Pesach, pasen

Pesach Het belangrijkste feest van de joden is het paasfeest. De joden noemen dit Pesach. Dat komt van het hebreeuwse woord pasach dat (over)springen betekent. Je kunt ook aan het Nederlandse woord passeren denken. De herkomst van dit woord gaat waarschijnlijk terug op een oeroud feest offerfeest van herders. De engel van het verderf zou rond zijn gegaan in Egypte om aal eerstgeborenen te doodde. Met uitzondering van de joden. De engel zou hun huizen gepasseerd zijn. Op het feest herdenken de joden de uittocht uit Egypte omdat dit zo belangrijk was voor ze. Eten tijdens Pesach. Pesach duurt 7 dagen en herinnert aan de uittocht van de joden uit Egypte en daarmee de bevrijding van de slavernij. De joden hadden zo weinig tijd om weg te komen dat ze hun broden niet konden laten rijzen. Daarom eet men alle dagen van de Pesach geen voedsel dat op een of andere manier gerezen of gegist is. Geen brood dus, maar ook geen bier. Het verbod houd niet op bij het eten: men mag dit voedsel zelfs niet in huis hebben. Vandaar de grote schoonmaak, waarmee al het gist uit het huis is. Wel is er matse, dat is brood dat niet gerezen is. Zoals er toen ook geen tijd was om het te laten rijzen. Over deze matse wordt een servet gelegd, weer een tweede matse, een tweede servet. Dan nog een matse en een derde servet. Op de schotel ligt een botje met een beetje vlees eraan, dat symboliseert het paaslam dat sinds de verwoesting van de Tempel niet meer op tafel staat met Pesach. Op de sederschotel liggen ook nog bittere kruiden omdat het leven in Egypte ook erg bitter was. Op tafel staat ook nog een mengsel dat op klei moet lijken. Dat is ter herinnering aan de bakstenen die de joden moesten bakken voor de farao. Dan staat er bij elke zitplaats een beker wijn, en nog een extra beker, maar niemand mag eruit drinken. Deze wijn is voor Elia. Men is immers gericht op de toekomst, de grote dag van de verlossing waarin Elia voor zal komen.
Gebeden en verhalen. Op sederavond bidden de joden veel. Na een paar gebeden drinkt men uit de eerste beker, de vrijheidsdronk. De leidinggevende ( meestal de vader) wast dan zijn handen en breekt eenstukje van de middelste matse af. Dan heft men de sederschotel omhoog en men zegt een gebed op: ‘Dit is het brood van ellende, dat onze voorouders in Egypte gegeten hebben. Al wie honger heeft, komt en eet mee. Wie er behoefte aan heeft, komt en viert Pesach met ons mee. Dit jaar nog hier, volgend jaar in Erets-Israel. Nu nog als slaven, volgend jaar als vrije mannen.’ Nadat worden de glazen bijgevuld en de jongste vraagt zingend: ‘Ma-nisjtana halajla haze.’ Dit betekent voluit: Waarom is deze avond zo geheel anders dan de andere avonden? Andere avonden eten wij naar believen gezuurd of ongezuurd brood, deze avond enkel ongezuurd. Andere avonden dopen wij onze spijzen helemaal niet in, deze avond tweemaal. Andere avonden eten wij in zittende en leunende houding, deze avond liggen wij allemaal leunend aan.’ Dan antwoord de vader met een passage uit Deuteronomium 6, 20 – 25. Daarna wordt er uitvoerig over de ‘tienplagen’, de uittocht en de doortocht door de rietzee verteld. Dan worden de verhalen en gebeden afgerond en kan men aan de maaltijd beginnen. Een derde beker wordt gevuld. Het tafelgebed wordt uitgesproken en dan wordt er gedronken. Dan is het ná-seder. Daarbij wordt de deur opengezet voor Elia. Dan wordt de vierde beker wijn gedronken en gaat men zingen, en de seder wordt besloten met de wens ‘het volgend jaar in Jeruzalem’. Dan is de seder gesloten en gaat men weer zingen.