Sabbat

SABBAT De sabbath is heel belangrijk bij de joden. Naar het vierde gebod wordt deze dag geheiligd er wordt niet gewerkt , maar nagedacht en positieve dingen gedaan en dat vormt hoogtepunt en rustdag van de week. De sjabbat begint op vrijdagavond, op het tijdstip dat er drie sterren aan de hemel zichtbaar (zouden) zijn. De mannen gaan naar de synagoge, waar de sjabbat als een Bruid en een Koningin wordt begroet. ‘Kom, mijn vriend, de Bruid tegemoet! Laat ons de sjabbat begroeten!’ De sjabbat wordt toegezongen: Treed binnen in vrede, gij sieraad van uw man; treed binnen in vrede en jubel; bij de getrouwen van Israël, het eigene volk, treed binnen, o Bruid, treed hier binnen!’ De vrouwen maken nu het sabbatsmaal en wat daar bij hoort klaar. De tafel wordt gedekt met een glanzend wit tafellaken. Daarop staat een kandelaar met kaarsen, sabbatbroden met daarover een kleedje, een karaf wijn. Het is de taak van de vrouw om de sabbatkaarsen aan te steken; daarmee wordt de sjabbat thuis ingeluid. De meisjes mogen dit ook doen. ‘Het is de vrouw, van wie het joodse licht straalt, dus steekt zij de kaarsen aan’!Ook word op vrijdag avond ,natuurlijk pas als het niet meer nodig is, alle electriciteit afgesloten als alles is afgesloten worden de kaarsen aangestoken en als het eten klaar is word het sterk geïsoleerd en ingepakt in aluminium, doeken ,dekens en dan in kasten, kortom, het eten moet tot de maaltijd op de volgende dag warm blijven. Bij de maaltijd eten zij andere broden dan wij zij eten een soort van gevlochten brood, de challa . Dat ligt eerst onder een kleedje, het ‘challe-kleedje’,. Op de sjabbat avond liggen er twee challa broden op de tafel als een verwijzing naar het manna dat er voor de sabbat twee keer zoveel als normaal was. Het kleedje eroverheen wijst naar het manna, dat bedekt was door een laag dauw. De maaltijd begint met qiddoesj , de ‘heiliging’. Met een beker wijn in de rechterhand citeert de huisvader uit thora en daarna een zegenspreuk over de wijn en over de sjabbat. En ieder zegt ‘amen’. Dan drinkt hij de helft van de wijn, en laat hem daarna rondgaan. Na eerst nog een ritueel handen-wassen worden de beide gevlochten broden opgenomen, en wordt God gedankt, ‘die het brood uit de aarde doet voortkomen’. Dan wordt van één van de broden rondgedeeld. De heer des huizes breekt of snijdt er stukjes af die hij in het zout doopt . Ieder krijgt een stukje. Tot zover sprak alleen de heer des huizes. Nu kan er weer gewoon gepraat worden en gaat de eigenlijke maaltijd beginnen. HAVDALA
Havdala betekent letterlijk ‘scheiding’. Met havdala wordt bedoeld het scheiding maken tussen bijzondere dagen en de gewone, en het afscheid nemen van een sabbat of jom tov (‘feestdag’). Als het einde daarvan is gekomen (op het tijdstip dat er drie sterren te zien (zouden) zijn) is er nog een bijzonder moment, van dankbaarheid en weemoed, van verwachting en verlangen. Daarbij spelen wijn en licht een belangrijke rol en daarnaast ook de geur van kruiden. Een beker wordt gevuld met wijn, zo vol, dat de wijn over de rand stroomt - als een teken van geluk en als wens voor de komende dagen. Daarbij zegt de huisvader o. a.: ‘De beker des heils hef ik op, en de naam van de Eeuwige roep ik aan’. Dan neemt hij een busmet geurige kruiden en snuift de geur op, en laat hem rondgaan, opdat ieder nog eens de heerlijke lucht opsnuift, die symbool is voor de geur van de sjabbat. De sjabbat, zo zegt men, geeft een ‘extra ziel'. Voordat die wordt ‘uitgeblazen’ nog even het aroma van de sjabbat... Er worden kaarsen aangestoken.en dat is een speciale kaars, eentje die is gevlochten. De eerste daad van de nieuwe week is - net als in de scheppingsweek - het licht-maken. Dan wordt de wijnbeker weer in de rechterhand genomen, met de woorden: Gezegend Gij, Eeuwige onze God, Koning der wereld, die scheiding maakt tussen heilig en ongewijd, tussen licht en duisternis, tussen Israël en de volkeren, tussen de zevende dag en de zes werkdagen. De vader drinkt nu iets van de wijn en dooft dan de kaars in de wijn, die over de rand van de beker, op het bord of blad eronder, was gevloeid. Dan is havdala gemaakt.