De Olympische Spelen

2 Voorwoord Wij zijn Linda Beijens, Linda Gevers en Willeke van Hout en we hoorden tijdens een gymnastiek les dat we een werkstuk moesten gaan maken. In het begin keken we raar op: een werkstuk voor gym? Waarom moet dat nou weer? Voor gym hoef je toch alleen maar te sporten? Achteraf gezien viel het allemaal nogal mee, vooral omdat de onderwerpen waaruit je kon kiezen aardig in de smaak vielen. Het was moeilijk om een keus te maken, maar uiteindelijk hebben we toch voor de Olympische Spelen gekozen. Dat hebben we gedaan, omdat je daar veel verschillende hoofdstukken over kon maken, zoals het ontstaan ervan en de kwalificatie-eisen. We hebben hier met enorm veel plezier aan gewerkt en we hopen dat jullie veel plezier beleven aan het lezen ervan. 4 De Olympia De Olympische Spelen kennen een lange voorgeschiedenis. Het begon allemaal al in de oudheid, in de Olympia, wat 'nieuw' betekent. Het was een belangrijk Grieks heiligdom in het noordwesten van de Peloponnesos en het was gewijd aan de oppergod (bij de Romeinen en de Grieken) Zeus. Ter ere van hem werden om de vier jaar de Olympische Spelen gehouden. De ingang, die door de Grieken Altis (=heilig woud) genoemd werd en waar oorspronkelijk de cultus van Zeus bij een altaar in de open lucht plaatsvond, bevindt zich in de noordwesthoek van de oorspronkelijke ommuring. Links ervan stond het pryaneion, waar het heilig haardvuur brandde en waar de officiële feestmaaltijden werden gehouden. Schuin tegenover zijn de resten te zien van de oudste tempel (rond 600 voor Christus) die aan Hera gewijd was. Zij was de vrouw van Zeus en werd beschouwd als de godin van het huwelijk. Deze tempel had zuilen met allemaal verschillende vormen. Binnenin is een marmeren beeld van Hermes, boodschapper van alle goden, gevonden. Het oudste stadion, de renbaan voor de hardlopers, en het latere, vijfde eeuwse stadion eindigen dicht bij de olijfboom die aan Zeus gewijd is. De takken van deze boom werden voor kransen voor de overwinnaars gebruikt. Rond het jaar 450 voor Christus werd het stadion verder naar het oosten geplaatst. De oostkant werd afgesloten met een echo-hal. In de cella stond het goud-en-ivoren beeld van Zeus. De derde tempel, aan de noordkant, was de Metroön, welke aan Rhea, de moeder van de goden, was gewijd. Tussen de Zeus en de Hera tempel ligt een heiligdom in de oude vorm van een omheind gebied met een duidelijk gemarkeerde ingang. Verderop ligt daar, op het terras, een rij van schathuizen uit de zesde en begin vijfde eeuw voor Christus. Daarvoor stond een zij bronzen Zeusbeelden, die betaald waren met het geld van de boetes van de atleten. Na de slag bij Chaeronnea in 338 voor Christus stichtte Philippus van Macedonië een rond gebouw, vlak bij de huidige ingang. Hierin werden gouden en ivoren beelden van hem en zijn familie neergezet. Tevens legde de rijke Athener Herodus Atticus in 160 na Christus een nympheaum aan ten westen van de schathuizen. In het zuiden bevond zich een bouleuterion, bestaande uit twee zalen met ronde absis, verbonden door een open binnehof. De oudste zaal dateert uit het jaar 600 voor Christus. Aan de westkant lagen het Leonidaion, een hotel met een aantal kamers rondom een binnenplaats, welke was omgeven door zuilengallerijen, het theokoleon, de priesterwoning, de palaestra en de gymnasion. Achter het theokoleon lag een werkplaats van een man. Achter deze werkplaats lagen verschillende badgebouwtjes uit het begin van de vijfde eeuw die rond 300 voor Christus nog verder uitgebreid waren. In de Romeinse tijd werd er in de zuidoosthoek een villa gebouwd, werden er in het zuiden thermen aangelegd, werden het Leonidaion en het theokoleon verbouwd en werd er nog een hotel toegevoegd.
5 De eerste Olympische Spelen In het jaar 776 voor Christus begon het allemaal. Griekenland was verwoest door oorlog en Ifitos, koning van Elis, ging in de stad Delphi een priesteres raadplegen. "Herstel de Spelen die de goden zo lief zijn", was het antwoord van het orakel. Toen de koning terugkwam overtuigde hij zijn machtige buur, koning Lykoergos van Sparta, dat Elis voortaan een neutrale staat zou zijn, zodat ze de Olympische Spelen gemakkelijk, in alle rust, konden gaan organiseren. Ze houden om de vier jaar gehouden worden, wat geen toeval is. Het heeft iets met de natuurelementen te maken. De Spelen vonden elke negenendertigste maand plaats van de toenmalige tijdsindeling en het was dan altijd volle maan. In onze tijdrekening is dat tussen zes augustus en 19 september. Rond 776 voor Christus begonnen officieel de Olympische Spelen. Dit feest vond meestal plaats in augustus en duurde eigenlijk maar één dag, maar werd later vijf tot zeven dagen. Er moesten ook wat plechtigheden uitgevoerd worden, zoals het offeren van allerlei voorwerpen (zoals dieren). Deze werden door de vertegenwoordigers van staten en door de overwinnaars meegebracht. Een groot dankoffer werd geschonken door de inwoners van Elis, omdat zij het voorzitterschap over de Spelen hadden. Het programma bestond oorspronkelijk alleen maar uit wedlopen, de stadionloop. Het was een spurt in één rechte lijn. De afstand bedroeg 600 maal de goddelijke voet van Heracles. Dat komt overeen met 192,24 meter of met 600 maal schoenmaat 46. Bij de start moesten de deelnemers hun voeten in drempels zetten, die in langwerpige marmeren stenen waren gebeiteld. Je kunt dit vergelijken met de huidige startblokken bij atletiek. Voor de lopers werd een houten starthek gehouden, om een valse start te voorkomen. De starter gaf het startsein door op een hoorn te blazen en gelijkertijd trokken zijn helpers het houten starthek weg. De hardloper Koroibos is de eerste atleet van wie de naam in marmer werd gebeiteld. In 776 voor Christus won hij een de stadionloop. Tijdens de veertiende Spelen, in 724 voor Christus, werd het programma uitgebreid met een tweede nummer dat over de dubbele afstand van het stadion werd gelopen: de diaulos. Dat is te vergelijken met de moderne 400 meter wedstrijd. Vier jaar later kwam de dolichos op het programma. Dat was een langeafstandswedstrijd over 24 lengten van het stadion (dat was ongeveer 4800 meter). In 708 voor Christus werd aan het programma een vijfkamp toegevoegd, wat bestond uit verspringen, hardlopen, discuswerpen, speerwerpen en worstelen. De atleet die drie van de vijf nummers won, werd tot winnaar uitgeroepen. Als niemand drie nummers won, besliste de jury wie er de winnaar zou worden. Meestal gaf het worstelen de doorslag. Wagenrennen, wapen-, estafette- en fakkelloop kwamen er ook bij. In 688 voor Christus kwam het vuistvechten, wat een voorloper van het boksen was en in 648 het pankration (een sport waarbij alles mocht behalve bijten, ogen uitsteken en vingers breken). De prijs voor de winnaar was een krans van gevlochten takken van de heilige wilde olijfboom. De overwinnaars mochten ook hun standbeeld plaatsen in de Alis, het heilige woud vlak bij Olympia. In hun woonplaats werden ze feestelijk ontvangen en hoefden ze meestal geen belastingen meer te betalen. Soms werd er zelfs symbolisch een gat in de stadsmuren gemaakt. Daarmee wilde men zeggen dat als je een Olympisch Kampioen in je midden hebt, je geen stadsmuren nodig hebt. De atleten waren naakt. Daarvoor zijn verschillende verklaringen te geven. Ten eerste kwam het door een ongeluk met Akanthos. Dat was een deelnemer aan het nieuwe loopnummer (de dolichos) die tijdens het lopen zijn lendendoek verloor. Hij wilde niet verliezen, liep naakt door en won de wedstrijd. Een andere verklaring is dat een zekere Orippos meende dat men onder de loodzware zon van Olympia beter naakt liep. Een derde verklaring is dat een atleet tijdens het lopen zijn lendendoek verloor, erover gestruikeld was en door zijn val overleed. Alleen vrije Hellenen werden tot de Spelen toegelaten. Deze hadden een zeer strenge selectie op oefening en karakter moeten doorstaan. Later mochten ook Romeinen deelnemen. Vrouwen mochten niet meedoen aan de Spelen, op het wagenrennen na. Gehuwde vrouwen mochten daar ook niet bij aanwezig zijn. Dit was bedoeld om te voorkomen dat vrouwen de partners met elkaar gingen vergelijken. Ongehuwde vrouwen werden wel toegelaten. Wie deze wet overtrad, werd gestraft met de doodstraf. Er is maar één vrouw die de wet overtrad, Kallipateira. Ze had zich als trainer vermomd om naar haar zoon te kunnen kijken. Ze verraadde zichzelf door haar zoon midden in het stadion te omhelzen na zijn overwinning. Ze kreeg geen straf, omdat ze deel uitmaakte van een familie van bekende sportbeoefenaars. Haar vader en broers waren Olympisch kampioen. Vanaf die tijd moesten ook trainers naakt het stadion betreden. Verder kwamen uit heel Griekenland mensen om de Olympische Spelen te bezichtigen. Er ontstonden daarbij drukke markten, waar kunstenaars hun werken tentoonstelden en waar dichters en redenaars hun werken voorlazen. Het einde van de oude Spelen In de loop der tijden verloren de Spelen hun zuiverheid. Winnaars waren niet langer tevreden met een olijfkroon als beloning. Ze wilden prijzen in natura en van steeds grotere waarde. Tenslotte kregen ze geld, meer dan een rijke burger verdiende in 1 jaar. De beroepssport was ontstaan. Ook vond de eerste transfer van de sporter Sotades (ongeveer 380 v. Chr.) plaats. Er ontstond veel corruptie rondom de Spelen. Atleten en zelfs overwinningen werden gekocht. Onder invloed van de Romeinen kreeg het volk dorst naar bloederig vermaak. De gladiatoren namen langzaam de plaats van de atleten in. Toen in 146 v. Chr. Griekenland een Romeinse provincie geworden was mocht iedereen meedoen aan de spelen. Gedurende 2 eeuwen stelden de Romeinen alles in het werk om de Spelen te bevorderen, maar Nero bracht ze de doodsteek toe. Hij liet in het heilige Olympia een paleis bouwen. Hij liet de Spelen uitstellen, hoewel dit nog nooit eerder gebeurd was. Toen hij zelf, in het jaar 67 meedeed aan de wagenrennen lieten de scheidsrechters hem winnen. Door de politieke druk en corruptie waren de Olympische spelen niet langer geloofwaardig. Vanaf 216 werden de Spelen steeds minder populair en minder gangbaar. De opkomst van het christendom verminderde de belangstelling voor de heidense goden waardoor de Olympia een stille dood stierf. Na hevige aardbevingen in het oude Elis werden de overblijfselen van Olympia door Alfeios bedolven onder een meterdikke slijklaag. Olympia was voor eeuwen weggevaagd. 6 Het ontstaan van de Spelen volgens de mythologie De oorsprong van de Olympische Spelen gaat terug tot de Oudheid. De legende van de mythologie vertelt ons dat Pelops in Olympia de eerste Spelen heeft gehouden. Pelops was de zoon van Tantalos. Zijn vader, die voor geen enkele wreedheid bang was, hakte hem in stukjes en zette het vlees voor aan Zeus en enkele andere goden. Vol afschuw duwden zij de schotel weg en Zeus kreeg een woede die de hemel dooreenschudde. De oppergod liet de lichaamsdelen van Pelops weer bij elkaar passen en blies ze nieuw leven in. Pelops erfde de troon van zijn vader, die voor zijn daad zwaar werd gestraft in de onderwereld. Pelops was nu koning van Frygië en ging op zoek naar een vrouw. Hij kwam in Elis aan, waar koning Oinomaos de hand van zijn dochter Hippodameia beloofde aan de man die hem in het wagenrennen zou kunnen verslaan. Oinomaos gaf zijn tegenstander nooit de kans om de eindstreep te halen. Hij doodde tijdens de wedstrijd zijn kandidaat-schoonzoon met de koperen lans die hij van de krijgsgod Ares had gekregen. Op die manier kon hij telkens het huwelijk van zijn dochter uitstellen, want een orakel had hem voorspeld dat hij ooit door zijn schoonzoon vermoord zou worden. Pelops schonk weinig aandacht aan de hoofden van de twaalf huwelijkskandidaten, die voor hem om de hand van Hippodameia hadden gevraagd, die tegen de paleispoort genageld waren. Hij kende het gevaar en bedacht een list. Hij zocht de wagenknecht van Oinomaos, Myrtillos, en beloofde hem de helft van zijn koninkrijk en de eerste huwelijksnacht met Hippodameia in ruil voor medewerking. Myrtillos ging op het voorstel in en verving de aspennen van de wagen van de koning door wassen staafjes, die in de loop van de wedstrijd zouden smelten. Zo kwamen ze tegenover elkaar te staan. Tijdens de wedstrijd raakte één van de wielen van de wagen van Oinomaos los en vloog van zijn as. De koning kwam om het leven en Pelops trouwde met Hippodameia. Myrtillos, de enige getuige van de list, kreeg de beloning niet, maar werd tijdens een tocht in zee geworpen en verdronk. Enkele jaren later had Pelops last van onrust. Om rust te vinden liet hij een tempel ter ere van de god Hermes (vader van Myrtillos) een tempel oprichten. Ook breidde hij zijn rijk uit tot Olympia, waar hij om de gunst van de goden te behouden, spelen liet organiseren. Na zijn dood bleef Pelops geëerd en werden rondom zijn graf wagenrennen georganiseerd. 7 De moderne Olympische Spelen De zomerspelen Gedurende bijna vijftien eeuwen werden de Olympische Spelen afgeschaft. De jonge Franse edelman, baron Pierre de Coubertin deed op 25 november 1892 de uitspraak dat er opnieuw Olympische Spelen moesten worden georganiseerd. Hij stuitte op veel twijfel en onbegrip van veel mensen maar toch is deze datum zeer belangrijk voor de geschiedenis van de Spelen. Twee jaar lang reisde Coubertin over de hele wereld om mensen van zijn idee te overtuigen. In 1894 riep hij in Parijs een internationaal congres samen met als thema de wederinvoering van de Olympische Spelen. Op 21 juni kwamen de vertegenwoordigers van 12 landen bij elkaar en gingen met de voorstellen akkoord. De Spelen zouden iedere vier jaar worden georganiseerd door telkens een andere stad. De verschillende sporttakken zouden een gelijke behandeling krijgen en alles zou worden georganiseerd door een internationaal Comité. Er werd beslist dat de eerste Olympische Spelen van de moderne tijd in 1896 zouden worden gehouden in het Griekse Athene. Dat de Spelen om de vier jaar zouden plaatsvinden was niet toevallig. Dat heeft te maken met een historische achtergrond en met de natuurelementen. In de oudheid hadden de Spelen plaats in elke 99ste maand bij volle maan. In onze tijdrekening is dat tussen 6 augustus en 19 september. Dat was de rustperiode voor de landbouwers uit die tijd. Tijdens de eerste moderne Olympische Spelen ging de eerste gouden medaille voor mannen naar James Connolly (VS) voor zijn zege bij het hinkstapspringen. De gouden medaille voor vrouwen ging naar Charlotte Cooper (GB) voor het tennis enkelspel. Op het begin werd de tijd nog door mensen opgenomen. Tijdens de Spelen van 1900 in Parijs werd voor het eerst gebruik gemaakt van elektronische tijdwaarneming. Ook de Olympische vlag en de eed waren er niet in het begin. Deze zijn ingevoerd in 1920 tijdens de Spelen van Antwerpen. De Winterspelen Eerst was er alleen sprake van Zomerspelen. Coubertin zag zelf heel weinig in aparte Winterspelen. Ook de ultieme wintersportlanden zoals Noorwegen en Zweden waren er fel tegen. Zweden hield al sinds 1901 om de vier jaar 'Noordse Spelen' en vreesde dat deze in het niet zouden vallen bij Olympische Winterspelen. Ook de Noren hadden de grote Holmenkollen-wedstrijden die ze niet wilden verliezen. In 1908 in Londen werd de eerste gouden medaille voor een wintersport uitgereikt. Deze medaille ging naar de Zweed Ulrich Salchow die al 10 wereldkampioen kuntstrijden op de schaats was geworden. Deze discipline was natuurlijk wel onderdeel van de Zomerspelen. Ondanks dit succes werd er op de spelen van Stockholm (1912) niet meer geschaatst. Op de spelen van Antwerpen in 1920 werd er een ijshockeytoernooi georganiseerd. Deze wedstrijden oogsten een enorm succes. Uiteindelijk werd op een vergadering van het IOC in 1921 besloten een wintersportweek te houden in 1924 te Chamonix. Deze week zou onder toeziend oog van het IOC staan. Een jaar na deze week in Chamonix bleek dat deze wintersportweek een groot succes geworden was en werd dit voortaan de Olympische winterspelen genoemd.
9 De symbolen Ringen Het belangrijkste Olympische symbool wordt gevormd door de vijf verstrengelde ringen. Die geven de verbondenheid van de vijf werelddelen aan. De bovenste drie ringen zijn blauw, zwart en rood. De onderste twee zijn geel en groen. De kleuren hebben geen verbondenheid met een specifiek werelddeel, zoals zwart voor Afrika en geel voor Azië. Nee, ze zijn gekozen met de gedachte dat in elk geval een van deze kleuren is terug te vinden in de vlaggen van alle landen. De Olympische vlag met deze ringen op een witte achtergrond werd in 1913 ontworpen door de stichter van de moderne Olympische
Spelen, Pierre baron de Coubertin, die leefde van 1863 tot 1937. Het symbool werd voor het eerst gebruikt in 1920 in Antwerpen. Vuur Het Olympisch vuur symboliseert de eeuwig strijd van de mens om tot eenheid en verbondenheid te komen. Het werd voor het eerst ontstoken bij de Spelen van 1928 in Amsterdam. Het brandde in de grote schaal op de marathontoren van het Olympisch stadion. Het ontsteken van het Olympisch vuur in Olympia gebeurt met behulp van zonnestralen en de daaropvolgende estafetteloop met de vlam naar de plaats waar de Olympische Spelen worden gehouden. Dit ritueel dateert uit 1936. Het idee hiervoor was afkomstig
van de Duitse sportbestuurder Carl Diem. 10 Kwalificatie-eisen Wanneer je als sporter mee wilt doen aan de Olympische spelen moet je aan bepaalde kwalificatie-eisen voldoen. Als dat zo is ben je genomineerd voor de Spelen. Een genomineerde sporter is echter nog niet zeker dat hij of zij mee mag doen. Deze sporters moeten ook nog vormbehoud tonen. Dat betekent dat ze moeten laten zien dat ze ook vlak voor de Spelen nog even goed zijn. Pas als dat lukt, is een sporter gekwalificeerd. Dat betekent dat hij/zij ook werkelijk mee mag doen aan de komende Olympische spelen. Alleen door blessures, ziekte of dopinggebruik kan het gebeuren dat een sporter niet mee mag doen. Bij sommige sporten bestaan er de zogenaamde quotumplaatsen. Daarvoor moet een speler voor een bepaalde sport (o.a. bij schietsport, kanoen, teakwondo en zeilen) voldoen aan de kwalificatie-eisen van de internationale sportfederatie. Op de Spelen mag op dit onderdeel dan in ieder geval één sporter van dat land deelnemen. Dat hoeft echter niet de sporter te zijn die de benodigde prestatie heeft neergezet. De kwalificatie-eisen van de internationale sportfederatie zijn soms soepeler dan de eisen van de NOC*NSF (NSF = Nationale Sportfederatie). De sporter moet dus ook nog voldoen aan de nationale kwalificatie-eisen. Wanneer geen enkele sporter uit het land voldoet aan de nationale eisen zal de NOC*NSF de quotumplaats niet gebruiken. 11 Conclusie In dit werkstuk is vooral de geschiedenis van de Olympische Spelen behandeld. We moesten een selectie maken uit de informatie die we hadden omdat het anders te lang zou worden. Door onze interesse in de geschiedenis van de Spelen hebben we het reilen en zeilen tijdens de Spelen achterwege gelaten. De Olympische Spelen hebben een lange voorgeschiedenis. Het begon rond 776 v. Chr. in het Griekse Peloponnesos. Daar bevond zich de Olympia. Daar werden ter ere van Zeus om de 4 jaar Olympische Spelen gehouden. Van dit heiligdom zijn later de resten teruggevonden. De programma’s van de eerste Spelen bestonden vooral uit hardlopen. Rond 700 v. Chr. werden ook andere atletiekonderdelen toegevoegd en ook vechtsporten. De prijs was een krans en de winnaars mochten een standbeeld plaatsen bij Olympia. De atleten waren naakt na een aantal ongelukken met kleding. Alleen vrije Hellenen, die streng werden geselecteerd, mochten deelnemen aan de Spelen. Vrouwen waren uitgesloten van deelname. Door corruptie en de opkomst van het christendom onder Nero werden de Olympische Spelen langzaam afgeschaft. In de mythologie zijn de Spelen ontstaan door Pelops, tevens in Olympia. De Olympische Spelen werden georganiseerd om de goden gunstig te stemmen. In 1892 gaf Pierre de Coubertin een nieuw impuls aan de Olympische Spelen. Hij wist een aantal landen zo ver te krijgen om de Spelen weer te gaan organiseren. De eerste moderne Spelen werden gehouden in 1896 te Athene. In 1924 werden na veel tegenstand de eerste Winterspelen gehouden in Chamonix. De Spelen worden georganiseerd door het IOC (Internationaal Olympische Comité). De leden van het IOC zijn ook lid van het NOC (Nationaal Olympisch Comité). Deze organisaties zorgen voor een goed en eerlijk verloop van de Spelen. Om aan de Olympische Spelen te mogen deelnemen moet een sporter aan bepaalde voorwaarden voldoen. Een sporter kan zich kwalificeren voor de Spelen door aan de eisen te voldoen en vormbehoud te tonen. Ook kan hij/zij in aanmerking komen voor een quotumplaats. Bij een belangrijk evenement horen natuurlijk symbolen. Kenmerkend voor de Olympische Spelen zijn de Olympische vlag en het Olympische vuur. De Olympische Spelen zijn en blijven het grootste sportevenement ter wereld. De sporters zullen steeds beter worden. Maar het belangrijkste is eerlijkheid en: Meedoen is belangrijker dan winnen