Boekvergelijking De kleine blonde dood en De hel

Titel: De hel
Schrijver: Boudewijn Büch
Onderwerp: naoorlogse gevolgen en discriminatie

Hoofdpersoon:
Er is eigenlijk maar een échte hoofdpersoon: Winkler Brockhaus. Winkler is een jongen die zijn eigen weg gaat en zoveel mogelijk moeite doet om die weg ook vrij van ‘obstakels’ te houden. Als hem iets niet zint, wil hij dat graag op een zo opvallend maar niet gemeen bedoelde manier duidelijk maken. Hij kan af en toe de gevolgen van zijn ‘niet te vatten humor’ inzien. Toch is hij een goede jongen voor de samenleving en hij weet goed waar hij voor staat.

Tijd:
Het boek speelt zich voornamelijk in de jaren zestig af, maar in het tweede en derde deel gaat het ineens naar de jaren tachtig. Toch is het boek behoorlijk chronologisch geschreven.


Plaats:
Het speelt zich voornamelijk op het gymnasium af waar Winkler op zit. Als hij echter van school wordt gestuurd, is er geen vaste plaatsaanduiding meer.

Korte samenvatting:
Winkler die als klein kind zijnde joods was, komt op het gymnasium in aanraking met racistische leraren. Zijn vader waarmee hij geen contact meer heeft vanwege een scheiding, eist dat de leraren worden ontslagen. Na dit ontslag kent Winkler een ongekende mate van populariteit. De enige persoon die dit niet kan pikken is zijn gymleraar: meneer Staal, die een niet aflatende strijd voert om Winkler het leven zo zuur mogelijk te maken. Meneer Staal heeft vroeger in het Jappenkamp gezeten en vindt dat Winkler zich aanstelt. Alhoewel Winkler de afranselingen niet pikt, geeft hij geen kick. Het gymnasium waar hij op zit, wordt door hem namelijk ‘De hel’ genoemd en afranselingen tijdens de gymles wegen niet op tegen de straffen die de rector kan uitdelen. Vandaar ook de titel ‘De hel’.
Al vroeg in Winklers schoolcarrière besluit hij om weg te lopen, maar dit gaat mis, waardoor hij altijd met zijn oudere broer Laroux mee moet fietsen, wat het gymnasium nog meer tot een hel maakt. Afgezien van de leraren Duits en wiskunde die mede door Winklers vader van school zijn gestuurd, zijn er nog een aantal vage personages, waaronder de tekenleraar. Ook die moet na een paar jaar de school vaarwel zeggen wegens onacceptabel: ‘gestoord’ gedrag tijdens de lessen, terwijl niemand weet waarom hij zich zo eigenaardig gedraagt. Later in het boek kom je erachter dat het gedrag van de leraar tekenen komt omdat hij zijn vrouw en kinderen in de oorlog heeft verloren. De leraar geschiedenis houdt op een dag, na aanleiding van Winklers discriminaties, een presentatie over joden in de oorlog en hoe erg het was. Maar later in het boek kom je erachter dat die leraar helemaal niet zo’n lievelingetje in de oorlog was.
In het vierde jaar krijgt Winkler zijn zin en wordt van school gestuurd, omdat hij een traangranaat in de klas had opengemaakt. Na het afronden van zijn gymnasium op een avondschool en het diploma te hebben van een studie Nederlands, wordt Winkler een bekende man. Hij komt af en toe op de tv en oude bekende zeggen allemaal dat ze dat aan hem te danken hebben. Op een dag als Winkler een jaar of dertig is, komt hij zijn oude leraar wiskunde tegen, die vertelt dat hij naar zijn ontslag niet meer aan een baan kon komen, eveneens als de leraar Duits. Winkler is geschokt als hij ziet hoe primitief zijn oude wiskunde leraar nu moet leven. Ook komt hij meneer Staal weer tegen op een school reünie. Tot Winklers verbazing verontschuldigt de leraar zich voor zijn afschuwelijke gedrag tijdens de gymlessen en hij vertelt dat hij na het jappenkamp vreselijke trauma’s had. Na dit gesprek heeft Winkler nog een maal contact met meneer Staal gezocht. Aan het eind van het boek zijn alle raadsels over het gedrag van al die leraren opgelost!

Mening:
De hel was het eerste boek dat ik van Boudewijn Büch heb gelezen en dus wist ik eigenlijk niet goed wat me te wachten stond. Gelukkig viel het boek erg mee, het taalgebruik was zelfs een stuk makkelijker dan ik had verwacht. Het leuke aan dit boek is dat ik meteen in het verhaal zat en geen moeite had met de schrijfwijze. Wat ik vooral zo mooi aan dit boek vond, was dat je er al snel achter kwam waarom het boek ‘De hel’ heet, namelijk omdat Laroux, de broer van Winkler, het gymnasium waar Winkler heen zal gaan omschrijft als een hel. Toch vond ik ht moeilijk te begrijpen dat er in de jaren zestig nog straffen werden uitgedeeld als geschiedenisboeken overschrijven. Omdat dit boek bestaat uit drie delen, zie je veel van Winklers leven. Wat ik totaal niet had verwacht, was dat de leraren die in eerste instantie van schol waren gestuurd omdat ze Winkler hadden gediscrimineerd, op straat belandden en verschrikkelijke dingen hadden meegemaakt in de oorlog. Iets wat ik wel jammer vond, was dat de humor af en toe erg ver te zoeken was, maar het boek werd er niet echt saaier op.
Kortom: een leuk en verrassend boek!


Titel: De kleine blonde dood
Schrijver: Boudewijn Büch

Hoofdpersoon:
Boudewijn Büch is zelf de hoofdrolspeler, je kunt dus spreken van een soort autobiografie. Boudewijn is een slimme maar ook nieuwsgierige jongen, die in tegenstelling tot veel broers van hem, wel ontzag heeft voor zijn ‘doorgedraaide’ vader. Alhoewel hij de buien van zijn vader niet altijd kan volgen, snapt hij wel dat de oorlog veel impact op zijn vader heeft gehad. Boudewijn probeert het daarom ook altijd zo gunstig mogelijk voor zijn vader te houden. Als Boudewijn vader wordt, wil hij niet dat zijn zoontje Micky hem aanspreekt met papa, maar met vriend. Ook neemt Boudewijn Micky vaak mee naar dierentuinen en hij verwent zijn zoontje verder ook goed.

Tijd:
De tijd waarin het boek zich afspeelt is niet geheel duidelijk, maar toch kun je eruit aflijden dat het vlak na de oorlog moet zijn geweest, in de begin jaren vijftig. Dit is te zien doordat de oorlog een rode draad door het verhaal is en omdat er nog veel oorlogsgruwelen te vinden zijn. Het boek stopt ongeveer in eind jaren zeventig, maar ook dat is niet helemaal duidelijk. Maar het is zeker niet chronologisch geschreven.

Plaats:
Het speelt zich voornamelijk bij Boudewijn thuis af, ook als hij ouder wordt. Natuurlijk worden andere plaatsen waar Boudewijn zich bevindt ook beschreven, maar in feite gaat het toch om het thuisfront.


Korte samenvatting:
Dit boek, dat eigenlijk meer een autobiografie is, neemt je mee door het leven van Boudewijn Büch. In dit boek wordt voornamelijk de gezinssituatie beschreven waarin Boudewijn vroeger leefde en hoe hij was toen hij vader werd. Boudewijns vader is een getraumatiseerde oorlogsslachtoffer, die het leed dat hij heeft geleden niet kan verwerken. Toch hamert hij er constant op dat zijn kinderen niks met Duitsland te maken mogen hebben en dat er ook geen feest mag worden gevierd, want in de oorlog kon dat ook niet. Het gezin moet zich volledig aanpassen, anders vallen er klappen. Voor Boudewijn is het niet altijd gemakkelijk om met zo’n vader te leven, zeker niet omdat hij een goede band met zijn vader had en die zo goed mogelijk wil behouden. Het vreemde is echter wel dat de vader veel Duitse oorlogsboeken leest en altijd naast de radio zit zodra er iets over de oorlog te horen is. Vaak wordt hij na het luisteren van zo’n radio uitzending agressief en is niemand veilig voor hem. Boudwijn probeert zich altijd zo veel mogelijk afzijdig te houden en het zijn vader zo goed mogelijk na de zin te maken. Dit weet hij in het begin van het boek al te verprutsen, als hij met zijn klas een schoolreisje heeft bij de Duitse grens. Omdat Boudewijns vader veel van vlinders houdt, besluit Boudewijn er een te vangen als hij er eentje ziet. Dit lukt, maar het probleem was dat Boudewijn de vlinder op Duitse grond ving. Toen zijn vader daar achter kwam na thuiskomst, wordt hij woest en kon Boudewijn een tijd lang niks goeds doen.
Het probleem met Boudewijns vader is ook dat hij zijn trauma’s overhevelt op anderen. Hij doet iets bij de politie en gaat elke avond met zijn collega’s marcheren, net als in de oorlog. Zijn collega’s weigeren, maar ze moeten.
Op tien jarige leeftijd wordt het Boudewijn allemaal te veel en daarom wordt hij, na eigen zeggen, in een gekkenhuis gestopt. Hier verblijft hij een jaar, maar beter wordt hij er niet van. Toch i hij blij dat als hij thuis kwam, omdat zijn vader voor hem klaar staat. Als Boudewijn twaalf is, gaan zijn ouders uit elkaar en komt er rust in het huis. Na het gebroken huwelijk met zijn moeder, krijgt zijn vader nog behoorlijk wat vrouwen.
Op latere leeftijd komt Boudewijn erachter dat hij homo is, maar toch gaat hij naar bed met zijn vijftien jaar oudere Engels lerares, wat resulteert in een zoon: Micky. Boudewijn en de lerares: Mieke, kunnen het absoluut niet met elkaar vinden en daarom wonen ze ook niet samen. Mieke kan het ook niet verkroppen dat Boudewijn homo is en ze is ervan overtuigd dat hij Micky meeneemt naar zogehete Gay-bars. Als Micky vijf is, komt hij te overlijden en kan Boudewijn zijn verdriet maar moeilijk verkroppen. Bovendien gaat hij nog een keer naar zijn vader toe, die op dat moment oud en verzwakt is en vertelt hem dat hij homo is. Hier schrikt zijn vader zo van, dat hij bijna een hartverzakking krijgt en nadien heeft Boudewijn hem nooit meer gezien.

Mening:
Ik vond en vind ‘De kleine blonde dood’’ een erg speciaal boek. Het is moeilijk om je te realiseren dat zulke oorlogsgruwelen nog zolang impact op mensen hebben gehad. natuurlijk is dit wel logisch, maar ik vond het erg bijzonder om te lezen hoe het bij een oorlogsslachtoffer er thuis aan toe ging. Ook is het mooi om te lezen hoe Boudewijn hiermee om ging en hoe hij alle dingen die zijn vader hem vertelde op zijn eigen manier verwerkte. Het was echter niet verwarrend dat het niet chronologisch was geschreven, omdat eerdere dingen worden gelinkt met dingen die later in het boek voorkomen. Wat ik erg knap vind, is dat Boudewijn Büch de momenten uit zijn leven heeft uitgekozen die het voor de lezer zo interessant maakt om verder te lezen. Een minpuntje vond ik dat Boudewijn niet veel over zijn gevoelens vertelt na een uitbarsting van zijn vader. De band met zijn vader wordt uitgebreid beschreven, maar wat niet duidelijk is wat er in Boudewijn omging nadat zijn vader weer eens de oorlog in het dagelijks leven betrok.
Kortom: ‘De kleine blonde dood’’ is een realistisch en fascinerend boek, met vooral in Boudewijns oudere jaren wat humor.

Vergelijkende tekst
Beide boeken zijn geschreven door Boudewijn Büch. Toch hebben ze wel allebei iets gemeenschappelijk: de gevolgen van de tweede wereldoorlog. Het grootse verschilt is echter dat ‘De kleine blonde dood’’ een weerspiegeling is van Boudewijn Büch’s leven en ‘De hel’ is dat niet, ll komen enkele dingen wel in beide boeken voor.

Ook is ‘De kleine blonde dood’’ totaal niet chronologische geschreven. Boudewijns kinderjaren worden afgewisseld met zijn volwassen jaren of hij beschrijft iets in zijn volwassen jaren en linkt dat met een gebeurtenis uit zijn kindertijd. De hel is echter wel chronologisch en de gebeurtenissen volgen elkaar in een logische volgorde op. Alleen in het laatste en ook kortste deel van het boek, is er een flashback.


Bovendien zit in ‘De kleine blonde dood’’ meer humor. Dit kan ook komen door de woordgrappen die Boudewijn Büch af en toe gebruikt. De humor in ‘De kleine blonde dood’’ kan misschien ook komen door de stem die het voor mij heeft voorgelezen; die was aangenamer dan bij ‘De hel’.

Maar niet alleen de schrijver, maar ook het onderwerp is het zelfde. In ‘De kleine blonde dood’’ kun je lezen wat de gevolgen van de tweede wereldoorlog met Boudewijns vader hebben gedaan. in ‘De hel’ kun je lezen dat Winkler door de tweede wereldoorlog, net als zijn familie, geen jood meer is, maar christenen. Bovendien zijn er ook behoorlijk wat leraren wiens leven is veranderd door de oorlog.

Daarnaast kun je goed zien dat het door de zelfde schrijver is geschreven. Alhoewel de boeken allemaal uit de jaren tachtig stammen, is het taalgebruik niet erg verouderd en is het makkelijk geschreven. Je kunt vlot door de zinnen heen lezen, zonder te struikelen over ingewikkelde, niet herkenbare woorden.

En ook de levenswijze van Winkler in ‘De hel’ kun je linken met die van Boudewijn Büch zelf. Boudewijn was en is een slimme man en Winkler ook. Boudewijn heeft het gymnasium gedaan net als Winkler. Ook komt Winklers achternaam: Brockhaus voor in een boek van Boudewijns vader. En wat ook op valt is dat’De hel’ is opgedragen aan Alex en Peter. Die twee namen, Alex is Alexis, komen ook in’De hel’ voor.