Algemene informatie over het plein
Het Piazza Navona ligt in Campus Martius, een van de oudste buurten van Rome. Het plein is bekend vanwege de barokke kunst en architectuur die er te zien is. Ook zijn de fonteinen (Fontana dei Quattro Fiumi, Fontana del Moro en de Fontana del Nettuno) zeer bekend. Het plein dankt zijn vorm aan het stadion van Dominitianus, omdat het plein op de fundamenten van dit stadion gebouwd is. In de Sant’Agnese in Agone zijn nog resten te zien van het stadion van Dominitianus. Tegenwoordig is het plein ook bekend vanwege vele uitgaansmogelijkheden en markten.
Historie
Piazza Navona is een van de mooiste pleinen van Rome volgens velen. Het ligt op het marsveld. Het marsveld diende als oefenterrein voor de legioenen en is het centrum van sport, spel en ontspanning. Piazza Navona was niet de oorspronkelijke naam. De naam is een verbastering van ‘agonale’ via ‘in agone’ tot de oorspronkelijke naam Navona. Agones betekent wedstrijden en Navona is afgeleid van agone. Piazza Navona is aangelegd in het voormalige Stadion van Domitianus, die je nog kunt herkennen aan de vorm van het stadion. Dit stadion uit 82-86, waarvan aan de noordkant van het plein resten te zien zijn, was ooit een uitbreiding van stenen van een eerder stadion van hout en aarde. Het stadion dat hout was is aangelegd door Caesar en de stenen uitbreiding werd door Nero gebouwd. Keizer Nero had als plan dat het stadion van Dominitianus voor de Olympische Spelen zou worden gebruikt. Maar het plan werd niet uitgevoerd door Keizer Nero maar werd pas werkelijk uitgevoerd door Dominitianus.
Het stadion van Dominitianus was 275 meter lang en 106 meter breed. Het bood plaats aan dertigduizend toehoorders. Dat is echt ongelooflijk veel mensen voor een stadion uit die tijd. Het werd vooral gebruikt voor atletiekwedstrijden. Atletiek werd in 3 v. Chr in Rome ingevoerd en erkend als sport, maar had weinig succes. De reden hiervoor was dat Romeinen liever een bloedig schouwspel wilde zien zoals de gladiatorengevechten dan atletiekwedstrijden. Onder Nero werd atletiek naar Griekse gewoontes en tradities toch populair. De atleten waren professioneel en van Griekse of Oosterse afkomst, die voor een hoop geld en grote eer met elkaar concurreerden. Maar Keizer Nero probeerde atletiek een populaire sport te maken door ook het gewone volk mee te laten doen. Als gewone deelnemers de overwinning behaalden, dan konden zij daarmee een hogere sociale status afdwingen. Vandaar dat dit populair werd in Rome, omdat Rome barst van de arme mensen. Het gewone volk had ook geen sociale status bij de staat.
De belangrijkste wedstrijden die werden gehouden waren de vijfkampen. Deze bestonden altijd uit speer- en discuswerpen, worstelen, lopen (zeshonderd voet, dus ongeveer 178 meter) en verspringen.De droom van Keizer Nero om in dit stadion de Olympische spelen te organiseren, werd geen werkelijkheid. Deze droom werd wel gerealiseerd door Dominitianus. Om de vijf jaar werden hier de spelen gehouden. Men claimt dat in 231 de 39e spelen plaatsvond.
In de derde eeuw heeft het stadion na een brand in het Colosseum een poos als amfitheater dienst gedaan. In de middeleeuwen lag op deze plek een vervuild en verwilderd grasveld met veel rommel. In de ruines van het stadion verbleven hoeren, maar die hielden zich er in de oudheid ook al op. Totdat de paus Sixtus IV (1471-1484) (die zijn naam heeft ontleend aan de sixtijnse kapel) er een marktplein van maakte. Dagelijks werden er markten gehouden en overal was er handel. Vanaf 1477 tot 1869 gebeurde dat, maar na 1869 ‘verplaatste’ het marktplein zich naar de Campo de’Fiori, dat nog steeds als een marktplein functioneert. Het was altijd de traditie of de gewoonte van de Romeinen om op oudejaarsavond gebarsten of gebroken aardewerk of vaatwerk, dat speciaal voor die avond is bewaard, uit het raam van hun woonhuizen naar buiten te gooien, want zo zullen, meende men, de boze geesten afgeschrikt worden door het lawaai en het jaar goed beginnen. Uit veiligheidsoverwegingen werd deze gewoonte verboden, omdat veel mensen gewond raakten en de hoeveelheid rommel de volgende dag is niet meer te overzien was.
Toen paus Sixtus nog een kardinaal was, liet de latere paus Alexander VI Borgia hier stierengevechten plaatsvinden en later deed het plein ook zijn dienst voor vuurwerk, paardenrennen en steekspelen.
De bouw van Piazza Navona
Paus Innocentius X heeft het Piazza Navona aangelegd. Hij wilde het oude Piazza Navona uitbouwen met pracht en praal en het mooiste plein van Rome en van heel Italië maken.
Al deze pracht was niet realiseerbaar zonder geld en daar had men een vervelende oplossing voor door belasting op het brood, zout en vlees leggen. Dat was geen goede oplossing, omdat het overgrote deel van de bevolking in Rome arm was en elke dag voor hun voortbestaan moesten vechten. Een belastingverhoging zou velen het leven te veel belasten. Ze zijn al optimaal belast, dus was daar veel ophef over.
Er was een soort wedstrijd gaande voor de versiering van het plein Piazza Navona. De deelnemers van deze wedstrijd waren Bernini, Borromini en Algardi. Maar Bernini was door de jaloezie van zijn rivalen uitgeschakeld. Hij was uitgesloten van zijn deelneming, omdat alleen Borromini en Algardi verzocht werden om ontwerpen te maken. Dit was echter geen eerlijke wedstrijd, want de wedstrijd ging om de talenten van beeldhouwen, en de uitsluiting van deelneming van Bernini kwam niet door gebrek aan talent. Hij was uitgeschakeld omdat Bernini niet geliefd was bij Innocentius X. De reden waarom hij niet geliefd was bij Innocentius X, was omdat Bernini de beschermeling was geweest van zijn voorganger en vijand Urbanus VIII. Bernini had de hoop opgeven, maar zijn vriend en beschermheer prins Ludovisi had hem erals het ware toe gedwongen om de ontwerpen in te dienen. Bernini had voor deze prins het Palazzo di Montecitorio gebouwd. En kunstenaars die opdrachten krijgen van hun mecenas (opdrachtgever), werden onder hun hoede genomen en beschermd.
Om de opdracht binnen te halen maakte Bernini een zilveren schaalmodel van de fontein voor Donna Olimpia Pamphili, de schoonzus van Innocentius X. Toen zij het zilveren schaalmodel van de fontein kreeg en bekeek, werd ze met stompheid geslagen over de talent van Bernini, maar ook hoe mooi het zilveren schaalmodel was. Ze overtuigde de paus ervan om de ontwerpen van Bernini aan te nemen en hem de opdracht te geven. Zo heeft Bernini de opdracht van Borromini ontnomen. Dit was het begin van de strijd tussen Bernini en Borromini. Dat Bernini en Borromini een strijd zouden krijgen over de opdracht van de paus, dat wist de paus Innocentius X wel, maar de talenten van Bernini kon hij gewoon niet negeren. Dit zorgde voor de rivaliteit tussen twee goede beeldhouwers.
De fonteinen
Door de restauratie van het Aqua Virgo in 1570 werden de watervoorzieningen in de wijk die op het oude Marsveld lag stukken beter en kwam er een aanleiding voor het bouwen van fonteinen in deze buurt. Bijna alle fonteinen werden gefinancieerd door pauzen in die tijd.
Al deze fonteinen zijn gebouwd in de stijl van de barok, wat te zien is aan de beelden die zich op de fonteinen bevinden. De beelden hebben veel details en veel dynamiek, het is ook veel theatraler dan bijvoorbeeld beelden uit de renaissance.
Dit is de grootste fontein en staat precies in het midden van het plein. In het Nederlands wordt het ook wel de Vierstromenfontein genoemd. De fontein is met obelisk en rotsen vijfendertig meter hoog. De fontein was een opdracht van paus Innocentius X en werd gebouwd in 1651. Innocentius wilde de fontein eerst door de leerling van Bernini, Borominni, laten ontwerpen, omdat hij niet zo goed overweg kon met Bernini. Uiteindelijk koos hij toch voor Bernini omdat de paus niet om Bernini’s kwaliteiten heen kon.
De beelden op de fontein stellen de riviergoden van verschillende rivieren over de wereld voor en zijn gemaakt door verschillende leerlingen van Bernini. Het beeld dat de Nijl voorstelt is een bosgod en heeft een doek over zijn hoofd wat verwijst naar de bron van deze rivier, omdat de oorsprong van de Nijl nog niet bekend was. Naast dit beeld is het wapen van paus Innocentius afgebeeld. Dit beeld is gemaakt door leerling Giacomo Antonio Fancelli. Het beeld dat de Ganges voorstelt draagt een lauwerkrans en heeft een grote roeispaan tussen zijn knieën. Deze is gemaakt door leerling Claude Poussin. Het beeld dat de Donau voorstelt draagt het wapen van de paus, die ook bij de Nijl is weergegeven. Dit beeld is gemaakt door Antonio Raggi.
Als laatst het beeld dat de Amerikaanse rivier Rio della Plata voorstelt. Dit beeld is gemaakt door Francesco Baratta en lijkt op een soort aapmens. Er zijn ook muntstukken en een gordeldier afgebeeld, wat staat voor de welvaart in het gebied bij en rond de rivier. Dit beeld stelt ook de ontdekking van Amerika en de kerstening van Amerika voor.
Een beroemd paard uit de tijd van Bernini heeft model gestaan voor het paardenbeeld op de fontein. De obelisk die is geïntegreerd in de fontein komt niet oorspronkelijk uit Egypte, keizer Dominitianus liet hem maken. Hij is weggehaald uit het Circus Maxentius waar hij eerst stond. De hiërogliefen op de obelisk zijn er naderhand ingegrafeerd toen het duidelijk werd dat de obelisk verplaatst zou worden naar het Piazza Navona om een deel uit te gaan maken van deze fontein.
Op de punt van de obelisk zit een duif en is het teken van paus Innocentius. De duif komt ook terug in het wapen van de paus. Aan de zuidelijke kant van het plein staat deze kleinere fontein van Giacomo della Porta die gebouwd is in 1576. Hij was een leerling van Michelangelo. Het ontwerp voor deze fontein kwam van Michelangelo, Giacomo della Porta heeft het uitgevoerd. Zijn opdrachtgever was paus Gregorius XIII. De compositie bestaat uit een Moor in het midden die met een dolfijn worstelt en daaromheen tritons die op hoorns blazen. De Moor verwijst naar een Ethiopiër die met een dolfijn vecht. Daarnaast bevinden er zich ook nog een soort maskers op de randen van de fontein. Het beeld met de Moor is er op verzoek van de schoonzus van Innocentius X (Donna Olimpia Maidalchini-Pamphili) door Bernini bijgebouwd. Het is uiteindelijk uitgevoerd door Antonio Mari naar een ontwerp van Bernini. De tritons zijn kopieën, de originele beelden staan bij het meer in de tuin van de Villa Borghese.
Deze fontein is ook gebouwd door Giacomo della Porta in 1574. Het ontwerp is van zijn meester Michelangelo. Ook deze fontein is gefinancieerd door paus Gregorius XIII.
Omdat deze fontein eerst geen standbeeld in het midden had, was de fontein niet symetrisch met de Fontana del Moro. Daarom werd in 1878 dit beeld van Neptunus met zijn drietand erop gezet om de symetrie wel te laten kloppen. Dit beeld is van Antonio della Bitta. Rond het beeld van Neptunus staan Nereïden die gemaakt zijn door Gregorio Zappala. Ook zijn er zeepaarden te zien met kinderen die hen vasthouden en zeemonsters. De fontein heeft ook nog een andere naam, namelijk Fontana dei Calderari, wat de fontein van de edelsmitten betekent. Ze zijn niet zeker waar deze naam precies vandaan komt, maar naar waarschijnlijkheid vanwege de vele smitten die in een steeg vlak bij de fontein gelocaliseerd waren.
De gebouwen
Deze barokke kerk komt uit de 17e eeuw en werd ontworpen door Girolamo Rainaldi en zijn zoon. De voorgevel, torens en koepels waren een ontwerp van Francesco Borromini. Hij werkte van 1653 tot 1657 aan de kerk. De kerk is gebouwd op de fundamenten van een andere kerk.
De kerk is vernoemd naar de Heilige Agnes die op de plek waar de kerk is gebouwd was onthoofd. Ze werd gedwongen in een bordeel geplaatst omdat ze niet wilde trouwen met de zoon van de prefect van Rome. Dat bordeel ligt nu in een ondergrondse ruimte die te bereiken is met een trap. Omdat ze afzwoer haar maagdelijkheid op te geven werd ze op de brandstapel gezet, maar door een mirakel doofden de vlammen en werd ze uiteindelijk onthoofd door de beulen. Zij verscheen later aan haar ouders met een lam in haar armen, daarom wordt zij ook vaak zo afgebeeld. Op de plek waar zij door haar ouders werd opgebaard staat nu de kerk.
Paus Innocentius X was de opdrachtgever van de kerk. Hij wilde een kapel speciaal voor zijn familie, die in het Palazzo Pamphili leefden. Toen Innocentius X overleed in 1655 werd hij in een graf in de kerk gelegd. In de kerk, links van het hoogkoor, wordt de schedel van de Heilige Agnes bewaard. Dit relikwie wordt ook wel het Heilige Hoofd (Sacra Testa) genoemd. De eerste ontwerpen voor de kerk waren van Girolamo Rainaldi en zijn zoon in 1652. Na een aantal aanpassingen in het ontwerp werden Girolamo Rainaldi en zijn zoon vervangen voor Borromini.
Borromini moest verder met het ontwerp van de Rainaldi’s, maar maakte wel een paar aanpassingen, vooral aan het interieur. Hij ontwierp de onder andere de trap bij de ingang. Na de dood van Innocentius X stopte Borromini met de opdracht en ging Carlo Rainaldi er weer aan verder. Later werd hij weer vervangen door Bernini. Ciro Ferri werd aangesteld voor het schilderen van de fresco’s. In deze tijd werden de decoraties toegevoegd aan het interieur, zoals het grote kunstwerk bij het altaar.
Het altaar is geweid aan Alexius van Edessa, een heilige. Hier is zijn dood afgebeeld, samen met een pelgrimstaf en een bloemenkrans, zijn symbolen. Het is gemaakt door Giovanni Francesco Rossi. Andere altaren zijn ‘de marteling van Heilige Emerenziana’ (door Ercole Ferrata) en ‘de dood van Sint Cecilia’ (door Antonio Raggi).
Dit paleis is gebouwd tussen 1644 en 1650 en ligt links van de Sant’Agnese in Agone. Het is sinds 1920 de Braziliaanse ambassade. Paus Innocentius X schonk dit gebouw aan zijn schoonzus Olimpia Maidalchini-Pamphili. Het gebouw was een commissie van paus Innocentius X in 1644, toen hij net paus was geworden. Omdat hij nu paus was vond hij dat zijn familie een nieuw paleis nodig had om hun rijkdom uit te stralen. In 1646 begon onder leiding van Girolamo Rainaldi de bouw van het paleis. In 1647 kwam Borromini erbij om te helpen met het ontwerp. Hij heeft geholpen bij de decoraties in de salon en het ontwerp van de gallerij op de eerste verdieping. In 1651 werd de schilder Pietro da Cortona gevraagd voor de decoraties van de gallerij. Hij maakte schilderingen met het verhaal van Aeneas als onderwerp.
Andere schilders die hebben deelgenomen zijn Giacinto Gimignani, Gaspard Dughet, Andrea Camassei, Giacinto Brandi, Francesco Allegrini en Pier Francesco Mola. In 1650 rondde Carlo Rainaldi de bouw van het paleis af.
Dit is een katholieke kerk die ook wel San Giacomo degli Spagnoli wordt genoemd. Het is gebouwd op een deel van de fundamenten van het stadion van Dominitianus. Deze kerk werd gebouwd in 1450 voor Enrique van Castile, de zoon van Ferdinand III van Castile. Dit zijn tevens de oudste gedeeltes van de kerk. Vanaf 1506 was deze kerk de nationale kerk van de Spanjaarden, totdat die rol werd overgenomen door een andere kerk die in de 17e eeuw werd gebouwd. De kerk werd aan het einde van de 19e eeuw gerenoveerd op last van paus Leo XIII en werd de ingang van de kerk verplaatst zodat die aan het Piazza Navona zou grenzen. Het grootste gedeelte van de decoraties en schilderijen van de kerk zijn verplaatst naar het Santa Maria in Monserrato. Ook bevinden zich een paar schilderijen in een museum in Barcelona. Een van de kapellen in de kerk, de Capella di San Giacomo is nog geheel intact.
REACTIES
1 seconde geleden