Wars of the Roses

Wat vooraf ging... Edward III Het begon allemaal omdat koning Edward III te veel zonen had. Had hij niet zo zijn best gedaan om zo’n groot nageslacht te verwekken, zou het niet tot dergelijke conflicten gekomen zijn tussen zoveel ambitieuze edelen in het kleine Engeland. Vele factoren hebben ‘The Wars of the Roses’ veroorzaakt, en velen zijn even of zelfs belangrijker, maar het echte begin begin ligt zeker bij King Edward. Koning Edward had 5 zonen. Zijn rechtmatige troonopvolger, Edward -The Black Prince-, stierf echter in 1376, en dat is één jaar vóór zijn vader. In 1377 werd de zoon van de Black Prince op de troon gezet. Deze Richard II was toen echter 10 jaar oud. Engeland had net alles wat het ooit veroverd had op het continent in de Honderdjarige Oorlog, weer verloren aan zijn aartsrivaal Frankrijk. Die oorlog werd nu passief verder gezet omdat de twee partijen de rust in het eigen kamp wilden herstellen. Richard II Richard II had het slechte temperament van zijn vader, maar was zeker niet zo glorieus. Hij was ongelooflijk achterdachtig en voerde een schrikbewind. In 1397 liet hij zijn jongste oom, Thomas of Woodstock, vermoorden. Deze had een goede vriend van Richard II laten ombrengen, Michael de la Pole, door sommigen beschouwd als de lover van de koning. Wanneer hij in 1398 een samenzwering om hem te vermoorden ontdekte, wilde hij de stokers straffen. De twee edelen in kwestie beschuldigden echter elkaar. Eén van hen was Henry of Bolingbroke, de zoon van John of Gaunt, derde zoon van Edward III. De twee wilden de kwestie uitvechten, maar Richard II verbande ze beiden. Het was een grote fout van Richard II om dergelijk heerschap zo te behandelen en de enorm rijkelijke landerijen van Henry in Lancaster tot de zijne te maken. Het was ook zijn laatste fout, want wanneer hij naar Ierland trok om een opstand te onderdrukken, kwam Henry het land weer binnen en nam London in. Hij eiste de Engelse kroon op en Richard kon enkel zijn leven redden door toe te geven. In september van 1399 werd Henry King Henry IV. Enkele maanden later stierf Richard, in 1400.
Henry IV Henry IV droeg de kroon eigenlijk onrechtmatig, want Lionel of Antwerp, de tweede zoon van Edward III leefde ook nog, en aangezien het nageslacht van de eerste zoon uitstierf, kwam dit recht eigenlijk toe aan deze tweede zoon en diens nageslacht. Een groot feest werd Henry IV’s loopbaan niet. Hij moest een geteisterd land herstellen, maar zijn werkwijze werd hem niet in dank afgenomen. Hij ging zelfs zo ver dat hij een aartsbisschop veroordeelde tot de dood jegens verraad. Het volk uitte zijn mening in rebellie en opstanden, en daarmee had Henry IV de handen vol. Zijn ongeluk werd compleet wanneer hij een verschrikkelijke ziekte kreeg, waarschijnlijk syfilis. Deze ziekte liet hem langzaam sterven, en in 1413 overleed hij. Zijn zoon, Henry of Monmouth, nam de troon en veranderde alles. Henry V Henry V was waarschijnlijk de ergste en meest meedogenloze koning van Engeland, maar eigenlijk ook één van de meest bekwame koningen want hij erfde een geteisterd land en liet het machtig en gerespecteerd achter. Hij kende een wilde jeugd, maar op het moment dat hij de kroon erfde begon hij een koud, passieloos, militair leven. ‘De beste remedie is afleiding’ en hij heropende de oorlog in en tegen Frankrijk, in 1415. Hij keerde terug in glorie. De droeve tijd van zijn vader was nu ver weg. Bij Henry V wordt echter snel vergeten dat zijn manier van oorlogvoeren niet erg voorbeeldig was. Hij doodde alle gevangenen en liet zijn zieke soldaten levend begraven. Wanneer hij opnieuw naar Frankrijk trok om oorlog te voeren, raakte hij in onderhanelingen met de gekke koning van Frankrijk, Charles VI. Hij overtuigde hem om zijn dochter prinses Katherine de Valois aan hem uit te huwelijken. Zo zou de Franse kroon hem toekomen bij de dood van de huidige koning. Henry V kende echter een ander lot, hij keerde terug naar huis, bezwangerde zijn vrouw, ging weer vechten in Frankrijk waar hij abrupt ziek werd en stierf, in 1422. Hij zag nooit zijn zoon, Henry VI, die in zijn tweede levensjaar op de troon werd gezet. Henry VI Tijdens de minderjarigheid van Henry VI, kon zijn talentvolle oom John, Duke of Bedford, de oorlog in Frankrijk in hun voordeel houden, tot zijn dood in 1435. Toch begon het slecht te gaan met de Engelsen op het vaste land. De Fransen gingen niet akkoord met het verdrag dat hun gekke koning had gesloten met Henry V. De invloedrijke Dauphin wilde een opstand organiseren. Hij kreeg hulp van Jeanne d’Arc. Al snel deden de Fransen al Henry V’s grootse daden in Frankrijk teniet. Henry VI was nog een kind, maar hij is nooit een kroon waardig geweest. Hij zou een diepe drang gehad hebben om zijn vader te evenaren, maar in feite heeft hij aan geen enkele veldslag deelgenomen. Hij was heel vroom, erg gevoelig en vreselijk naief. Hij was gewoon niet intelligent genoeg voor dergelijke verantwoordelijkheid. Hij had niet de vaardigheden om aan de moeilijkheden van internationale en binnenlandse politiek het hoofd te bieden. Deze mentale instabiliteit had hij geerfd van zijn zwakzinnige grootvader. Velen zeggen dat hij een betere monnik zou geweest zijn dan een koning. Jammer genoeg was in Engeland het feodaal systeem gangbaar, waarbij rang door geboorte werd toegekend. Deze procedure bracht met zich mee dat legenden als Henry V geboren werden. Al te vaak echter werd de macht gegeven aan minder competenten, waarbij hun onkunde getemperd werd door vaardige raadsleden. De grote tragedie van Henry VI was dat zijn manipulators meer vooruitziend waren dan hijzelf. De vooravond De Duke of York Hét grote probleem midden 15de eeuw was dat de twee machtigste mannen in het land de verkeerde rol hadden gekregen. Henry VI, de nietsnut, moest de troon op, terwijl eigenlijk dé geschikte man deze functie Richard Plantagenet was, Duke of York. Ironisch genoeg, moest de stamboom gevolgd zijn, moest het erfrecht van de troon niet onderbroken zijn, dan was deze Duke of York de rechtmatige koning. Zijn moeder was een kleindochter van Lionel of Antwerp, tweede zoon van Edward III. De regerende koning was nageslacht van John of Gaunt, de derde zoon van Edward III. De man op de troon zat daar echter met Gods wil, en dit werd niet in vraag gesteld. Ook York hield het stil dat hij het geboorterecht had. Hij had een diep respect voor de ambtsbezetter van de troon. York was geen machtswellustig persoon. Hij had niet de drang om koning te worden. Dat wilde echter niet zeggen dat hij geen inspraak wilde hebben in de politiek van Engeland. York was er zich van bewust dat hij een van de machtigste mannen van het land was, en vond het vanzelfsprekend dat hij die erkenning kreeg. Hier wrong het schoentje, want de aanhangers van de koning zagen deze York als een rivaal. De samenzwering om York uit die regering te houden wordt dan ook de rechtstreekse aanleiding voor de Wars of the Roses. York erfde macht van beide zijdes van zijn familie. Zijn hoofdtitel ‘Duke of York’ kreeg hij van zijn kinderloze oom, Edward, die omgekomen was in de Oorlog. De titel ‘Earl of Cambridge’, van zijn vader Richard, werd hem onthouden, omdat zijn vader ter dood veroordeeld was toen de samenzwering om Henry V te vermoorden opgerold werd. In 1415 werd deze titel bij de kroon gevoegd. Later werd dit hersteld door Henry VI, die deze terug aan York gaf. Van zijn moeder, Anna Mortimer kreeg York de rijkelijke landerijen van Mortimer in Wales, dit als extra bij haar royale titelgeschenk van potentiele rechtmatigheid op de kroon. York was een korte dikke man, met een gevuld gezicht. Hij was goed opgevoed, ongelooflijk arrogant en had eigenlijk te weinig uitstraling, maar toch kon hij mensen aan zijn zijde krijgen door zijn machtige titels. Hij was rijk bedeeld met politiek inzicht, maar faalde te vaak bij machtsspelletjes om mensen te overtuigen van zijn vaardigheden. Hij trouwde als tiener met de mooie Cecile Neville, de ‘Rose of Raby’. Het was een zeer goed huwelijk, niet vanzelfsprekend in edele kringen. Het huwelijk was ook interessant voor York, die nu de machtige Nevilles aan zijn kant had. Cecile schonk hem 13 kinderen, waarvan 2 koning zouden worden. Ze zou 11 kinderen overleven. York was bezorgd om het probleem van Henry VI, die ongeluk en mislukking aantrok. Zijn goede bedoelingen om de structuren van de huidige politieke situatie te veranderen, maakten dat de raad van Henry VI adviseerde om York onschadelijk te maken. Dus, in 1436, wanneer York 25 was, werd hij naar Frankrijk gestuurd als regent, zogezegd om met zijn vaardigheden de situatie als toekomstige machthebber te verstevigen, de Fransen waren namelijk met de oorlogen herbegonnen. Het was dus een zeer ondankbare missie, mede omdat de koning hem financieel niet steunde. Jaren moest York alles zelf betalen. Hij was een rijk man, maar zijn financiële mogelijkheden waren niet onbeperkt. Herhaalde klachtboodschappen naar de koning werden niet beantwoord. Hij kreeg zelfs geen reactie toen hij samen met de grote Engelse held Talbot de oprukkende Fransen in Normandie kon terugdrijven. Enorm kwaad weigerde hij een tweede ambtstermijn in Frankrijk en keerde terug naar zijn landerijen in Engeland. Queen Margaret Wanneer de Fransen meer en meer terugwonnen op het continent en dit de Engelsen veel geld kostte, weerklonken er stemmen in Engeland om de oorlog te stoppen. Deze mening werd geleid door de machtige Kardinaal Beaufort, de groot-oom van de koning. Hij was de tweede bastaardzoon van John of Gaunt. William de la Pole, Earl of Suffolk en hofmaarschalk van de koning, deelde deze mening over de oorlog in Frankrijk. De twee werden echter tegengewerkt door de Duke of Gloucester, ook bekend als Humphrey. Jaren waren de Kardinaal en Humphrey de toonaangevers in de koninklijke raad, waar ze over de koning heen regeerden. Beaufort echter duldde deze ‘tegenstander’ niet meer en regelde in 1441 dat diens vrouw veroordeeld werd voor hekserij. Humphrey’s reputatie was geschonden en hij moest zijn machtige positie prijsgeven. Nu konden de aangangers van een alliantie met Frankrijk rustig aan het werk, met toestemming van de gemakkelijk geleide en misleide koning. Suffolk bedacht het briljante plan om de koning te laten trouwen met een nichtje van de Franse koning, Margaret d’Anjou. Haar vader, René d’Anjou was in theorie koning over Napels, Sicilie, Jerusalem en Hongarije, maar zijn aanwezigheid in Frankrijk verrieden zijn problemen in deze gebieden. De regeling tussen Suffolk en de Fransen was simpel. Er zou vrede komen in ruil voor deze bruid. Na de onderhandelingen en de akkoorden deelde René d’Anjou nog mee dat hij geen bruidschat had en dat het de Engelsen wel de gebieden van Anjou en Maine zou kosten. Deze alliantie met Frankrijk werd stilgehouden voor het rusteloze Engelse volk, dat nog steeds hoopte dat de Engelsen Henry V’s werk zouden afwerken. Suffolk bracht in 1444 deze nieuwe 15-jarige koningin mee en werd de grote held in de Engelse politiek. De Kardinaal was oud geworden en zag dat het goed was. De nieuwe koningin echter was niet onder de indruk van het mooie Engeland en begon onmiddellijk de situatie naar haar hand te zetten. Ze liet zich omringen door machtige personen, waaronder natuurlijk ook Suffolk. Ook zij zag een gevaar in de Duke of York en wilde hem zo ver mogelijk van haar man houden. Henry VI aanbad haar en kon haar natuurlijk niets weigeren. Zo werd een vrouwelijke tiener de machtigste persoon in Engeland. De corruptie in de politiek groeide en werd overal zichtbaar. De schatkist was snel leeg en er kwam een enorme schuldenput. De Fransen begonnen, ondanks de alliantie aan de grenzen te storen. De gebieden Maine en Anjou waren namelijk nog steeds in Engelse handen. Onder zware druk van haar vader probeerde Queen Margaret de overdracht te regelen, maar toen het te lang duurde nam de Franse koning in 1448 de gebieden met geweld. De machthebbers zagen in dat er iets moest gebeuren dat de gang van zaken kon goedpraten en besloten de door iedereen gehate Suffolk op te offeren en naar voor te schuiven als de grote schuldige. In 1449 werd Suffolk beschuldigd van landverraad en corruptie. De koningin echter beschermde haar maatje en zorgde dat hij enkel verbannen werd, dit tegen de zin van iedereen. Tijdens zijn vlucht naar Frankrijk werd hij aangevallen door rovers. Zijn gehavend rottend lijk werd teruggevonden op de krijtrotsen bij Dover. Het koninkelijk paar had een zwart schaap gevonden. Maar in feite legde deze actie alleen hun bedoelingen bloot. De dood van Suffolk bracht geen verbetering met zich mee. Dus de onvrede bij het volk bleef. Velen begonnen te geloven in Richard, Duke of York, die dit Engelang terug op het rechte pad wou krijgen.
York versus Lancaster “Hath not thy rose a canker, Somerset?” “Hath not thy rose a thorn, Plantagenet?” In Shakespeare’s “Henry VI” wordt de ruzie tussen de Duke of York en zijn aartsrivaal, de Duke of Somerset, voorgesteld door deze eerste scene. Somerset is een Beaufort, één van de edelen van de koningin. De twee staan op een verhoog en hebben elk hun aangang mee. York draait zich naar de volgelingen en zegt: "Let him who is a true-born gentleman, And stands upon the honour of his birth, if he suppose that I have pleaded truth, From off this brier pluck a white rose with me." Henry VI
Somerset reageert daarop door een rode roos te plukken en zijn aanhangers aan te manen hetzelfde te doen. Op deze wijze nemen York en Lancaster hun wapenschild aan. Dit is natuurlijk een fictieve voorstelling van de werkelijkheid. In werkelijkheid nam The House of Lancaster pas de rode roos als wapenschild aan wanneer Henry VII als koning aantrad in 1485. The House of York had wel de witte roos op het wapenschild. Het tweede dat de scène weerspiegelt is dat de edelen in Engeland rond 1450 de spanningen tussen deze twee families gewaar werden en partij begonnen te kiezen. In 1450 was de onvrede bij het volk op een onhoudbaar peil gekomen. Jack Cale riep het volk op een mars op London te houden. Hij had een lijst met eisen voor een herschikking van de regering. Het bevatte de klachten van het volk over de corruptie, het wangedrag van de koningin en een eis voor erkenning van York’s beboorterecht op de troon. Koning Henry VI kwam deze 5000 rebellen tegemoet met een leger van 20 000 man. De koning blunderde echter door zijn leger in 2 te delen. Eén deel zou hem beschermen, het andere deel zou vechten. De rebellen konden deze aanval mooi opvangen en de koning vluchtte naar Greenwich. Velen van het koningsleger sloten zich vrijwillig bij de rebellen aan en Jack Cade trok met zijn overwinningsleger verder naar London. In London begon het volk ook tegen te werken en er ontstond chaos. De regering kon nog een verdediging organiseren en sloeg de bestorming van de rebellen af. Vele rebellen werden gevangen genomen en vermoord. Ook Jack Cale kwam om. Koning Henry VI dacht dat York ook schuld had aan deze opstand, maar in feite was de Duke in Dublin om daar orde op zaken te houden. Dus deze gebeurtenis houdt niet rechtstreeks verband met de Wars of the Roses. Intussen hadden de Fransen heel Normandie terug veroverd, uitgezonderd Calais, dat al het langst in Engelse handen was. Het verlies van Normandie was hoofdzakelijk veroorzaakt door de stommiteit van Somerset. York had er genoeg van om zijn opvolger te zien klungelen mét mogelijkheden die hij, als Regent in Frankrijk, niet gekregen had. In 1452 bracht hij een leger op de been en trok naar London. Daar ontmoette hij de koning met een even groot leger. De twee stonden tegenover elkaar, zonder aanstalten te maken om aan te vallen. York was nog altijd edelmoedig en wilde de souvereniteit van de koning niet schenden. Henry VI echter wilde de woede van deze machtige edelman niet uitlokken. Uiteindelijk kwam het tot een onderhandeling waarbij York het ontslag van Somerset eiste. Wanneer de koningin echter het nieuws hoorde, verplichtte ze haar man niets toe te geven. York, die enkel met een kleine escorte naar de onderhandelingsplaats trok, werd naar London ‘begeleid’ en moest daar onder dwang een eed zweren dat hij nooit meer zou rebelleren tegen de koning. Opnieuw een vernedering voor York. Maar eindelijk kwam het moment waarop York van de macht kon proeven. In augustus 1453 kwam de familieziekte die Henry van zijn grootvader gekregen had in hem naar boven en werd hij compleet zwakzinnig. Hij kon niet meer spreken, bewegen en was zich niet meer bewust van zijn omgeving en dus onbekwaam om te regeren. De koningin zat in een zeer moeilijke situatie. Ze kreeg een kind, Edward of Lancaster, dat eigenlijk niet erkend zou mogen worden door Henry VI. Koningin Margaret moest zich dus bezighouden met de regering, met haar moederschap en met het verbergen van de zwakzinnigheid van haar man voor de Duke of York, die op zo’n gelegenheid zat te wachten. In 1454 kwam het uit en werd York vanzelfsprekend verkozen als regent. In maart 1454 kreeg hij de titel ’Protector of the Realm’, beschermer van het rijk. In de korte tijd die volgde lukte het York om kleine verbeteringen door te drijven. Hij was erg sportief tegenover zijn vijanden. Toch wilde hij het wangedrag van de koningin neutraliseren. Dit kon hij echter niet tot een goed einde brengen, aangezien de koning op Kerstmis plots terug bij zijn positieven kwam. Van de voorbije 17 maanden herinnerde hij zich niets. Hij keerde makker en gewilliger dan ooit terug uit zijn ziekte. York moest natuurlijk zijn ambt opzeggen. Maar zijn verlangen naar macht was opgewekt, en de koningin was zich daarvan bewust en beschouwde het als gevaar. Nu de prins geboren was, werd deze de troonopvolger ten nadele van York. De enige mogelijkheid voor York om nog kans te maken op die positie was met geweld, en om dit te verhinderen manipuleerde de koningin haar man om York te verplichten samen met zijn aanhangers eerbetuiging te komen brengen aan de koning, als test om zijn loyauteit tegenover de koning te bewijzen. York was erg sceptisch en dacht dat men hem wilde gevangen nemen en eventueel vermoorden. Hij vond dat de tijd rijp was om de wapens op te nemen tegen deze corrupte regering, die hij van dichtbij had kunnen bestuderen. Het eerste militaire feit in de Wars of the Roses zou volgen. York vertrok naar London met een zeer machtig leger. De familie van zijn vrouw, de Nevilles, hadden zijn kant gekozen. Ze hadden echter ook huwelijksbanden met the Beauforts, die aan de kant van de koning stonden. Toch had deze familie, die een van de sterkste was van Engeland, zich bij hem aangesloten, en ook diens bondgenoten kozen York’s kant. York had eigenlijk niet de bedoeling om zijn recht op de troon op te eisen. Deze strijd was er enkel om de rivaliteit uit te vechten. In feite wilde York Henry VI beschermen tegen zijn vrouw en tegen Somerset. Hij schreef een bericht naar de koning waarin hij dit duidelijk maakte. Deze brief werd echter onderschept door Somerset vóór de koning hem kon lezen. He koninkelijk leger kwam in getale van 2000 a 3000 het 7000-koppig leger van York tegemoet. Op 22 mei 1455 werd er slag geleverd in het stadje St-Albans, ten noorden van de hoofdstad. Het leger van de koning stelde zich op op het marktplein. Hun barricades hielden het echter maar 1 uur uit. De plaats was ook erg slecht gekozen, want men kon niet vluchten. De veldslag in St-Albans werd een grote overwinning voor York, die Henry VI gevangen nam en zijn grote vijand Somerset doodde. Bij de doden was er ook een zekere Lord Clifford, wiens zoon later wraak zou nemen op de Yorks. York was echter nog steeds trouw aan de koning en smeekte om vergiffenis, terwijl hij nog eens de reden tot zijn rebellie uitlegde. Deze onderdanigheid beviel de verslagen koning. De meeste deelnemers vonden het jammer dat het tot een veldslag is moeten komen en in het begin toonden ze bereidwilligheid tot verbetering van de situatie. York kon nu natuurlijk niets geweigerd worden en hij werd opnieuw benoemd tot Constable of England, hofmaarschalk. Hij nam de plaats in van zijn aartsrivaal Somerset, echter maar voor één jaar. De koningin was helemaal niet vergevingsgezind, nu ze haar gunsteling Somerset kwijt was. Er werd op een “Loveday” vrede gesloten waarbij Yorks en Lancasters beloofden om voortaan in harmonie te leven. Ook de Nevilles kregen royale voordelen. De Earl of Warwick, de zoon van de Earl of Salisbury, de broer van York’s vrouw, kreeg de titel Captain of Calais, het enige stuk Frankrijk dat nog in Engelse handen was. Onbewust werd deze plaats strategisch enorm belangrijk, aangezien je van daaruit een invasie op Engeland kon voorbereiden, wanneer er eventueel verkeerden aan de macht kwamen. Warwick kreeg een mooie vloot en een groot leger mee om zich te settelen. Wanneer de koningin hoorde dat hij zich misdroeg door Duitse zeerovers te overvallen, wilde ze waarschijnlijk van de situatie gebruik maken om Yorks handlanger van die interessante plek weg te halen. Hij werd op haar verzoek naar London geroepen om zich te verantwoorden. Daaruit werd geen resultaat gehaald omdat Warwick te machtige vrienden had. Toch kreeg de koningin haar zin en werd Warwick ontslaan en vervangen door Henry Beaufort, Duke of Somerset, zoon van York’s aardsrivaal. Wanneer Warwick naar London trok om zijn ontslag teniet te doen, probeerde de koningin hem te vermoorden, maar hij kon vluchten. Deze poging tot geweld bracht opnieuw de corrupte situatie van de Engelse regering aan het licht. In 1459 verwachtte iedereen opnieuw reactie van York en zijn aanhang. Ook van de koningin haar kant kon er militaire reactie komen. De koningin deed een gevaarlijke stap en stelde haar leger op in Coventry, de meest strategische plaats in midden-Engeland. De drie edelen die de koningin wilden afzetten, York, Warwick en Salisbury wisten dat ze zouden moeten samenwerken en maakten aanstalten om elkaar te ontmoeten. Jammer genoeg wist de koningin dat ook en kon deze ontmoeting verhinderen. Warwick zat nog in Frankrijk, Salisbury in het noorden en York aan de Welse grens. Er was echter geen andere mogelijkheid dan het te proberen en ze besloten in Ludlow, Wales, te verzamelen. Warwick zeilde naar London om deze als uitvalshoek te nemen. Hij zou later naar Ludlow trekken. Salisbury trok naar het zuiden. Zijn leger was veel kleiner dan dat van de koningin. Deze besloot dit legertje te onderscheppen, en op 23 september 1459 werd er slag geleverd in Blore Heath. Salisbury was echter een veteraaan en koos een uiterst strategische plaats, achter een berg en vóór een moeras. Hij slaagde er in met zijn 4000 man het 12 000-koppig koningsleger te verslaan en meer dan 2000 vijanden te doden. Zelf verloor hij er een kleine 1000. Hij haastte zich naar Ludlow waar York en de Nevilles een leger van 30 000 man vormden. Het koningsleger naderde echter snel met een ongelooflijke overmacht. Op 12 october ontmoetten de twee legers elkaar op de Ludford Bridge. Een deel van Warwick’s leger, onder bevel van Andrew Trollope, die hij mee had genomen uit Calais, veranderde van kamp, want ze wilden niet tegen de koning vechten. De strijd begon uitzichtloos voor de Yorkisten die tegen een twee keer zo groot leger moesten vechten. ’s Nachts vluchtten de edelen aan Yorkse zijde. York vluchtte met zijn tweede zoon Edmund, Earl of Ruthland, naar Ierland. De twee Nevilles vluchtten met de oudste zoon van York, Edward, Earl of March, later Edward III, naar Calais. Het Yorkse leger gaf zich over en York’s vrouw werd gevangen genomen, samen met haar twee jongere zonen Gorge en Richard, later Richard III. Opnieuw regeerde Koningin Margaret over Engeland. Ze beschuldigde de 4 gevluchte Earls en de gevluchte Duke van verraad aan de koning en eigende zich hun landerijen en eigendommen toe. Margaret zond de nieuwe Duke of Somerset naar Calais, maar die kon geen voet aan wal zetten. De Yorkisten bedachten een nieuw plan om London te veroveren, en met nieuwe administrators en een gezonde propagandacampagne de Engelse regering herschikken. De Nevilles en March vertrokken naar Kent in juni van 1460. Ze waren er, ondanks vogelvrij verklaard te zijn, erg welkom en kregen een ongehinderde doortocht. In London waren er geen verdedigers achtergelaten, maar wel een stadsmuur om buitenstaanders buiten te houden. De poorten werden echter mooi opengezet en ze kregen vrije ingang bij de Yorks gezinde poorters. Enkel in the Tower verzamelden zich nog Lancastrers die weerstand wilden bieden, maar ze werden toch verslagen. De koning en koningin zaten nog steeds in Coventry wanneer ze het nieuws hoorden. Onmiddellijk vertrok de koning met zijn leger naar Northampton en liet zijn vrouw en kind the Prince alleen achter. Wanneer hij, op 10 juli het leger van de Nevilles ontmoette, zat hij ingesloten door de rivier Nene, die een vlucht verhinderde. Zijn leger telde 20 000 manschappen en dat was maar de helft van wat de Nevilles mee hadden. Commandant Lord Grey of Ruthin liep in het begin van de strijd over naar Yorkse zijde. De strijd duurde 30 minuten en werd beslecht in het voordeel van de Nevilles. Het gebeurde allemaal in barslecht weer, daarom kon Henry VI zijn kanon niet gebruiken. Er waren 4000 doden, de meeste Lancastrians. Net als bij St-Albans werd de koning vergiffenis gevraagd voor deze noodzakelijke vernedering. Deze keer echter werd hij niet vrijgelaten, en moest mee naar London. Wanneer Margaret de nederlaag van haar man vernam, vluchtte ze met haar zoon naar Schotland. Onderweg werd ze bestolen en bedreigd door ontrouwe diensters. De Duke of York besloot na het goede nieuws onmiddellijk naar London te trekken. Op 10 september kwam York London binnen en gedroeg zich als de grote held. Hij ging rechtstreeks naar Westminister Hall, waar het parlement zat met vele edelen van over heel het land. Hij boog naar de edelen, liep door tot bij een lege troon en legde zijn hand erop, als eigende hij het hem toe. York had een overwinningsaplaus verwacht, maar in plaats daarvan werd het muisstil in de troonzaal. Zelfs Warwick en Salisbury weigerden hem te erkennen als kroondrager. Iedereen was verrast door deze vreemde zet van York, die de situatie duidelijk verkeerd had ingeschat. Hij was zeker een beter man voor de troon, maar Henry VI regeerde nu al 4 decenia, en dit durfde niemand teniet doen. York was verstomd, maar herpakte zichzelf en deed de eis opnieuw als drager van het geboorterecht op de troon, omdat hij afstammeling was van Lionel of Antwerp, de tweede zoon van Edward III. Men maakte hem duidelijk dat hij met zulk argument de koning zelf moest opzoeken. York vond dat de koning dat al lang zelf zou moeten gedaan hebben. Uiteindelijk raasde hij de zaal uit en eiste een onmiddellijke audientie bij de koning. Deze wees York’s argumenten onmiddellijk af. York had dan wel de koning, maar die koning hield de kroon. Nu volgde er een ander soort strijd in de Wars of the Roses, geen bloedig gevecht, maar een gevecht door studies in oude geschriften en rechtsgeschriften, tussen advocaten die argumenteerden over de troonopvolging en wie nu de rechtmatige mocht wezen. York had dan wel het geboorterecht, het werd in twijfel getrokken of het wel gold wanneer het door een vrouw werd doorgegeven, zoals bij York het geval was. De rechters van deze twist weigerden een uispraak te doen en de zaak werd door de Lords, het hoog gerechtshof, behartigd. Zij gaven het recht op de troon uiteindelijk aan York, maar vonden dat Henry VI al te lang koning was om dit zomaar teniet te doen. York moest vrede nemen met een benoeming tot troon-opvolger. Dit kwam York niet goed uit, want hij was 10 jaar ouder dan Henry VI. Uiteindelijk had hij de koning wel nog in zijn macht, en kon hij van achter de schermen regeren. Wanneer Margaret hoorde dat haar zoon de Prince onterfd was, was ze woedend. Ze vormde een groot leger en begon aan een mars naar London. Onderweg groeide haar leger. De zonen van de edele Lancasters die vermoord waren door Yorkisten, waren uit op wraak en voegden zich bij dit leger. York, Salisbury en Ruthland kwamen haar met een leger tegemoet. De Earl of March zou een omweg maken langs Wales om daar een leger te vormen en dan achter te komen. Zijn vader besloot te wachten in het Sandalkasteel in Wakefield. Daar begon het rantsoen echter snel te verminderen, en men kon niet inslaan, want het leger van Margaret had het kasteel omsingeld. Op 30 december 1460 deed York, die niet op de hoogte was van het overwicht van de vijand, een onverwachte en stomme zet. Hij opende alle poorten van het kasteel en ging zijn 12 000 mannen voor naar buiten. De reden waarom York deze zet deed is niet bekend, maar het is hem fataal geworden. Hij werd gevangen genomen en vermoord. Zijn manschappen zagen de uitzichtloosheid van de situatie en gaven zich snel over. Ook Salisbury onderging dergelijk lot. Hij werd gevangen genomen en vermoord toen hij wilde vluchten. De tweede zoon van York, Ruthland, kon vluchten maar werd gevolgd door Lord Clifford die hem overmeesterde en doodde. Het werd een grote overwinning voor de Queen, die op het slagveld niet aanwezig was. Ze stelde het hoofd van haar vijand tentoon in zijn eigen Yorkshire, met een papieren kroon op. York is nooit een groot man geweest. Zijn successen waren gering en hij was niet erg geliefd bij zijn kennissen. Toch is hij niet te verwaarlozen in de geschiedenis. Hij was opgestaan om de corruptie tegen te gaan, wanneer niemand anders reageerde, absoluut niet om zich persoonlijk te verrijken, maar puur omdat hij het land op het rechte pad wilde houden. Zijn vergevingsgezindheid en respect voor de -door hem 2 maal gevangen genomen- koning staat in schril contrast met de wijze waarop Henry IV dit land van de ondergang wilde behoeden. York had een rijkelijk leventje kunnen leven, maar dit gaf hij allemaal op om vrede in het moeilijke land te bewerken. Het was zijn taak niet om het af te maken, die opgave viel de volgende generatie te beurt. Edward IV Edward, de Earl of March, zat nog in Wales wanneer het nieuws uit Wakefield hem bereikte. Hij had een klein legertje verzameld om zijn vader te helpen, maar met deze gang van zaken was de situatie serieus veranderd. Nu de belangrijkste York uitgeschakeld was, hadden de Lancasters vrije doorgang naar London om Henry VI voorgoed te bevestigen op de troon. Het interessantste dat March kon doen was zich met Warwick te verenigen om London te verdedigen. March was nog maar 18 jaar oud, maar was al een zeer goede generaal en had een zeer goed inzicht in de politiek, twee dingen waarin hij zijn vader overtrof. Hij was nog onervaren, maar zou de komende weken nog genoeg mogelijkheden krijgen om zichzelf te bewijzen. Doordat zijn broer Edmund ook dood was, waren Edward en zijn twee broertjes George en Richard, 11 en 7 jaar oud, de enige vertegenwordigers van the House of York. En omdat deze twee jongste nog te klein waren stond March er eigenlijk alleen voor. Ook belangrijk om te vermelden is, dat hij nu het recht had op de kroon wanneer Henry VI zou overlijden. Zo lang zou Edward echter niet meer wachten. De Duke of March was niet alleen in Wales. Een gelijkaardig legertje, onder leiding van Jasper Tutor, Earl of Pembroke, zou zich aansluiten bij de Lancasters, onderweg naar London. Deze Jasper Tudor was de halfbroer van de koning. Na de dood van Henry V in 1422 was de weduwe Katherine de Valois schandaleus in het huwelijk getreden met een Welse hofdienaar, Owen Tudor. Samen met zijn oudere broer Edmund, was Jasper de meest notabele van hun kinderen. Edmund was 4 jaar eerder al gestorven, maar hij had een kind, Henry Tudor, verwekt bij Margaret Beaufort, die in totaal 4 echtgenoten zou verslijten. Deze Henry Tudor zou nog belangrijk worden bij de afloop van deze geschiedenis. Toen March hoorde dat de vijand zo dichtbij zat, wilde hij die kans niet laten voorbij gaan. Hij maakte een omweg om dit leger van Jasper Tudor in de flank te kunnen aanvallen. Hij stelde zich op aan de Mortimer’s Cross . Op de dag van de veldslag, Maria Lichtmis van het jaar 1461, zag het Yorkse leger een wonder. Er waren 3 zonnen aan de horizon. Edward interpreteerde dit als de Heilige Drievuldigheid, die hen zou steunen in de strijd tegen de Lancasters. In feite was het een weerspiegeling van de zon op de ijskristallen in de lucht. March zou later deze ‘Sun in splendour’ opnemen in het wapenschild van the House of York. Enorm onder de indruk, was March’s leger extra gemotiveerd. Tijdens de veldslag echter vielen de meeste slachtoffers aan Yorkse zijde. Toch waren het de Yorks die de Lancasters tot overgave dwongen. Pembroke kon vluchten, maar Edward had zijn eerste veldslag gewonnen en had bewezen dat hij een man was waar de Lancasters schrik van mochten hebben. Om zijn vader’s dood te vreken, liet hij Owen Tudor, de stiefvader van Koning Henry VI, die ook deelnam aan de zijde van zijn zoon Pembroke, vermoorden. Nu kon de jonge Duke of March zich volledig concentreren op het grote Lancastriaanse leger op weg naar London. Toch bleef hij in het westen om eventuele versterking tegen te houden. Warwick had de verdediging van de stad al verzorgd en trok met een Yorks leger het Lancastriaanse leger tegemoed. Ze ontmoetten elkaar op 17 februari, opnieuw in St-Albans, maar nu waren de rollen omgekeerd, en waren het de Yorks die London moesten verdedigen. Warwick maakte een aantal blunders, waardoor zijn leger nog niet volledig paraat was wanneer er aangevallen werd. Van deze handicap werd zeker gebruik gemaakt, maar het werd nog goed opgevangen. Een hevige strijd in winterse omstandigheden volgde. Het ging mooi, totdat een bevelhebber aan Warwick’s kant plots naar de vijand overliep en de Yorks aanviel. De koningin had hierop gerekend en Warwick zag zich genoodzaakt de koning, die hij naar het slagveld had meegenomen, vrij te laten en te vluchten. Hij snelde naar London, waar hij wachtte op de aanval van het Lancastriaanse leger. De weg naar London lag nu inderdaad open voor het herenigde koningspaar, maar de koningin wilde de stad niet bestormen. Ze had namelijk in haar leger een hele boel Schotten, die ze beloofd had te mogen plunderen onderweg naar London. Uit schrik dat ze London zelf ook zouden leeghalen, stuurde ze hen na deze slag al naar huis en vroeg de toestemming om London te mogen betreden. De hoofdstad was echter Yorksgezind en weigerden de poorten te openen. Woedend keerde ze terug naar het noorden, naar Dunstable. Dat Margaret London niet kon opeisen, was een keerpunt in de Wars of the Roses. Wat haar geweigerd werd, werd de Earl of March wel toegestaan. Op 26 februari kwam March de stad binnen. Er waren veel gelijkenissen met de intrede van zijn vader, 6 maanden geleden. En, net als zijn vader, eiste hij ook de kroon op. Dit mag vreemd gevonden worden, aangezien het zijn vader zo spectaculair geweigerd werd. Deze tiener echter kreeg de steun van de Londonaars, en ook de edelen vonden dat het tijd werd voor een nieuwe heerser. De reden van deze plotse ommekeer bij de edelen, was dat Henry VI gewoon niet meer aanwezig was in het politieke huis in London. Hij was gevlucht met zijn koningin en haar leger. Het wangedrag van dit leger werd hen ook kwalijk genomen. En bovenal had Edward wél de uitstraling die zijn vader miste. Hij was niet zo arrogant en stelde trots ondergeschikt aan het pragmatische. Vroeg in maart werd Edward tot koning gekroond in Westminster. Hij weigerde echter om gezalfd te worden, voor hij het leger van Henry VI en zijn koningin had verdreven. Dus in maart vertrok Edward IV met een groot leger naar het noorden om de Lancasters voorgoed te verslaan. Deze hadden zich opgesteld bij de rivier Aire, bij het stadje Towton in Yorkshire. Het leger van Edward IV werd onder weg nog versterkt door zijn handlangers de Nevilles, o.a. Warwick, en diens handlangers. Op 28 maart wilde het Yorkse leger de Aire oversteken, het slechte weer verhinderde de Lancasters hen tegen te houden. Op de 29ste was het weer nog slechter, maar Edward IV wilde toch toeslaan. Zo stonden de twee legers tegenover elkaar, en het stadje Towton en zijn 100 000 bewoners lag tussen hen in. De twee legers telden ook elk 50 000 manschappen. De Lancasters schoten hun pijlen af, maar ze vlogen niet ver genoeg. De oprukkende Yorkisten raapten deze onderweg op en schoten ze terug. Dan begonnen de man aan man gevechten. De strijd zou 11 uur duren, in barslechte weersomstandigheden. Het werd de bloedigste strijd die de Wars of the Roses ooit zou kennen. Op het einde leek het uit te draaien op een overwinning voor Edward IV. Een deel van het Yorkse leger viel de Lancasters in de flank aan. Dezen werden in het nauw gedreven bij de rivier. Ze konden niet vluchten en Yorkisten maakten vele slachtoffers. Er waren 30 000 doden aan de kant van de Lancasters, de Yorkisten hadden 8 000 slachtoffers. Toch was de overwinning niet compleet voor Edward IV, want Henry VI was met zijn koningin kunnen vluchten naar het noorden. Hoe dan ook had deze overwinning Edward IV op de troon bevestigd. Hij reisde eerst naar York om de hoofden van zijn vader, broer en oom weg te halen van de stadspoort en hen een eervolle uitvaart te geven. Daarna keerde hij terug naar London om het kroningsritueel te vervolledigen. In midden 1461 leek de situatie in Engeland te stabiliseren. Edward IV werd als koning gerespecteerd, enkel in het noorden, waar de Lancasters nog op veel sympatie konden rekenen, niet. Ook in Wales zat nog een Lancaster, Jasper Tudor, die veel respect afdwong. King Edward nam onmiddellijk stappen om de rebellie in deze gebieden te onderdrukken. Hij stuurde Warwick met zijn jongere broer John Neville naar het noorden. Om Wales te heroveren werd een vertrouweling van King Edward’s vader gestuurd, Sir William Herbert. Deze zou later beloond worden met de titel ‘Earl of Pimbroke’, die voorheen Jasper Tudor toebehoorde. Edward IV zou zich echter nooit op zijn gemak voelen tot wanneer Henry VI en zijn gevaarlijke konignin gevangen zouden zitten. Deze twee waren naar Schotland gevlucht. Margaret had een Engels grensstasje aan Schotland gegeven, in ruil voor bescherming, maar de Schotten kenden het verleden van deze dame, en ze vonden vrede met Engeland veel duurzamer. Margaret zag snel in dat ze haar heil ergens anders moest zoeken. Wanneer deze militaire zaken geregeld waren kon Edward IV zich concentreren op de hervor-ming van het rijk. Hij hervulde de schatkist, en Engeland werd opnieuw economisch sterk sinds jaren. Toch moest Edward IV zijn volk soms enorm taxeren wanneer de Lancasters begonnen moeilijk doen. Deze politiek werd hem niet in dank afgenomen, maar iedereen moest toegeven dat deze koning een betere was dan de oude. Eén van Edward IV’s eerste hervormingen was de herschikking van het land onder de edelen en de herverdeling van de adelijke titels, die door Henry VI enkel aan al zijn vriendjes waren uitgedeeld en zijn vijanden waren ontnomen. Bij de nieuwe edelen bevonden zich Edwards twee broers, George en Richard. Door de herschikking kon Edward VI het aantal overmachtige aristocraten in zijn land verminderen. Edward IV liet ook vele vroegere vijanden terugkeren naar hun thuis. Dit zorgde voor een beter klimaat in de hogere kringen. Zelfs met de Duke of Somerset zou hij diplomatisch succes gehaald hebben, maar deze zou terugkeren naar zijn oude sympathie, the House of Lancaster helpen enkele steden in het noorden af te snoepen. In 1464 was de rebellie in het noorden weer zo groot dat Edward IV stappen ondernam om dit voor altijd teniet te doen. Hij wilde vrede stichten met de Schotten, in de hoop dan hulp te krijgen tegen zijn vijanden. John Neville, Lord Montagu, vertrok naar Schotland om de overeenkomsten te sluiten, maar hij werd opgevangen door Somerset, die wist dat een alliantie met de Schotten een doodvonnis voor de Lancasters zou zijn. Op 25 april volgde er in Hedgeley Moor een kort maar hevig gevecht. Er is maar weinig over bekend, enkel dat Montagu de Lancasters versloeg, en dat deze vluchtten. De triomferende Montagu trok verder naar Schotland en kon een vredesverdrag sluiten dat 15 jaar zou standhouden. Dit was de perfecte situatie waarop Edward IV op gehoopt had en hij vertrok met een groot leger naar het noorden. Nog voor de koning aankwam, forceerde Somerset een tweede veldslag tegen Montagu, bij Hexcam. Op 15 mei vielen de Lancasters hals over kop aan, maar realiseerden zich dat ze in een slechte positie stonden, omgeven door water en bergen. Wanneer Mantagu aanviel, met het tienvoud van Somerset’s leger, vluchtten de Lancasters. Somerset werd gevangen genomen en later op bevel van Edward IV gexecuteerd, wegens verraad. Zo werd de tegenstand van the House of Lancaster in het noorden gebroken. De overgebleven edelen gaven zich over. Montagu werd rijkelijk beloond met de titels die de Lancasters verloren. In de kort tijd tussen de twee veldslagen tegen Somerset had King Edward zijn enige, maar grote fout begaan in zijn loopbaan als koning. Hij was in het grootste geheim getrouwd. De bruid was Elisabeth Woodville, een mooie vooraanstaande dame wiens man, een ridder, overleden was tijdens de tweede veldslag in St-Albans. Voor deze gang van zaken had Elisabeth zelf gezorgd. Ze speelde in op Edwards enige grote zwakke plek, voor vrouwelijk schoon. Edward IV kon zijn lustgevoelens niet bedwingen. Hij hield er enorm veel minaressen op na. ‘Uit het oog, uit het hart’, tegen zulk lot wilde Elisabeth zich behoeden en weigerde zich te geven vóór Edward haar zou huwen. Edward IV’s liefde maakte blind en stemde toe. Dit was een grote fout omdat hij in principe de vijand in zijn eigen bed haalde. De Woodvilles waren vroeger symatisanten geweest van de Lancasters. Haar gestorven man had ook gevochten aan de kant van de Lancasters. Zijzelf was zelfs hofdame geweest van Queen Margaret. Nog erger was dat ze geen bruidschat had, en dat Edward dus geen enkel politiek voordeel deed met haar te huwen. Dit was het grootste probleem. Warwick was namelijk al een tijdje aan het onderhandelen met het hof van Frankrijk. Een huwelijk met iemand van dergelijke stand zou Engeland zeker ten goede komen. Door met Elisabeth te trouwen deed Edward IV deze mogelijkheden teniet. Voor die reden moest dit huwelijk uiterst geheim gehouden worden. Ondertussen was Queen Margaret naar Frankrijk gevlucht in miserabele omstandigheden. Ze kreeg van niemand meer steun. Ze wilde de jonge Franse koning Louis XI gebruiken in haar strijd tegen Edward IV, maar deze koning was te slim. Hij zou pas op haar voorstel ingaan wanneer het hem ook goed zou uitkomen. Margaret leefde een armzalig leven bij haar vader. Daar hoorde ze dat haar man was gevangengenomen toen hij herkend werd, vermomd als een monnik. Hij werd in London rondgereden, waarbij hij uitgejouwd werd. Daarna werd hij opge-sloten in de Tower, waar hij wel respectvol behandeld werd. Maar voor een koning die 40 jaar aan de macht was, was deze toch zeer diep gevallen. Warwick was in serieuze gesprekken met Louis XI over een huwelijk tussen Edward en prinses Bona de Savoy. De Franse koning was geinteresseerd omdat hij zo vrede tussen Engeland kon verzekeren. Warwick hoopte dat hij, door hieraan mee te werken, beloond zou worden met gronden op het continent. Hij ging wel in tegen de voorkeur van zijn koning die een verbond met Bourgondie veel interessanter vond, omdat die de vijand van Frankrijk was. Deze meningsverrschillen tussen Warwick en Edward IV waren een spijtige zaak. Warwick had eigenlijk gehoopt de grote macht achter de jonge koning te worden, maar Edward liet niet op zijn kap zitten. Hij gaf zijn eigen mensen hoge posities, ten nadele van Warwick. Dit maakte Warwick erg kwaad. Bij een ruzie tussen Warwick en Edward’s generaal Sir William Herbert, kreeg Warwick geen steun van Edward IV, die nochthans op de troon zat, mede dankzij hem. De druppel viel wanneer Edward IV aan de edelen mededeelde dat hij al 7 maaden gehuwd. Warwick zag zijn alliantie met Frankrijk in niets opgaan, net als zijn gronden op het continent. Hij besloot op staande voet te zeggen wat hij van deze arrogantie vond. Vele edelen steunden hem. De nieuwe koningin negeerde de tegenspraak van de Engelse edelen. Zij had haar steun bij haar eigen familie en verwanten. Deze obscure familie Woodville bevond zich plots in een machtige positie. Haar intelligente broer Anthony werd benoemd tot Lord Scales. Andere familieleden kregen hoge geestelijke titels, of trouwden met machtige dochters. Al snel konden ze de macht van Warwick aan banden leggen. Het begon stillaan te lijken op het soort politiek ten tijde van Queen Margareth. De nieuwe corruptie werd ook snel zichtbaar op alle niveau’s. Dé twee die zich verzetten tegen deze gang van zaken waren Warwick en Edward IV’s jongere broer George. Allebei vonden ze dat ze de macht niet kregen die ze verdienden. George was eigenlijk stikjaloers op zijn broer. Zijn wens om te trouwen met Isabel, de dochter van Warwick, had Edward geweigerd. Warwick had dat huwelijk ook wel zien zitten. Dan zou hij royale connecties hebben, én een goede erfgenaam. De koning verbood het omdat hij bang was van zijn ambitieus broertje. Dit bracht deze twee tegenstanders van Edward nog dichter bij elkaar. Warwick had echter de hoop op een alliantie met Frankrijk, en de daarbij horende gronden, nog niet opgegeven. Hij deed dat echter nog steeds tegen de zin van Edward IV, die liever een alliantie met de Bourgondiers zag. Hij regelde achter Warwick’s rug een huwelijk met zijn zus en de Hertog van Bourgondie. Hierdoor sloegen de onderhandelingen met Louis XI af. Dit betekende het einde voor Warwick om de belangen van the House of York te verdedigen. Zijn geduld met Edward IV was op. Hij voelde zich bedrogen en besloot de koning een koekje van eigen deeg te geven. Eerst liet hij zijn dochter trouwen met George, en sloeg daarmee een koninkelijk order in de wind. Dan begon hij zijn aanhangers aan te manen tot rebellie tegen de koning. Sir John Conyers, een aanhanger van Warwick, nam de pseudoniem Robin of Redesdale, vergeleek zich hiermee met Robin Hood, en richtte een leger op met ontevreden noorderlingen. Hij trok rond en verspreidde antipathie voor de koning. Edward IV stelde een leger samen om dit rebellenleger te verwoesten, maar vroeg eerst Sir William Herbert, de vijand van Warwick, om dit leger tegen te houden. Deze zat namelijk dichter in de buurt. Warwick beloofde de koning dat hij een snelle versterking zou sturen, maar zei niet voor wie. Op 26 juli 1469 stonden de twee legers tegenover elkaar op Edgecote Hill bij Banbury. Het rebellenleger had een grote overmacht, maar Herbert wilde niet opgeven. Wanneer de strijd in alle hevigheid woedde, verscheen de versterking die Warwick had beloofd, maar dezen begonnen te vechten aan de zijde van de rebellen. Hierdoor vluchtte nog een deel van Herberts leger en versloegen de rebellen hen. Herbert werd gevangen genomen, en Warwick aarzelde niet om bevel te geven deze vijand te doden. Deze nederlaag was een ramp voor Edward IV, met Herbert verloor hij zijn meest loyale bevelhebber. Warwick zag zijn kans om zich te wreken op andere vijanden. Hij ging zelfs zo ver dat hij de vader van de koningin gevangen nam en vermoordde. Toen de koning dat hoorde kreeg hij schrik en besloot zijn oprukkend leger te verspreiden om verwarring te zaaien en zelf zuidwaards te vluchten. Hij overnachtte in de stad Coventry. Die nacht werd hij echter al gevangen genomen door Warwick en George, zijn eigen broer. Deze wou hem vermoorden om dan zelf op de troon te komen, maar dat liet Warwick niet toe. George was helemaal niet populair en dat zou Warwick niet ten goede komen.. Dat de koning nu zijn gevangene was, ontkende Warwick, maar het was geen geheim. Hij wilde nu gewoon zijn troeven uitspelen door te beslissen wat in konings naam zou uitgevoerd worden. Hij dacht dat hij het nu gewonnen had, maar deze zet zou een grote fout blijken. Edward VI speelde het spel meesterlijk mee door Warwick niets te weigeren en alles te ondertekenen wat men hem voorlegde. Dit zorgde echter voor vele problemen. Na 3 maanden besefte Warwick dat de bal helemaal niet in zijn kamp lag en dat hij de koning niet eeuwig kon vasthouden. In october moest hij Edward vrij laten om een opstand te kunnen onderdrukken. Er volgde een soort koude oorlog tussen de koning en Warwick en George. Toch bood hij aan om te verzoenen. Warwick en George beseften echter dat ze nooit meer echt macht zouden krijgen, tenzij met geweld. In maart 1470 stookte Warwick weer onrust in het rijk en weer kwamen er rebellenopstanden. Een leger, gevormd door Sir Robert Welles in Yorkshire, werd onderschept door het koningsleger bij Empingham. De slag werd Losecoat genaamd omdat de rebellen bij het vluchten hun overkleed uittrokken, en het slagveld er vol van lag. George en Warwick voelden dat het nu te heet werd onder hun voeten en besloten te vluchten naar Frankrijk. Ze zouden het met grotere middelen opnieuw proberen, i.p.v. met legers met enkel boerenzonen. In Frankrijk werden ze vriendelijk ontvangen door Louis XI die wel raad wist met deze twee bannelingen. Ondertussen had Edward IV Warwick en George als landverraders vogelvrij verklaard. Nu zaten Warwick en Queen Margaret, vijanden van elkaar, in het zelfde land. Ze zouden nooit samenwerken, ware het niet van Edward IV’s vreemde huwelijk, van Margaret’s radeloosheid en van de listige Franse koning Louix XI. Deze laatste wilde een tegengewicht voor het gevaarlijke bondgenootschap tussen Engeland en Bourgondie. Wanneer er een bevriende regering zou zetelen in London, zou de situatie minder nadelig zijn. In ieder geval waren ze apart niet sterk genoeg om Edward IV te belagen. De oplossing was, een leger uit Frankrijk het kanaal over te zetten met gevolg opnieuw een Lancaster op de troon te zetten. Dit zou dan Margaret’s man of zoon worden. Dit triumviraat kon gewoon niet falen in hun opzet. Het was eigenlijk allemaal uitgedokterd door Louis XI, die als enige moeilijkheid had om zijn twee companen te verenigen. Warwick ging snel akkoord, want deze had geen andere keuze. Margaret echter had meer moeite om met haar vijand in zee te gaan. Warwick moest enkele minuten neerknielen voor haar vóór ze toestemde. In juli 1471 verbonden Margaret en Warwick hun zoon Edward Lancaster en dochter Anne Warwick in de echt, als bezegeling voor hun samenwerking. Iedereen was nu bereid om mee te werken, met George, Duke of Clarence, als uitzondering, hij zag zich uitgerangeerden kreeg er spijt van dat hij tegen zijn broer had gerebelleerd. Warwick handelde snel. In september was hij met George naar Engeland vertrokken met 60 schepen. Hij had de koning met een nep-rebellie uit London weggelokt. In Engeland verzamelde hij zoveel mogelijk leden van the House of Lancaster. Plots leek heel het land te rebelleren. Edward IV zat in York wanneer hij zich realizeerde hij bedrogen was. De toestand in het land was echter critiek. Hij besefte dat hij moest vluchten. Samen met zijn broer Richard en zijn trouwe generaal William Hastings vertrokken ze met een Duits schip naar Bourgondie, waar hij veilig was. Wanneer Warwick hoorde dat de koning gevlucht was, liet hij zijn leger onmiddellijk naar London trekken. Bij zijn aankomst werd de oude Henry VI uit the Tower gehaald en door London gevoerd als nieuwe koning. Hij was het noorden kwijt, deze Henry VI, maar hij zat eigenlijk op de troon als dekking voor Warwick, in afwachting van Margaret. Hij zouden nu het land besturen. Warwick kreeg later de bijnaam “kingmaker” , en terecht, want hij had er voor gezorgd dat er een York en een Lancaster op de troon kwam. Er zat nu wel een Lancaster op de troon, maar het land bleef rumoerig. Met Henry VI en Edward IV had Engeland nooit rust gekend. Nu stond echter Warwick aan het hoofd, maar hij had teveel van kant gewisseld en had niet zoveel aanhangers meer als vroeger. Margaret, die nog in Frankrijk zat, was zijn beste kennis, want zelfs George was hij verloren bij de voorbereiding van de machtsgreep. Deze was nu echter bang dat Warwick zijn erfenis zou verminderen, ten voordele van de Lancasters. In feite was er een machtsvacuum in Engeland, en iedereen wist het, ook Edward, in Bourgondie. Edward had eigenlijk gehoopt op hulp van Karel de Stoute, Hertog van Bourgondie, maar die was niet zeker of dat wel het beste was voor zijn land. Tot hij hoorde dat Engeland Frankrijk ging steunen in een aanval op Bourgondische gebieden. Nu speelde het in zijn belangen dat hij de Yorkisten in Engeland zou steunen. Met een klein leger van aanhangers en Vlaamse huurlingen kwam Edward IV te Ravenspur in York aan, op dezelfde plaats waar Henry IV zo lang geleden aanlegde om een geteisterd Engeland te redden. Het leger van Edward IV was zeer klein, maar tijdens de tocht naar het zuiden groeide zijn leger immens. Warwick had zich in de stad Coventry gesetteld en weigerde te vechten. Edward IV begon de stad uit te hongeren, maar nadat hij zijn broer George weer aan zijn kant gekregen had, liet hij Coventry en Warwick woor wat ze was en vertrok naar London. Daar stak hij Henry VI weer in the Tower en nam de macht. Warwick was echter nog niet uitgeteld, en verzamelde heel zijn aangang, waaronder zijn broer Lord Montagu en de Duke of Oxford, en vormde een 15 000-koppig leger. Zo trok hij naar London. Edward reageerde door hem met een leger tegemoet te komen. De twee ontmoetten in Barnet. Het was enorm mistig, en daardoor kampeerden de twee legers dichter bij elkaar dan ze dachten, in feite overlapten de uiterste eindes elkaar. Daardoor schoot Warick’s kanon, in het midden van de nacht , over Edward’s leger. De volgende morgen schrok iedereen van elkaar en begon er een chaotische veldslag. Wanneer de devisie van Oxford Hastings’ divisie versloegen en terugkeerden naar het Lancasterse leger, herkende Motagu Oxford’s vlag als Edward’s ‘Sun in splendour’, en gaf bevel op hen te schieten. Door deze bloedige vergissing, konden de beter georganiseerde Yorkisten de Lancasters verslaan. Warwick werd tijdens zijn vlucht gedood, hoewel de koning expliciet gevraagd had hem levend te vangen. Warwick was een veelzijdige figuur geweest. Hij bood zijn grote talenten altijd aan anderen zonder zichzelf ermee voordeel te doen. In feite is hij niet meer geweest dan een oorlogsvoer-der, maar wel verbazend vaak aan de winnende zijde. Edward IV begon de politieke situatie in Engeland te herstellen. Hij had nu nog maar één bedreiging voor zijn kroon, namelijk Margaret en haar zoon Edward Lancaster, die nu in Engeland aankwamen. Margaret was bij het nieuws van de huidige situatie enkel blij dat haar rivaal Warwick dood was. Ze wilde teruggaan naar Frankrijk, maar haar aanhang overtuigde haar nog eens op London te proberen. Vooral haar zoon wilde nu in de strijd deelnemen. Ze trok naar Wales om Jasper Tudor te ontmoeten. Onderweg groeide haar leger. Edward IV besloot Margaret aan te pakken vóór het verzet grotere vormen aan zou nemen en verzamelde een groot leger om ook naar Wales te trekken. Margaret probeerde hem te ontwijken, maar Edward zijn mannen zochten zo hard dat ze haar toch vonden. De daaropvolgende veldslag, op 4 mei 1471, vond plaats in Tewkesbury. De Lancasters stonden op een heuvel en hadden een goede defensieve positie. De Yorkisten hadden echter een plan. Gloucester, Edward’s jongste broer, moest een valse vlucht beginnen. De devisie van de Lancasterse Duke of Somerset trapte er in en achtervolgde hen. Vanuit een bosje werden ze plots beschoten en Gloucester maakte rechtsomkeer en chargeerde. Daarmee gaven de Lancasters hun defensieve positie voor een stuk prijs en konden de Yorkisten gemakkelijker aanvallen en overwinnen. Het interessanste resultaat van deze valdslag was dat de Prince, de laatste potentiele troonopvolger van de Lancasters, omkwam. Het verzet had geen leiders meer, aangezien alle Lancasterse edelen gevangen en gedood waren. Dit betekende eigenlijk het einde van the House of Lancaster. Edward IV kon eindelijk ongestoord regeren. Margaret werd ook gevangen genomen. Ze werd in London opgesloten totdat de teleurgestelde Franse koning haar terug opeiste. Daar stierf ze in miserabele toestand. Er was nog één kleine kaper op de kust, en dat was Henry VI, die nog leefde. Edward had weinig keuze en gaf opdracht hem te executeren. Anders zou de kans blijven bestaan dat men hem zou willen afzetten in naam van deze koning. Zo stierf de meest tragische figuur uit deze historie. Zijn zwakheid en onkunde hadden 2 decenia oorlog opgeleverd, terwijl hij oorlog het vreselijkst vond. Ondanks al zijn fouten was hij een liefdevolle en integere man geweest, die een beter leven verdiende, en een beter eind. Nu was Edward IV echt ongehinderd koning. Toen hij na de slag in Tewkesbury terug in London aankwam zag hij voor het eerst zijn zoon en nieuwe troonopvolger Edward. Met vele vertrouwelingen, een hechte familie en weinig vijanden, leek net goed af te lopen met Edward. Voor the House of York scheen de Sun in splendour. Voor Edward IV zag het er goed uit. Hij werkte aan een Engeland in vredestijd en herstelde en beveiligde de grensstreken, hierbij geholpen door zijn jongere broer Richard of Gloucester, die een positie kreeg die hem toeliet moeilijkheden met Schotten militair te bedwingen. Hij was een goede soldaat en maakte vele bondgenoten in het noorden die de grensstreek zouden veilig houden. Richard wilde trouwen met Anne Neville, dochter van Warwick. Eerst had George, die het hoederecht over haar had gekregen als echtgenoot van Isabel, oudste dochter van Warwick, geweigerd. Hij bezette haar landerijen. Richard haalde er echter hun broer de koning bij, die hem toeliet te trouwen, maar George in ruil enkele van haar landerijen schonk. In 1473 kregen Richard en Anne een zoon Edward of Middleham. Edward besloot om mee te doen in de twist op het vasteland tussen Frankrijk en Bourgondië. Hij was niet vergeten dat Louis XI ook in het complot van Warwick en Margaret bertrokken geweest was. Hij stak met een groot leger het kanaal over naar Calais. Daar aangekomen hoorde hij echter dat zijn bondgenoot Bourgondië een twist met het Heilig Romeinse Rijk aan het uitvechten was. Daarom besloot hij te onderhandelen met Louis XI. In the Treaty of Picquigny kwamen ze overeen dat Frankrijk een som zou betalen, dat er vrede zou komen en dat de Franse Dauphin Edward’s jongste dochter Elisabeth zou huwen. De Engelse koning respecteerde dit verdrag, want wanneer de Hertog van Bourgondië stierf in 1477, moest zijn ervende dochter snel trouwen. Haar moeder, ook een kind van de vroegere Duke of York, vond haar broer George, Duke of Clarence, een geschikte partij. Diens vrouw was net gestorven in het kraambed, en nu zou hij zijn machtslust eindelijk bevredigd zien. Edward verbood George daar op in te gaan. Hij vond dat beter voor zijn verdrag met Louis XI. Dit was teveel voor George, die begon te stoken tegen Edward. Wanneer Edward daarvan op de hoogte kwam, zette hij zijn broederliefde opzij en regelde hij onmiddellijk de executie van zijn broer. Hoewel Shakespeare Richard verantwoordelijk stelde voor deze moord, probeerde deze eigenlijk de gang van zaken diplomatisch te voorkomen. Het had echter geen effect. Richard had veel verdriet voor de dood van zijn broer, maar bleef zijn oudste broer trouw. Edward IV deed ook andere dingen dan regeren, en dat was feesten. Hij had een decadente levensstijl, die zijn gezondheid niet ten goede kwam. Hij was zo verzwakt dat hij stierf aan een verkoudheid in 1483. De kroon ging naar zijn 12-jarige zoon Edward. Er begon echter weer een twist wie de regerende macht zou worden achter deze tiener. De Woodvilles waren de macht geweest achter de oude koning en hadden vele vijanden gemaakt. Toch wilde de koningin de macht behouden. Het was echter vanzelfsprekend dat Richard de Protector van de nieuwe koning werd, en dat gaf hem deze macht om in de naam van de koning te regeren. Toch bleef Elisabeth Woodville de Queen Mother en haar familie zou de macht niet zomaar prijs geven. Het werd een groot raadsel over wie deze machtsstrijd zou winnen. Richard III Richard trok naar London met vele aanhangers. Hij stelde vast dat hij uigesloten werd in de machtsverdeling door de Woodvilles. Hij probeerde hen te imponeren, maar het pakte niet. Dan probeerde hij de volledige familie Woodville gevangen te nemen, en met succes. Hij zette ze gevangen in zijn landerijen in het noorden. De koning Edward V en zijn jongere broertje, de kleine Duke of York, zette hij gevangen in the Tower, zogezegd voor hun veiligheid. Dit ellebogenwerk van Richard werd verroordeeld door de koningin en Lord Hastings, die nog samen met Richard en Edward IV had meegevochten in het mistige Barnet in 1471. Richard dulde deze commentaar niet en liet Hastings onmiddellijk executeren, na valse beschuldigingen. Nu had hij een sterke vijand uit de weg geruimd, maar ten koste van wat? Richard vervolgde zijn machtsstrijd door de twee Princes van Edward IV als bastaarden te bestempelen, bewerend dat Edward IV reeds gehuwd was vóór hij met Elisabeth huwde. Bastaarden hadden nooit recht op de troon, en het was wel duidelijk wie de volgende rechtmatige in de lijn was. De Duke of Buckingham vroeg Richard dus om de kroon te aanvaarden. Het was een onnozele, voorbereidde scene, waarbij Richard eerst zou twijfelen maar dan toch toe zou geven. Een week voor zijn kroning liet Richard Plantagenet zijn gevangen Woodvilles executeren. Richard III werd dus de derde onrechtmatige koning van Engeland, na de drie Henries. Het lot van de rechtmatige koning Edward en zijn broertje York waren onbekend, maar hun beenderen werden twee eeuwen later opgegraven vanonder een trap in the Tower. Het was nu de taak van Richard om zich te bewijzen als bekwaam regeerder. Hij had echter een moeilijke weg achter de rug die hem vele vijanden had bezorgd. Zijn onverbiddelijkheid door de Woodvilles en Hastings te executeren, en de misterieuze verdwijning van de twee Princes, deden neutrale partijen ook tegen hem in opstand te komen. Zelfs Buckingham, die hem de kroon had aangeboden, draaide zijn vest en zocht contact met Henry Tudor. Deze Tudor stond natuurlijk ook nog in de royale stamboom, als zoon van de zoon van Queen Katherine, die na de dood van Henry V hertrouwde met een Tudor. Deze Henry was dus eigenlijk een afstammeling van the House of Lancaster. En zo zou Henry met de steun van de overgebleven Woodvilles en met een Bretons huurlingenleger Engeland binnenvallen. Richard III reageerde onmiddellijk om de rellen te onderdrukken. Hij ging zelfs in Wales opstandelingen verjagen. Buckingham liet zich verbergen, maar zijn helper verkocht hem aan Richard. Hij werd snel geëxecuteerd. Wanneer Tudor van deze feiten hoorde, keerde hij onmiddellijk terug naar Frankrijk. Richard had alles weer onder controle, maar met meer bloed aan zijn handen dan ervoor, en hij was nog maar net koning. Richard was geen geboren staatsman, maar hij deed wel zijn best. Hij richtte the College of Arms op, steunde de nieuwe universiteiten en moedigde de kunst aan, vooral de muziek. Hij liet het wetboek in het Engels vertalen en ontwikkelde een goed defensiesysteem met kustwachten, om Engeland te beschermen. Hij had een goede heerser kunnen zijn, maar zijn fouten waren in het verleden al gemaakt en hij was gedoemd om nooit rust te kennen. Op een bepaald moment leek hem alles te mislukken. Zijn zoon Edward stierf door een ziekte. Velen zeggen dat Richard hierna gek geworden is. Het was ook op politiek vlak een groot verlies, aangezien hij nu geen erfgenamen meer had. Zijn vrouw Anne was onvruchtbaar geworden. Hierdoor kreeg Richard nog meer tegenstanders. Veel te plots stierf zijn vrouw, zogezegd aan een kanker, maar vele historici beweren dat Richard er ook iets mee te maken had. In ieder geval kon hij nu hertrouwen en koos zijn nichtje Elisabeth of York. Dit zou een goede zaak zijn, aangezien zo niemand anders met haar kon trouwen en de troon op eisen als erfenis van haar vader Edward IV. De Queen Dowager, Elisabeth Woodville, weigerde echter haar dochter te laten trouwen met de moordenaar van haar familie. Richard moest dus zonder erfgenamen zijn positie proberen veiligstellen. Henry Tudor had nu al vele bondgenoten en maakte zich klaar om Richard III aan te vallen. Op de koop toe kreeg hij wel toestemming te trouwen met Elisabeth of York, waardoor hij nu nog meer aanspraak zou maken op de troon. Op 1 augustus 1485 kwam hij in Wales aan en ontmoette daar zijn bondgenoten. Tijdens zijn tocht door Engeland droeg hij de Red Dragon, het Welse vaandel, als eerbetuiging aan zijn Welse bondgenoten. Richard III zette zijn leger uit en kwam Henry Tudor tegemoed. Hij had een dubbel zo groot leger, maar dat had in deze Wars of Roses niet altijd veel te betekenen. De veldslag vond plaats in Bosworth, bij Leicester. Richard had echter al één stommiteit begaan die zijn leger uit elkaar trok. Om zich te verzekeren van de trouw van Stanley, had hij diens zoon gegijzeld. Bij het eerste treffen verloor Richard al een belangrijke bondgenoot. Een tweede weigerde nog verder te strijden. Richards zag zijn aangang krimpen. Hij besloot in een overmoedige aanval de vlaggendrager van Henry te doden. Diegene bij wie de vlag het eerst viel, won de veldslag, dat waren de regels toen. Zo zou hij de slag winnen, rebellie onderdrukken en de Wars of the Roses beslechten. Hij brak door de eerste linies en raakte tot bij de vlag. Hij doodde zelf de vlaggendrager van Henry, maar een kort moment later zag hij zich omsingeld door Stanley’s mannen. Dezen trokken hem van zijn paard en hij werd in stukken gehakt. In het midden van de strijd had Richard III zijn kroon verloren. Deze werd opgeraapt en op Henry Tudor’s hoofd gezet, door Lord Stanley zelf. De Wars of the Roses was eindelijk over, beslecht in het voordeel van the House of Lancaster, sinds kort onder de naam Tudor. Henry VII Richard III’s lichaam was vreselijk toegetakeld en men begroef hem zonder enige eerbetuiging of begrafenis ergens bij Leicester. Later liet Henry een steen plaatsen,maar nog later werd Richard’s beenderen in de rivier Soar gegooid. Henry trok naar London waar hij zichzelf Henry VII verklaarde. Hij trouwde met Elisabeth of York, waardoor de vijandelijke families eindelijk verenigd waren en er geen reden meer was tot oorlog. Henry VII kende een lange regeerperiode waarin hij een land had 3 decenia burgeroor-log achter de rug had terug op adem liet komen. De Engelsen hadden veel geleerd uit deze periode en zoals zou blijken wilden ze de toekomst anders aanpakken. Het was Henry VII die, samen met zijn opvolgers, verantwoordelijk was voor de ontplooiing van Engeland van een landbouwnatie tot een wereldmacht. De Wars of the Roses mocht dan wel over zijn, toch volgden er enkele schermutselingen. Het lot van de twee jonge Princes, de zonen van Edward IV, en broertjes van Elisabeth of York, was nog steeds onbekend. Twee grote rebellies, waarbij mensen beweerden de jonge Duke of York te zijn, moesten onderdrukt worden. Na een tijd werden de Yorks en Lancasters vergeten en nam Tudor die plaats in. De Tudors hebben Engeland naar zijn Golden Age geleid, maar het mag niet vergeten worden dat die eeuw pas mogelijk werd na een massa lijken van de Engelse edellieden die elkaar hadden afgeslacht in die dertig jaar van verraad, koningmoord, en bloedwraak, beter gekend als de Wars of the Roses.