Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2020
• 221 pagina's
• Uitgeverij: Orlando

Flaptekst

Eerste zin

Herman van Dusselen klemt zijn broodtrommel stevig vast. Het plastic is warm en plakkerig. Hij trekt wat aan de elastieken om het bakje. De afbeelding van Superman is door de jaren heen vervaagd.

Samenvatting

Deel I Knikkers (ho 1-33)
Herman van Dusselen (32) is een ongetrouwde man, die zijn ouders heeft verloren; hij houdt nog steeds van knikkeren en hij heeft in zijn kamer dan ook een aantal knikkerbanen aangelegd.
Kortom, Herman is "een beetje anders". Hij woont in het dorp Bredeveld waar pretpark "Wonderland" is gevestigd. Herman heeft een panische angst voor de achtbaan gekregen, de Cycloop. 
Voor de mogelijke  overlast van het pretpark heeft elke inwoner van het dorp een gratis maandpas gekregen om in februari het park te kunnen bezoeken. Hij ziet in het pretpark een tent, waarin een jonge vrouw Jeanette de suikerspinnen maakt. Hij wil haar wel versieren, maar met de vraag "Hou je ook zo van knikkeren", kom je als potentiële minnaar niet ver. Later maakt hij opnieuw kennis en als hij een suikerspin van haar mag uitkiezen, kiest hij voor "de regenboog". Hij begint wel wat voor haar te voelen en heeft allerlei fantasieën. Hij denkt thuis via het bekijken van oude fotoalbums aan het verleden. Zijn ouders zijn beiden overleden.
Verleden
Toen Herman tien jaar was, ging hij met zijn vader en moeder naar Ellmau in Oostenrijk. Bij een bergwandeling wilde zijn vader een foto nemen van Herman en zijn moeder. Nadat  Herman zijn lolly liet vallen, verloor zijn moeder het evenwicht en donderde een ravijn in. Hij heeft zich daarom altijd schuldig gevoeld aan haar dood. Zijn vader heeft voor hem gezorgd, tot Herman  achttien was en daarna heeft hij besloten niet meer te eten en te drinken, waardoor hij na enkele dagen dood was. Vader Jaap was bij zijn leven militair.
Na de dood van zijn ouders heeft oom Frank met zijn vrouw Trudy een oogje in het zeil gehouden. Herman werkt namelijk niet en leeft van de erfenis. Oom Frank houdt zijn financiën in de gaten. Maar nu belt zijn tante dat Frank lijdt aan alvleesklierkanker. Hij heeft ook besloten euthanasie te plegen en hij zal dat doen op de dag na Hermans 33e verjaardag. Herman zal afscheid komen nemen maar is ondersteboven van het nieuws.

Deel II: Suikerspinnen Jeanette (ho 34-75)
Herman heeft nu zijn  zinnen gezet op Suikerspinnen Jeanette. Ze vraagt hem wat voor werk hij doet en hij fantaseert "Achtbaantester." Jeannet vindt het reuze interessant en wil een afspraak maken. Maar eerst  gaat ze een week met haar zoontje naar Ameland. Dat geeft Herman de gelegenheid zich voor te bereiden op een ritje in de Cycloop. Hij bedenkt een stappenplan. Maar in de zweefmolen (de eerste hindernis)  wordt hij al niet lekker.
Verleden
Toen bij acht jaar was, ging hij met zijn ouders naar Wonderland en zijn moeder maakte toen ook een tochtje in de zweefmolen. Ze zag er heel gelukkig uit op de foto die ervan genomen was. Maar ze zat al aan de antidepressiva.
Hij wil die gedenkwaardige foto laten vergroten bij de Hema, maar als hij ziet hoe het Hemameisje de foto aanpakt en bezoedelt, ziet hij ervan af. De tweede stap voor het wennen aan het pretpark is de wildwaterrivier Rio Loco. Dat valt hem niet tegen. Ook bij de schiettent gaat het goed. Hij kan ineens geweldig schieten en hij krijgt twee knuffels: een blauwe en een roze beer. Ook oefent hij in zichzelf een gesprek over de  baan als achtbaantester.
De afspraak na een weekje Ameland valt vies tegen: Jeanette is te laat op de afspraak, ze heeft andere kleren aan dan haar werkuniform en ze doet kattig. Ze vertelt over haar zoontje Johnny. Die heeft het syndroom van Down.
Ze gaan op weg naar de Cycloop. Herman ziet er als een berg tegenop. Hij heeft immers gelogen over zijn baan en als hij eenmaal in zijn stoeltje zit, gaat het mis. Hij braakt alles uit en ziet er smerig uit.

Deel III : Leven en dood (ho 76-88)
Herman wordt de volgende dag met een kater wakker. De telefoon gaat en omdat hij denkt dat het Jeanette is, neemt hij niet op. Hij wenst dat hij haar nooit had leren kennen. Maar het blijkt tante Trudy te zijn die meldt dat oom Frans dood is. Herman wordt boos, want dat hadden  "ze niet afgesproken." Hij zou immers pas na zijn verjaardag euthanasie plegen.  Herman hoeft dus niet meer langs te komen.
Maar ineens bruist hij van energie: hij voelt zich Superman. Hij vernielt al zijn knikkerbanen. Maar hij heeft nog wel zijn verzameling van 799 knikkers.
Hij krijgt een idee om zich als Superman te voegen bij zijn ouders. Hij zal dat doen door de Cycloop zijn werk te laten doen. Hij wil sterven door een fataal ongeluk met de achtbaan.
Hij maakt eerst schoon schip: zijn huis laat hij na aan Anja, zijn aardige buurvrouw en al zijn knikkers (799) in zijn Singer-koffertje zijn voor Johnny.
Hij moet in de lange rij zijn rit afwachten, en wordt eerst geweigerd vanwege  zijn loszittende Superman-sloffen. In zijn eerste en zijn laatste rit ziet hij beelden van zijn moeder (o.a. hoe ze viel) en van zijn vader. Hij wil naar hen toe. Hij heeft dertig lievelingsknikkers meegenomen die hij tijdens de vlucht verliest.  Dan geeft hij zich over aan de zwaartekracht. Hij steekt zijn handen in de lucht. Hij lééft. 

Personages

Herman

Herman is wees, maagd en 32 jaar. Hij is een beetje anders. Zijn afwijking lijkt het meest op iemand die autistisch is, maar dat "woord" zelf wordt niet in de tekst genoemd. Herman heeft grote moeite om het verlies van zijn vader en moeder te verwerken. Hij blijft dan ook hangen in zijn vastgeroeste gewoonten. Hij speelt nog met knikkers, ook al zijn dat knikkerbanen die hij zelf in elkaar geknutseld heeft. Hij heeft ook 799 knikkers in zijn Singer-koffertje bewaard. Een andere vaste gewoonte is het schoonmaken van zijn huis, een ritueel dat hij van zijn moeder heeft overgenomen. Hij zit vast aan door hem zelf gemaakte afspraken. Wanneer zijn oom Frans eerder overlijdt dan was "afgesproken." is zijn eerste reactie één van boosheid. Ook als Jeanette niet voldoet aan zijn fantasiebeeld, vindt hij dat maar niets. Maar "als je altijd doet wat je deed, krijg je altijd wat je kreeg." Na de dood van zijn oom en zijn "afscheid van Jeanette" besluit hij het roer om te gooien. Hij vernielt zijn knikkerbanen (afscheid van zijn verleden), hij kleedt zich met de sloffen van Superman en hij gaat de Cycloop in. Hoewel het een open einde is, heeft de laatste zin toch de mogelijkheid in zich dat Herman van plan is een ander leven te gaan leiden.

Quotes

"Je moeder en ik hebben na grondig overleg besloten dat je voor je overgangsrapport dit keer geen knikkers krijgt, maar iets anders. Je hebt goed je best gedaan, jongen.’[.....] Pap nam een teug van de La Paz, kneep zijn ogen even samen tegen de rook en zei plechtig: ‘Jongen, we gaan morgen naar Wonderland!’" Bladzijde 22

"De kamers zijn gezogen, het beddengoed is gelucht, de platen hebben water gekregen. De orchidee van Frans en Trudy expres niet, maar het kreng blijft toch bloeien. Het gaat nooit zoals je wilt. Wat dood moet blijft leven, en andersom." Bladzijde 22

"“Als je blijft doen wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg” (Albert Einstein)" Bladzijde 41

"De plaatjes van zijn ouders schuiven ervoor. Mama valt van de berg, papa sterft in bed, hij valt uit de achtbaan. Alle drie morsdood." Bladzijde 190

"In plaats daarvan rent hij de trap op om het aan zijn knikkers te vertellen. Die zeggen zoals gewoonlijk niks terug, maar luisteren geduldig. Sommige mensen praten tegen hun huisdier, hun planten of zichzelf, waarom zou hij niet tegen zijn knikkers mogen praten? Er zijn vrouwen en mannen die tegen hun partner van alles zeggen, maar nooit echt gehoord worden." Bladzijde 149

Thematiek

Rouwverwerking

Herman heeft de dood van zijn moeder en vader nooit helemaal kunnen verwerken. Ze stierven beiden op een bijzondere manier. Hij was tien toen zijn moeder in een ravijn stortte en achttien toen zijn vader overleed. Hij denkt dat je op school heel veel onzin leert, maar niet hoe je met het verwerken van rouw kunt omgaan. Eigenlijk is hij altijd een kind gebleven: hij heeft zijn voorliefde voor knikkers en knikkerbanen behouden en is steeds bang gebleven om in de achtbaan te gaan. Hij wil blijven doen, wat hij altijd heeft gedaan. Maar Albert Einstein zei al : "Wie doet wat hij altijd deed, krijgt wat hij altijd kreeg." Daar lijkt Herman aan het einde van het verhaal lering uit getrokken te hebben. Hij vernielt zijn knikkerbanen en hij gaat als Superman toch in de Cycloop. Hij wil verenigd worden met zijn dode ouders, maar aan het einde is niet helemaal zeker of hij verongelukt of juist overleeft.

Motieven

De dood

Zijn moeder is in een ravijn in Oostenrijk gevallen en daarbij omgekomen. Zijn vader heeft besloten niet meer te eten en te drinken en is gestorven. Herman hoort dat zijn oom Frans alvleesklierkanker heeft en euthanasie wil plegen, maar oom Frans houdt zich niet aan de afspraak en gaat eerder dood dan op de uitgekozen euthanasiedag.

Verliefdheid

Herman is verliefd geworden op de vrouw die bij de suikerspinnentent staat. Ze spreken af, maar Jeanette gaat eerst nog een week naar Ameland op vakantie met haar zoontje. Als de afspraak er is, valt die voor Herman zwaar tegen. Dat geldt niet alleen voor de reacties van Jeanette, maar ook ook voor het gedrag van Herman in de Cycloop. Als achtbaantester braakt hij de heleboel onder.

Schuldgevoel

Herman voelt zich schuldig aan de dood van zijn moeder. Vlak voordat ze neerstortte in een Oostenrijks ravijn, had hij een lolly laten vallen waardoor ze haar evenwicht verloor. Als hij de lolly niet had laten vallen, dan....

Leugens

Om indruk te maken op Jeanette liegt Herman dat zijn beroep achtbaantester is. Bovendien durft hij niet in de achtbaan. Hij weet niet hoe hij de leugen moet aankaarten bij Jeanette.

Afwijkend zijn / autisme

Herman is een beetje anders dan van mannen op zijn leeftijd mag worden verwacht. Hij is 32 jaar en heeft nog nooit een vriendin en seks gehad. Hij houdt vast aan zijn strakke gewoonten en wil daar niet van afwijken. Het is een man met autistische trekjes. (zie ook onder de kop Personages)

Angst

Herman staat doodsangsten uit wanneer hij in de Cycloop zijn rit moet maken. Hij ziet er tegen op, hij wil eerst met andere attracties (zweefmolen, wildwaterrivier) oefenen, maar als puntje bij paaltje komt en hij naast Jeanette in de Cycloop zit, kotst hij alles onder. Het is een enorme zelfoverwinning wanneer hij de knoop heeft doorgehakt en in zijn eentje in de Cycloop stapt.

Motto

"Verliefd worden is niet het stomste wat een mens doet- maar de zwaartekracht kan er niet verantwoordelijk voor worden gehouden."
ALBERT EINSTEIN 
(Het motto staat erboven ook in het Duits aangegeven)
Daarna is er nog een tweede motto: de liedtekst van het liedje "De mallemolen." (gezongen door Heddy Lester op het Eurovisie Songfestival in 1977) 

De mallemolen

 In de mallemolen van het leven
Draai je allemaal je eigen rondje mee
De molen draait ook zonder jou
Je paard blijft nooit lang leeg
Dus kom, draai met die mallemolen mee
En die mensenlevensmallemolen
Gaat door tot je er draaierig van bent
Maar jij blijft je toch vasthouden
Al vind je het niet leuk meer
Want naast de molen is te onbekend.

Opdracht

In herinnering aan mijn vader
Peter Olthoff
(1944-1984)

Titelverklaring

Herman van Dusselen is doodsbang om in de Achtbaan (De Cycloop)  te gaan. Maar als hij verliefd wordt op de verkoopster van suikerspinnen Jeanette, wil zij met hem in de achtbaan gaan. Ze vraagt hem wat voor werk hij doet en hij liegt dat hij achtbaantester is.(blz. 93)  Dat vindt Jeanette wel interessant. Ze maken een afspraakje. Hij weet niet hoe hij zijn leugen aan Jeanette moet vertellen. 

Structuur & perspectief

De roman is  onderverdeeld in drie delen die weer zijn verdeeld in totaal 88 kleine hoofdstukken.
Deel I: Knikkers (ho 1-33)
Deel II: Suikerspinnen Jeannette (ho 34-75)
Deel III: Leven en dood (ho 76-88)
Heden en verleden lopen in die hoofdstukken vaak door elkaar.(bijv. de dood van zijn moeder en van zijn vader)
De personale verteler is Herman van Dusselen, een 32-jarige ongetrouwde man zonder ouders.

Decor

Het decor is het fictieve dorp Bredeveld, een dorp waarin pretpark ("Wonderland") is gevestigd. Een ander belangrijk decor zijn de Oostenrijkse bergen in Ellmau..Zijn moeder is daar in het  ravijn gevallen toen zijn vader een foto van haar wilde nemen. Dat zijn de twee belangrijkste topografische decors. Maar er zijn ook symbolische ruimten in het verhaal: zijn knikkerbanenkamer, Wonderland  en vooral de achtbaan, de Cycloop.
Over de tijd worden weinig mededelingen door de verteller gedaan. Wel komen we te weten dat de maandpas geldig is voor februari, maar niet in welk jaar dat is. Dat houdt meteen in dat de vertelde tijd ongeveer een maand is. Van zijn eerste bezoek aan Wonderland en zijn laatste ritje in de Cycloop.

Stijl

De stijl van Nancy Oltoff is helder, geen moeilijke woorden, wel korte zinnen en oneliners. Enkele voorbeelden:
- (blz. 17: "Daar gaat hij weer.Singer, mam, dood.")
- (blz. 19: "Zoals toen met mama. Niet aan denken.")
- (bl. 21: "De kamers zijn gezogen, het beddengoed is gelucht, de planten hebben water gekregen.") 
- (blz. 39: "Frans gaat dood. Zijn voogd. De broer van zijn pap.")
Ze maakt er ook een schrijfgewoonte van om met korte zinnen vooruit te wijzen naar dingen die pas later echt ingevuld worden:
- (blz. 30: "Hij wist toen nog niet wat voor impct die ene lolly op de rest van zijn leven zou hebben.')
- (blz. 40:  "Net als vroeger na het ongeluk.")
- (blz. 66: "Ze hield zich krampachtig vast aan al haar regels, maar kreeg toch een stompzinnig ongeluk. Ongeluk, Ellmau, salmiaklolly. Niet aan denken."
Die schrijftechniek zorgt voor spanning bij de lezer.

Slotzin

Wat er was doet er niet meer toe, het gaat om wat er is. Hij lééft.

Bijzonderheden

De achtbaantester is de debuutroman van Nancy Olthoff. Ze werd daarmee in 2021 genomineerd voor de Hebban Debuutprijs. 

Beoordeling

Prima debuutroman van een jonge schrijfster. Vlot en met humor geschreven en toch een roman die je laat nadenken over dood en rouwverwerking, je familiebetrekkingen, Deze roman werd terecht genomineerd door de lezers van de website Hebban.nl als beste Derbuutroman.Een debuutroman die naar meer Olthoff smaakt.
En roman die ook uitstekend geschikt is voor scholieren van havo en vwo: een leuk verhaal, een mooie bladspiegel, een heldere structuur en niet al te dik. Wat wil je nog meer?

Recensies

"Olthoff hanteert een bedrieglijk eenvoudige taal met veel oneliners en herhalingen die lichtheid en humor in het verhaal brengen. Tegelijk wordt er tussen de regels enorm veel meegegeven. Zo kan Herman pas echt leven wanneer hij de ineffectieve overlevingsstrategieën van zijn ouders loslaat en zijn eigen pad durft te bewandelen. Dat dat zowel mentaal als fysiek een moeilijk proces is voel je meer dan dat het er letterlijk staat. Het is dan ook moeilijk om onbewogen te blijven bij Hermans onderdrukt verdriet en zijn zoektocht naar zelfaanvaarding en rouwverwerking." https://www.hebban.nl/rec...baantester

"Nancy weet Herman als personage zodanig neer te zetten, dat je van meet af aan met hem meeleeft en meevoelt. Hij doet de ene keer kinderlijk aan, de andere keer doet hij uitspraken waar je even stil van wordt. Bijvoorbeeld op momenten dat hij even wat ouderlijke steun zoekt: “Mam, als je naar me kijkt, help me”. Of wanneer hij zich afvraagt waarom je op school niks over rouw leert: “Je moet de grootst mogelijke onzin in je hoofd stampen…maar omgaan met verlies leer je niet”." https://www.hebban.nl/rec...baantester

"In ‘De achtbaantester’ volgen we het leven van Herman, die net iets anders is dan de mensen om hem heen. Zijn wereld wordt gedefineerd door knikkers die situaties inzichtelijk maken, houvast geven en voor hem steun bieden. Olthoff zet met Herman een complex personage neer waar ik in het begin wel een beetje aan moest wennen. Zijn gedachtes, die de schrijfster mooi naar papier weet te vertalen, voelen hier en daar wat zwaar aan waardoor je echt even in het verhaal moet komen. Maar als je daar eenmaal inzit dan vlieg je er ook zo doorheen door de prachtige schrijfstijl van Olthoff." https://www.boekhopper.nl...y-olthoff/

"Ik had me voorbereid op een rechttoe rechtaan happy end, maar zo rechtlijnig loopt het verhaal dus niet. Een aantal uren na het lezen van het boek, besefte ik pas dat ik zelf in de val was getrapt waar de schrijfster het hele boek lang voor waarschuwt. Als je vast blijft zitten in vertrouwde patronen, blijft alles hetzelfde, maar krijg je ook geen nieuwe kansen (of verrassende wendingen in het verhaal). Als je risico’s neemt kun je falen, maar het kan ook de weg openen naar nieuwe mogelijkheden. De schrijfster had simpelweg het einde niet zo kunnen schrijven als ik had verwacht. Het uiteindelijke slot is vrij open, maar ik had er alle vertrouwen in dat het goed zou komen met Herman." https://deleesclubvanalle...aantester/

"Het verlies van beide ouders, de manier waarop en de complexiteit van alle karakters in De achtbaantester staan allemaal in schril contrast tot de betrekkelijk eenvoudige stijl van Olthoff. Die stijl geeft dan wel weer op een onbewuste manier een mooi beeld van het innerlijk van Herman. Toch voelt het af en toe wel alsof de auteur alles in dit ene boek heeft willen stoppen en de vraag rijst of downsizen van het verhaal niet méér impact had gemaakt. De romance met suikerspinnen Jeanette valt bijna weg in het geheel en zorgt niet altijd voor de meest smaakvolle momenten. De achtbaantester laat de lezer achter met een dubbel gevoel: moet je medelijden hebben met Herman of hem helemaal in je hart sluiten? De tragische momenten die toch haast komisch zijn, doen daar nog een schepje bovenop." https://www.chicklit.nl/b...cy-olthoff

Bronnen

Interview met de schrijfster: "Voor iemand die volgens een vervelende basisschooldirecteur al blij mocht zijn als ze op de mavo kon meekomen, is ze niet gek terechtgekomen. Haar boek is amper uit of er wordt al gebroed op een Engelse en Duitse vertaling. ,,Het is een hoopvol boek’’, sluit ze af. ,,Voor een brede doelgroep. Dus wie weet. Je weet nooit hoe het balletje gaat rollen. Of in dit geval: de knikker. Maar ik moet nu van de zenuwen enorm plassen. Mag dat?’’

https://www.ad.nl/den-haa...~a29ae889/

Interview met de schrijfster: "Toen mijn vader was overleden, werd ik de volgende dag alweer naar school gestuurd. Daar werd niet meer over gesproken. Want als we het er niet over hebben, dan is het er niet. Dat heeft me wel tot een enorme doorzetter gemaakt, maar ik stopte ook veel weg. Dat doet Herman ook, met zijn knikkerkamer als toevluchtsoord.’ [...] "Met dit boek wil ze mensen dan ook aansporen om hun angsten onder ogen te zien. ‘Herman doet dat ook, stukje bij beetje. Daarom vind ik dat citaat van Einstein ook zo belangrijk: als je altijd doet wat je deed, krijg je wat je altijd kreeg. Als ik was blijven doen wat ik altijd deed, dan had ik nu ergens in een kantoortuin voor een of andere bobo zitten te werken. En nu zit ik hier! Het is veel spannender, minder veilig, minder goed betaald, maar ik ben zo blij dat ik het heb gedaan. Leef, leef!’

https://boekenkrant.com/i...y-olthoff/