Journalist

Werkzaamheden Als journalist schrijf je artikelen of maak je reportages over uiteenlopende gebeurtenissen op verschillende terreinen, zoals binnenlands nieuws, buitenlands nieuws, parlementair nieuws, sport, financiën, economie of kunst. Je werkt voor een uitgeverij van kranten, tijdschriften of vakbladen, of voor de radio of de televisie. Als je voor een krant werkt, kan dat een regionale krant of een landelijk dagblad zijn. Je kunt in loondienst zijn of op freelancebasis werken. Je chef geeft je bepaalde opdrachten, maar je bepaalt zelf hoe je ze aanpakt. Maar omdat hij medeverantwoordelijk is voor de inhoud van de krant of het programma, zal hij je werk eerst beoordelen voordat het in druk verschijnt of wordt uitgezonden. Je stapt zelf op iets af of je neemt contact op met personen die je wilt interviewen. Als je een achtergrondverhaal wilt maken over een actuele gebeurtenis of je moet commentaar geven bij een sportevenement of een politiek debat, put je voor je gegevens uit het (geautomatiseerde) archief van de uitgeverij of uit andere bronnen, of je vraagt telefonisch informatie aan deskundigen. Het kan ook zijn dat iemand met jou contact zoekt, omdat hij aandacht voor iets wil vragen. Dat kan om heel uiteenlopende dingen gaan: een opening van een bedrijf, een verzoek van een acteur om een interview, het aan de kaak stellen van misstanden in een ziekenhuis, enzovoort. Bij alles vraag je je af of een onderwerp nieuwswaarde heeft, met andere woorden: is het iets dat veel luisteraars, kijkers of lezers interessant vinden, gaat het om een gebeurtenis die grote gevolgen kan hebben. Voor een artikel dat je op de redactie van een krant uitwerkt, maak je gebruik van een terminal (toetsenbord met scherm dat is aangesloten op een geautomatiseerd zetsysteem). Elke krant en elk tijdschrift houdt er een eigen opmaak en een eigen stijl van schrijven op na, die is aangepast aan de mensen voor wie men schrijft. Je zorgt dat jouw artikelen helemaal passen in die redactieformule. Je verzint korte en duidelijke koppen, die in een notedop al iets zeggen over je artikel, en foto's en tekeningen bij je artikel voorzie je van 'pakkende' onderschriften. Verder selecteer en bewerk je binnengekomen persberichten. Dat doe je volgens de richtlijnen die door de redactie zijn opgesteld. Ook bewerk je berichten van (buitenlandse) correspondenten, zodat ze kunnen worden gepubliceerd. Dagelijks volg je het nieuws op de radio, de televisie en in de krant om vooral goed geïnformeerd te zijn en te blijven. Je kent ook veel mensen in het hele land bij wie je zo nodig om informatie kunt aankloppen. Als je voor een radio- of televisieprogramma werkt, geef je je nieuws geregeld telefonisch door. Men neemt in de uitzending contact met jou op om je te vragen om commentaar op de laatste gebeurtenissen. Daarnaast wordt voor de radio vaak een bijdrage op band opgenomen, op de redactie door de verslaggever gemonteerd en uitzendklaar gemaakt (evt. met hulp van een technicus). Voor de televisie gaat de verslaggever doorgaans met een cameraman/vrouw op pad om ruw materiaal op te nemen, dit wordt door de verslaggever op de redactie (of onderweg) gespot en gemonteerd door een editor. Vervolgens spreekt de verslaggever een voice-overtekst in. De verslaggever voor radio en televisie is van begin tot eind verantwoordelijk voor de vorm en inhoud van de bijdrage. De eindredacteur controleert en corrigeert zonodig, maar zelfstandigheid wordt zeker verwacht. Daarnaast wordt van de verslaggevers een actieve bijdrage
verwacht in de redactievergaderingen, waar onderwerpen ingebracht en op nieuwswaarde geschat worden. Belangrijk is dat je je houdt aan de juridische en ethische regels die in de journalistiek gelden. Je mag bijvoorbeeld niet zomaar een artikel uit een ander blad overnemen, zonder dat je daarvoor toestemming hebt gevraagd. Meestal wordt die toestemming wel gegeven, als je de naam van de bron maar vermeldt. In elk geval zorg je ervoor dat de berichten die je brengt op waarheid berusten en dat je informatie die schadelijk is voor anderen of onnauwkeurig blijkt te zijn, achteraf rechtzet. Capaciteiten

Je beheerst het Nederlands uitstekend: zowel schriftelijk als mondeling kun je je duidelijk uitdrukken en je weet hoofdzaken van bijzaken te onderscheiden. Heel belangrijk is dat je een netwerk van contacten weet op te bouwen en te onderhouden. Je moet op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen op het terrein waarop jij bent gespecialiseerd en je kunt de nieuwswaarde van berichten goed inschatten. Je bezit het vermogen om geduldig naar mensen te luisteren. Het kost je ook weinig moeite om hen tot praten te bewegen in een interview. Ook in je kleding weet je je aan te passen aan de situatie: als je de minister-president interviewt, doe je dat bij voorkeur niet in een slobbertrui. Omdat er veel informatie op je afkomt, ben je in staat om snel om te schakelen van het ene naar het andere onderwerp. Als je op freelancebasis werkt, moet je over doorzettingsvermogen beschikken om je werk te verkopen of opdrachten binnen te halen. Werkomstandigheden
Je kunt je werk op diverse plaatsen verrichten, zoals de eigen redactie, persruimten, sportterreinen, schouwburgen en op andere locaties waar 'nieuws' is. Je verricht je werk zittend, lopend en staand. Afhankelijk van je specialisme (bijvoorbeeld sport) komt het regelmatig voor dat je 's avonds en in het weekend moet werken. Voor het maken van reportages en het afnemen van interviews reis je zowel regionaal als landelijk. Soms maak je reportages in het buitenland. Dat de artikelen of reportages vóór een bepaald tijdstip (deadline) klaar moeten zijn, betekent dat je zeer vaak onder grote tijdsdruk werkt. En als je een natuurramp of een ernstig ongeluk moet verslaan, moet je toch gewoon je werk kunnen blijven doen, ondanks de nare dingen die je ziet. Opleidingen
Algemene letteren (WO) Algemene letteren (WO) Algemene literatuurwetenschap (WO) Geschiedenis (WO) Journalistiek en voorlichting (HBO) Journalistiek (kort HBO) (HBO) Journalistiek (HBO) Letteren (WO) Maatschappijgeschiedenis (WO) Nederlandse taal- en letterkunde (WO) Arbeidsmarkt
Het beroep journalist behoort tot de beroepsgroep Hogere beroepen in de journalistiek. De arbeidsmarktsituatie voor deze beroepsgroep nu en in de toekomst: De mediawereld is volop in beweging. Steeds meer kranten en tijdschriften worden opgekocht door grote multinationale uitgeverijen. Ook bij de televisie en de radio gaan de ontwikkelingen erg snel. Publieke omroepen werken steeds meer samen of 'gaan commercieel'. Nieuwe zenders komen en gaan. Het aanbod van de geschreven en de uitgezonden media is de afgelopen decennia enorm toegenomen en het gebruik is evenzeer gegroeid. Wel zie je dat door de toegenomen concurrentie de radio- en televisiestations bijvoorbeeld steeds meer moeite moeten doen om de aandacht van de luisteraars en kijkers vast te houden. Van de werkenden in de Hogere beroepen in de journalistiek is op dit moment 42% vrouw. Dit is in vergelijking met andere beroepen een normaal percentage. De laatste jaren was dat ook al zo. In deze beroepsgroep werken erg weinig allochtonen. Het is niet bekend of dit aandeel de laatste jaren is gedaald of gestegen. Als je kijkt naar de leeftijdsopbouw van de mensen die nu in deze beroepsgroep werken, dan is 22% jonger dan 30 jaar en 13% 50 jaar of ouder. Vergeleken met andere beroepen is dit voor zowel jongeren als ouderen een normaal aandeel. Het aandeel jongeren is de afgelopen jaren gestegen. Of het aandeel ouderen in het verleden veranderd is, kunnen we uit de beschikbare cijfers niet afleiden. In deze beroepen werken mensen uit een redelijk aantal opleidingen. Denk daarbij aan HBO communicatie en journalistiek maar ook aan HAVO/VWO. De mensen die in de Hogere beroepen in de journalistiek werken, tref je in een redelijk aantal bedrijfssectoren aan. Ongeveer 47% werkt in de grafische industrie. Dit aandeel is de afgelopen jaren gedaald. Bijna 24% werkt in de overige kwartaire diensten en dit aandeel is de laatste jaren veel groter geworden. Het aandeel werkenden in de sector overige commerciële dienstverlening daalt de laatste jaren sterk en is momenteel 21%. Je hebt dus voldoende mogelijkheden om uit te wijken naar andere sectoren en bent voor het vinden van een baan in deze beroepsgroep niet afhankelijk van de ontwikkelingen in één bepaalde sector. Het aantal werkenden in deze beroepen hangt redelijk samen met schommelingen in de economie. Van de mensen die in de Hogere beroepen in de journalistiek werken, is 29% zelfstandig. Als je dat vergelijkt met andere beroepen is dit een hoog percentage. Het aandeel zelfstandigen is de laatste jaren zelfs sterk gestegen. Er werken in deze beroepsgroep weinig mensen in loondienst. Van deze werknemers hebben er naar verhouding veel een baan op flexibele basis. Dat wil zeggen een tijdelijk contract voor minder dan een jaar of een contract waarin het aantal uren per week niet is vastgelegd. Het is niet bekend of het aandeel flexwerkers de gedaald of gestegen is. Er werken daarentegen weinig werknemers met een vast contract of met een tijdelijk contract voor een jaar of meer. Van de werkenden in deze beroepen heeft, vergeleken met andere beroepen, een redelijk deel een baan voor minder dan 32 uur per week. Het aandeel deeltijdwerkers is de afgelopen jaren niet veranderd. Naar verwachting komen er in de nabije toekomst redelijk wat nieuwe banen bij, omdat het werk voor hogere beroepen in de journalistiek zal toenemen. Aan de andere kant is er maar een klein aantal mensen in deze beroepen dat stopt met werken vanwege hun pensioen of arbeidsongeschiktheid òf dat van beroep verandert. Daarom komen er maar weinig bestaande banen vrij. Als je het optelt, dan komt er in de nabije toekomst naar verwachting toch een redelijk aantal banen beschikbaar in de hogere beroepen in de journalistiek. Interview 'Rampen, onthullingen en ander nieuws' Een dag uit het leven van een journalist "Ik ben geen razende reporter die er op kickt om iets zo snel mogelijk in de krant te krijgen." Evert van Tijn is journalist bij de regionale krant De Gooi en Eemlander. Hij heeft in de afgelopen 22 jaar bij verschillende redacties van deze krant gewerkt. Nu doet hij weer echt journalistiek handwerk op de stadsredactie. "Het verhaal dat je schrijft, is door je eigen benadering jouw handtekening in de krant." "Ik heb nooit in de schoolkrant geschreven", glimlacht Van Tijn. "In 1967 ben ik bij het Vrije Volk begonnen. Gewoon, omdat het me leuk leek. Ik wist ook niet precies wat ik wilde gaan doen. Na een half jaar ben ik vertaalkunde gaan studeren. Die studie heb ik nooit afgemaakt. Er moest brood op de plank komen. Ik vertaalde beschrijvingen van apparaten, verzekeringspolissen, ik heb zelfs snelleescursussen vertaald. Inhoudelijk was dat vertaalwerk niet interessant. Daarom ben ik toen weer terug gegaan naar de journalistiek." Getouwtrek en geklooi "Even iets afmaken", knikt Van Tijn. Hij is druk. Het is twaalf uur, een deadline. De pagina wordt gesloten, er kan niets meer aan worden veranderd. Aaneengeschoven bureaus vormen een massief geheel door de dikke laag kranten en papier die er overheen ligt. Op een stapel telefoonboeken staat een thermoskan. In de hoek van het redactielokaal staat een televisie met teletekst aan. Een bosje stoffige plastic tulpen siert het bureau van Van Tijn. Na 22 jaar boeit de journalistiek Van Tijn nog altijd vanwege de variatie en het onverwachte. "Dit werk vind ik interessant, omdat het uiteindelijk altijd om mensen gaat. Kijk, een gemeenteraadsvergadering is op zich niet altijd even boeiend, maar de mannetjes die zich opwinden, het getouwtrek en het geklooi, kunnen het toch heel interessant maken." Met mensen praten en informatie verzamelen vindt Van Tijn boeiend. "Maar het is vervelend dat je er daarna altijd een stuk over moet schrijven." Minstens zo belangrijk als het vinden van informatie is het selecteren van nieuws. Wat is belangrijk? Wat is maatschappelijk relevant? En wat is nieuws? Het zijn inmiddels geen echte vragen meer voor Van Tijn. "Dat meneer Jansen zonder ongelukken van zijn werk is thuisgekomen, is geen nieuws. Maar als meneer Jansen een ernstig ongeluk krijgt, kan dat opeens wel nieuws zijn. Gewone dingen zetten we niet in de krant." Op de stadsredactie van De Gooi en Eemlander werken vijf redacteurs/verslaggevers. "Er vindt natuurlijk onderling overleg plaats, maar iedereen is uiteindelijk met eigen verhalen bezig. Dat verhaal is jouw handtekening in de krant. Daarom moet je ook een beetje ijdel zijn voor dit werk. Jouw verhaal, jouw mening staat elke dag in de krant, soms met naam en al." Van Tijn is een oude rot in het vak. In de afgelopen 22 jaar zat hij op verschillende redacties. Hij schreef berichten over branden, moord en doodslag, maar schreef ook televisierecensies en achtergrondverhalen over provinciale politiek. Het werk op de binnen- en buitenlandredactie ging Van Tijn na verloop van tijd vervelen. "Op die redactie schreef ik zelden zelf een stuk. Ik was vooral bezig met het selecteren en aan elkaar breien van grote stapels telexberichten. Dat werd op den duur saai, ik vond er te weinig spanning en variatie. Daarom ben ik toen weer terug de verslaggeving in gegaan. Dat is leuk, want je creëert dan al schrijvend een eigen werkelijkheid." Race tegen de klok
Op de stadsredactie doet Van Tijn nu weer het echte journalistieke handwerk. Hij werkt doorgaans gewoon van acht tot vijf. Als hij 's avonds moet werken, neemt hij meestal de ochtend daarop vrij. Soms is hij dagen niet achter zijn bureau te vinden. Maar het komt ook voor dat hij dagen niet achter zijn beeldscherm of van zijn telefoon is weg te slaan. "Je bent altijd journalist en dus nooit vrij van je werk. Die knop kan niet om. Ook in je vrije tijd hoor je de brandweer langskomen. En op feestjes hoor je vaak van alles wat je wilt vasthouden. Dat vind ik soms een vervelende kant van het werk. Mensen denken vaak dat je als journalist altijd bezig bent met rampen en onthullingen, maar dat komt maar zelden voor." Van Tijn heeft een uitstekend geheugen voor ontwikkelingen en is heel nieuwsgierig. "Ik kan ook goed werken onder tijdsdruk, de race tegen de klok vind ik geen probleem. Op de buitenlandredactie heb ik wel eens zitten 'zuigen' bij de telex, omdat ik mijn verhaal nog niet rond had. Dan moet je soms binnen tien minuten je verhaal schrijven." Eigen mening
Van Tijn sluit niet uit dat hij in de toekomst nog eens van redactie zal veranderen. Werken bij een andere krant zit er niet meer in voor Van Tijn. "Ik ben te oud en te duur." Een eigen mening kunnen verwerken en jezelf durven laten zien in stukken, dat moet je als journalist allemaal in huis hebben, volgens Van Tijn. "Wat je gedaan of gestudeerd hebt, maakt eigenlijk niet uit. Zelf heb ik ook nooit voor dit werk geleerd. Als je maar kritisch en nieuwsgierig bent..."