Magnetisme

Magneten.

Ik heb 2 buizen bij me. Ik heb deze gevonden. Ik wil nu graag weten of er misschien een van ijzer is of niet. Maar ik weet niet wat ik nu moet doen om er achter te komen welke van ijzer is?? Kunnen jullie zien welke van ijzer is? (Laat de buizen zien) Ze zijn even groot en zien er ook hetzelfde uit.

Hoe kan ik nu zeker weten welke de ijzeren buis is? (Met een magneet!!!!) (Als ze het niet weten, zeg je dat het met magneten kan) Nou als jullie zo aandringen wil ik mijn spreekbeurt wel over magneten houden.

Wat is een magneet en magnetisme?

Een magneet is een stuk ijzer of staal dat met zijn natuurlijke onzichtbare kracht ijzer en sommige andere metalen aan trekt. (laat het zien, experiment brons wordt niet aangetrokken, Het gaat zelfs door hout of glas (laat het zien) En deze onzichtbare natuurkracht heet magnetisme. Magneten kunnen erg gevaarlijk zijn. Je ziet hun kracht niet maar deze is er wel. De magnetische kracht kan vele dingen kapotmaken. Leg dus nooit een magneet bij een horloge, mobiele telefoon, computers of op de tv!! (Laat met je handen de horloge zien die kapot gaat door de kracht van een magneet)

Er zijn magneten in verschillende vormen zoals, grote, kleine, lange, ronde, dikke, dunne, rechte of kromme. Lange rechte magneten heten staafmagneten. Magneten die een U-vorm hebben heten hoefijzermagneten omdat ze erg op de vorm van een hoefijzer lijken. Je kun ook zelf een magneet maken. Als je een naald hebt en een magneet dan moet je met de magneet in een richting over de naald strijken. Als je dit lang genoeg doet wordt de naald ook een beetje magnetisch.

Hoe is het magnetisme ontdekt?

In de natuur zijn altijd magneten geweest. We weten niet wie ze het eerste heeft gevonden. Maar er is wel een verhaal over. Heel lang geleden (en ik ga nu geen sprookje vertellen!!) was er een een herder. Hij woonde in het dorpje Magnesia in Turkije. Met zijn schapen dwaalde hij elke dag over de heuvels. De herder had altijd zijn herdersstaf bij zich. Aan die staf zat een ijzeren punt. Op een dag was de herder bij een ondiep meertje. Hij roerde met zijn staf over de bodem van het meertje. Opeens merkte hij dat er een steen aan de ijzeren punt van zijn staf bleef kleven. De herder vond het maar een vreemde steen. Hij kon de steen er af halen, maar hij kon herm ook weer opplakken. De herder had een magneetijzersteen gevonden. Dat is een steen waar magnetisch ijzer in zit. Van magneetijzerstenen werden lang geleden de eerste magneten gemaakt.

Magnetisch veld.

Elke magneet heeft een gebied waar hij zijn kracht toont. Dat gebied is het magnetisch veld van de magneet. (laat zien, tekenen, uitleggen: ik ben een magneet en je handen zijn de kracht van de magneet, ijzervijlsel) Als iets b.v. een paperclip in dit krachtveld van de magneet ligt wordt het aangetrokken en als het buiten de grens van het krachtveld ligt wordt het niet aangetrokken.

Temperatuur kun je meten met een termometer, de luchtdruk met een barometer. Je kan de kracht van een magneet ook met een instrument meten, de magnetometer. En dat is heel belangrijk om te weten als men magnetische velden in de ruimte en rond de planeten wil meten.

Magnetische polen.

Een magneet heeft een noord- en een zuidpool. De magnetische kracht is op deze polen het sterkst. Als je twee magneten hebt en je houdt twee gelijke polen naar elkaar dan stoten de magneten elkaar af. Maar als je de zuidpool van de ene magneet tegen de noordpool van een andere magneet legt dan trekken ze elkaar aan.

Dus: twee dezelfde polen stoten elkaar af en twee verschillende polen trekken elkaar aan.

Waar wordt een magneet voor gebruikt?

Het kompas

Chinese schippers ontdekten heel lang geleden dat er met een magneetijzersteen nog iets vreemds aan de hand was. Zij lieten een langwerpige magneetijzersteen aan een touw hangen. De steen draaide elke keer naar dezelfde kant. Hij wees altijd met dezelfde punt naar het noorden. En met de andere punt naar het zuiden. Ze gebruikten de steen in hun zeilboten. Soms verdwaalden ze midden op zee. Als er een dikke mist was bijvoorbeeld. Welke kant moesten ze nu uit? Waar was het land? Ze hingen een magneetijzersteen aan een hengel voor aan het schip. Deze wees het noorden aan. En zo wisten ze ook meteen het oosten, het zuiden en het westen. Ze noemden de magneetijzersteen een "zeilsteen". Met een zeilsteen aan boord kon je dus niet meer verdwalen. Nu gebruiken we het kompas. In een kompas zit ook een magneetje. Dat is het wijzertje. Het wijzertje wijst met de gekleurde punt naar het noorden. Je kunt een kompas ook zelf gebruiken om de weg te vinden. Je moet wel van te voren weten welke richting je uit wil. Je loopt bijvoorbeeld in een bos. Je weet dat je naar het zuiden moet lopen.Als je niet weet waar het zuiden ligt kijk je op je kompas. De wijzer laat zien waar het noorden is. Jij moet naar het zuiden. Dan moet je dus precies de andere kant op lopen. Zo kun je iedere richting te weten komen. In Nederland heb je niet zo vaak een kompas nodig. Er zijn overal borden die je de weg wijzen. Maar op zee en in een groot bos kan een kompas heel handig zijn. De aarde zelf is ook een soort magneet. Met de noord- en zuidpool als sterkste punten. (Proeven doen met magneet aan touwtje) Het is erg waarschijnlijk dat duiven deze magnetische krachten ook gebruiken om thuis te komen van hun verre vluchten. (blz: 9 van de magneet en kompas rond laten gaan)

De dynamo

Met stroom kun je een magneet laten draaien. Maar andersom kan ook. Als je een magneet laat draaien kun je stroom maken. Dat gebeurt in een dynamo. Op je fiets zit een dynamo om de lamp te laten branden. Je duwt het wieltje van de dynamo tegen de band. In de dynamo gaat een magneet draaien. Die maakt elektriche stroom. De stroom gaat door draadjes naar je voor- en achterlicht. De lamp brandt alleen als de dynamo draait. Als je stopt met fietsen gaat de lamp uit. De dynamo maakt dan geen stroom meer.