Het voorkomen en bestrijden van
Hooliganisme [plaatje0] Hoofdvraag: Wat hebben de huidige maatregelen voor nut gehad bij het bestrijden en voorkomen van hooliganisme ten opzichte van de tijd vóórdat de maatregelen genomen werden? Inleiding: 1. onderwerp keuze en afbakening
2. doel van het onderzoek
3. hoofd- en deelvragen: welke invalshoeken zijn gekozen en waarom
4. literatuur keuze en toelichting
Hoofdstukken: 5. Eerste hoofdstuk: feiten en cijfers: wat is het onderwerp? 6. onderzoeksresultaten naar aanleiding van de deelvragen
Eigen Mening:
7. beargumenteerde visie op je onderwerp
Conclusie
8. wat zijn je onderzoekresultaten: een conclusie is meer dan een samenvatting
9. Literatuur en bronnenlijst
10. Bijlagen Onderwerpkeuze: Wij hebben gekozen voor het onderwerp voetbalvandalisme, ofwel hooliganisme, omdat het ons allebei erg interesseert
Het bestrijden / voorkomen van hooliganisme. Hoofdvraag: • Wat hebben de huidige maatregelen tot nu toe voor een nut gehad op het bestrijd / voorkomen van hooliganisme ten opzichte van vóórdat de maatregelen genomen werden? Deelvragen: 1. Welke maatregelen zijn er wanneer getroffen tegen het hooliganisme? 2. Wat waren de aanleidingen tot die maatregelen? 3. Wat waren de zwaktepunten van het beleid? 4. Wat hebben die maatregelen nou uiteindelijk voor een nut gehad tot op heden? 5. Onderzoek door middel van een enquête. 6. Onze eigen mening over het onderwerp. Invalshoek: Sociaal-cultureel Deelvraag 1: Welke maatregelen zijn er wanneer getroffen tegen het hooliganisme? “Beverwijk.” Afgesproken rellen op een veld gelegen aan de snelweg. Volgestopt met XTC-pillen, gingen de hooligans van Ajax en Feyenoord elkaar met stokken, hamers, knuppels en messen te lijf. Helaas voor een Ajacied (Carlo Picornie) liepen deze rellen dodelijk af. Het is een wonder dat het bij die ene dode is gebleven. Iedereen had zo zijn eigen gedachten over deze gebeurtenis, maar de gedachten die iedereen deelde was dat dit nooit meer mocht gebeuren. Een gevolg van deze zwarte dag was een strenger beleid. Dit strenger beleid hield onder andere in: een persoonsgebonden clubcard. Een clubcard is een pasje aan een club gebonden waarmee je alleen een kaartje kunt kopen voor jezelf voor je eigen club, en eventueel voor het uitvak bij uitwedstrijden. Zonder een clubcard kom je niet aan kaartjes voor een wedstrijd en kom je dus niet het stadion binnen. Als bijvoorbeeld supporters die de fout in gegaan zijn een (tijdelijk) stadionverbod hebben, is het voor die personen nu bijna onmogelijk het stadion binnen te komen. Bij een stadionverbod wordt namelijk hun clubcard ingetrokken en omdat deze kaart persoonsgebonden is, kom je het stadion niet meer in. Als zo langzamerhand alle relschoppers het stadion niet meer binnen komen, dan bevordert dat natuurlijk de rust in het stadion. Een stadionverbod kan alleen worden opgelegd door het samenwerken van KNVB, het Openbaar Ministerie en de clubs zelf, want die moeten tenslotte de stadionverboden opleggen. De club heeft bepaalde huisregels van gedrag tijdens en na de wedstrijd als je die overtreed en dan kan er een stadionverbod worden opgelegd van maximaal 4 jaar. Als supporters met een stadionverbod toch in het stadion gezien worden kunnen ze een boete krijgen van de KNVB van 1000 euro of een verlenging van het stadionverbod. In het voorjaar van 2000 is er een wetaanpassing geweest tegen het groepsgeweld; als je meedoet aan openlijke geweldpleging zonder zelf een gewelddadige handelingen te verrichten kan je nou ook gestraft worden, zo zijn tijdens het EK 2000 deze regels meerdere keren toegepast. Maar er zijn meer maatregelen getroffen dan alleen die clubcard. Bij de uitwedstrijden die naar verwachting risicovol zijn, waar wordt verwacht dat er ongeregeldheden kunnen ontstaan, de zogenaamde risicowedstrijden, is er een combiregeling. De supporters van de uitspelende club kunnen niet op zichzelf met een kaartje het stadion binnen komen. Ze rijden dan met bussen, die geregeld zijn door de club, vanaf hun eigen club naar de uitwedstrijd. Ze worden afgezet voor het uitvak, lopen meteen naar het uitvak en na de wedstrijd gaan ze meteen de bus weer in. Zo kan er niets gebeuren. De supporters van de uitspelende club kunnen dus niet zelf afreizen naar de wedstrijd, maar zijn verplicht om met het vervoer van de club te reizen. Maar ook het aantal stewards bijvoorbeeld is aanzienlijk toegenomen. Stewards zijn een soort van toezichthouders, die niet zo zeer moeten ingrijpen als er rellen o.i.d. zijn, maar ze zijn er meer om die onregelheden te voorkomen. Zo worden er bijvoorbeeld steeds meer vrouwen ingezet, omdat is aangetoond dat die een betere invloed hebben om agressieve mannen. Als er bijvoorbeeld onrust is in het stadion, door hooligans, dan zijn (sterke) mannen alleen maar een mikpunt van geweld. Dan zou je denken “waarom worden er dan niet alleen maar vrouwen ingezet als stewards?”, maar dat komt omdat mannen vaak beter weten met de situatie om te gaan, omdat vrouwen in het dagelijks leven minder in dit soort situaties (met agressiviteit) terecht komen. De nationale reglementen verschillen met de regels van de internationale voetbalbonden (FIFA en UEFA). Zo moeten de stewards bij de internationale wedstrijden vóór het vak staan, in plaats van in of boven het vak, zoals in Nederland het geval is, kijkend naar de toeschouwers. Zo kunnen ze elke bron van onrust constant in de gaten houden en meteen kunnen ingrijpen als er iets gebeurt. En als het iets ernstigs is, wat er gebeurt, dan kunnen ze meteen de mobiele eenheid (ME) verwittigen, die altijd paraat staan bij elke voetbalwedstrijd. Bij risicowedstrijden worden er meer manschappen van de ME ingezet. Die staan dan ook vaak al in het stadion, zodat ze er direct bij zijn zou er iets gebeuren. Niet alleen clubs onderling hebben vaak delicten, maar ook landen met elkaar. Met landen wordt dan bedoeld de aanhangers van het voetbalteam van dat land. Zo staan de Engelsen er om bekend dat er veel relschoppers tussen zitten. Een goed voorbeeld van het inzetten van veel ME-ers is het EK 2000 dat in Nederland en België werd gehouden. Er werden zoveel manschappen ingezet, dat er een stuk minder ongeregeldheden waren dan verwacht en dan de andere EK’s en WK’s. De Europese voetbalbond UEFA kan ook straffen opleggen, maar dan alleen bij Europese wedstrijden, dus voor wedstrijden uit de Champions League en de UEFA-cup. Die schorsingen kunnen opgelegd worden aan de hand van fouten die de desbetreffende club maakt, maar het kan ook door bijvoorbeeld misdragingen van de toeschouwers. Zo werd de Amsterdamse voetbalclub Ajax in de jaren 80 een jaar geschorst voor Europese wedstrijden, omdat iemand uit het publiek een ijzeren staaf had gegooid tegen de keeper van de tegenstander. Dit gebeurde natuurlijk bij een Europese wedstrijd, anders zou dan UEFA niet in actie kunnen komen, maar dan zou de KNVB de straf moeten opleggen. Minder erge schorsingen zijn dat je de volgende thuiswedstrijd geen publiek mag hebben of dat je de volgende thuiswedstrijd moet spelen op een plaats buiten de straal van 200 kilometer van je eigen stadion, zoals vorig jaar bij PSV het geval was, omdat supporters het hek hadden geopend en het veld op liepen. Deelvraag 2: Wat zijn de aanleidingen tot die maatregelen? Een stadionverbod is het gevolg van de vele rellen in de stadions zelf. Bij vele wedstrijden zijn de spelers op het veld gekomen omdat ze boos waren op de scheidsrechter of op de spelers van hun eigen club of van de tegenpartij. Voor bijv. een club als NEC was de aanleiding de wedstrijd tegen Fortuna Sittard die Nec verloor met 4 –0. De supporters waren woest; nou ja een handjevol supporters zo rond de 50 supporters.Die 50 supporters knipten met scharen en sloegen met hun handen het hek door en klommen door het hek hen en namen het veld in beslag.Dat was gelukkig voor NEC de laatste wedstrijd in het oude stadion anders waren er nog wel meer van dat soort delicten geweest omdat het hek niet sterk genoeg was.Het nieuwe stadion was veel veiliger gebouwd en was de kans veel kleiner dat dat nog kon gebeuren. Maar dat was wel voor NEC de aanleiding om stadionverboden en boetes uit te delen nou staat er bij het nieuwe stadion: ”Zonder toestemming het veld betreden 450 euro boete.” En zo heeft elke club wel zijn aanleiding om maatregelen te nemen tegen stadiongeweld of andere supportersdelicten. De Nijmeegse politie is ook veel voorzichtiger geworden met het voetballen ze zetten nou ook veel meer manschappen in zowel in als buiten het stadion en veel mensen staan ook stand-by. Dat ene delict heeft dus ook meteen de Nijmeegse politie en de gemeente wakker gemaakt en die hebben zo hun maatregelen getroffen. En door al die rellen is ook bijv. de combiregeling ontstaan. Bij de combiregeling moet de uitspelende club met alle supporters in een bepaald vervoermiddel met zijn allen naar de uitwedstrijd toe bijv met zijn allen in een trein zodat met zijn allen aankomen en dan met door politie en door middel van hekken het stadion in worden geloodst.dit is ter voorkoming van dat de 2 supporters van de verschillende clubs zich gaan mengen en dus zo de kans krijgen om elkaar te lijf te gaan bij de combi regeling zien de verschillende supporters elkaar niet eens ze zien elkaar pas in het stadion en dan zijn er ook weer extra maatregelen getroffen dikkere hekken tussen het uitvak en de gewone vakken is er ook nog een net vaak gespannen zodat ze niks tegen elkaar kunnen gooien. En vaak worden er ook nog meerdere rijen vrij gehouden zodat je niet helemaal naast het uitvak kan gaan zitten om die mensen uit te dagen of andere dingen. De straffen van de UEFA zijn vaak hardnekkig en kunnen ernstige financiële problemen opleveren voor de club die de overtreding heeft gepleegd ,want geschorst worden voor het Europees voetbal betekent dat je ontzettend veel inkomsten misloopt ,want bij bijv. een kwartfinale Champions League levert zo een 20 miljoen euro op afgezien nog van de televisierechten waar de clubs ook voor betaald krijgen. Ajax werd in 1985 geschorst door de UEFA nadat ze een ijzeren staaf hadden gegooid naar de keeper van de tegenstander, Austria Wien. Ajax werd door die actie van een supporter voor een jaar uitgesloten op het Europese toneel. Wat natuurlijk schande was voor een club als Ajax want die rekenen dat bij hun budget in; die halen namelijk altijd Europees voetbal. (Je haalt Europees voetbal als je bij de eerste 6 van de competitie komt.) Deelvraag 3: Wat waren de zwaktepunten van het beleid? Er zijn nou nog steeds wel degelijk delicten, ondanks alle maatregelen die worden genomen. De maatregelen zullen dus toch nog scherper moeten worden, wil je helemaal geen last meer hebben van het hooliganisme. Toch zullen er altijd ‘gekken’ zijn die toch weer rare dingen gaan uithalen en die dat ook gedaan hebben, kijk maar naar pas geleden bijv. Ajax - FC Utrecht, dat was een fout van de KNVB overigens, die hadden Utrecht te weinig kaartjes gegeven en dus gingen er en paar Utrecht-supporters tussen de Ajacieden zitten. Toen Utrecht scoorde, stonden er mensen op om te juichen en toen werden de Ajacieden natuurlijk woest en begonnen op de Utrecht-supporters in te slaan en brandjes te steken in de hallen van het stadion. Bij dat soort dingen staan de stewards eigenlijk machteloos en moet de ME meteen ingrijpen. Gelukkig stonden ze klaar en wisten ze de boel te sussen, maar zo zie je maar dat die dingen heel snel ontstaan en dat er voor dat je er erg in hebt er klappen kunnen vallen.Maar dit was dan ook wel een hele grote fout van de KNVB. Dat was bijvoorbeeld nog een ernstig delict na dat er al vrij serieuze maatregelen waren getroffen. Maar bijvoorbeeld zoiets als de slag van Beverwijk was een delict waar de politie gewoon geen hand in had kunnen hebben.Omdat zoiets niet te voorspellen is en daarom kon de politie pas iets doen toen er bekend was dat mensen zich daar aan het misdragen waren wat toen al te laat was. Dat soort dingen zullen altijd nog kunnen gebeuren, behalve als er een persoon van de politie er als inhuur hooligan tussen zetten en die kan dan de politie verwittigen als er zo een afspraak word gemaakt.Dat soort dingen kunnen het beleid zodanig sterk maken dat er bijna geen delicten meer worden gepleegd. En sommige gemeentes weigeren ook bepaalde clubs te laten komen, dat is dom omdat die supporters dan juist komen om dan onrust te zaaien in de stad omdat ze zich te niet gedaan voelen.Als ze nou gewoon elke club gelijk behandelen dus gewoon elke club evenveel plaatsen geven en dergelijke krijg je die rotzooi in ieder geval niet. Deelvraag 4: Wat hebben die maatregelen nou uiteindelijk voor een nut gehad tot op heden? Nadat de maatregelen genomen zijn, zijn er sowieso minder ongeregeldheden geweest in het stadion. Daarbuiten is alleen de maatregel ‘meer ME-ers paraat’ van toepassing. Zo zijn er bijvoorbeeld wel heel wat rellen geweest tussen aanhangers en de ME. De ME die de supporters iets verzocht, de supporters gingen daar niet op in. Omdat er vaak al wel wat alcohol en dergelijke in het spel is, slaan de hooligans nog wel eens op hol. Zoals laatst nog bij de huldiging van het Europees voetbal behalen van NEC. De supporters waren fijn feest aan het vieren, toen de politie kwam en hen verzocht weg te gaan van de plaats waar de huldiging werd gehouden, respectievelijk Kelfkensbos. De supporters hadden daar geen trek in en begonnen met stenen en dergelijke naar de politie te gooien. Zo ontstonden er ongeregeldheden eigenlijk uit het niets. Wat ook een belangrijk voordeel is van de maatregelen die genomen zijn, is het gevoel van veiligheid in het stadion. Voorheen durfden ouders niet altijd met hun kinderen naar het stadion toe te gaan, omdat ze het niet veilig vonden en dat dat voor de kinderen een slechte invloed had. Nu is dat aan het veranderen. Hele gezinnen gaan op zondag naar het stadion, ze zien het als een dagje uit. De laatste paar jaren lijkt het erop dat het zowel binnen als buiten de Nederlandse stadions er rustiger aan toegaat. Als er tegenwoordig rellen zijn binnen de muren van de stadions, zijn die meestal gericht op het bestuur van de thuisspelende club. Zo moest bijvoorbeeld onlangs Vitessevoorzitter Jos Vaessen, in de thuiswedstrijd tegen PSV, nog vrezen voor een paar rake klappen. Boze Vitessesupporters bestormden de eretribune, bij een 0-5 achterstand, om ‘verhaal te komen halen’ bij Vaessen voor de slechte resultaten van de Arnhemse club. Maar rellen in het stadion tussen supporters van de thuis- en uitspelende clubs komen weinig meer voor. “Dat komt vooral door de inzet van stewards, maar ook de betere bouw van de stadions heeft daar voor een groot deel te maken,” aldus de voorzitter van de CIV (centraal informatiepunt voetbalvandalisme). “Toch gebeuren er nog wel degelijk incidenten in de Nederlandse stadions. Maar over het algemeen is het wel rustiger geworden binnen de muren van de stadions, alleen daarbuiten is het een ander verhaal.” Dan is het toch moeilijk te bevatten dat cijfermatig elk jaar steeds meer supporters worden
opgepakt. Uit cijfers van jaarverslagen blijkt dat in het seizoen 1995/1996 in en rondom de Nederlandse voetbalstadions 1303 supporters werden aangehouden. Als je daar de 1840 supporters in het seizoen 2001/2002 tegenover zet, kun je, als je puur naar de cijfers kijkt, nou niet bepaald spreken van een toename van de veiligheid in de afgelopen acht jaar. Ook als je kijkt naar het aantal aangehouden supporters per verschillende Betaald Voetbal Organisatie (BVO), zie je eigenlijk alleen maar toenames.
Om een voorbeeld te geven: in het seizoen 1995/1996 werd welgeteld één supporter van FC Zwolle aangehouden. Als we dat vergelijken met het vorige seizoen, 2001/2002, dan is er een groot verschil te zien. Toen werden er namelijk 103 supporters opgepakt tijdens de wedstrijden van FC Zwolle. Dat zijn eveneens cijfers waaruit nou niet direct is af te leiden dat de veiligheid in stadions toeneemt.
Wat blijkt is dat de supporters eerder worden opgepakt en vooral worden opgepakt buiten het stadion, dus al deze cijfers geven een beetje een vertekend beeld van de werkelijkheid in de stadions.
Deelvraag 5:
Onderzoek door middel van een enquête.
Wij hebben gekozen voor een enquête, omdat je daarin een heleboel meningen van verschillende mensen meeneemt in het onderzoek en niet, zoals bij een interview, de mening van slechts één persoon.
We hebben geprobeerd zoveel mogelijk verschillende mensen, qua leeftijd en geslacht, te enquêteren. Zo kregen we ook meteen te weten of de antwoorden verschillen per geslacht of leeftijdscategorie. De ‘beginvraag’ en de 1e vraag (zie bijlage I) gaan hier over.
We hebben de vragen een beetje opgebouwd, in de eerste paar vragen krijgen we wat informatie over de ondervraagde die voor de andere vragen uitmaken. Iemand die bijvoorbeeld nooit in een voetbalstadion is geweest weet minder over dit soort dingen dan iemand die elke week naar het stadion gaat.
Deelvraag 6:
Eigen mening over de bestrijding en voorkoming van hooliganisme:
Mening van Steven:
Er wordt erg veel gedaan om hooliganisme te bestrijden, maar vooral te voorkomen. Al deze maatregelen hebben, zoals gebleken is, wel degelijk zin. De voetbalwedstrijden en alles daaromheen helemaal uitsluiten van dit soort dingen lijkt mij eerlijk gezegd haast onmogelijk. Als de supporters iets willen dan zal ze dat uiteindelijk wel lukken, ze zullen echter wel flink gestraft worden, maar dat maakt niet iedereen evenveel uit.
Ik vind niet elke regeling die er is goed. Zo vind ik bijvoorbeeld dat de combiregeling te veel ‘onschuldige’ mensen benadeelt. Ook bijvoorbeeld gezinnen die een keer naar een uitwedstrijd gaan moeten met de bus, terwijl die veel liever met hun eigen vervoer zouden willen gaan en toch zeer waarschijnlijk geen onruststokers zijn. Ik vind dat ze, daarmee bedoel ik de KNVB, die dit soort regels opstelt, dat onderscheid wel moeten kunnen maken. De twijfelgevallen, mensen waarvan ze niet zeker weten of die wel of niet iets zouden kunnen aanrichten, kunnen ze dan ook in de bus doen, zodat ze geen risico lopen.
Ook sommige Europese maatregelen ten aanzien van supportersgeweld vind ik onzin. Ik noem het voorbeeld ‘ijzeren staaf’ bij Ajax. Deze club liep hierdoor vele miljoenen, die in het moderne voetbal immers gepaard gaan met Europees voetbal, mis. Alleen door één supporter wordt eigenlijk alles en iedereen rondom Ajax benadeeld. Wat daarentegen echter wel zo is, de club is verantwoordelijk voor zijn supporters. Die ijzeren staaf zou bijvoorbeeld nooit het stadion binnen mogen komen. Dus dat kan de club zich wel degelijk aanrekenen, maar dat ze dan zo erg gestraft worden vind ik overdreven.
Er zijn echter meer regels die ik wel goed vind dan die ik niet goed vind. Bijvoorbeeld de vermeerdering van het aantal stewards: een goed systeem voor het veiligheidsgevoel van de supporters. Maar of het nou echt helpt tegen supportersrellen, het is meer voorkomen dan bestrijden. Als zo’n rel eenmaal uitgebroken is, staan de stewards namelijk machteloos.
Dan de persoongebonden clubcard, een hele goede regeling naar mijn mening. Het is slechts een kleine moeite om zo’n kaart voor een paar euro per paar jaar aan te schaffen. Om nou te zeggen dat dat veel mensen van het stadion weghoudt, dat vind ik niet. Mensen die echt naar zo’n wedstrijd willen kijken die regelen wel zo’n clubcard.
Een vermeerdering van ME-ers die paraat staan is een goede maatregel, maar dan lijkt het mij beter dat die ME-ers dan buiten het stadion, of in elk geval uit het zicht van de supporters, zich opstellen. Het continue zien van ME-ers kan namelijk agressie opwekken bij hooligans, of ze kunnen de ME-ers gebruiken als voorwerp waar ze hun agressie in kwijt kunnen. Ze zullen namelijk niet gauw onschuldige supporters aanvallen.
Mening van Rogier:
Ik vind dat het beleid wel degelijk nut heeft; het blijkt toch wel dat hoe strakker je er boven op zit, hoe sneller de stewards de mensen aanspreken en hoe sneller de ME ter plaatse is, hoe hoger de boetes en hoe langer de stadionverboden hoe minder delicten er worden gepleegd.
Ik vind dat het beleid zo zijn goede, maar ook zijn mindere kanten heeft.
Één van die mindere kanten is
De persoonsgebonden clubcard, een nadeel hiervan wat ik zelf ondervonden heb, is dat als je een clubcard maar van één club mag hebben en dat je die clubcard alleen mag gebruiken voor de wedstrijden van jouw club. Je kunt dus maar, door die clubcard, naar wedstrijden gaan van één bepaalde club. Dus als je gewoon van voetbal houdt, en andere clubs ook wilt bekijken, kan dat niet. Dit is een beperking van deze persoongebonden clubcard, maar verder houdt het wel een heleboel hooligans af. Dus wat dat betreft is deze card goed, maar het benadeelt wel ‘normale’ supporters. De combiregeling, het is wederom goed voor het bestrijden van het hooliganisme, maar het benadeelt wel de ‘normale’ supporters. De combiregeling, ik vind het een goede regeling. Het zorgt namelijk dat uit- en thuissupporters niet met elkaar in contact komen en dat voorkomt heel wat ongeregeldheden. Ik kan me echter wel voorstellen dat sommige mensen met de auto o.i.d. naar het uitstadion willen gaan en niet met alle supporters. Ik noem een voorbeeld: je woont in Nijmegen en je bent fan van Ajax, een club die immers fans door het hele land heeft; Ajax moet tegen NEC spelen, in Nijmegen, en je wilt in het Ajax-vak, het uitvak, zitten; NEC-Ajax wordt gezien als een risicowedstrijd, dus als Ajax-supporter moet je reizen met de club, de combiregeling. Die man zou eerst naar Amsterdam moeten reizen, om daar met de club weer naar Nijmegen te gaan. Op de terugweg moet hij met de bussen, geregeld door de club, weer mee terug naar Amsterdam. Daar aangekomen moet hij weer terug nar Nijmegen. Zo reist hij dus 2x overbodig op en neer naar Amsterdam, door de combiregeling. Ik kan me voorstellen dat mensen dit vervelend vinden. Van de andere maatregelen, als meer stewards in het stadion; meer ME-ers paraat; strengere Europese regels, heeft de ‘gewone’ voetbaltoeschouwer geen last. Deze maatregelen vind ik echter wel allemaal goed voor de veiligheid. Ik vind dat de hooligans persoonlijker moeten worden aangesproken, zodat de hooligans echt weten waar ze nou eigenlijk mee bezig zijn. De politie moet gewoon eens met die mensen gaan praten en de club zelf ook, vind ik, de club moet zoiets zeggen van: “we hebben liever dat jullie dit en dit niet doen, omdat dat de club juist geld kost of in ieder geval de club in de problemen brengt.” Ik denk dat dan de hooligans het dan ook minder snel zullen doen, omdat ze dan weten dat het juist ten nadele van hun favoriete club gaat, dan dat ze de club er mee helpen. Bronnen: http://www.minjust.nl/b_organ/wodc/omis/index/voetbalvandalisme/aanpak/maatreg/ http://wwwutnws.utwente.nl/utnieuws/data/32/39/GEWELD.html
http://www.civ-voetbal.com Conclusie: De maatregelen hebben wel degelijk nut gehad het aantal rellen verminderd nadat er meer en strengere maatregelen worden genomen. De clubcard: houdt de mensen die stadionverboden opgelegd hebben gekregen buiten het stadion→ bevordert de rust in het stadion. Meer manschappen ingezet→intimidatie en sneller alles afhandelen Combi regeling→de supporters zien elkaar niet voor en na de wedstrijd alleen tijdens de wedstrijd dus ook minder tijd om herrie te gaan schoppen
Stewards praten tegen de mensen die vrij agressief zijn zodat de mensen weer gekalmeerd worden→bevorderd ook weer de rust in het stadion. Met al die maatregelen en de verscherpingen ervan zijn de (forse) incidenten teruggelopen van in 98/99 25 forse naar 2001/2002 14 forse dus daarmee komen we tot de conclusie dat de maatregelen toch wel degelijk nut hebben.
BIJLAGE I
Dit is de enquête die we afgenomen hebben voor het onderzoek:
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
* doorhalen wat niet van toepassing is
Man / Vrouw * Vraag 1. Wat is je leeftijd? 0 10-20
0 20-30
0 30-40
0 40+ Vraag 2. Ga je vaak naar voetbalwedstrijden van betaalde voetbalclubs? 0 Nee, nog nooit geweest sla vraag 3 over
0 Soms
0 Regelmatig
0 Ja, heel vaak
Vraag 3. Heb je in het stadion wel eens last van hooligans of van leuzen die zij roepen? 0 Ja, ik erger me er aan als ik in het stadion zit
0 Ik trek me er niet zoveel van aan
0 Nee, maar ik doe zelf niet mee
0 Nee, ik doe zelf ook vaak mee
Er wordt heel wat gedaan om hooliganisme, supportersgeweld, te bestrijden en voorkomen. Zo is de combiregeling gekomen, er is een persoonsgebonden clubcard gekomen, er zijn meer ME-ers paraat, er zijn meer stewards in het stadion en ook Europees zijn er strengere regels gekomen. Vraag 4. Vind je dat er genoeg gedaan word om hooliganisme te bestrijden en voorkomen? 0 Nee, veel te weinig
0 Er zou nog wel iets meer moeten gebeuren. 0 De maatregelen die worden getroffen vind ik voldoende. 0 Ik vind al die maatregelen (een beetje) overdreven. Zo nee: wat vind je dat er dan gedaan moet worden met de hooligans? Vraag 5. Welke maatregelen die er nu worden genomen tegen het hooliganisme vind je goed en welke minder goed? En waarom? De combiregeling: Goed / Niet goed * Waarom? De persoonsgebonden clubcard: Goed / Niet goed * Waarom? Meer stewards: Goed / Niet goed * Waarom? Meer ME-ers paraat: Goed / Niet goed * Waarom? Strengere Europese regels, als schorsingen bij misdragingen van publiek: Goed / Niet goed * Waarom? Vraag 6. Ben je wel eens in een situatie gekomen in of rondom het stadion waarin je je niet veilig voelde? 0 Ja
0 Nee
Zo ja: Wat deed je toen en hoe voelde je je toen? Bedankt voor het meewerken !!! ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Hooliganisme [plaatje0] Hoofdvraag: Wat hebben de huidige maatregelen voor nut gehad bij het bestrijden en voorkomen van hooliganisme ten opzichte van de tijd vóórdat de maatregelen genomen werden? Inleiding: 1. onderwerp keuze en afbakening
2. doel van het onderzoek
3. hoofd- en deelvragen: welke invalshoeken zijn gekozen en waarom
4. literatuur keuze en toelichting
Hoofdstukken: 5. Eerste hoofdstuk: feiten en cijfers: wat is het onderwerp? 6. onderzoeksresultaten naar aanleiding van de deelvragen
Conclusie
8. wat zijn je onderzoekresultaten: een conclusie is meer dan een samenvatting
9. Literatuur en bronnenlijst
10. Bijlagen Onderwerpkeuze: Wij hebben gekozen voor het onderwerp voetbalvandalisme, ofwel hooliganisme, omdat het ons allebei erg interesseert
Het bestrijden / voorkomen van hooliganisme. Hoofdvraag: • Wat hebben de huidige maatregelen tot nu toe voor een nut gehad op het bestrijd / voorkomen van hooliganisme ten opzichte van vóórdat de maatregelen genomen werden? Deelvragen: 1. Welke maatregelen zijn er wanneer getroffen tegen het hooliganisme? 2. Wat waren de aanleidingen tot die maatregelen? 3. Wat waren de zwaktepunten van het beleid? 4. Wat hebben die maatregelen nou uiteindelijk voor een nut gehad tot op heden? 5. Onderzoek door middel van een enquête. 6. Onze eigen mening over het onderwerp. Invalshoek: Sociaal-cultureel Deelvraag 1: Welke maatregelen zijn er wanneer getroffen tegen het hooliganisme? “Beverwijk.” Afgesproken rellen op een veld gelegen aan de snelweg. Volgestopt met XTC-pillen, gingen de hooligans van Ajax en Feyenoord elkaar met stokken, hamers, knuppels en messen te lijf. Helaas voor een Ajacied (Carlo Picornie) liepen deze rellen dodelijk af. Het is een wonder dat het bij die ene dode is gebleven. Iedereen had zo zijn eigen gedachten over deze gebeurtenis, maar de gedachten die iedereen deelde was dat dit nooit meer mocht gebeuren. Een gevolg van deze zwarte dag was een strenger beleid. Dit strenger beleid hield onder andere in: een persoonsgebonden clubcard. Een clubcard is een pasje aan een club gebonden waarmee je alleen een kaartje kunt kopen voor jezelf voor je eigen club, en eventueel voor het uitvak bij uitwedstrijden. Zonder een clubcard kom je niet aan kaartjes voor een wedstrijd en kom je dus niet het stadion binnen. Als bijvoorbeeld supporters die de fout in gegaan zijn een (tijdelijk) stadionverbod hebben, is het voor die personen nu bijna onmogelijk het stadion binnen te komen. Bij een stadionverbod wordt namelijk hun clubcard ingetrokken en omdat deze kaart persoonsgebonden is, kom je het stadion niet meer in. Als zo langzamerhand alle relschoppers het stadion niet meer binnen komen, dan bevordert dat natuurlijk de rust in het stadion. Een stadionverbod kan alleen worden opgelegd door het samenwerken van KNVB, het Openbaar Ministerie en de clubs zelf, want die moeten tenslotte de stadionverboden opleggen. De club heeft bepaalde huisregels van gedrag tijdens en na de wedstrijd als je die overtreed en dan kan er een stadionverbod worden opgelegd van maximaal 4 jaar. Als supporters met een stadionverbod toch in het stadion gezien worden kunnen ze een boete krijgen van de KNVB van 1000 euro of een verlenging van het stadionverbod. In het voorjaar van 2000 is er een wetaanpassing geweest tegen het groepsgeweld; als je meedoet aan openlijke geweldpleging zonder zelf een gewelddadige handelingen te verrichten kan je nou ook gestraft worden, zo zijn tijdens het EK 2000 deze regels meerdere keren toegepast. Maar er zijn meer maatregelen getroffen dan alleen die clubcard. Bij de uitwedstrijden die naar verwachting risicovol zijn, waar wordt verwacht dat er ongeregeldheden kunnen ontstaan, de zogenaamde risicowedstrijden, is er een combiregeling. De supporters van de uitspelende club kunnen niet op zichzelf met een kaartje het stadion binnen komen. Ze rijden dan met bussen, die geregeld zijn door de club, vanaf hun eigen club naar de uitwedstrijd. Ze worden afgezet voor het uitvak, lopen meteen naar het uitvak en na de wedstrijd gaan ze meteen de bus weer in. Zo kan er niets gebeuren. De supporters van de uitspelende club kunnen dus niet zelf afreizen naar de wedstrijd, maar zijn verplicht om met het vervoer van de club te reizen. Maar ook het aantal stewards bijvoorbeeld is aanzienlijk toegenomen. Stewards zijn een soort van toezichthouders, die niet zo zeer moeten ingrijpen als er rellen o.i.d. zijn, maar ze zijn er meer om die onregelheden te voorkomen. Zo worden er bijvoorbeeld steeds meer vrouwen ingezet, omdat is aangetoond dat die een betere invloed hebben om agressieve mannen. Als er bijvoorbeeld onrust is in het stadion, door hooligans, dan zijn (sterke) mannen alleen maar een mikpunt van geweld. Dan zou je denken “waarom worden er dan niet alleen maar vrouwen ingezet als stewards?”, maar dat komt omdat mannen vaak beter weten met de situatie om te gaan, omdat vrouwen in het dagelijks leven minder in dit soort situaties (met agressiviteit) terecht komen. De nationale reglementen verschillen met de regels van de internationale voetbalbonden (FIFA en UEFA). Zo moeten de stewards bij de internationale wedstrijden vóór het vak staan, in plaats van in of boven het vak, zoals in Nederland het geval is, kijkend naar de toeschouwers. Zo kunnen ze elke bron van onrust constant in de gaten houden en meteen kunnen ingrijpen als er iets gebeurt. En als het iets ernstigs is, wat er gebeurt, dan kunnen ze meteen de mobiele eenheid (ME) verwittigen, die altijd paraat staan bij elke voetbalwedstrijd. Bij risicowedstrijden worden er meer manschappen van de ME ingezet. Die staan dan ook vaak al in het stadion, zodat ze er direct bij zijn zou er iets gebeuren. Niet alleen clubs onderling hebben vaak delicten, maar ook landen met elkaar. Met landen wordt dan bedoeld de aanhangers van het voetbalteam van dat land. Zo staan de Engelsen er om bekend dat er veel relschoppers tussen zitten. Een goed voorbeeld van het inzetten van veel ME-ers is het EK 2000 dat in Nederland en België werd gehouden. Er werden zoveel manschappen ingezet, dat er een stuk minder ongeregeldheden waren dan verwacht en dan de andere EK’s en WK’s. De Europese voetbalbond UEFA kan ook straffen opleggen, maar dan alleen bij Europese wedstrijden, dus voor wedstrijden uit de Champions League en de UEFA-cup. Die schorsingen kunnen opgelegd worden aan de hand van fouten die de desbetreffende club maakt, maar het kan ook door bijvoorbeeld misdragingen van de toeschouwers. Zo werd de Amsterdamse voetbalclub Ajax in de jaren 80 een jaar geschorst voor Europese wedstrijden, omdat iemand uit het publiek een ijzeren staaf had gegooid tegen de keeper van de tegenstander. Dit gebeurde natuurlijk bij een Europese wedstrijd, anders zou dan UEFA niet in actie kunnen komen, maar dan zou de KNVB de straf moeten opleggen. Minder erge schorsingen zijn dat je de volgende thuiswedstrijd geen publiek mag hebben of dat je de volgende thuiswedstrijd moet spelen op een plaats buiten de straal van 200 kilometer van je eigen stadion, zoals vorig jaar bij PSV het geval was, omdat supporters het hek hadden geopend en het veld op liepen. Deelvraag 2: Wat zijn de aanleidingen tot die maatregelen? Een stadionverbod is het gevolg van de vele rellen in de stadions zelf. Bij vele wedstrijden zijn de spelers op het veld gekomen omdat ze boos waren op de scheidsrechter of op de spelers van hun eigen club of van de tegenpartij. Voor bijv. een club als NEC was de aanleiding de wedstrijd tegen Fortuna Sittard die Nec verloor met 4 –0. De supporters waren woest; nou ja een handjevol supporters zo rond de 50 supporters.Die 50 supporters knipten met scharen en sloegen met hun handen het hek door en klommen door het hek hen en namen het veld in beslag.Dat was gelukkig voor NEC de laatste wedstrijd in het oude stadion anders waren er nog wel meer van dat soort delicten geweest omdat het hek niet sterk genoeg was.Het nieuwe stadion was veel veiliger gebouwd en was de kans veel kleiner dat dat nog kon gebeuren. Maar dat was wel voor NEC de aanleiding om stadionverboden en boetes uit te delen nou staat er bij het nieuwe stadion: ”Zonder toestemming het veld betreden 450 euro boete.” En zo heeft elke club wel zijn aanleiding om maatregelen te nemen tegen stadiongeweld of andere supportersdelicten. De Nijmeegse politie is ook veel voorzichtiger geworden met het voetballen ze zetten nou ook veel meer manschappen in zowel in als buiten het stadion en veel mensen staan ook stand-by. Dat ene delict heeft dus ook meteen de Nijmeegse politie en de gemeente wakker gemaakt en die hebben zo hun maatregelen getroffen. En door al die rellen is ook bijv. de combiregeling ontstaan. Bij de combiregeling moet de uitspelende club met alle supporters in een bepaald vervoermiddel met zijn allen naar de uitwedstrijd toe bijv met zijn allen in een trein zodat met zijn allen aankomen en dan met door politie en door middel van hekken het stadion in worden geloodst.dit is ter voorkoming van dat de 2 supporters van de verschillende clubs zich gaan mengen en dus zo de kans krijgen om elkaar te lijf te gaan bij de combi regeling zien de verschillende supporters elkaar niet eens ze zien elkaar pas in het stadion en dan zijn er ook weer extra maatregelen getroffen dikkere hekken tussen het uitvak en de gewone vakken is er ook nog een net vaak gespannen zodat ze niks tegen elkaar kunnen gooien. En vaak worden er ook nog meerdere rijen vrij gehouden zodat je niet helemaal naast het uitvak kan gaan zitten om die mensen uit te dagen of andere dingen. De straffen van de UEFA zijn vaak hardnekkig en kunnen ernstige financiële problemen opleveren voor de club die de overtreding heeft gepleegd ,want geschorst worden voor het Europees voetbal betekent dat je ontzettend veel inkomsten misloopt ,want bij bijv. een kwartfinale Champions League levert zo een 20 miljoen euro op afgezien nog van de televisierechten waar de clubs ook voor betaald krijgen. Ajax werd in 1985 geschorst door de UEFA nadat ze een ijzeren staaf hadden gegooid naar de keeper van de tegenstander, Austria Wien. Ajax werd door die actie van een supporter voor een jaar uitgesloten op het Europese toneel. Wat natuurlijk schande was voor een club als Ajax want die rekenen dat bij hun budget in; die halen namelijk altijd Europees voetbal. (Je haalt Europees voetbal als je bij de eerste 6 van de competitie komt.) Deelvraag 3: Wat waren de zwaktepunten van het beleid? Er zijn nou nog steeds wel degelijk delicten, ondanks alle maatregelen die worden genomen. De maatregelen zullen dus toch nog scherper moeten worden, wil je helemaal geen last meer hebben van het hooliganisme. Toch zullen er altijd ‘gekken’ zijn die toch weer rare dingen gaan uithalen en die dat ook gedaan hebben, kijk maar naar pas geleden bijv. Ajax - FC Utrecht, dat was een fout van de KNVB overigens, die hadden Utrecht te weinig kaartjes gegeven en dus gingen er en paar Utrecht-supporters tussen de Ajacieden zitten. Toen Utrecht scoorde, stonden er mensen op om te juichen en toen werden de Ajacieden natuurlijk woest en begonnen op de Utrecht-supporters in te slaan en brandjes te steken in de hallen van het stadion. Bij dat soort dingen staan de stewards eigenlijk machteloos en moet de ME meteen ingrijpen. Gelukkig stonden ze klaar en wisten ze de boel te sussen, maar zo zie je maar dat die dingen heel snel ontstaan en dat er voor dat je er erg in hebt er klappen kunnen vallen.Maar dit was dan ook wel een hele grote fout van de KNVB. Dat was bijvoorbeeld nog een ernstig delict na dat er al vrij serieuze maatregelen waren getroffen. Maar bijvoorbeeld zoiets als de slag van Beverwijk was een delict waar de politie gewoon geen hand in had kunnen hebben.Omdat zoiets niet te voorspellen is en daarom kon de politie pas iets doen toen er bekend was dat mensen zich daar aan het misdragen waren wat toen al te laat was. Dat soort dingen zullen altijd nog kunnen gebeuren, behalve als er een persoon van de politie er als inhuur hooligan tussen zetten en die kan dan de politie verwittigen als er zo een afspraak word gemaakt.Dat soort dingen kunnen het beleid zodanig sterk maken dat er bijna geen delicten meer worden gepleegd. En sommige gemeentes weigeren ook bepaalde clubs te laten komen, dat is dom omdat die supporters dan juist komen om dan onrust te zaaien in de stad omdat ze zich te niet gedaan voelen.Als ze nou gewoon elke club gelijk behandelen dus gewoon elke club evenveel plaatsen geven en dergelijke krijg je die rotzooi in ieder geval niet. Deelvraag 4: Wat hebben die maatregelen nou uiteindelijk voor een nut gehad tot op heden? Nadat de maatregelen genomen zijn, zijn er sowieso minder ongeregeldheden geweest in het stadion. Daarbuiten is alleen de maatregel ‘meer ME-ers paraat’ van toepassing. Zo zijn er bijvoorbeeld wel heel wat rellen geweest tussen aanhangers en de ME. De ME die de supporters iets verzocht, de supporters gingen daar niet op in. Omdat er vaak al wel wat alcohol en dergelijke in het spel is, slaan de hooligans nog wel eens op hol. Zoals laatst nog bij de huldiging van het Europees voetbal behalen van NEC. De supporters waren fijn feest aan het vieren, toen de politie kwam en hen verzocht weg te gaan van de plaats waar de huldiging werd gehouden, respectievelijk Kelfkensbos. De supporters hadden daar geen trek in en begonnen met stenen en dergelijke naar de politie te gooien. Zo ontstonden er ongeregeldheden eigenlijk uit het niets. Wat ook een belangrijk voordeel is van de maatregelen die genomen zijn, is het gevoel van veiligheid in het stadion. Voorheen durfden ouders niet altijd met hun kinderen naar het stadion toe te gaan, omdat ze het niet veilig vonden en dat dat voor de kinderen een slechte invloed had. Nu is dat aan het veranderen. Hele gezinnen gaan op zondag naar het stadion, ze zien het als een dagje uit. De laatste paar jaren lijkt het erop dat het zowel binnen als buiten de Nederlandse stadions er rustiger aan toegaat. Als er tegenwoordig rellen zijn binnen de muren van de stadions, zijn die meestal gericht op het bestuur van de thuisspelende club. Zo moest bijvoorbeeld onlangs Vitessevoorzitter Jos Vaessen, in de thuiswedstrijd tegen PSV, nog vrezen voor een paar rake klappen. Boze Vitessesupporters bestormden de eretribune, bij een 0-5 achterstand, om ‘verhaal te komen halen’ bij Vaessen voor de slechte resultaten van de Arnhemse club. Maar rellen in het stadion tussen supporters van de thuis- en uitspelende clubs komen weinig meer voor. “Dat komt vooral door de inzet van stewards, maar ook de betere bouw van de stadions heeft daar voor een groot deel te maken,” aldus de voorzitter van de CIV (centraal informatiepunt voetbalvandalisme). “Toch gebeuren er nog wel degelijk incidenten in de Nederlandse stadions. Maar over het algemeen is het wel rustiger geworden binnen de muren van de stadions, alleen daarbuiten is het een ander verhaal.” Dan is het toch moeilijk te bevatten dat cijfermatig elk jaar steeds meer supporters worden
De persoonsgebonden clubcard, een nadeel hiervan wat ik zelf ondervonden heb, is dat als je een clubcard maar van één club mag hebben en dat je die clubcard alleen mag gebruiken voor de wedstrijden van jouw club. Je kunt dus maar, door die clubcard, naar wedstrijden gaan van één bepaalde club. Dus als je gewoon van voetbal houdt, en andere clubs ook wilt bekijken, kan dat niet. Dit is een beperking van deze persoongebonden clubcard, maar verder houdt het wel een heleboel hooligans af. Dus wat dat betreft is deze card goed, maar het benadeelt wel ‘normale’ supporters. De combiregeling, het is wederom goed voor het bestrijden van het hooliganisme, maar het benadeelt wel de ‘normale’ supporters. De combiregeling, ik vind het een goede regeling. Het zorgt namelijk dat uit- en thuissupporters niet met elkaar in contact komen en dat voorkomt heel wat ongeregeldheden. Ik kan me echter wel voorstellen dat sommige mensen met de auto o.i.d. naar het uitstadion willen gaan en niet met alle supporters. Ik noem een voorbeeld: je woont in Nijmegen en je bent fan van Ajax, een club die immers fans door het hele land heeft; Ajax moet tegen NEC spelen, in Nijmegen, en je wilt in het Ajax-vak, het uitvak, zitten; NEC-Ajax wordt gezien als een risicowedstrijd, dus als Ajax-supporter moet je reizen met de club, de combiregeling. Die man zou eerst naar Amsterdam moeten reizen, om daar met de club weer naar Nijmegen te gaan. Op de terugweg moet hij met de bussen, geregeld door de club, weer mee terug naar Amsterdam. Daar aangekomen moet hij weer terug nar Nijmegen. Zo reist hij dus 2x overbodig op en neer naar Amsterdam, door de combiregeling. Ik kan me voorstellen dat mensen dit vervelend vinden. Van de andere maatregelen, als meer stewards in het stadion; meer ME-ers paraat; strengere Europese regels, heeft de ‘gewone’ voetbaltoeschouwer geen last. Deze maatregelen vind ik echter wel allemaal goed voor de veiligheid. Ik vind dat de hooligans persoonlijker moeten worden aangesproken, zodat de hooligans echt weten waar ze nou eigenlijk mee bezig zijn. De politie moet gewoon eens met die mensen gaan praten en de club zelf ook, vind ik, de club moet zoiets zeggen van: “we hebben liever dat jullie dit en dit niet doen, omdat dat de club juist geld kost of in ieder geval de club in de problemen brengt.” Ik denk dat dan de hooligans het dan ook minder snel zullen doen, omdat ze dan weten dat het juist ten nadele van hun favoriete club gaat, dan dat ze de club er mee helpen. Bronnen: http://www.minjust.nl/b_organ/wodc/omis/index/voetbalvandalisme/aanpak/maatreg/ http://wwwutnws.utwente.nl/utnieuws/data/32/39/GEWELD.html
http://www.civ-voetbal.com Conclusie: De maatregelen hebben wel degelijk nut gehad het aantal rellen verminderd nadat er meer en strengere maatregelen worden genomen. De clubcard: houdt de mensen die stadionverboden opgelegd hebben gekregen buiten het stadion→ bevordert de rust in het stadion. Meer manschappen ingezet→intimidatie en sneller alles afhandelen Combi regeling→de supporters zien elkaar niet voor en na de wedstrijd alleen tijdens de wedstrijd dus ook minder tijd om herrie te gaan schoppen
Stewards praten tegen de mensen die vrij agressief zijn zodat de mensen weer gekalmeerd worden→bevorderd ook weer de rust in het stadion. Met al die maatregelen en de verscherpingen ervan zijn de (forse) incidenten teruggelopen van in 98/99 25 forse naar 2001/2002 14 forse dus daarmee komen we tot de conclusie dat de maatregelen toch wel degelijk nut hebben.
Man / Vrouw * Vraag 1. Wat is je leeftijd? 0 10-20
0 20-30
0 30-40
0 40+ Vraag 2. Ga je vaak naar voetbalwedstrijden van betaalde voetbalclubs? 0 Nee, nog nooit geweest sla vraag 3 over
0 Soms
0 Regelmatig
0 Ja, heel vaak
Vraag 3. Heb je in het stadion wel eens last van hooligans of van leuzen die zij roepen? 0 Ja, ik erger me er aan als ik in het stadion zit
0 Ik trek me er niet zoveel van aan
0 Nee, maar ik doe zelf niet mee
0 Nee, ik doe zelf ook vaak mee
Er wordt heel wat gedaan om hooliganisme, supportersgeweld, te bestrijden en voorkomen. Zo is de combiregeling gekomen, er is een persoonsgebonden clubcard gekomen, er zijn meer ME-ers paraat, er zijn meer stewards in het stadion en ook Europees zijn er strengere regels gekomen. Vraag 4. Vind je dat er genoeg gedaan word om hooliganisme te bestrijden en voorkomen? 0 Nee, veel te weinig
0 Er zou nog wel iets meer moeten gebeuren. 0 De maatregelen die worden getroffen vind ik voldoende. 0 Ik vind al die maatregelen (een beetje) overdreven. Zo nee: wat vind je dat er dan gedaan moet worden met de hooligans? Vraag 5. Welke maatregelen die er nu worden genomen tegen het hooliganisme vind je goed en welke minder goed? En waarom? De combiregeling: Goed / Niet goed * Waarom? De persoonsgebonden clubcard: Goed / Niet goed * Waarom? Meer stewards: Goed / Niet goed * Waarom? Meer ME-ers paraat: Goed / Niet goed * Waarom? Strengere Europese regels, als schorsingen bij misdragingen van publiek: Goed / Niet goed * Waarom? Vraag 6. Ben je wel eens in een situatie gekomen in of rondom het stadion waarin je je niet veilig voelde? 0 Ja
Zo ja: Wat deed je toen en hoe voelde je je toen? Bedankt voor het meewerken !!! ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
U.
U.
goed man, jullie werkstuk
19 jaar geleden
Antwoorden