Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2021
• 216 pagina's
• Uitgeverij: Van Oorschot

Flaptekst

Eerste zin

Mijn appartement gromt om het kwartier door het passeren van de tram. Ik woon langs de ring van Gent, op de zolderverdieping van een herenhuis.

Samenvatting

Deel 1
Iggy Vandevoorde (30) is  als suppoost werkzaam in een museum in Gent. Op een winterdag treft ze een lading bakstenen aan in de hal van haar appartement. Het is een erfenis van haar overleden vader die een muurschildering op bakstenen maakte in de psychiatrische inrichting waarin hij was opgenomen. Iggy merkt later dat er een paar stenen van de muurtekening ontbreken. Ze belt haar vriendin en ex-partner Luka om haar te helpen.
Beetje bij beetje onthult Iggy wat voor een ellendige jeugd ze gehad heeft bij haar vader Dirk. Hij was alcoholist en sadist tegelijkertijd. Hij mishandelde Iggy lichamelijk en psychisch. Soms koopt hij zijn beschamende gedrag af,  bijvoorbeeld met de aanschaf van een BMX-fiets voor Iggy. 
Toen haar moeder van hem scheidde, probeerde hij haar met zijn auto (een Kever) van de weg te rijden. Haar jongere zusje Pinkeltje (naam afgeleid van Pink Floyd) is het lievelingetje van haar vader. Iggy heeft tegenwoordig nauwelijks contact met haar, omdat ze jaren geleden vertrokken  is naar een eiland boven de Noorse plaats Bergen.
Iggy voelt zich schuldig, omdat ze haar zusje in het verleden niet altijd goed heeft beschermd.

Dirk Overdevoorde was bezeten van de DDR, die hij als een soort heilstaat zag. Hij was ook paranoïde,omdat hij dacht dat hij werd gezocht en afgeluisterd door de  Stasi. Hij was ook gecharmeerd van strakke discipline en strenge straffen. Door zijn verslaving aan alcohol leed hij aan Korsakow.
[Gênant (en wreed)  is de passage waarin hij jonge Iggy beloofd heeft met haar naar de bioscoop te gaan om een Disneyteken  film te zien. Hij gaat onderweg eerst naar een kroeg, waardoor ze te laat aankomen in de bioscoop  en ze alleen de voor Iggy te  enge film Gremlins kunnen zien. Tijdens die film drinkt hij nog meer bier en hij valt in de bioscoop van de trap omdat hij dronken is.] 
Er is ook een afschuwelijke eetpassage, waarin Iggy wordt mishandeld door pa.
Bij het stofzuigen vindt de rommelig ingestelde Iggy haar poëziealbum waarin haar vader voor haar een gedichtje heeft gemaakt over de Kever.

Bij nadere bestudering van de stenen ontbreken er twee figuren die weggeveegd zijn. Als Iggy bij de psychiater van de inrichting het dossier van haar vader opvraagt, komt ze te weten dat haar vader een andere liefde heeft gekend, de Oost-Duitse Helga bij wie hij twee kinderen had. Dat is een behoorlijke schok. 
Ze  wordt door Luka aangezet om naar Berlijn te gaan en het verleden van haar vader te  onderzoeken. Ze boekt alvast vliegtickets. Maar in dit deel krijgt Iggy ook nog een extra dreun te verwerken. Luka (kunstschilder) opent een tentoonstelling van haar werk en ze doet dat met een nieuwe vriendin, Ilse.

Deel 2
Op Oudejaarsdag 1969 (twee maanden na de val van de Berlijnse Muur draait Dirk helemaal door. Iggy(11) ziet hem als de driekoppige hond die in het kolenhok zit. Het is een angstaanjagende passage.
Iggy gaat in die tijd veel om met Luka. In dat gezin gaat alles normaal, is er aandacht voor elkaar en hebben ze veel plezier.

Er komt ook een passage waarin vader Dirk zijn bezoekrecht komt opeisen. Hij neemt Pinkeltje en Iggy op zondag mee, maar rijdt meteen naar een kroeg waarin hij zich ladderzat zuipt. Iggy verzet zich tegen haar vader; Pinkeltje mist hem het meest. Ze vertoont later ongewenst gedrag en wordt het sletje van de buurt en de school. Op een bepaald moment neemt ze een beslissing en verlaat het huis. Ze woont op een klein Noors eilandje waar ze schapen  hoedt. Ze heeft nauwelijks contact met Iggy. Ze komt zelfs niet over voor de begrafenis van haar vader, die aan slokdarmkanker overlijdt.

In het verhaalheden annuleert Iggy de vliegtickets en huurt een auto waarmee ze naar Berlijn rijdt. Ze heeft de foto bij zich waarop Helga staat. Ze boekt in een typisch Oost-Duits hotelletje, waar alles is ingericht op de vroegere Oost-Duitse manier. Ze zwerft door de stad en bezoekt de bakkerij die op de foto van Helga staat. Een oude vrouw weet haar te vertellen dat Helga zichzelf verhangen heeft. Waar haar zoon Bowie is, weet de vrouw niet.

Iggy vertelt over de situatie nadat  haar vader was gestorven. Hij liet een paar dozen met tekenspullen na en een aardige vrouw uit het tehuis, Trees, heeft die bewaard. Iggy neemt alleen een jeansjack mee en de tekeningen die haar vader in het tehuis heeft gemaakt. Ze stuurt Pinkeltje tegen haar zin de tekeningen die zij wenste. Pas vijf jaar later antwoordt die daarop.

In Berlijn wordt Iggy blij verrast door de onverwachte komst van Luka die ook vertelt dat ze de relatie met Ilse verbroken heeft en dat ze de relatie met Iggy graag wil herstellen. Er komt weer toenadering.  Luka  weet ook het adres in Noorwegen waar Pinkeltje woont en ze haalt Iggy over haar zus te bezoeken.

Deel 3
Iggy en Luka varen met de postboot naar het eilandje van Pinkeltje. Het is een (symbolische) mistige overtocht: ze weet echt niet wat ze kan verwachten van Pinkeltje. 
Maar als ze het boerderijtje ziet, komt haar zusje met een 'open mind' naar buiten. De stenen druk die op beide meisjes heeft gedrukt als een muur van bakstenen, lijkt verdwenen. Iggy voelt zich bevrijd. Ze neemt zich voor om weer te gaan studeren. 

Personages

Iggy

Iggy is 30 jaar en suppoost in een museum in Gent. Ze heeft een moeilijke jeugd gehad. Dat werd veroorzaakt door haar vader. Op haar negende werd ze erg vernederd en dat maakte haar tot een baksteen.' Ze draagt daar de gevolgen van mee in het heden. In haar relatie met haar vroegere vriendinnetje en later haar liefdespartner Luka kan ze niet goed onder woorden brengen wat ze denkt en voelt. Luka verbreekt daarom de relatie, al houden de twee wel contact. Het verleden wordt opengereten door de lading bakstenen die Iggy in de hal van haar appartement gestort krijgt. Zij vormen de bouwstenen van een muurtekening van haar vader . Het is ook de opening naar een familiegeheim dat haar vader in Berlijn heeft gehad. Het wordt ook steeds duidelijker dat Iggy haar vader haat. Op aanraden van Luka gaat Iggy naar Berlijn. Er wordt daar wel een sluier opgelicht. Luka die de relatie had verbroken, komt ook naar Berlijn en samen reizen ze naar Noorwegen. Daar vindt Iggy haar zusje terug. Ze heeft jaren nauwelijks contact met haar gehad. Ook de muur van haar vader wordt afgebroken. De lezer zal uit de slotpassage opmaken dat ze uiteindelijk het nare verleden heeft verwerkt.

Pinkeltje

Pinkeltje is twee jaar jonger dan Iggy. Haar vader heeft haar genoemd naar Pink Floyd. Ze heeft wel wat minder te verduren gehad van haar vader dan haar oudere zusje. Maar ook zij maakte de vernederingen van haar verslaafde mee, de mishandeling van Iggy en haar moeder. Als de scheiding voltrokken is, slaat Pinkeltje los; ze gedraagt zich als een sletje en sleept jongens het bed in. Op een zeker moment vindt ze het genoeg en besluit van huis weg te gaan. Ze vertrekt naar Noorwegen om op een klein eilandje boven Bergen een eenzaam bestaan als schapenhoedster te beginnen. Ze bezoekt niet de begrafenis van haar vader. Wel wil ze graag een tekening van haar vader opgestuurd. Iggy doet dat tegen haart zin. Vijf jaar hoort ze niets van Pinkeltje. Maar als ze op aanraden van Luka naar het eiland vertrekt, ervaart Iggy het weerzien met Pinkeltje als een bevrijding van het verleden.

Luka

Luka speelt een kleine rol als personage. Ze is de jeugdvriendin van Iggy en later haar liefdespartner. Luka maakt de relatie toch uit, omdat Iggy niet alles kan geven in die relatie. Ze wil nauwelijks iets loslaten over haar jeugd. Luka kan daar niet mee verder. Ze heeft korte tijd een andere relatie, Ilse. Maar de kunstenares (ze schildert) keert op haar schreden terug en reist Iggy achterna. Ze blijft op die manier een stabiele factor in het leven van Iggy. Op haar aanraden reizen ze ook naar het eilandje waar Pinkeltje woont.

Vader Dirk

Dirk is alcoholist, psychisch stevig in de war en heeft paranoïde trekjes. Hij denkt altijd dat hij door de Stasi (Oost-Duitse Geheime Dienst) wordt achtervolgd en afgeluisterd. In die waanzin sleept hij zijn Vlaamse gezin mee. Hij mishandelt vooral zijn vrouw en Iggy. Hij besteedt bovendien meer aandacht aan zijn oude Kever dan aan zijn kinderen. Maar als hij dood is, komt Iggy erachter dat hij ook nog een dubbelleven heeft geleid in Oost-Duitsland. In Berlijn woonde zijn Duitse minnares Helga, bij wie hij ook twee kinderen had. De zoon die Bowie werd genoemd, moet nog ergens in de bossen wonen. Dirk stierf aan de gevolgen van slokdarmkanker.

Quotes

"Het valt echter niet meer te ontdenken: soms vind je een vader tussen een hoop bouwafval. Soms staat er zomaar op een beduimeld briefje: Iggy, dit is het kun dat je vader destijds op de muur van onze eetzaal schilderde. Trees uit psychiatrisch centrum Sint-Jan de Deo." Bladzijde 12

"Die keer dat hij me voor straf tegen de kachel aan duwde. De huid van mijn knie bleef sissend aan het ruitje kleven en had veel weg van het rimpelige vel dat soms op warme melk drijft." Bladzijde 15

"Hij had het geheugen van een erwt. Zijn onvermogen om iets te onthouden was de schuld van Korsakov, zei moeder vaak. Wie dat precies was, wist ik niet, maar ik vermoedde dat het een van zijn vrienden uit Oost-Berlijn was." Bladzijde 22

"Metaalmoeheid, beweerde de garagist. "Sommige dingen zijn nu eenmaal gedoemd om snel uit elkaar te vallen. "Moeder lachte beleefd dacht dat het over de Kever ging en niet over haar huwelijk. Nog geen kwartier later gaf de Kever finaal de geest, ergens op de pechstrook tussen Werteren en Gent vouwde moeder een ezelsoor in zichzelf, en markeerde de dag waarop de leegte begon." Bladzijde 52

"Sedert haar vijftiende leed Pinkeltje aan de wellustziekte: ze wisselde van vriendjes als van onderbroek. Hongerig naar liefde zwierf ze van de ene jongen naar de andere, gewillig als een asfaltfee" Bladzijde 169

"Ik excuseer me uitvoerig bij voorbaat, ontfrommel de foto, strijk die glad en houd haar die voor. "Diese Frau hat sich erhängt" zegt ze. Ik moet heel stom staan kijken, want ze vindt het nodig om haar woorden uit te beelden." Bladzijde 175

Thematiek

Vader-dochterrelatie

Iggy vertelt in deze roman over de relatie met haar vader in het verleden. Hij was alcoholist en mishandelde de gezinsleden. Er staan voorbeelden in de roman van de dingen die hij uithaalde met zijn dochter en zijn vrouw, Hij drukte ooit Iggy's gezicht in de hete puree, hij drukte eens haar knie tegen de hete kachel. hij richtte op Oudejaarsdag een jachtgeweer op haar, hij beloofde van alles en kwam die beloftes niet na (bioscoopfilm), hij dronk zich lam terwijl hij zijn kinderen ophaalde vanwege het bezoekrecht. Hij kwelt Iggy wanneer ze haar eten niet opeet en daarna wordt ze in de vrieskou buiten gezet. De twee kinderen worden ook een paar weken in een soort strenge kostschool geplaatst zodat ze eten wat ze voorgezet krijgen. Het is niet gek dat Iggy in de roman spreekt over de haatgevoelens die ze voor haar vader koesterde. Ze verwenst hem. Op blz. 130: " Tijdens de korte stilte die indaalde, dacht ik we moeten die driekoppige hond Laika noemen en hem de ruimte inschieten met een replica van de Challenger, zodat hij ontploft voor hij de dampkring bereikt. We moeten een matras nuit de bovenverdieping gooien, net zoals de ingesloten Oost-Berlijners uit het raam springen naar de vrijheid, we moeten vluchten, we mogen niet de kat achterna de trap op spurten en ons in de val laten lokken." In haar strijd tegen haar vader put Iggy moed uit de helden van de jeugdliteratuur: Harry Potter, Matilda en Sjakie van de Chocoladefabriek. Ze wenst haar vader een zelfde val in de afvalverwerker als Veruca in het laatst genoemde boek. Luka zegt aan het einde van deel 2 dat ze net als Sjakie moet blijven geloven dat ze het Gouden Wikkel zal vinden. De komst van Luka doet Iggy goed. De Noorse natuur (de fjorden, het eilandje) doet de rest. "Hier aan de rand van de wereld, op dit eilandje, in die kleine boerderij, is een tedere vergeetput, het grote niets waarnaar men gaat om opnieuw te kunnen beginnen, de echte 'Stunde Null' . Hier heeft vader me gebracht om de barst te lijmen die hij lang geleden veroorzaakte."(blz. 208) De innerlijke verzoening is bereikt.

Motieven

Relatie tussen zussen

Iggy is twee jaar ouder dan Pinkeltje. Die had meer met haar vader dan Iggy. De laatste wilde haar vader nog wel eens wijzen op het gemene van zijn gedrag. Pinkeltje was onderdaniger (of banger) Ze miste haar vader na de scheiding het meest. Iggy heeft het idee en het schuldgevoel dat ze haar jongere zusje niet goed had beschermd. Die groeit als puber op als een op seks belust meisje. Heel jong vertrekt ze uit het ouderlijk huis om op een Noors eiland een teruggetrokken leven als schapenhoedster te leiden. Als vader Dirk sterft, komt ze niet naar de begrafenis. Ze wil later wel een tekening van Dirk uit zijn nalatenschap. Iggy wil die eigenlijk niet geven, maar stuurt hem op aandringen van haar moeder toch op. Vijf jaar later krijgt ze pas een reactie. Luka komt naar Berlijn en zij is de initiatiefneemster om door te reizen naar het Noorse eilandje. Iggy ziet tegen de eerste ontmoeting op, maar dat blijkt reuze mee te vallen. De Muur die Iggy opgetrokken heeft in haar leven, blijkt ineens een kaartenhuis te zijn.

Alcoholverslaving

Vader Dirk lijdt aan alcoholverslaving. Hij drinkt vooral veel bier. Hij heeft daarbij geen oog voor zijn gezin. Als hij bezoekrecht heeft, gaat hij met zijn kinderen in de kroeg zitten. Hij doet hetzelfde als hij Iggy heeft beloofd om met haar naar een Disneyfilm te gaan. Hij gaat eerst met haar naar de kroeg en ze missen de film. Als hij teveel drinkt en boos wordt omdat hij zijn zin niet krijgt, komt volgens Iggy de driekoppige hond in hem los. Dan doet hij vreemde en wrede dingen. Moeder zegt dat hij lijdt aan de ziekte van Korsakov.

Queeste

Iggy's vader heeft een Berlijns verleden waar het gezin heel weinig over weet. Vriendin Luka haalt haar over om in Berlijn naar haar vaders verleden te zoeken. In Berlijn hoort Iggy dat zijn relatie Helga ooit zelfmoord heeft gepleegd. Waarom dat is gebeurd, kom je niet te weten. Maar In Berlijn begrijpt Iggy wel beter wat haar vader in de Duitse stad heeft gezocht.

Echtscheiding

Iggy's moeder heeft op een bepaald moment een punt gezet achter het huwelijk met Dirk. Ze zag lijdzaam toe hoe haar kinderen mishandeld waren en ze probeerde soms tussenbeide te komen door haar man te kalmeren. Ze werd ook fysiek mishandeld. Dirk was gekker op zijn auto, een aftandse Kever, dan op zijn vrouw en kinderen. Als ze echtscheiding heeft aangevraagd, probeert Dirk haar nog van de weg te rijden.

Dood

Dirk is in de inrichting Sint-Jan de Deo overleden. Een gezwel in zijn mond bleek later slokdarmkanker te zijn. Hij laat tekeningen en een muurschildering op bakstenen na. Die wordt als erfenis bij Iggy in haar appartement neergezet.

Familiegeheim

Dirk Overdevoorde is in het verleden vaak naar Berlijn gereisd. Hij was verzot op Oost-Duitsland. Wanneer Iggy na zijn dood bij de psychiater zijn patiëntendossier opvraagt, ziet ze dat hij Berlijn een minnares had. Het is Helga bij wie hij ook twee kinderen heeft. Dat is de motivatie voor Iggy om naar Berlijn te gaan en achter het familiegeheim te komen.

Liefdesrelatie

Iggy heeft met haar jeugdvriendin Luka een liefdesrelatie gehad. Het is stuk gelopen op de onmacht van Iggy haar problemen onder woorden te brengen bij haar partner. DIe kan er niet goed tegen en ze verbreekt de relatie, ook al houden ze nog wel contact. Ze komt ook helpen bij het in beeld brengen van de bakstenen die Iggy's vader heeft nagelaten. Aan het einde van deel I deelt Luka aan Iggy mee dat ze iets heeft met ene Ilse. Maar wat de liefde betreft heeft het verhaal een good-feel-einde. Luka komt naar Berlijn om aan Iggy te vertellen dat ze de jonge relatie met Ilse alweer heeft verbroken. Uit hun gedrag blijkt dat er een mogelijke nieuwe liefdesrelatie zal ontstaan. In deel 3 gaan ze samen naar het Noorse eiland waar Pinkeltje woont.

Mishandeling

Dirk mishandelt fysiek en mentaal het gezin. Het grootste slachtoffer is Iggy, die niet alleen lichamelijk wordt gemarteld, maar ook psychisch gebied wordt gepijnigd. Vooral als hij teveel gedronken heeft en er iets gebeurt wat niet naar zijn zin is, komt er een opgekropte woede in hem los. Ze ziet in hem dan de driekoppige hond loskomen, waarvoor ze eindelijk moet vluchten. Ze herkent de driekoppige hond (Pluisje) uit de verhalen van Harry Potter.

Haat

Iggy koestert echte haatgevoelens voor haar vader. Ze verzint diverse mogelijkheden om hem daarvoor te straffen., Die haalt ze uit de jeugdlectuur die ze gelezen heeft.

Opdracht

Aan Frida, mijn Ikigai 

Titelverklaring

Baksteen is een  zorgvuldig gekozen titel.
Hij staat voor de koudheid, de gevoelsbarricades waarmee Iggy zich beschermde: ‘Ik werd een Muur, steviger dan de Berlijnse en hoger dan de Chinese’.
De titel staat ook voor de onnavolgbare speurtocht naar de stenen die Iggy en Luka zoeken..
En nauurlijk voor de de levenspuinhoop die Iggy met zich meetorst. 
Talrijk zijn dan ook de verwijzingen naar baksteen, stenen en muur. Bijvoorbeeld op blz. 46/47: "Prompt versteende mijn binnenwerk. Mijn tong was al jaren een baksteen  die me belette om vrijuit te spreken, maar nu verspreidde de stijfheid zich naar mijn keel, mijn slokdarm en mijn bloedbaan, en ineens wist ik het heel zeker: ik zou nooit een swifferdoekje zijn, ik zoude muur zijn, mensen zouden zich tegen mij te pletter slaan en niet andersom."

Structuur & perspectief

De roman wordt onderverdeeld in drie delen en daarna verteld in relatief korte hoofdstukken zonder nummering en titel. De scheiding tussen de hoofdstukken wordt toepasselijk aangegeven door een plat liggende baksteen.De vertelster is de dertigjarige Iggy, (vernoemd naar Iggy Pop) die als suppoost in een Gents museum werkt. Het is een ik-vertelster. Vanuit het verhaalheden vertelt Iggy enkele keren over de ellendige jeugd die ze heeft gehad. Ze geeft steeds meer nare dingen prijs die ze heeft meegemaakt met haar vader.Later  krijgt de roman de vorm van een queeste naar het duistere verleden van haar vader in Berlijn. Daarvoor trekt ze eerst naar de Duitse stad en later naar haar zusje in Noorwegen.

Decor

Het decor van de roman is gemakkelijk vast te stellen. Het overgrote deel speelt zich af in het heden en verleden van Gent. (heel deel 1 speelt zich daar af.) In deel 2 reist Iggy naar Berlijn om daar in het verleden van haar vader te wroeten. Maar in deel 2 kijkt ze ook terug naar het Vlaamse verleden en het gedrag van haar vader. In deel 3 bezoeken Iggy en Luka Noorwegen en ze reizen naar het kleine eilandje waar Pinkeltje woont.

Bij het begrip tijd moet je als lezer enkele tekstgegevens met elkaar combineren. Het verhaalheden speelt zich af in de winter. Iggy is dertig jaar (blz. 11). In deel 2 komt een afschuwelijke passage over Iggy en haar vader naar voren. Het is Oudejaarsdag in 1989 (want in november viel in dat jaar de Berlijnse Muur.) Iggy vertelt dat ze toen 11 jaar was. Dat betekent dat ze in 1978 is geboren en daaruit afgeleid kun je opmaken dat het verhaalheden in 2008/2009 moet liggen.

Stijl

Ik heb in een roman vrijwel nooit zoveel fraaie (en originele) metaforen gezien als in "Baksteen". Op elke bladzijde staan vele  vormen van beeldspraak. De eerste en de laatste zin zijn metaforen.(zie daarvoor onder de kopjes "Eerste zin en slotzin")  Heel treffend, heel creatief en ook soms stevig uitgewerkt ook.Eén van de eerste conclusies kan dus zijn dat de stijl van Femke Vindevogel poëtisch is. 
Het is uiterst gemakkelijk om goede en originele voorbeelden van metaforen te vinden. Het moeilijkste bij Vindevogel is om te bepalen welke het mooiste zijn.
- (blz. 11:... het zijn gewoon stenen, bestrooid met een laangje sneeuw, onschuldige versgebakken broodjes met gezeefde bloem erover.") 
- (blz. 17: "Over gevoelens praten was toen nog als een vaatwasser vullen, hoezeer je ook schikt en puzzelt, hoezeer je ook zoekt naar een logische volgorde, er is altijd die het beter kan dan jij.")
-  (blz. 19: "Ik ben een Oost-Berlijnse metrolijn waarvan de route is gekortwiekt tot die ene halte in mijn kindertijd, de dag dat ik van steen werd. Ik was negen en ik lag op de keukenvloer.
- (blz. 43: "Maar vertel me nu eens iets", schreeuwt LUka. Ze neemt me bij de schouders en schudt me door elkaar, alsof ik een defecte snoepautomaat ben die haar Marsreep gevangenhoudt.")

Een voorbeeld van een uitgewerkte metafoor staat op blz. 47:"Een inwendige vulkaan spuwde lava in mijn merg en botten, gloeiende lava, die door mijn netvlies naar buiten brandde en vader achteruit deed deinzen. Ik werd een muur, steviger dan de Berlijnse en hoger dan de Chinese. De bakstenen waaruit ik werd opgebouwd,  hielden zich vast aan een voegsel dat bestand was tegen de nakende nucleaire aanval waarover mijn vader het steeds had. Niemand kon mij nog beklimmen, niemand kreeg hoogte van mij. Eerst was ik een kind. Toen was ik een fossiel."

Femke Vindevogel woont in België, ze schrijft weliswaar fraai Nederlands proza, maar er staan ook wel Vlaamse woorden en uitdrukkingen  in de tekst. Een paar voorbeelden daarvan: gedacht (35, Nederlands gedachte), verpinken (36), plezant (37) zever (41) , een vijs los (48), autogetromp (52/ 161, garagist (52) bricoleren (80), confabulast (88), kaïette (111) hoederecht (125) de vaak in mijn ogen (161), hesp (167)

De kracht van de roman is ook dat ondanks de ellendige kindertijd die Iggy en Pinkeltje hebben gehad met j=hun vader, het verhaal nergens melodramatisch wordt. Vindevogel weet juist een lichtvoetige (ironische) humor) aan te wenden, waardoor de lezer geen afstand neemt van het verhaal..
Ook hiervan een paar voorbeelden:
- (blz. 22 : Hij had het geheugen van een erwt. Zijn onvermogen om iets te onthouden was de schuld van Korsakov, zei moeder vaak. Wie dat precies was, wist ik niet, maar ik vermoedde dat het een van zijn vrienden uit Oost-Berlijn was.")
- (blz. 30: Uit wraak daarvoor goot ze elke dag met glanzende ogen onze piespotten over hun groententuin leeg. Daar kon ze echt van genieten, van het besef dat de buren zonder het te weten, statig aan hun grote tafel, sla met strontsaus aten.")
- (blz. 40: "Naar het schijnt draag ik ook zijn glimlach op mijn gezicht, maar hij heeft in zijn leven zo weinig gelachen dat ik dat nooit heb kunnen verifiëren.")
- (blz. 168:"Sinds haar vijftiende leed Pinkelstje aan wellustziekte: ze wisselde van vriendje als van onderbroek.")

Ten slotte nog enkele zinnen die je oneliners zou kunnen noemen. Het zijn zinnen waarover je kan nadenken. Ze zijn kenmerkend voor de vertelstijl van Femke Vindevogel.
-  (blz. 57: "Geen enkel eiland zal ooit onbereikbaar genoeg zijn om aan haar kindertijd te ontsnappen.")
-  (blz. 78: "Ik mag je paraplu niet zijn. Ik ben te lek om iemands paraplu te zijn, Nooit kan ik hand in hand met iemand droog blijven.")
- (blz. 111: "Bij Luka thuis zaten er bloemen in de woorden, nooit distels.")
- (blz. 158: "Jaloezie is een braamstruik die de rest van je oogst verstikt.")
- (blz. 185: "... ik moet mijn kindertijd de wasmachine in gooien en die wassen op een kookprogramma tot die een vervilte sok is, zo klein  en stug dat ik nooit in de verleiding kom om die aan te trekken.") 
- (blz. 188: "Iedereen weet toch dat de psychiatrie een duiventil is waar mensen in en uit lopen omdat ze de vrijheid niet aankunnen.") 

Slotzin

Mijn Muur is gevallen, vergruizeld en gerecycleerd tot asfalt waarin ik mijn voetafdrukken stamp. Zo zal het ook vaders Muur vergaan. We zullen hem verenigen , naar de recycling brengen en kijken hoe hij vermorzeld wordt om tot wegdek te dienen, wegdek dat mensen naar nieuwe bestemmingen brengt.

Beoordeling

In één zin: Baksteen is een schitterende roman over een afschuwelijke vader-dochterrelatie.
Een afschrikwekkend verleden is de dochter ten deel gevallen en ze haat haar aan alcohol verslaafde vader tot in de grond van haar hart. Hij heeft haar tot een koele baksteen gemaakt. Maar gaandeweg leert ze haar vader toch beter begrijpen o.a. door haar zoektocht in Berlijn. Daar komt een kentering, ook door de terugkeer van haar partner Luka. Het verhaal zelf is fascinerend geschreven en houd je ook volledig in de ban.
De structuur past bovendien perfect bij de inhoud: Heden en verleden lopen door elkaar heen.
Maar het allerbeste van dit boek van een tot nu toe voor mij totaal onbekende schrijfster is de schitterende stijl van Vindevogel. Ik heb nog nooit zoveel fraaie en orginele vormen van beeldspraak in één compacte roman (201 pagina's) aangetroffen. Dat werd dus een waar genot om te lezen..
Twee jaar geleden schreef Femke Vindevogel haar debuut "Confituurwijk". Ik ben vast van plan dat boek binnen zeer korte tijd ook te lezen. Maar deze tweede en compacte roman (die volgens vele recensenten  altijd moeilijker te schrijven is dan de eerste ) is het lezen meer dan waard.
Ook zeker geschikt voor eindexamenkandidaten van havo (goede lezers) en vwo.

Recensies

"In Baksteen wordt ik-verteller Iggy ingehaald door haar jeugdjaren vol fysieke kwellingen en psychische terreur, veroorzaakt door een drankbeluste, agressieve en dan weer dak- en werkloze, inmiddels overleden vader. Een onstuimige Dirk die een resem raadsels met zich meetorste. [....] En precies wanneer je het niet meer verwacht in dit universum vol grauwtinten en verstold verdriet, wenkt begrip en een happy end. Daarin gooit de schrijfster alle trossen los en mag de pathetiek even de plak zwaaien. Ja, Vindevogel durft wel degelijk risico’s te nemen." https://www.demorgen.be/t...~b2caf592/

"Vindevogels zinnen vloeien als poëzie over de pagina’s en misschien gaf dat me net het gevoel dat iemand zijn hand rond mijn keel klemde. Zo prachtig als die zinnen geschreven zijn, zo verschrikkelijk is het verhaal dat ze schetsen. Ik had geen enkele moeite om de angst, het verdriet en de woede die Iggy ervaart, te voelen. ‘Elke monoloog die over zijn lippen gleed, had ze al eerder gehoord. Hij was een troubadour van ellende, een fantast, of beter gezegd, een confabulast; hij verspreidde een constante stroom van leugens die hij zelf geloofde. Het was beter geweest als hij mij van de weg had gereden. Enkel een drama van dat kaliber kon voorkomen dat moeder hem weer in huis zou nemen.’ [....] Vindevogel slaagde erin een boek te schrijven dat vlot leest, maar je tegelijkertijd gegijzeld houdt met een pijnlijke grip op je hart. Hoe ze Iggy’s trauma omschrijft, deed me meermaals naar adem happen. Schrijfstijlen worden soms als ‘rauw’ omschreven, maar Vindevogel maakt van taal bijna iets gruwelijks. Hoe een verhaal zo pijnlijk maar ook mooi en soms zelfs grappig kan zijn, het is bijna ongelofelijk." https://boekenkrant.com/r...ond-vader/

"Femke Vindevogel profileert zich met ‘Baksteen’ – een titel die in alle opzichten de lading dekt – als een auteur met een beeldrijke taal en een scherp observatievermogen. Tal van humoristische passages en een happy end zorgen ervoor dat deze roman vlot wegleest. Vandaar dat Femke Vindevogel het verdient om met argusogen te worden gevolgd." https://www.cuttingedge.b...rleden-op/

"Een donkere roman, Baksteen, maar Vindevogel geeft het verhaal lucht met speels proza. Haar metaforen roepen vaak krachtige beelden op. Bijvoorbeeld als ze de gasten op de begrafenis van Iggy’s vader beschrijft: ‘Onder hun mopshondogen een opeenstapeling van doorgezakte komma’s en gemiste kansen, en trillend, hevig trillend, alsof ze in een vorig leven chihuahua’s met angststoornissen waren geweest.’ Ja, dat is literatuur." https://www.volkskrant.nl...~b60bca47/

Bronnen

Het gaat over een plotse erfenis in de vorm van grote zakken met stenen die hoofdfiguur Iggy terugvoert naar een jeugd vol fysiek geweld, de DDR en alcoholmisbruik. Na de aanvankelijke verbazing over de stenen komt Iggy erachter dat het geheel een muurschildering vormt. Bij het in elkaar puzzelen daarvan blijkt al snel dat er stenen missen. Samen met haar ex Luka begint Iggy een intense zoektocht naar de verdwenen stukken, en naar de waarheid. Die zoektocht leidt hen naar Berlijn. Daar leert Iggy haar inmiddels overleden vader beter begrijpen. Tegelijkertijd probeert Iggy de band tussen haarzelf en haar zus Pinkeltje te herstellen.’

https://exit.be/2021/11/1...indevogel/