Seksuele criminaliteit

Naast de statistieken over de slachtoffers zijn er ook veel statistieken met betrekking tot de plegers van seksueel geweld. We zullen hieronder enkele feiten opsommen. · 80 % van de daders kent het slachtoffer · de dader heeft een gemiddelde leeftijd van 35 jaar · 95 tot 98 % van de tot nu toe gekende daders zijn mannen · geen onderscheid op basis van socio-economische klasse · geen onderscheid tussen stad- en plattelandbewoners · levensbeschouwing of godsdienst is van weinig invloed · de dader begint vroeg aan zijn carrière (15,16 jaar) en maakt gemiddeld 7,5 slachtoffers · de meeste daders zijn zelf slachtoffer of getuige geweest van seksueel geweld · alcohol speelt vaak een voorname rol · 53 % ontwikkelt voor de leeftijd van 15 jaar een deviante seksuele interesse. · Binnen de vier categorieën van seksuele plegers naar kinderen toe (incestueus en niet-incestueus t.o.v. respectievelijk meisjes en jongens) zijn het vooral de pedofielen gericht op jonge jongens die het hoogste aantal misdrijven begaan. · 67,2 % richt zich op vrouwen, 11,9 % op mannen. 20 % zijn op beide geslachten gericht. · Ongeveer de helft van de daders (49 %) opteert voor slachtoffers in één leeftijdsgroep. Bij de overigen gaat het om verschillende leeftijdsgroepen. · 59 % maakt gebruik van gewelddadig gedrag, 14,9 % doet dit niet; 26 % maakt soms gebruik van geweld. Als we de feiten en cijfers zo op een rijtje zien lijkt het alsof de seksuele criminaliteit amper bestreden wordt. Dit is echter niet het geval. We zullen hieronder de verschillende aspecten van de wetgeving tegen seksueel geweld bekijken en ze stuk voor stuk toelichten.

Seks met minderjarigen Seks met minderjarigen of wilsonbekwamen is in Nederland een klachtdelict. Dat wil zeggen dat het misdrijf wel strafbaar is, maar dat vervolging door het Openbaar Ministerie pas kan plaatsvinden als er een klacht is ingediend. Zo'n klacht kan worden ingediend door de minderjarige zelf, zijn of haar ouders of wettelijke vertegenwoordigers en de Raad voor de Kinderbescherming. Als een ouder, stief- of pleegouder, voogd, onderwijzer of werkgever de ontucht pleegt, kan de officier van justitie ook zónder klacht tot vervolging overgaan.

Sekstoerisme Inwoners van Nederland die in het buitenland een zedendelict plegen, kunnen in Nederland worden vervolgd. Eind 1996 is een Nederlander veroordeeld wegens seksueel misbruik van kinderen op de Filippijnen. In zo'n geval moet er sprake zijn van 'dubbele strafbaarstelling': het misdrijf moet zowel in Nederland als in het betreffende land strafbaar zijn.

Bestrijding van seksueel misbruik bij minderjarigen De aandacht voor seksueel misbruik van en geweld tegen kinderen is sinds de jaren tachtig toegenomen. De toegenomen aandacht voor seksueel misbruik van kinderen is mede te danken aan de niet-aflatende inspanningen van non-gouvernementele organisaties en de vrouwenbeweging, maar ook aan een aantal publicaties waarin de aard en de omvang van de problematiek aan het licht worden gebracht. Enkele geruchtmakende zaken in binnen- en buitenland hebben de afgelopen jaren deze aandacht verder vergroot. Er bestaan inmiddels vele lopende en voorgenomen initiatieven. Het is nu het belang om deze initiatieven aan elkaar te koppelen om zo tot een goed lopend beleid te komen.

Zedenzorg bij politie en Openbaar Ministerie Alle politiekorpsen moeten voldoen aan verscherpte kwaliteitseisen op het gebied van zedenzorg. De inrichting van een bovenregionale gezamenlijke voorziening ter ondersteuning van de politiekorpsen en de parketten bij de aanpak van kinderporno is dan gerealiseerd. Elk korps dient verder te beschikken over gespecialiseerde zedenrechercheurs. Dit specialisme dient 24 uur per dag beschikbaar te zijn. Bij de behandeling van ernstige zedenaangiften gaat een aantal nieuwe zorgvuldigheidseisen gelden. Zo moet een slachtoffer altijd kunnen kiezen tussen mannelijke of vrouwelijke politie-ambtenaar, wordt de aangifte altijd opgenomen op geluidsband en wordt de aangifte altijd door twee agenten behandeld. De korpsen moeten ook regionaal beleid gaan ontwikkelen. Voorts zullen de opleidingen worden verbeterd en zullen er een aantal wenselijke deskundigheidsniveaus voor politie en Openbaar Ministerie op het terrein van zeden worden vastgesteld. Bij het Openbaar Ministerie is op elk parket een officier aangesteld die als aanspreekpunt voor zedenzaken zal functioneren. Bij de behandeling van moeilijk controleerbare aangiften zal de officier van justitie gebruik maken van een gespecialiseerde groep gedragsdeskundigen. Het gaat daarbij om aangiften gebaseerd op (in therapie) hervonden herinneringen of herinneringen van voor het derde levensjaar en aangiften van ritueel misbruik. De coördinatie van deze deskundigengroep vindt plaats door de Centrale Recherche Informatiedienst (CRI).

De CRI werkt verder aan de landelijke invoering van het VICLAS-systeem. Dit is een databank waarin alle moord- en zedenzaken worden geregistreerd. Met behulp van dit systeem kunnen landelijk en internationaal verbanden worden gelegd tussen individuele moord- en zedenzaken.

Aanpassingen Zedelijkheidswetgeving Het artikel in het wetboek van strafrecht dat kinderporno strafbaar stelt, art 240b Sr, is geëvalueerd door het Verwey Jonker Instituut. Mede naar aanleiding van deze evaluatie komt de minister met een aantal wetswijzingen: · De minister wil de leeftijdsgrens voor het optreden in pornografische films en dergelijke verhogen naar 18 jaar. Daarmee wordt ten aanzien van pornografie dezelfde minimumleeftijd gehanteerd als in de prostitutiesector. Dit komt de bescherming van minderjarigen ten goede. · De Hoge raad bepaalde vorig jaar dat het enkelvoudige bezit van kinderporno strafbaar is. Het kinderporno-artikel zal worden aangepast zodat deze strafbaarheid ook expliciet blijkt uit de wet. · Het zogenoemde klachtvereiste - dat is het vereiste dat seks met minderjarigen tussen de twaalf en zestien jaar slechts wordt vervolgd als er een officiële klacht ligt van het slachtoffer - wordt afgeschaft. Dit vereiste blijkt in de praktijk niet goed te functioneren. Zo bemoeilijkt het de aanpak van kinderprostitutie en kindersekstoerisme. Ervoor in de plaats komt de verplichting voor het Openbaar Ministerie om het slachtoffer te horen voor dat vervolging wordt ingesteld. · De minister van Justitie overweegt virtuele kinderporno, dat is kinderpornografisch materiaal waarbij niet aanwijsbaar een echt kind is betrokken, eveneens strafbaar te stellen. Het blijkt met moderne technieken mogelijk levensechte virtuele afbeeldingen te maken. Hoewel de strekking van het kinderporno-artikel is, feitelijk seksueel misbruik te bestrijden kan het in omloop brengen van dergelijk materiaal (psychische) schade veroorzaken bij de afgebeelde persoon. Met de strafbaarstelling van dergelijk materiaal zou het bovendien beter mogelijk worden kinderporno op Internet te bestrijden. Dit omdat dan niet meer bewezen hoeft te worden dat het aangetroffen materiaal echte kinderen afbeeldt. Ook in internationaal verband lijkt consensus te ontstaan voor een dergelijke strafbaarstelling. De minister wil de internationale ontwikkelingen voorlopig afwachten voor met wetswijzigingen op dit terrein te komen. Als we de wetgeving tegen seksueel geweld ofwel seksuele criminaliteit zo eens belichten, zien we dat er in Nederland hard gewerkt wordt aan het bestrijden van deze vorm van criminaliteit en het bestraffen van de daders ervan. Toch zouden er op enkele punten nog wat verbeteringen doorgevoerd kunnen worden. Op de volgende bladzijde zal ik enkele dingen die volgens mij verbeterd kunnen worden aan de wetgeving ten opzichte van seksueel geweld weergeven en nader toelichten.

Aanpassingen Zedelijkheidswetgeving Het artikel in het wetboek van strafrecht dat kinderporno strafbaar stelt, art 240b Sr, is geëvalueerd door het Verwey Jonker Instituut. Mede naar aanleiding van deze evaluatie komt de minister met een aantal wetswijzingen: · De minister wil de leeftijdsgrens voor het optreden in pornografische films en dergelijke verhogen naar 18 jaar. Daarmee wordt ten aanzien van pornografie dezelfde minimumleeftijd gehanteerd als in de prostitutiesector. Dit komt de bescherming van minderjarigen ten goede. · De Hoge raad bepaalde vorig jaar dat het enkelvoudige bezit van kinderporno strafbaar is. Het kinderporno-artikel zal worden aangepast zodat deze strafbaarheid ook expliciet blijkt uit de wet. · Het zogenoemde klachtvereiste - dat is het vereiste dat seks met minderjarigen tussen de twaalf en zestien jaar slechts wordt vervolgd als er een officiële klacht ligt van het slachtoffer - wordt afgeschaft. Dit vereiste blijkt in de praktijk niet goed te functioneren. Zo bemoeilijkt het de aanpak van kinderprostitutie en kindersekstoerisme. Ervoor in de plaats komt de verplichting voor het Openbaar Ministerie om het slachtoffer te horen voor dat vervolging wordt ingesteld. · De minister van Justitie overweegt virtuele kinderporno, dat is kinderpornografisch materiaal waarbij niet aanwijsbaar een echt kind is betrokken, eveneens strafbaar te stellen. Het blijkt met moderne technieken mogelijk levensechte virtuele afbeeldingen te maken. Hoewel de strekking van het kinderporno-artikel is, feitelijk seksueel misbruik te bestrijden kan het in omloop brengen van dergelijk materiaal (psychische) schade veroorzaken bij de afgebeelde persoon. Met de strafbaarstelling van dergelijk materiaal zou het bovendien beter mogelijk worden kinderporno op Internet te bestrijden. Dit omdat dan niet meer bewezen hoeft te worden dat het aangetroffen materiaal echte kinderen afbeeldt. Ook in internationaal verband lijkt consensus te ontstaan voor een dergelijke strafbaarstelling. De minister wil de internationale ontwikkelingen voorlopig afwachten voor met wetswijzigingen op dit terrein te komen. Als we de wetgeving tegen seksueel geweld ofwel seksuele criminaliteit zo eens belichten, zien we dat er in Nederland hard gewerkt wordt aan het bestrijden van deze vorm van criminaliteit en het bestraffen van de daders ervan. Toch zouden er op enkele punten nog wat verbeteringen doorgevoerd kunnen worden. Op de volgende bladzijde zal ik enkele dingen die volgens mij verbeterd kunnen worden aan de wetgeving ten opzichte van seksueel geweld weergeven en nader toelichten.

De huidige wetten ten aanzien van seksuele criminaliteit voldoen in zoverre dat deze vorm van criminaliteit altijd wordt bestraft. De normen hiervan liggen echter zover uiteen dat ik vind dat hier nog enige aanpassing mogelijk zou zijn. Zo is er een gevangenisstraf van drie maanden wanneer de openbare eerbaarheid wordt geschonden. Hiermee worden mijns inziens de zogenaamde “potloodventers” bedoeld. Deze straf vind ik op zich redelijk, aangezien de overtreders van deze wet, niet fysiek met hun slachtoffers in aanraking komen. De straf die hiervoor geldt is echter even zwaar als de straf voor iemand die kinderporno verspreidt. Dit vind ik onjuist. Kinderporno zie ik als een zwaarder vergrijp dan het schenden van de openbare eerbaarheid, omdat met dit eerste kinderen worden misbruikt. Zij worden namelijk gedwongen, soms tegen betaling, soms niet, om naakt te poseren. Ik vind dit schandelijker dan een potloodventer die zijn slachtoffers niet dwingt om dingen te doen. Daarom vind ik het niet consequent van de Nederlandse wet dat voor het verspreiden van kinderporno ook slechts een gevangenisstraf van maximaal drie maanden kan worden opgelegd. Ik vind dat deze straf hoger uit moet vallen en eerder rond een periode van een jaar gevangenisstraf zou moeten liggen. Een ander voorbeeld van een onvolkomenheid in de Nederlandse wet is het verschil tussen het plegen van ontucht met zijn minderjarig kind of afhankelijk persoon enerzijds en het verkrachten van een persoon met wie een soort gelijkwaardige relatie bestaat anderzijds. Voor het eerste, ontucht plegen met een eigen kind of het plegen van ontucht door bijvoorbeeld een onderwijzer of een dokter met respectievelijk een leerling of een patiënt, geldt een maximale gevangenisstraf van zes jaar. De andere vorm van seksueel geweld, waarbij iemand een willekeurig persoon dwingt tot seksuele handelingen, levert een maximale gevangenisstraf op van twaalf jaar. Dit is dus een duidelijk verschil. Ook dit verschil vind ik een fout in de Nederlandse wet. Voor deze twee handelingen, die naar mijn mening ongeveer gelijkwaardig zijn, geldt dus een heel andere straf. Volgens mij moeten twee van dit soort verkeerde handelingen allebei met dezelfde strafmaat worden bestraft. Daarom vind ik dat de straf voor het dwingen van een persoon tot seksuele handelingen moeten worden verhoogd naar twaalf jaar in plaats van zes jaar. Naast deze onvolkomenheden in de wet vind ik dat er ook eens moet worden gekeken naar het beleid ten opzichte van preventie van seksueel geweld. Er heerst nu echter nog een soort van taboe in Nederland over dit onderwerp. Ik vind dat dit taboe met onmiddellijke ingang moet worden doorbroken. Het lijkt mij dat dit het beste kan door een landelijke campagne van de overheid door middel van tv- en radiospotjes waarin de nadruk wordt gelegd op het handelen van slachtoffers en eventuele getuigen van seksueel geweld. Deze campagne is ook met succes gevoerd tegen het zinloze geweld. Door dit soort campagnes raakt de bevolking doordrongen van het feit dat ze zelf wat tegen seksueel geweld kunnen doen. Getuigen kunnen bijvoorbeeld proberen in te grijpen of het alarmnummer te bellen en slachtoffers zouden kunnen proberen om zo hard mogelijk te schreeuwen om de aandacht te trekken van omstanders en de dader af te schrikken. Dit zal niet in honderd procent van de gevallen werken, maar het zal toch voor een groot deel het aantal slachtoffers van seksueel geweld kunnen laten dalen.