Jodendom

Een tweede huis
In grote synagogen worden elke dag twee diensten gehouden, een s’ morgens en een s’ avonds. Ook op de sabbat en tijdens feesten zijn er diensten. Op een gewone dag komen er meestal niet zoveel mensen naar zo’n dienst. Daarom maakt men dan gebruik van een kleine ruimte in de synagoge. Een grote synagoge heeft veel vertrekken. De kinderen krijgen les over het geloof of ze leren de Hebreeuwse taal. Maar er kan ook muziek gemaakt worden. En er worden feesten gehouden. Meestal is er ook een grote keuken waar niet alleen kleine hapjes bereid worden, maar ook complete maaltijden.

H3 Opvattingen

Dit wil je ook lezen:

Zo schrijf je een goed opiniestuk

De zes dagen van de schepping
De joden geloven dat God op de eerste dag van de schepping de dag en de nacht maakte. De hemel en de aarde werden op de tweede dag geschapen. De zeeën, het land en alles wat uit de grond groeit schiep Hij op de derde dag. Op de vierde dag kwamen de zon, maan en de sterren, en op de vijfde dag de vissen en de vogels. Op de zesde dag maakte God alle dieren op het land en als allerlaatste schiep hij de mens. De zevende dag hield God een rustdag. Daar komt de sabbat vandaan. Maar, wat is dat nou eigenlijk, die sabbat?

De sabbat
De joodse sabbat is een bijzondere dag. Het is een rustdag voor de joden. Net zoals de zevende dag dat was voor God. Duizenden jaren gelden was zo’n rustdag iets nieuws. Slaven en bedienden hadden nooit vrij, maar nu kregen ze elke week een vrije dag. Tegenwoordig is de sabbat een dag van aanbidding studie en vrije tijd

Wat je op de sabbat niet mag doen
Bij de bouw van de tabernakel in de woestijn vonden 39 verschillende handelingen plaats die werden stilgelegd op de sabbat voor een dag van volledige rust. Tegenwoordig houdt deze wet in dat orthodoxe joden de volgende dingen niet mogen doen op sabbat: koken, vuur aansteken, elektrische apparaten aan doen, schrijven, televisie kijken, muziekinstrumenten bespelen, per auto bus boot trein of vliegtuig reizen en op een fiets of motor rijden. Om aan deze wet te voldoen zorgen ze er van tevoren voor dat ze de hele dag genoeg eten, licht en warmte zullen hebben Voorbereiding
Op de sabbat wordt niet gewerkt. Dit houdt in dat er veel werk van tevoren moet worden gedaan. Het huis schoonmaken, boodschappen doen en koken moet al gebeurd zijn. Ook de sabbat tafel moet helemaal klaarstaan. Het eten voor de sabbat moet dus al op vrijdag gekookt worden. Orthodoxe joden houden zich heel streng aan deze regel. Zelfs het gas mag op sabbat niet worden aangestoken. De sabbat begint op vrijdag avond, even voor de zon ondergaat, en duurt minstens 24 uur. Als de zon begint onder te gaan, steekt de huisvrouw minstens twee kaarsen aan. In
sommige gezinnen steken de jonge meisjes ook nog een kaars aan. In orthodoxe gezinnen gaat alleen de man op vrijdagavond naar de synagoge, maar bij progressieve joden gaat het hele gezin. Als de familie uit de synagoge thuiskomt begint de sabbatmaaltijd. Eerst zegent de vader de wijn door het uitspreken van een zegespreuk, de kiddoesj. Wijn is het symbool van vreugde en iedereen mag ervan proeven. Vader prijst zijn vrouw en zegent zijn kinderen. Ook de speciale sabbatbroden worden gezegend. Dit zijn gevlochten broden die challot heten. Tijdens de maaltijd, die vaak bestaat uit brood, soep, vis, kip en aardappelen, zingt men sabbatliederen. Men besluit de maaltijd met een dankgebed.

Zaterdag
Op sabbatmorgen is er een dienst voor het hele gezin in de synagoge. De middag gebruikt men voor studeren, in de synagoge of thuis. Men maakt ook wel een wandeling, gaat bij vrienden langs of rust lekker uit. Op de sabbat kan iedereen even de plichten van elke dag vergeten.

Koosjer eten

Joden eten alleen vlees dat gezuiverd is van bloed. Bloed vinden zij een symbool van het leven van een dier. Verder eten ze geen vlees van varkens en alleen vissen die schubben en vinnen hebben. Voor het voorbereiden van deze maaltijden gebruiken ze aparte pannen omdat vlees nooit met melk mag worden vermengd. Daarom mogen ze dus ook pas ± 2 uur nadat ze vlees hebben gegeten een zuivelproduct eten. De gedachte hierachter is: ‘je mag een bokje niet koken in de melk van zijn moeder’.

H4 Overdracht

Joodse namen
Behalve een voor- en achternaam, zoals Kim Jansen, hebben joden ook nog een joodse naam. Een joodse naam bestaat uit een voornaam, gevolgd door ben (zoon van) of bat (dochter van) en de ouders’ namen. Soms wordt alleen de naam van de vader of de moeder gebruikt. Sommige joden gebruiken beide. Dus als een jongen David heet, zijn moeder Ruth en zijn vader Aäron, dan heet hij dus David ben Aäron, David ben Ruth of David ben Aäron en Ruth.

Besnijdenis en naamgeving
Als een jongen acht dagen oud is, wordt hij besneden. Zo wordt hij opgenomen in het verbond van Abraham. Hij krijgt zijn joodse naam en iedereen bidt dat hij gezegend mag worden met het bestuderen van de Tora, een huwelijk en goede daden. Een meisje krijgt haar naam van haar vader meteen na de geboorte of tijden een speciale ceremonie.

Bar- en Bat Mitswa
Op zijn dertiende verjaardag wordt een jongen Bar Mitswa. Dan krijgt hij dezelfde religieuze verplichtingen als een volwassene. Hij moet bijvoorbeeld elke doordeweekse dag ’s ochtends tefillien dragen. In veel gemeenschappen wordt de Bar Mitswa op de sabbat naar voren geroepen om uit de Tora voor te lezen, wat normaal gesproken alleen een volwassene mag doen. Meestal leest de jongen dan een gedeelte of alles wat er die ochtend uit de Tora moet worden gelezen en spreekt hij voor het eerst een zege uit. Om het te vieren geeft de familie een kiddoesj, een receptie, in de synagoge en een feestmaal thuis. Op twaalfjarige leeftijd viert een meisje haar Bat Mitswa. Vroeger werd deze gebeurtenis niet zo uitbundig gevierd als bij jongens, maar tegenwoordig mogen liberale joodse meisjes ook in de synagoge voorlezen uit de Tora, net zoals bij jongens.

Bar- en Bat Mitswa
Op zijn dertiende verjaardag wordt een jongen Bar Mitswa. Dan krijgt hij dezelfde religieuze verplichtingen als een volwassene. Hij moet bijvoorbeeld elke doordeweekse dag ’s ochtends tefillien dragen. In veel gemeenschappen wordt de Bar Mitswa op de sabbat naar voren geroepen om uit de Tora voor te lezen, wat normaal gesproken alleen een volwassene mag doen. Meestal leest de jongen dan een gedeelte of alles wat er die ochtend uit de Tora moet worden gelezen en spreekt hij voor het eerst een zege uit. Om het te vieren geeft de familie een kiddoesj, een receptie, in de synagoge en een feestmaal thuis. Op twaalfjarige leeftijd viert een meisje haar Bat Mitswa. Vroeger werd deze gebeurtenis niet zo uitbundig gevierd als bij jongens, maar tegenwoordig mogen liberale joodse meisjes ook in de synagoge voorlezen uit de Tora, net zoals bij jongens.

Bidden
Vanaf ongeveer vijf jaar geleden worden joden aangemoedigd om God te betrekken in alles wat ze doen. Hiervoor worden korte gebeden opgezegd. Daarnaast zijn er vaste gebeden die orthodoxe joodse mannen elke dag drie keer in het Hebreeuws opzeggen. Ze worden in gedachten of hardop voorgedragen of gezongen. Veel liberale joden hebben deze gebeden ingekort en zeggen ze alleen in de synagoge op vrijdagavond, sabbatochtend en bij speciale gelegenheden. Ze bidden in een mengeling van het Hebreeuws en hun eigen taal. Normaal bidden joden zittend of staand, maar sommige gebeden moeten in bed worden gezegd, zoals het sjemagebed. Tijdens het bidden beweegt men het lichaam heen en weer om zich beter te kunnen concentreren.

Heilige boeken
Het oudste heilige boek van de joden is de bijbel. Wat christenen het Oude Testament noemen is voor de joden de Tenach. De eerst vijf boeken van de bijbel vinden joden het belangrijkst. In het Hebreeuws heten die de Tora. In iedere synagoge wordt op de sabbat een gedeelte uit de Torarollen gelezen. Ook uit andere delen van de bijbel wordt gelezen. Bijvoorbeeld uit de psalmen en uit de boeken van de profeten. Maar de Tora zien joden als het door God gesproken woord. Het is de basis van hun godsdienst en de bron van geloof. H5 Overig

Joden in de Tweede Wereldoorlog
In 1933 werd Adolf Hitler, leider van de nationaal-socialistische partij, kanselier van Duitsland. Hij was ervan overtuigd dat alle joden met elkaar een samenzwering hadden gemaakt en dat daardoor Duitsland daardoor de Eerste Wereldoorlog had verloren. Hij was vast besloten het Duitse Rijk te herstellen en Europa van joden te zuiveren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bezette het Duitse leger bijna heel Europa. Joden werden opgepakt en in concentratiekampen omgebracht. Ongeveer 6 miljoen joden zijn in de holocaust (zo heet deze periode) omgebracht. Joden noemen de holocaust Shoah, wat catastrofe betekent.

Anne Frank
Anne Frank wordt in 1929 geboren in Frankfurt am Main in Duitsland. In 1933 komt in Duitsland de nationaal-socialistische, anti-joodse partij van Hitler aan de macht. Anne Franks joodse ouders, Edith en Otto Frank, zien in Duitsland geen toekomst voor henzelf en de kinderen. Zij vluchten in 1933 naar Nederland. Anne is dan vier jaar. Tot haar elfde jaar groeit zij onbezorgd op in het betrekkelijk veilige Nederland. In 1940 wordt Nederland door Duitsland bezet en komt er een eind aan de veiligheid die Nederland biedt. Haar leven wordt steeds meer beperkt door anti-joodse maatregelen. In 1942 beginnen de deportaties naar 'werkkampen'. Annes ouders zien kans om onder te duiken in het achterhuis van het bedrijf van Otto Frank. In de twee jaar dat zij verborgen zit schrijft Anne Frank haar dagboek in het Achterhuis. In augustus 1944 worden de onderduikers gearresteerd en gedeporteerd. Anne Frank komt via de kampen Westerbork en Auschwitz in het kamp Bergen-Belsen terecht. Daar sterft zij in maart 1945. Tijdens haar onderduik houdt Anne Frank een dagboek bij. In de ruim twee jaar dat zij verborgen zit schrijft zij enkele schriften vol. Op het einde van de onderduiktijd herschrijft Anne Frank haar dagboeken met het plan er een boek van te maken dat na de oorlog uitgegeven kan worden. In 1947 publiceert Otto Frank de dagboeken van zijn overleden dochter. Het dagboek van Anne Frank wordt één van de meest gelezen boeken ter wereld.

En dan nu een wat vrolijker onderwerp:

De joodse feesten
Er zijn een heleboel joodse feesten, daarom heb ik de leukste en belangrijkste op een rijtje gezet

Chanoeka
Dit feest heet ook wel ‘feest van het licht’. Het wordt in december gevierd. Het is een herdenkingsfeest. Men herdenkt dat de joden meer dan 2000 jaar geleden, een belangrijke tempel weer in gebruik konden nemen. De tempel was vele jaren in handen geweest van de Syriërs. Chanoeka duurt acht dagen. Belangrijk bij dit feest is de menora (acht). In deze kaarsenstandaard staan 8 kaarsen op een rij. Ook is er plaats voor een negende kaars waarmee de andere worden aangestoken. Op de eerste dag steekt men de eerste kaars aan, op de tweede weer een, enz, enz. Tenslotte branden op de laatst avond alle acht kaarsen. Chanoeka is een huiselijk feest waarbij allerlei spelletjes worden gedaan.

Loofhuttenfeest
Op het Loofhuttenfeest- of Soekot bouwen de meeste gezinnen een hut van takken, stro, en riet. Er wordt alleen materiaal van planten gebruikt. Vandaar het woord ‘loof’-hut. Men versiert de hut met bladeren en fruit. Veel gezinnen eten in deze hut. Als het goed weer is slapen ze er ook in. Ook in de synagogen maakt men een mooie soeka. Dit feest is een herinnering aan het joodse volk, dat vroeger 40 jaar door de woestijn zwierfop weg naar het beloofde land. Men dankt God voor de bescherming en trouw die Hij hen destijds aan het volk gaf. Poeriem
Megillat Esther, het verhaal van Poeriem, wordt voorgelezen (zie volgende bladzijde). Steeds als de naam van Haman, de slechterik genoemd wordt, maken de toegehoorders veel lawaai. Iedereen verkleedt zich om van het feest te genieten. Vrienden geven elkaar etenswaren cadeau en de armen krijgen voedsel.