ze nog steeds verwacht dat hij zal gaan lopen. Ze wil balletlessen gaan geven maar dat komt niet van de grond en stelt haar teleur. Ze wil ook opnieuw zwanger worden, wat ook niet lukt en ze voelt zich mislukt. Ze wordt steeds stiller en ontwikkelt angsten en een depressie.

Thematiek

Liefde (algemeen)

Het thema is liefde, de liefde van een vader voor zijn zoon, maar ook de liefde voor het leven. Egbert houdt zielsveel van zijn zoon Adam. Hij is nog nooit langer dan een paar minuten bij hem weggeweest, ze slapen samen, hij weet precies wat Adam wil of nodig heeft en hij denkt dat Adam de minst veeleisende persoon ter wereld is: … Hij houdt zo van hem dat hij denkt dat anderen hem zouden willen stelen. Juist vanuit die liefde, vanuit het idee dat Adam niet alleen mag achter blijven of alleen naar een verzorgingstehuis mag gaan, beslist hij het leven van zijn zoon te nemen, als hij hoort dat hij zelf niet lang meer te leven heeft. Hij vindt steun bij verhalen op internet van andere ouders met gehandicapte kinderen, die hetzelfde gedaan hebben. Als het hem niet lukt, denkt hij na over een tweede poging, maar uiteindelijk kiest hij voor het leven en de onzekerheid en rijdt met Adam weg.

Motieven

Eenzaamheid

Egbert is alleen met zijn zoon. Hij leefde samen met zijn vrouw Emma en hun kind in een dijkhuis buiten het dorp. Emma werd somber van het isolement van het dijkhuis, ook omdat ze geen ander werk vond en geen andere mensen om zich heen had. Egbert kan er beter tegen, hij is graag op zichzelf en werkt ook alleen, maar maakt zich wel zorgen over de vraag wie er voor Adam moet zorgen als hij er niet meer is. Je zou denken dat hij om zich heen gaat kijken, hulp gaat zoeken en vragen maar hij doet dat niet en wil het probleem alleen oplossen. Hij heeft wel een broer maar die woont in Duitsland en ziet hij weinig, hij kan zich niet voorstellen dat die de verantwoordelijkheid voor Adam op zich wil nemen. Ook gans Gerrit is alleen, Egbert zegt hem regelmatig een maatje of aansluiting bij andere ganzen te gaan zoeken.

Dood

Er is veel dood in dit verhaal. Egbert heeft een band met de huisarts omdat hij zijn vrouw zelfmoord heeft zien plegen in de rivier. Zelf probeert hij ook zelfmoord te plegen samen met Adam en hij loopt ook een keer alleen de rivier in. Zijn vrouw Emma danst als hij haar voor het eerst ziet, de stervende zwaan, zij leed aan depressies en is overleden. Samen bezochten ze in Engeland een plek waar veel mensen zelfmoord plegen en na haar dood voelt Egbert niets voor andere vrouwen. Gerrit wordt aangereden en wordt door Egbert uit zijn lijden verlost. Hij cremeert hem in de kachel in zijn schuur, net als het ‘muisje’ dat uit Emma kwam toen ze een miskraam had. Toch is de dood niet het thema. Uiteindelijk kiest Egbert voor het leven, hoe ongewis dat ook mag zijn, en ook de titel verwijst naar het leven.

Dierenliefde

Gans Gerrit is een soort leidmotief. Gerrit beschouwt Egbert als moeder en hij is bijna net zo hulpeloos als Adam. Hij is van Egbert afhankelijk voor zijn eten en heeft van hem leren vliegen. Egbert heeft pogingen gedaan om hem bij wilde ganzen te laten aansluiten, maar dat lukte niet. Op een gegeven moment schrikt Gerrit, hij vliegt weg en wordt aangereden. Egbert vindt hem gewond terug en besluit hem af te maken omdat hij geen ganswaardig leven meer kan lijden. Het gekke is dat we dat voor dieren zo gemakkelijk beslissen en voor mensen niet.

Motto

Er is geen motto.

Opdracht

Er is geen opdracht.

Trivia

Haverkamp heeft zelf ook een gehandicapte zoon en schreef hier columns over in dagblad De Gelderlander. Deze columns zijn gebundeld in een aantal boeken.

Titelverklaring

Letterlijk slaat de titel op de achtste dag in het boek, een zaterdag, de dag waarop Egbert de trap moet afleveren en hij een nieuwe zelfmoordpoging kan doen. Hij gaat er echter op vrijdag vandoor. 'Het getal acht is een zeer belangrijk getal. Het symboliseert de achtste dag van de schepping ofwel de herschepping. De oorspronkelijke schepping omvat zeven dagen. De achtste dag is de eerste dag van de herschepping en de verlossing. De achtste dag is daarom ook de dag waarop Joodse jongetjes worden besneden.' (Mackay 2014)

Structuur & perspectief

Het verhaal is verdeeld in delen die vernoemd zijn naar de dagen van de week. Het boek begint op zaterdag en eindigt op vrijdag, dus de vertelde tijd is zeven dagen. Verder is er gewerkt met witregels en een soort kringeltjes. Het verhaal verloopt niet-chronologisch.
Het hele verhaal lang kijk je met Egbert mee en is er dus volgens mij sprake van een personaal perspectief. Helemaal op het eind staat er echter deze zin: 'Het is om vijf minuten over vijf op de dag van 30 november dat een vlucht ganzen recht over de werkplaats van Egbert richting het zuiden vliegt.' (p. 155) Egbert hoort de ganzen maar gaat niet kijken en kan dus niet zien hoe en waarheen de ganzen vliegen, waardoor ik denk dat er toch sprake is van een alwetend perspectief.

Decor

Het verhaal speelt zich af in een smalle dijkwoning met een lift erin aan een rivier. De lift en de rivier spelen een belangrijke rol in het boek. Het huis heeft geen buren, zoals ook Egbert weinig mensen kent of spreekt. Het dorp ligt aan de grens met Duitsland. Het verhaal speelt zich af in november. Egbert heeft een computer met internet maar een precieze tijd blijft onbekend.

Stijl

Over Haverkamps non-fictie zag ik staan dat ze schrijft in eenvoudige zinnen maar zware thematiek aansnijdt: ‘Zware thematiek doorspekt met rauwe humor.’ (website Annemarie Haverkamp) Ik herken die stijl in dit boek: haar taalgebruik is eenvoudig en ze gebruikt regelmatig mooie beeldspraak, bijvoorbeeld ‘de schuur is in de rui’. Ergens vertrouw je echter die eenvoudigheid niet, je voelt dat er iets zwaars op de loer ligt en ik was heel vaak bang dat Egbert toch de beslissing had genomen om samen met Adam te sterven. Op een gegeven moment staat er bijvoorbeeld dat het water de bus raakt en toen was ik bang dat hij met de bus het water ingereden was, maar ze gaan dan gewoon door de wasstraat. Ergens heeft dat ook iets grappigs.

Slotzin

Het kind steekt lachend zijn hoofd uit het raam. Vangt regendruppels op met zijn tong.

Bijzonderheden

Annemarie Haverkamp heeft in Gent de Bronzen Uil gewonnen voor 'De achtste dag'. Het is een jaarlijkse prijs van het Willemsfonds voor het beste Nederlandstalige literaire debuut.

 

Beoordeling

Ik vond deze roman echt een ontdekking. Ik kende het boek niet en hoorde er pas van toen het de debutantenprijs won. Het eerste hoofdstuk is echt shockerend en vat voor mij het hele boek samen. Het boek heeft me echt laten nadenken over ouders en hun gehandicapte kinderen. Ik raad het elke leerling aan, zowel beginnende als gevorderde lezers kunnen hier iets mee, maar het is geen vrolijk boek.

Recensies

"Het knappe aan dit boek is dat de spanning onnadrukkelijk, maar toch dwingend aanwezig is. De achtste dag is een ingetogen roman, waarin alles zinnelijk en tastbaar is: de landelijke omgeving, de rivier, de liefde. De geur van het hout voor de trap waar Egbert aan werkt kun je bijna door de pagina’s heen ruiken. Na het uitlezen van het boek dringt zich de vraag aan je op, wat zou ik doen in een dergelijke situatie? Wanneer is een leven waardig, hoe kun je bepalen dat iemand ondraaglijk lijdt? Haverkamp zou het zelf nooit overwegen, maar ze oordeelt niet over de ouders die uit liefde voor hun kind de stekker eruit trekken. Er is geen antwoord, enkel mededogen." https://www.hebban.nl/rec...chtste-dag

"‘De jury was onder de indruk van de uitgemeten zakelijkheid waarmee de auteur erin slaagt om wat onafwendbaar is, menselijk te maken’, aldus juryvoorzitter Jos Geysels." http://www.annemariehaver...stem-hier/