Inhoud
Inleiding 3
Belangrijke geschrift: De TeNaCH 4
Een Joods gebouw: De synagoge 6
Een Joods ritueel: Het huwelijk. 7
Een Joods feest: Chanoeka 9
Inspirerend persoon: Abraham 12
Joodse kleding en uiterlijk 13
Joodse organisatie: M & N gezellig joods 14
Nawoord 15
Joodse woordenlijst 16
Taakverdeling 18
Bronnenlijst 19
Inleiding
Dit werkstuk is gemaakt voor het vak levensbeschouwing. Het Jodendom is net op school behandeld en het is interessant om daar nu iets dieper op in te gaan. Het Jodendom is het oudste monotheïstische geloof. Net zoals bij andere religies, heeft het Jodendom ook vaste gebruiken en rituelen. Een aantal aspecten hiervan lichten we in de volgende hoofdstukken toe. Zo komen de synagoge, kleding en geschriften onder andere aan bod. Het Joodse geloof is niet vast verbonden aan een bepaald ras of land. Overal ter wereld zijn Joodse samenlevingen te vinden. Die houden zich dan wel aan de regels van de Thora. Wel neemt Israel, en met name Jerusalem, een belangrijke plaats in. In Jerusalem staat de klaagmuur; een belangrijk symbool binnen het Joodse geloof. Net als bij andere religies zijn er verschillende organisaties, van heel orthodox tot heel liberaal. Een van de Nederlandse Joodse organisaties wordt in dit werkstuk besproken.
We hebben het hele werkstuk in tweeën gedeeld (zie taakverdeling), maar we hebben elk onderwerp wel samen bedacht. Zo hebben we samen bedacht dat we over het feest Chanoeka zouden schrijven en dat we de Tenach als belangrijk geschrift zouden nemen.
Belangrijke geschrift: De TeNaCH
Het belangrijkste geschrift van de Joden is de TeNaCH. De TeNaCH heeft veel overeenkomsten met het Oude Testament van de Bijbel. De TeNaCH bestaat uit drie delen:
De Thora (wet)
De Nebiim (profeten)
De Chetubim (de geschriften)
Duidelijk is te zien dat 'TeNaCH' de afkorting van de drie delen is; Thora, Nebiim, Chetubim
De TeNaCh is geschreven in het Hebreeuws; het schrift gaat van rechts naar links. Alleen de mdklnkrs worden opgeschreven. De heilige geschriften zijn heel erg belangrijk voor het jodendom. De joden worden daarom ook wel het volk van het boek genoemd
De Thora
De Thora bestaat uit 5 boeken; Bereesjiet (Genesis), Sjemot (Exodus), Wajikra (Leviticus), Bemidbar (Numeri) en Dewariem (Deuteronomium). Ze worden ook wel de vijf boeken van Mozes genoemd, of de Pentateuch. De Thora is verdeeld in 54 delen. Iedere Sjabbat wordt er een deel voorgelezen. Soms worden er ook twee voorgelezen, omdat het jaar maar 52 weken heeft en omdat er soms feesten zijn tijdens de sjabbat en er dus geen thora kan worden gelezen.
In de Thora staat hoe de mensheid is ontstaan en wat er in het begin van de mensheid gebeurde; het scheppingsverhaal met daarna de zondeval, de zondvloed. God heeft een verbond gesloten met drie personen; Abraham, zijn zoon Izaäk en diens zoon Jakob. Dit zijn de zogenaamde aartsvaders van de Joden. God heeft hun ook een land aangewezen, het land Israël. Mozes speelt ook een belangrijke rol in de Thora. Hij is leider van de Israëlieten. Via Mozes geeft God de wetten door aan het volk. Er staan in totaal 613 wetten in om goed te leven. De bekendste zijn de 'Tien geboden'.
De Thora wordt geschreven op een perkamenten rol die om twee houten rollers is gewikkeld. De dierenhuiden die ervoor worden gebruikt moeten van dieren afkomstig zijn die ook mogen worden opgegeten. Zoals op het plaatje te zien is wordt de Thora niet gedrukt maar met de hand geschreven met speciale inkt.
De Nebiim
De Nebiim is verdeeld in vroegere en latere profeten. De vroegere profeten bestaan uit de Boeken Josua, Richteren, Samuel en Koningen. De latere profeten zijn weer onderverdeeld in grote en kleine profeten. Het belangrijkste deel van de Nebiim is de Haftarah. Hier wordt in de synagoge altijd een deel uit voorgelezen nadat uit de Thora is gelezen.
Het eerste deel gaat min of meer verder waar de Thora is opgehouden. Het vertelt de Joodse geschiedenis na de dood van Mozes tot de dood van Josua.
De Chetubim
De status van de Chetubim (ook wel Ketoewiem) is iets lager dan die van de andere delen van de TeNaCH. Hierin staan psalmen, spreuken en verhalen en gedichten. De Chubutim is later geschreven dan de andere delen van de TeNaCH. Er bestaan minder strikte voorschriften voor het gebruik ervan. In totaal bestaat de Chetubim uit elf boeken die samen ook wel Hagiografen worden genoemd.
Er bestaan naast de TeNaCh nog meer belangrijke geschriften; de Misjna, de Talmoed en de Midrasj
Een Joods gebouw: De synagoge
De synagoge is een verzamelplaats voor joden. In een synagoge doen joden allerlei verschillende activiteiten, zoals : bidden, de sabbat, studeren, Joodse vieringen of vergaderingen van vrijwilligers. Het aantal diensten hangt af van de grootte van de synagoge. In Amsterdam staat een aantal synagogen; één hoofdsynagoge die vijf synagogen onder zich heeft. In al deze synagogen worden 22 diensten per week gehouden. Er bestaan ook synagogen waar minder diensten worden gehouden, zoals de synagoge van Deventer. Deze worden als beperkt gezien. Door de week komen er vaak minder joden naar de synagoge, maar tijdens de sabbat en andere feestdagen is er een werkverbod en komen vrijwel alle joden naar de synagoge.
Indeling van een synagoge
Er zijn heel veel verschillende manieren om een synagoge in te delen, maar er zijn een aantal dingen altijd hetzelfde. Iets wat altijd hetzelfde is, is de heilige Ark. De ark staat altijd richting Jeruzalem. In de ark staan de thorarollen, dat zijn grote rollen waar met de hand de thora op is geschreven. Als de thora gelezen wordt moet dat altijd met een Jad. Een Jad is een klein zilveren handje zodat je wel weet waar je bent tijdens het lezen. Als iedereen elke keer het perkament zou aanraken zou het veel te snel kapot gaan.
Er staat in een synagoge altijd een biema, dat is een verhoging waar de thora op wordt voorgelezen.
Er is een verschil tussen orthodoxe en liberale synagogen. Dat verschil is vooral te zien aan de vrouwen. Bij orthodoxe joden moeten vrouwen op een verhoging zitten, apart van de mannen. De kinderen mogen zelf weten bij wie ze zitten. Bij liberale joden mogen mannen en vrouwen gewoon bij elkaar zitten. Ook mogen vrouwen bij orthodoxe joden niet actief meedoen met de dienst, terwijl ze bij een liberale synagoge wel mogen voorlezen uit de thora en actief mee mogen doen met de dienst.
Synagogen in Nederland
Er zijn nog ongeveer 150 synagogen in Nederland. Sommige zijn heel onopvallend, die kun je alleen herkennen aan een tekst in het Hebreeuws of een zespuntige davidsster op de gevel. Andere zijn heel oud, heel mooi of heel groot en wel heel duidelijk herkenbaar.
Een Joods ritueel: Het huwelijk.
Het Joodse huwelijk is een belangrijke gebeurtenis in het leven van een Joodse man of vrouw. Binnen het Joodse huwelijk zijn heel veel rituelen. Het Joodse huwelijk bestaat als het ware uit een aantal stappen. Hieronder staan die stappen.
De trouwdag
Dit is de gelukkigste en de heiligste dag in het leven van een Joodse man of vrouw. Het wordt gezien als een persoonlijke verzoeningsdag voor de kallah* en de chatan*. Tot na de trouwceremonie moet het bruidspaar vasten. Ook worden op deze dag alle zonden uit het verleden verteld en vergeven. Er wordt ook wel gezegd dat de zielen van het bruidspaar samen smelten en één nieuwe ziel vormen. Op deze dag draagt de kallah een kittel*.
Kabbalat Panim
De man en de vrouw mogen elkaar één week voor de trouwerij niet zien. Ook bij de trouwceremonie ontmoeten de kallah en de chatan de gasten apart. Dit heet Kabbalat Panim. De vrouw zit op haar ‘troon’ om haar gasten te ontvangen. De man wordt omringd door zijn gasten die zingen en op hem toasten. De moeders van de kallah en chatan staan bij elkaar en breken samen een plaat om aan te tonen dat de verbintenis tussen het bruidspaar serieus is. Ook wordt ermee aangetoond dat een gebroken relatie nooit geheel gerepareerd kan worden.
Badeken
De badeken* staat voor bescheidenheid. Het symboliseert dat de ziel en het karakter het belangrijkst zijn, en niet het uiterlijk. Ook is het een teken van bescherming. Vlak voor de trouwerij plaatst de chatan de badeken voor het gezicht van de kallah.
Choepa
De hele ceremonie vindt plaats onder de choepa*, meestal buiten maar soms ook in de synagoge. De choepa staat symbool voor het huis dat gebouwd gaat worden. De choepa toont gastvrijheid, omdat hij aan alle kanten open is. De kallah en chatan dragen beiden geen juwelen tijdens de ceremonie, dat betekent dat ze mensen zijn zonder bezittingen. De kallah en de chatan worden beiden door hun ouders naar de choepa geleid. Daarna loopt de kallah 7 keer om de chatan heen. Dit staat voor de 7 dagen waarin God de wereld bouwde. Als ze dit heeft gedaan gaat ze aan de rechter kant van haar aanstaande man zitten.
Kiddoesjien
Tijdens de trouwceremonie worden er 2 koppen wijn gebruikt. Over het eerste kopje wordt de Kiddoesjien* uitgesproken en daarna drinkt het paar van het kopje.
Het geven van de ring
De ring die de chatan om de kallah haar rechterhand schuift, mag geen versieringen hebben en moet mooi glad zijn. Dit toont aan dat het huwelijk van simpele schoonheid is. Het geven van de ring gebeurt nadien, niet onder de choepa.
Ketoeba
Doordat een Joodse man trouwt, heeft hij verschillende verantwoordelijkheden. Deze staan geschreven in de ketoeba. Hij moet o.a. voor voedsel zorgen, voor onderdak, voor kleren voor zijn vrouw en voor emotionele zorg. De ketoeba wordt door twee getuigen ondertekend. Daarna is de ketoeba eigendom van de kallah.
Sheva brachot
Nu worden de sheva brachot* uitgesproken over het tweede kopje wijn. Vaak is het thema van de sheva brachot het vertrouwen in God. De sheva brachot worden voorgelezen door de rabbijn, en daarna drinken de man en de vrouw van het glas wijn.
Het breken van het glas
Een van de twee glazen wordt op de grond gezet en kapot getrapt door de chatan. Dit symboliseert het verdriet over het verlies van de Tempel. Nadat de man het glas heeft gebroken, wordt er ‘Mazal tov’ geroepen. De ceremonie is ten einde.
Jichoed
Het bruidspaar gaat naar een aparte kamer waar ze even alleen kunnen zijn. Vanaf dit moment is het vasten afgelopen.
Seuda
Het is de plicht van de gasten om vreugde te brengen voor het bruidspaar. Daarom is er veel muziek en wordt er gedanst. Ook wordt het Sueda* gegeten. Hierna mag de sheva brachot worden opgehaald en is de officiële bruiloft ten einde. Maar het feest is nog niet helemaal ten einde. Want tijdens de week na de bruiloft houden veel vrienden feestmaaltijden ter ere van het bruidspaar.
Een Joods feest: Chanoeka
Chanoeka is één van de kleinere feesten van het Jodendom. Dit feest staat ook wel bekend als ‘het feest van de lichtjes’. Het feest duurt 8 dagen lang, van 25 Kislev tot 2 Tevet (dat zijn Joodse maanden). Omdat de Joodse jaartelling anders loopt dan de Nederlandse, is er geen vaste datum voor Chanoeka in het Nederlands. De Chanoeka die over een tijdje wordt gevierd duurt van 21 December tot 2
8 December. Tijdens deze 8 dagen wordt het ‘Chanoeka wonder’ herdacht.
Het wonder
Maar waarom wordt Chanoeka eigenlijk gevierd, wat is het Chanoeka wonder? Dat heeft Lynn uitgezocht. Hieronder staat het verhaal.
Het Chanoeka wonder
Lang geleden werd het Joodse land Judea een provincie van het Perzische rijk. Dit ging ongeveer 200 jaar goed. Maar in 330 v.c. werd het Perzische rijk veroverd door Alexander de Grote. Hij wou één godsdienst voor alle volkeren in zijn land stichten. Daarvoor koos hij de godsdienst van de Grieken. Hij wilde dat de godsdienst van de Grieken zich zou vermengen met een aantal gedachten van landen uit het Oosten. Alleen was de Griekse godsdienst heel anders dan het Jodendom.
De Grieken vonden het heel belangrijk om een gezond en krachtig lichaam te hebben. Ze maakten prachtige beelden van hun goden, richtten bijzondere bouwwerken op en maakten mooie gedichten. Er werden overal sportscholen opgericht om een nog krachtiger lichaam te ontwikkelen. Er waren zelfs speciale plaatsen waar de Grieken zwakke, lelijke kinderen doodden omdat die toch nooit een mooi lichaam zouden krijgen. Kortom: De Griekse cultuur was gericht op schoonheid.
De Joodse godsdienst vond andere dingen belangrijk. Je moest als goed mens leven en andere mensen helpen, juist de zwakke en ongelukkige mensen. Bij het Jodendom ging het dus om het goede.
In 323 v.c. stierf Alexander de Grote en werd Egypte de baas over Judea. Maar na 100 jaar werd Egypte verovert door de koning van Syrië. Vanaf dat moment waren de Syriërs de baas over Judea.
Egypte en Syrië waren beiden doorgegaan met het invoeren van de Griekse Godsdienst. De Syrische koning wilde overal in zijn rijk de Griekse godsdienst invoeren, dus ook Judea. Dit was een zware tijd voor de Joden, want zij wouden hier niet aan meedoen. Ze weigerden de Griekse taal te spreken, naar de sportschool te gaan en de Griekse afgoden te dienen.
Toen de Syrische koning merkte dat hij geen succes had trof hij maatregelen. Het werd verboden voor de Joden om de Joodse wetten te houden. De Joden mochten bijvoorbeeld de Sjabbat niet meer vieren en geen jongentjes meer besnijden (de Milo). Ook werden ze gedwongen om varkensvlees te eten, terwijl dat tegen hun geloof in gaat. De Joden zouden zelfs offers moeten brengen voor de Griekse afgoden. Dit vonden de Joden natuurlijk verschrikkelijk. Maar als iemand de nieuwe wetten niet opvolgde, werd hij gedood.
Daarom vluchtten de Joden de bergen in, waar zij besloten verder te leven. Ze leefden liever in ellende dan dat ze de Griekse afgoden dienden. De Syrische koning voerde een nieuw hoofd van de priesters in, iemand die een dienaar van het Griekse heiligdom was. Deze man liet bij de tempel in Jeruzalem, de heiligste plaats voor de Joden, een beest offeren voor de Griekse afgoden. Je begrijpt vast wel hoe erg de Joden dit vonden.
Maar opeens gebeurde er iets bijzonders. In een klein plaatsje in Judea waren Syrische soldaten gekomen. Zij hadden, zoals ze dat wel vaker deden, midden op het marktplein een altaar opgericht. Bij dat altaar stond een standbeeld van de grootste Griekse afgod. De Syrische soldaten dwongen de inwoners van het dorpje samen te komen. Een van de Syrische officieren sprak tot de oude priester Mattitjahoe. Hij zei:
‘Jij bent de voornaamste man uit het dorp hier. Indien je voor deze god een offer brengt, zullen alle anderen je volgen. Ik verzeker je, dat onze koning jou daarvoor zeker zal danken en je rijke geschenken zal zenden. Jij zult één van onze beste vrienden zijn. Maar als je dat niet doet, weet dan, dat mijn soldaten ervoor zullen zorgen dat je hier niet levend vandaan zult komen.’
Op dat moment kwam een andere Jood naar voren. Hij wilde een offer aan de Griekse afgod schenken. Dit vond Mattitjahoe zo erg dat hij de man met een mes neerstak. Samen met zijn vijf zoons richtte hij zich op de soldaten. Alle soldaten werden gedood en het altaar werd samen met het standbeeld vernietigd.
Deze gebeurtenis maakte enorm veel indruk op Syriërs. Zij waren woedend en besloten wraak te nemen. Maar de daad van Mattitjahoe had ook veel indruk op de Joden gemaakt. Zij besloten zich bij de oude priester aan te sluiten. Al snel hadden honderden Joden zich bij Mattitjahoe aangesloten en langzaamaan werden het er duizenden. Samen streden zij tegen de Syriërs. Hun kreet was: Ter ere van God.
Kort hierop stierf de oude Mattitjahoe en zijn zoon Juda volgde hem op. Het was een zware strijd. De Syrische koning zond steeds weer nieuwe legers onder zijn beste generaals. Ze vielen zelfs met olifanten de Joodse strijders aan, maar het kleine Joodse leger hield stand. Ze vochten als helden tegen de grote overmacht, en ze wisten waarvoor ze het deden. Zij streden om te kunnen leven zoals een Jood dat moet doen, zoals God dat wil. Als de vijand won, had hun leven geen zin meer. En uiteindelijk wonnen ze! Dankzij de hulp van God hadden ze de sterke Syrische legers verslagen.
Drie jaar nadat de eerste vrijheidsoorlog begon (in 164 v.c.) trokken de Joden naar Jeruzalem. Daar gingen ze als eerst naar de tempel, waar ze het Griekse afgodsbeeld en het altaar vernietigden. Op 25 Kislew (een Joodse maand) werd de tempel gereinigd en opnieuw ingewijd. Het was een wonder dat de Joden de Syrische legers hadden verslagen, en daarom wordt dit verhaal ook wel het Chanoeka wonder genoemd. Ter herinnering aan de tweede inwijding van de tempel wordt er nu ieder jaar het Joodse inwijdingsfeest gevierd. Het feest Chanoeka.
Lichtjes opsteken
Nu weet je waarom Chanoeka gevierd wordt. Maar waarom wordt het eigenlijk ook wel ‘Het feest van de lichtjes’ genoemd? Op deze vraag is een makkelijk antwoord te vinden. Chanoeka word ook wel ‘het feest van de lichtjes’ genoemd doordat de Joden met Chanoeka een kandelaar met zeven kaarsen aansteken. De reden dat ze dit doen is iets moeilijker uit te leggen. Het heeft weer met een wonder te maken, dat vlak na de inwijding van de tweede tempel plaats vond. Hieronder staat dat wonder.
In de tempel stond een kandelaar, ook wel een menora genoemd. Deze menora had 7 armen. Elke avond moest de hoge priester één lichtje van de kandelaar opsteken. In die tijd hadden ze nog geen kaarsen, dus ze gebruikte olie. Voor de menora in de tempel was natuurlijk reine olie nodig. Maar helaas was die er niet, want alle olie was door de heidenen verontreinigd. Plotseling werd er een kruikje olie gevonden dat nog niet door de heidenen was ontdekt. De hoge priester gebruikte het kruikje olie de eerste avond. Helaas was de hoeveelheid olie die in het kruikje zat slechts genoeg voor één avond. Maar toen gebeurde het grote wonder. De olie in dat ene kruikje bleek voldoende om de kandelaar acht dagen te laten branden. Na die acht dagen hadden de mensen weer nieuwe, reine olie kunnen maken.
Door dit wonder wordt Chanoeka ook wel ‘het feest van de lichtjes genoemd. God had de Joden alweer geholpen. Nog steeds steken de Joden met Chanoeka een kandelaar met 7 armen aan ter ere van God. Alleen doen ze dat nu wel met kaarsen.
Inspirerend persoon: Abraham
Abraham is niet alleen een inspirerend persoon in het Jodendom, hij komt namelijk ook in de Bijbel en de Islam voor. Maar ik ga vertellen over Abraham in de Thora en Tenach.
Abraham wordt gezien als de aartsvader van het Joodse volk. Hij was de eerste Jood. Hij leefde in het Chaldeese Ur en volgens de Thora zou hij wel 175 jaar zijn geworden. Zijn levensverhaalverhaal gaat als volgt:
Abram, dat is de aanvankelijke naam van Abraham, was getrouwd met Sarai. Zij kon helaas geen kinderen krijgen omdat Sarai onvruchtbaar was. Op een dag kreeg Abram een boodschap van God; hij moest zijn geboorteland verlaten. God zal hem het land wijzen waar hij naartoe moest gaan. Onmiddellijk vertrok Abram met zijn familie en dienstknechten naar Haran. Daar kreeg hij een tweede oproep van God. Voortaan zou hij blijven rondtrekken, samen met zijn familie en knechten.
Omdat Sarai geen kinderen kon krijgen, schonk zij Abram een van haar bijvrouwen. Zij heette Hagar. Hagar schonk Abram wel een kind, namelijk de zoon Jishma’el.
Na een hele tijd verscheen God nog een keer voor Abram. Hij zei: ‘Ik zal met jou een verbond aangaan en je zeer veel nakomelingen geven. Je zult ook nog stamvader worden van vele volkeren. Om deze redenen zal je niet langer Abram heten, maar Abraham. Ook je vrouw zal niet langer Sarai heten, maar Sara. Ik zal haar vruchtbaar maken.’
En inderdaad, Sara schonk hem een zoon: Jitschak. Helaas moest Abraham als test voor het geloof zijn zoon aan God offeren. Toen hij op het punt stond om zijn zoon te offeren, hield God dit tegen. God had ervoor gezorgd dat er een ram klaarstond om de plaats van Jitschak in te nemen. Abraham had het aan God te danken dat hij zijn zoon niet had gedood.
Sara stierf toen ze 127 was in Hebron. Hierna trouwde Abraham met een andere vrouw, genaamd Ketura. Zij schonk hem zes zonen: Zimran, Joksjan, Medan, Midjan, Jishbak en Soeach.
Abraham werd ten slotte 175 jaar oud. Na zijn dood werd hij begraven door zijn zonen Jishma’el en Jitschak. Ze begroeven hem volgens de overlevering in een grot. Die grot heet nu de Grot van de Aartsvader in Hebron.
Joodse kleding en uiterlijk
Er zijn een paar kenmerkende dingen aan het uiterlijk/ de kleding van een Joods persoon. Hieronder staan er een aantal beschreven.
Hoofddoekje/Sjeitel
Veel mensen denken bij een hoofddoekje aan de Islam. Maar ook Joodse vrouwen moeten hun haar bedekken. Dat moet vanaf het huwelijk, daarvoor hoeft een meisje dat niet te doen. De orthodoxe Joden zijn hier heel streng in. Je mag niks van de haren van een vrouw zien, omdat ze dan mannen zou verleiden. Maar de liberale Joden gaan hier iets minder streng mee om. Zij vinden het bijvoorbeeld niet zo erg als je een klein stukje van de haren ziet. De Joodse vrouwen kunnen kiezen waarmee ze hun haren bedekken. Ze kunnen kiezen voor een hoofddoek, maar ook voor een Sjeitel*. Veel (orthodoxe) Joden kiezen een Sjeitel. Soms mogen ze ook een pet of hoed kiezen.
Sjtreimel
De sjtreimel* wordt vaak gedragen door de chatan* op een bruiloft. Soms wordt de sjtreimel ook gedragen bij andere Joodse feesten. Het is een traditie dat de vader van de killah* hem koopt, zodat zijn aanstaande schoonzoon hem op de bruiloft kan dragen. De sjtreimel is trouwens een duur kledingstuk. De goedkoopste exemplaren zijn zo’n 1500 euro. Maar er zijn ook exemplaren die wel 5500 euro kosten.
Talliet
De Talliet* wordt gedragen door een Joodse man tijdens het ochtendgebed. Er zijn meerdere versies van. Het princiepen is bij alle versies hetzelfde, maar vaak ziet hij er net iets anders uit. Ik heb gekozen om iets over de talliet gadol te vertellen. De talliet gadol wordt in de Asjkenazische gemeenschappen alleen gedragen door mannen die al getrouwd zijn. Maar in de Sefardische gemeenschappen (waaronder de Nederlandse gemeenschap) dragen de jongens de talliet gadol vanaf hun dertiende verjaardag. Aan de touwtjes die aan de talliet vastzitten worden kistjes vast gemaakt, met daarin teksten uit de Thora. Een talliet wordt gewoonlijk gemaakt van witte wol, katoen of zijde. Vaak staan er zwarte of blauwe sierstrepen op. Deze strepen zijn niet alleen voor de sier, maar geven ook aan welke kant de buitenkant en de bovenkant is. Zo weet de man welke kant van de talliet hij in zijn nek moet leggen.
* Deze woorden staan in de woordenlijst.
Joodse organisatie: M & N gezellig joods
Er zijn heel veel joodse organisaties. Daarvan zijn er ook heel veel die het doel hebben om Joodse jongeren bij elkaar te brengen. M & N is daar één van. Ik heb M&N gekozen omdat ze echt actief bezig zijn met jongeren. Ook heb ik deze organisatie gekozen omdat ze allemaal hele leuken ideeën heeft, zoals: de groene keppel. Om over deze organisatie te schrijven is natuurlijk ook heel leuk omdat wij zelf jongeren zijn en dat het dus leuk is om joodse jongeren met niet gelovigen jongeren (zoals wij) te vergelijken.
De geschiedenis van M&N
Drie jaar geleden werd de organisatie opgezet door Menachem Evers en Nathan Bouscher.
Menachem (30) komt uit een gezin van elf en is de zoon van de rabbijn Shimon Evers. Menachem is getrouwd met de New Yorkse Pessy en heeft drie kleine kinderen. Menachem heeft het altijd al als missie gezien om het jodendom dichter bij de jongeren te brengen. Hij probeert vooral jongeren met Joodse thema's en feestdagen bij elkaar te brengen.
Nathan (26) komt uit een liberaal milieu en heeft joodse onderwijs gevolgd. Hierna besloot hij lid te worden van de Joodse Gemeente Amsterdam te gaan. Daar is hij inmiddels bestuurslid. Na zij studie rechten aan de Vrije Universiteit werd hij betrokken bij veel joodse organisaties voor jongeren.
Menachem en Nathan kwamen elkaar voor het eerst tegen bij een optreden van de wereldbekende chassidische reggae zanger, Matisyahu, in de Melkweg in Amsterdam. Daar besluiten zij het gat op te vullen wat er op dat moment is voor joodse jongeren. Kort daarop organiseren zij hun eerste activiteit: 'pizza in de hut'. Daar kwamen meteen al meer dan zestig jongeren op af. Het werd georgansieerd in de Soeka van de Gerard Dou synagoge toe. Sindsdien organiseren ze één tot twee activiteiten per maand.
De groene keppel
Menachem en Nathan vonden het wel eens tijd voor wat gezelligheid. Dus bedachten ze naast groene stroom, GroenLinks en Groene Revolutie de groene keppel. De groene keppels zijn in Israël gemaakt. Ze zijn gemaakt van gerecycled karton, dus ze zijn groen van binnen en van buiten. Voor alle jongeren die al een paar keer naar een activiteit zijn geweest was de keppel gratis, maar hij was ook gewoon te bestellen, voor maar € 7, 70. Binnenkort ontvangen ze een nieuwe lading keppels waaronder ook oranje keppels.
Nawoord
Wij vonden het erg leuk om dit werkstuk te maken. Dat kwam vooral doordat we nog haast niets over het Jodendom wisten, en wat dat precies inhield. Wij wisten bijvoorbeeld niet dat Abraham wel 175 jaar oud was geworden! En we wisten ook niet wat een kittel was, en Chanoeka etc. Wij weten nu ook dat er heel erg veel rituelen bij het Jodendom horen. Tijdens het maken van het wekstuk hebben we samen ook veel lol gehad, zoals met rare woorden of gekken feesten. In andere woorden: We hebben er heel veel van geleerd!
Joodse woordenlijst
We kwamen tijdens het maken van ons werkstuk veel Joodse woorden tegen. Daarom leek het ons leuk om een Joodse woordenlijst te maken.
Badeken = Een sluier die bij een joodse trouwjurk hoort.
Bet knesset = algemene.
Biema = Verhoging in synagoge waar wordt voorgelezen uit de Thora.
Chatan = Een Joodse bruidegom.
Choepa = Een neerhangende of aan een achtermuur bevestigde overkapping
Kallah = Een Joodse bruid.
Ketoeba = het huwelijks contract.
Kittel Een Joodse, witte trouwjurk.
Kiddoesjien = De zegens van de betrothal
Ma'ariew = Avonddienst
Mincha = Middagdienst.
Sabbat = Elke week als afsluiting, van vrijdagavond zonsondergang zondagavond, waneer het volledig donker is.
Seuda = Het feestmaal.
Sheva brachotde = De zeven zegens.
Sjachariet = Ochtenddienst.
Sjeitel = Een pruik.
Sjoel = Andere naam voor synagoge, afgeleid van schule is school in het Duits.
Sjtreimel = Een hoed gemaakt van echt bond. Meestal is het bond van de sabelmarter.
Talliet = Een vierhoekig, omgezoomd kleed met aan de hoeken touwtjes.
Jodendom
6.4- Werkstuk door een scholier
- 2e klas vwo | 4362 woorden
- 16 februari 2011
- 55 keer beoordeeld
6.4
55
keer beoordeeld
ADVERTENTIE
Zeker slagen in 50 dagen! 🎓
Examenleerlingen opgelet: over 50 dagen is het zo ver! Wil jij ook slim leren, zeker slagen? Ontdek alle tips, tests, trucs en tools van Examenbundel en sleep dat diploma binnen. Wil je zeker weten dat je niks mist? Meld je dan snel aan en ontvang alle tips in je mail!
Ik wil slagen!
Bewaar of download dit verslag!
Om dit verslag toe te voegen aan je persoonlijke leeslijsten of te downloaden moet je geregisteerd zijn bij Scholieren.com.
35.725 scholieren gingen je al voor!
Ook lezen of kijken
Alles wat je moet weten over leraar worden
De ultieme gids voor het voorbereiden van jouw examenreis
'Erger dan gevangenis': Kenysha en Lindsey zaten op ZIKOS-afdeling
Eerste hulp bij dummy- en kunstdossierstress
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden