Tweede Wereldoorlog

VOORWOORD We hebben de hoofdvraag: “Hoe verliep het verzet en landverraad in Alphen en Riel tijdens de tweede wereldoorlog?” gekozen. We hebben dit gedaan omdat er 3 mensen van ons groepje in Riel wonen maar omdat Riel in zijn geheel te klein is om informatie over te zoeken hebben we er nog Alphen bij gepakt. We zagen op het blad Verzet & Coloboratie staan maar we dachten dat landverraad beter was omdat landverraad het tegenovergestelde van verzet is daarom leek het ons leuk om Riel & Alphen samen met verzet en landverraad te combineren. Uit die hoofdvraag zijn er 3 deelvragen en een algemeen deel gekomen. De vragen van de deelvragen zijn als volgt: 1. Wat werd er in Riel en Alphen aan verzet gedaan? 2. Welke mensen deden er mee in Riel & Alphen aan verzet? 3. Wat werd er in Riel & Alphen aan landverraad gedaan? De hoofdvraag en bijbehorende deelvragen leverden veel problemen op omdat er heel weinig informatie te vinden is. Om dit op te lossen hebben we veel informatie uit het interview gehaald maar zijn we ook langs verschillende mensen geweest om daarvan informatie te krijgen met wat ze zoal deden in de oorlog. Deze manier van aanpakken werkte goed we hebben toen veel informatie gekregen en om het af te ronden hebben we ook met het Rielse & Alphense Heemkunde contact gehad die ons veel konden vertellen. Wij willen hierbij de Rielse en Alphense heemkunde bedanken, verder willen wij nog een aantal mensen bedanken, Sebastiaan Schellekens INLEIDING. We hebben gekozen voor de hoofdvraag: Hoe verliep het verzet en landverraad in Alphen en Riel tijdens de tweede wereldoorlog? Omdat we zelf in Riel wonen en het ons dus makkelijk leek om aan informatie te komen omdat we al veel verhalen over Riel op de basisschool hebben gekregen, ook leek het makkelijk voor het Interview omdat we dan de mensen kennen en niet ver hoefden te fietsen. Achteraf was het niet z`n goed idee want er waren bijna geen boeken of sites te vinden over Riel en Alphen. We doen het ook over Alphen omdat over Riel alleen niet zo veel te vinden is en omdat tijdens de tweede wereldoorlog Riel en Alphen één gemeente was. Het gaat over verzet en landverraad omdat het ons leuk leek om de oorlog van twee verschillende kanten te bekijken. Onze deelvragen zijn: • Hoe werd er verzet gepleegd? (Stefan) • Welke mensen deden ermee aan het verzet? (Koen) • Hoe werd er landverraad gepleegd? (Toon)
Interview: We hebben dhr. Schelkens geïnterviewd omdat hij er veel vanaf wist en Toon kende hem. We hebben ook nog de opa van Toon ondervraagd omdat die Toon we eraan werkten hij op visite kwam. We hebben ook bij elke deel vraag over Nederland algemeen iets verteld omdat er niet zo veel informatie over Riel en Alphen te vinden was te vinden. Het was dus best moeilijk om te maken. Om de rest aan te vullen hebben we dus ook wat over Nederland algemeen verteld. HOE BEGON DE TWEEDE WERELDOORLOG? De dreiging In 1933 kwam de NSDAP in Duitsland aan de macht. Het eerste waar Hitler mee begon was het versterken van de militaire macht. Het Rijnland, een industriegebied vlak bij de grens met Frankrijk en België, was na de Eerste wereldoorlog aangewezen als gedemilitariseerde zone. In 1936 viel Hitler het Rijnland binnen en veroverde het stukje land. In 1938 viel Hitler Oostenrijk en delen van Tsjecho-Slowakije binnen. Intussen breidde Italië zijn macht uit in het Middellandse-Zeegebied en Noord Afrika, Japan viel in 1937 China binnen. De banden tussen Duitsland, Italië en Japan werden steeds nauwer. In het begin probeerden Frankrijk en Groot-Brittannië de landen te paaien, maar tegen het eind van de jaren ’30 begonnen de landen hun strijdmacht weer te versterken. Op het ergste voorbereid Toen het in 1939 oorlog dreigde te worden, bereidden Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en Italië zich op het ergste voor. Ze maakten plannen om voedsel en belangrijke grondstoffen te rantsoeneren. De Britse regering verwachtte dat Londen en andere steden binnen enkele uren na het uitbreken van de oorlog zouden worden gebombardeerd. In parken en straten werden schuilkelders gegraven en er werden gasmaskers verstrekt en er werden nog meer plannen gemaakt. Bij het uitbreken van de oorlog in september 1939 traden vele van deze plannen in werking, maar pas toen de Duitsers Nederland, België en Frankrijk binnenvielen, werden vele van de voorbereidingen voor het eerst op de proef gesteld De Duitse Tactiek De ‘Blitzkrieg’ of ‘Bliksemoorlog’ was een militaire tactiek van de Duitsers veel succes bracht. Gepantserde eenheden drongen vijandelijk gebied binnen vóór de trager oprukkende infanterie, die volgde om het verzet te breken. Deze aanvallen verliepen zo snel en heftig, dat de vijand vaak werd overrompeld. Toen Polen in 1939 met ‘Blitzkrieg’-aanvallen werd overweldigd, verklaarden Groot-Brittannië en Frankrijk aan Duitsland de oorlog. In mei en juni 1940 viel Duitsland de landen Frankrijk, België en Nederland binnen. Toch hadden de Duitsers in West-Europa minder tanks en manschappen dan de tegenstanders, ze hadden echter wel meer en betere vliegtuigen. Een goede planning, snelle aanvallen en geconcentreerde vuurkracht bezorgden Duitsland in juni 1940 de overwinning in het westen. De Bezetting Overal in Europa reageerde men anders op de Duitse bezetting. Sommigen sloten zich aan bij het verzet of weigerden met de bezettersamen te werken. Anderen collaboreerden actief met de Duitsers. De meeste echter konden weinig anders doen dan zich neerleggen bij de situatie. In Frankrijke en Noorwegen werkte de regering zelfs actief samen met Duitsland. De achternaam van de leider van Noorwegen was Vidkun Quisling, dat is een ander woord voor verrader geworden. De vooroorlogse leiders van Polen, Tsjecho-Slowakije, Nederland, Luxemburg en Griekenland vluchtten allemaal naar Londen. Koning Leopold van België bleef achter als gevangene en de Deense koning Christiaan X bleef met zijn regering in Denemarken.
Deelvraag 1: HOE WERD ER VERZET GEPLEEGD IN RIEL EN ALPHEN? Inleiding: In Riel en Alphen werd niet zo heel veel verzet gepleegd. Er werden alleen kleine dingen gedaan zoals dingen verstoppen voor de Duitsers. Daarom vertellen we ook wat over het verzet in Nederland algemeen. Verzet in Nederland: Er waren twee soorten verzet passief en actief. Actief verzet is weer te verdelen in gewelddadig en geweldloos verzet. Er was spraken van passief verzet wanneer mensen illegale bladen lazen of luisterden naar verboden radio uitzendingen. De mensen die aan gewelddadig verzet deden worden ook wel de militante groep genoemd, ze probeerden op welke manier dan ook de Duitsers dwars te zitten. Zoals sabotage plegen en het vermoorden van de verraders en Duitsers. Bij geweldloos verzet werd er wel actief verzet gepleegd maar zonder geweld en slachtoffers. Daarnaast kun je ook onderscheid maken tussen 5 andere soorten verzet: • symbolisch verzet • polemisch verzet • defensief verzet • offensief verzet • gekluisterd verzet of verzet in concentratiekampen
Symbolisch verzet is: als mensen bijvoorbeeld een eed afleggen, door liederen te zingen. Een voorbeeld is: toen in Amsterdam honderden joden werden opgepakt, gingen de mensen massaal staken. Een ander voorbeeld is dat de mensen op de verjaardag van prins Bernhard een witte anjer op hun borst droegen. Polemisch verzet is: als mensen protesteren en een protest organiseren, ook als het gevaarlijk kan zijn. Ze doen dit met duidelijke informatie die ervoor kan zorgen dat landgenoten overtuigd kunnen raken. Een voorbeeld van polemisch verzet is: het drukken van geheime kranten, boeken en vlugschriften. Defensief verzet betekent letterlijk: ik verdedig, indien nodig ook met gebruik van geweld, mensen en waarden die de bezetter moet vrezen. Een voorbeeld is: als je onderdak bied aan mensen van het verzet en joden. Offensief verzet, bij dit verzet behoorde iedereen die vastberaden toesloeg, die mijnen legden en handgranaten wierpen, die deden aan brandstichting en moorden of de mensen die zich aansloten bij geheime paramilitaire gevechtsgroepen. Ook de mensen die informatie verzamelden over de Duitse troepen en dit doorgaf aan de geallieerden behoorden tot dit verzet. Gekluisterd verzet of het verzet in concentratiekampen, bij dit verzet lieten verzetsmensen zich opzettelijk oppakken waardoor ze in een concentratiekamp terecht kwamen, om in het kamp verzet te organiseren. Een goed voorbeeld hiervan is de Pool Pilecki, die bij de verzetsgroep TAP zat. Hij liet zich oppakken en kwam in Auschwitz terecht, via de radio die binnen gesmokkeld was gaf Pilecki regelmatig door hoe de situatie in Auschwitz was waardoor de buitenwereld het werkelijke beeld kreeg hoe het was in de kampen van de
Duitsers. Verzet in Riel en Alphen: In Riel en Alphen was er zoals ik al zei niet zo heel veel verzet geweest, alleen een paar kleine dingen. Toen de Duitsers Riel en Alphen binnen kwamen was er natuurlijk niemand blij, er waren maar een paar mensen die er iets tegen durfden te doen. Een heel bekende verzetsstrijder uit Riel is Dhr. van de Hout, hij was leraar op de basisschool in Riel. Soms als Dhr. van de Hout les aan het geven was moest hij plotseling uit de les, hij moest dan bijvoorbeeld piloten of andere verzetsstrijders helpen met onderduiken. Er werd in Riel en Alphen heel streng gecontroleerd door de Duitsers, je mocht niet zelf slachten, je moest alles aan de Duitsers doorgeven hoeveel gewassen je bijvoorbeeld had. Ook hadden de Duitsers de fietsbanden hadden afgepakt zodat de mensen niet meer konden fietsen. Er waren toen mensen die illegaal fietsbanden van tuinslangen maakten zodat de mensen en vooral de verzetsstrijders gewoon konden fietsen en zo vooral informatie snel konden doorgeven. Er werd ook door een paar verzetsstrijders graan gesmokkeld omdat de Duitsers alles afpakten als je meer dan de norm had. Toen de Duitsers in treinwagons over het belslijntje reden gooiden de mensen stenen tegen de Duitse soldaten. Een paar andere voorbeelden van Verzet zijn: • fietsen verstoppen in het hooi • illegaal slachten • Radio luisteren • Ketels met melk onder de jas meesmokkelen • Smokkel met tabaksbonnen • shag in bakfiets ruilen Verhalen over de opa van Toon en Stefan: De opa van Stefan ging op visite met zijn paard naar toentertijd zijn vriendin later zijn oma, de Duitsers zagen zijn paard en wilden er beslag op leggen. De Duitsers belden aan en zijn opa deed open ze zijden dat ze hem als staljongen wilden gebruiken en zijn paard wilden afnemen. Maar dat wilde hij natuurlijk niet hij rende via de achterdeur naar buiten de akker op en vluchtte zo van Riel naar Alphen om daar onder te duiken. Maar zijn paard hebben ze wel meegenomen. De opa van Toon ging toen de Duitser wegtrokken erachter aan met een kanon met vleugels, hij bleef heel lang weg en iedereen dacht dat ie dood was, maar na een paar uur kwam hij dan toch terug. Over de opa van Jeroen weten we niks omdat die al overleden is.
Deelvraag 2: DOOR WELKE MENSEN WERD ER VERZET GEPLEEGD? Door wie werd er verzet gepleegd in het algemeen? In Nederland werd er verzet gepleegd door radio Oranje die opgericht is door de regering die in Engeland zat. De Nederlanders mochten geen radio hebben, de gene die dit wel hadden werden gestraft. De Nederlanders plaatsten daarom radio’s in de grond en in de muren zodat als de Duitsers kwamen, ze niks merkten dat ze radio’s hadden . De Nederlanders luisterde naar de radio Oranje en zo probeerde de regering het verzet opgang te brengen. Kapitein Kruls gaf militaircommentaar en historicus Lou de Jong zorgden voor een politieke rubriek. Frans Johannes Goedhart produceerde kort na de Duitse bezetting een paar illegale brieven die de kiem van het parool vormde. Het parool was in 1941 met medewerking van Frans Johannes Goedhart opgericht. In 1942 werd hij ter dood veroordeeld maar voor dat het vonnis voltrokken kon worden vluchtte hij. Toen de oorlog voorbij was kwam hij in de tweede kamer. Door wie werd er verzet gepleegd in Riel en Alphen? In Riel en Alphen werd er weinig tot geen verzet gepleegd maar bijna iedereen was er wel lid van. Er was een beetje verzet het ging voornamelijk om het verstoppen van fietsen en andere dingen waardoor de Duitsers elke keer naar hun fiets moesten zoeken. Ook werden er regelmatig van fietsen de banden leeg geprikt. Deze mensen deden ook allemaal mee aan de activiteiten die hierboven vermeld staan: jan van de brand, jan schelkens, Jos van riel, harrie van de boer, ad Timmermans en Jos Naber pleegde een beetje verzet. Deze mensen regelden ook illegaal allemaal verboden dingen zoals vlees verkopen wat niet mocht en ze namen ook regel matig tabak mee. Deze activiteiten vonden de Duitsers nou niet zo erg maar ze waren wel streng want ze vielen is een keer opeens bij mijn opa in waar de radio aanstond dus mijn opa schreeuwde keihard en zei dat hij niet zo goed hoorden. Omdat mijn opa zo hard schreeuwde hoorden de 3 Duitsers die binnen waren niet dat de radio aanstond en zo is mijn opa ontsnapt aan een straf. Jan Schelkens was is een keer illegaal vlees aan het verkopen toen er 2 Duitsers op de weg fietsten en ze zagen Jan Schelkens. Ze gingen op hem af en toen moest Jan Schelkens maken dat hij weg kwam want op illegaal vlees verkopen stond een behoorlijke straf en een fikse geldboete. Jan Schelkens rende zo hard hij kon naar huis maar de duisters op de fiets waren veel sneller. Jan Schelkens rende toen naar een vriend van hem en op zijn weg daar naar toen zag hij dat iemand aan het timmeren was. Hij riep van verre al dat hij spijkers nodig had maar degene die aan het timmeren was hoorde het niet. Jan Schelkens pakte toen maar het doosje met spijkers en strooide dat over de weg. De Duitsers die het gezien hadden konden te laat reageren en reden dwars door alle spijker heen en dat leidden tot lekke banden waardoor Jan Schelkens kon vluchtte. Deelvraag 3: HOE WERD ER LANDVERRAAD GEPLEEGD? Hoe werd er landverraad gepleegd in Riel en Alphen? In Riel en Alphen waren er bijna geen NSB’ers. En als ze er al waren had je er weinig hinder van. Er waren wel mensen die de Duitsers hielpen, collaboratie. Een voorbeeld daarvan is Frans Paullissen, die hielp de Duitsers bij het controleren van de oogsten van de boeren. Maar over het algemeen kon de bevolking goed overweg met de Duitsers en de mensen die hen hielpen. Uit Tilburg is een voorbeeld van Jacoba Pulkens die ondergedoken piloten had en toen voor die doodgeschoten piloten een laken moest halen maar en Nederlands vlag meenam. Toen werd ze zelf doodgeschoten. Mina Pulkens getrouwd met Frans Moonen had onder gedoken joden zitten en kwam daarvoor altijd eten halen bij de boerderij van Jan Huijbregts. Maar die wisten niet dat hij onderduikers had. Die dachten van wat eten die veel. Maar ook die zijn uiteindelijk verraden. Mina heeft nog wel haar man kunnen redden door te zeggen dat die er niets mee te maken had, en er dus niets van wist. Maar verder is er niets te vertellen over Riel en Alphen dus doen we nu nog een stuk over de NSB in heel Nederland. Hoe werd er landverraad gepleegd in Nederland? De NSB voor de tweede wereldoorlog: De nationaal-socialistische Beweging werd op 14 december 1933 tijdens een openbare vergadering in Utrecht door 12 personen opgericht. Het idee kwam van Anton Mussert en Cornelis van Geelkerken. Mussert werd de leider van de politieke partij. In 1931 was hij al begonnen met het schrijven van het partijprogramma. Opvallend was dat dit programma helemaal niet Nationaal Socialistisch was. Het leek erg op het programma van de NSDAP van Hitler, maar dan zonder artikelen zoal het Antisemitisme en de Rassenleer. Dat deed hij omdat hij dacht dat Nederland nog niet ontevreden genoeg was om dit soort uitspraken ongestraft te kunnen doen. Mussert was er van overtuigd dat het belangrijk was dat er een krachtig staatsbestuur was dat zelfrespect van de natie, tucht, orde en het algemene belang boven het groepsbelang nastreefde. Dat stond ook in het partijboekje. Op 7 januari 1933 wordt de eerste Landdag georganiseerd. De zelfde dag komt ook nog het eerste blad uit Volk en Vaderland. Dit blad moest het bestaan van de NSB nog extra sterk maken. Ondanks de tegenwerking van de andere politieke partijen, die de NSB als een gevaarlijke concurrent zagen, werd de NSB steeds groter. In de steden wist de NSB de grootste winst te behalen. Daar was de ontevredenheid ook het grootst. De werkeloosheid in de grote steden was groot. Het is dus ook niet zo gek dat de NSB zo groot was geworden: De NSB was een hechte en zelfstandige organisatie, met eigen rangen en functies, uniformen, optochten en zelfs een eigen groet. Naar het voorbeeld van de Hitlerjugend werd de Nationale Jeugdstorm opgericht. Deze groep had voor de oorlog ongeveer 2000 leden en na de bezetting groeide dat aantal naar ruim 10000. In september 1940 werd er een nieuwe organisatie opgericht: de SS. De SS zou een groot deel van het Nederlandse leger gaan leveren. De Nederlandse SS zou onderdeel worden van de Waffen-SS. Dat was de Duitse variant van de SS. Na de verkiezingen van 1935 trad er een verandering binnen de NSB op:Mussert liet langzaam doorschemeren dat hij steeds vaker achter de acties van Hitler en Mussolini stond. Hij liet dit vooral merken door steeds meer antisemitistische opmerkingen te maken. Hierdoor halveerde het aantal stemmen voor de NSB in 1937. In 1939 geeft Mussert net als Hitler de Joden van alles de schuld. De NSB tijdens de Tweede Wereldoorlog: Mussert wilde de inval van Duitsland in Nederland vergemakkelijken. Zo droeg hij alle NSB’ers die in dienst waren op de Duitsers met gekruiste armen voor de borst te gemoed te lopen. Hier mee wilden zij duidelijk maken dat zij aan Duitse kant stonden en het hen niet moeilijk wilden maken. • De NSB had veel aanhang verloren naar mate het antisemitisme in de partij zich verspreiden.Tijdens de oorlog was lang niet elke NSB’er actief lid, maar de NSB heeft wel ‘foute’dingen gedaan. Hieronder een paar voorbeelden: • In 1941 werd de NSB de enige toegelaten partij in Nederland. Zij blijft een minderheid die alom gehaat werd. • NSB’ers waren soms in dienst van de SD. Zij speurden naar de Joodse onderduikers. Een goed voorbeeld hiervan zijn Tony Ahlers en Maarten Kuiper. Zij waren lid van de NSB, maar werkte ook voor de SD. Ahlers en Kuiper varraden herhaaldelijk joden. Er zijn veel NSB’ers die net als Ahlers en Kuiper joden verraden. Andere NSB’ers kregen vooral bestuurlijk functies. De meeste burgemeesters waren lid van de NSB. Zij kwamen er pas tijdens de bezetting. • Ook op andere belangrijke posities kwamen NSB’ers te zitten. • Leraren die anti-Duitse uitlatingen deden werden vervangen door een lid van de NSB. • Het lijkt op deze manier dat de NSB veel invloed heeft in Nederland, maar zij werden gebruikt door de bezetter. De Duitsers waren nog altijd de baas in Nederland, want ook de titel die Mussert kreeg, leider van het Nederlandse volk, hield niets in. NSB’ers probeerde te infiltreren in verzetsgroepen. • Als ze eenmaal het vertrouwen gewonnen hadden van de verzetsstrijders gaven zij ze aan bij de SD • Het gebeurde ook wel dat NSB’ers mensen uitspraken ontlokten en hen daarna aangaven bij de politie • NSB’ers hadden ook administratieve baantjes. • Bijv: Dinsdagochtend 9 februari 1943 maakten de Duitsers jacht op jonge mensen. De avond en de nacht daarvoor hadden de NSB’ers doorgewerkt om de naam en adresgegevens over te nemen uit de bevolkingsregister. • De NSB’ers liquideerden soms onschuldige Nederlanders, omdat er NSB’ers door het verzet vermoord werden. • In het begin van 1941 stond Mussert toe dat de leden van de SS toetraden tot de Duitse Waffen-SS. In juni 1940 had Mussert hier nog over gezegd dat het landverraad zou zijn. • In 1943 vechten veel Nederlanders aan het Oostfront. • Niet elke NSB’ers gaf joden of landgenoten aan en je kunt ook niet elk lid zeggen dat het een belangrijke bestuurlijke functie had. De kinderen van de NSB’ers • De kinderen van de NSB’ers verkochten op straat Volk en Vaderland, de krant van de NSB. De kinderen collecteerden ook voor de Winterhulp, de liefdadigheidstak van de NSB, die in nood verkerende mensen steun verleende. • Tijdens de oorlog werden ook joodse Nederlanders uitgesloten van hulp. Verder maakte iedereen nog aanspraak op Winterhulp. • In de bioscopen kom men tijdens het journaal zien dat de rijkscommissaris zijn medewerking verleend. • Dat Seyss-Inquart mee deed betekende voor veel Nederlanders dat zij niets wilde geven aan de winterhulp. • De kranten die toen toegestaan waren spoorden de bevolking aan vooral te geven aan de collectanten op straat, maar de winterhulp was een grote mislukking. Soms gingen de collectanten langs de huizen bij mensen. Dat bracht over het algemeen meer op. • De mensen waren bang voor de gevolgen als je geen geld zou geven. • Door de meeste Nederlanders werden de leden van de NSB gezien als verraders. In sommige gevallen waren zij dat ook werkelijk. Na de bevrijding: Dolle dinsdag in de term die gebruikt wordt voor de massale vlucht van de NSB’ers naar Duitsland. Vele NSB’ers beroofden zich van het leven. De geallieerden veroveren in een razend tempo. De NSB’ers en landverraders zijn in paniek. Hier en daar arresteren mensen Duitsers en NSB’ers. Tijdens een vergadering besluiten ze dat alle NSB’ers uit het zuiden van Nederland geëvacueerd moeten worden. Het wordt een massale vlucht. Er is alleen niets geregeld voor de vlucht. De NSB is ineengestort. Vele NSB’ers die niet gevlucht waren werden opgepakt en opgesloten. Er werden in totaal tegen 154 NSB’ers de doodstraf uitgesproken. Alle belangrijke leden zijn geëxecuteerd, dus de partij is letterlijk vermoord. Bronnen:
www.waffen-ss.nl
www.anderetijden.nl
www.go2war2.nl
Opa (Jan Huijbregts) INTERVIEW Inleiding: We hebben ons interview gehouden met Sebastiaan Schellekens (84 jaar). Was in de Tweede wereld oorlog boer in Riel. Ook hebben we nog wat gevraagd aan Jan Huijbregets (87 jaar) ook uit Riel. Die zat bij de luchtmacht (luchtdoelartillerie) in Den Helder (deel) en wonend in Riel. Verzet: Er werd ons verteld dat er in de omgeving van Riel weinig gewapend verzet voorkwam. Dat kwam onder anderen doordat er geen materiaal was. Bijv: er waren geen banden, die werden nu van tuinslang gemaakt. Je moest van de Duitsers ook je ramen blinderen. Ook kwam het omdat de Duitsers alles beheerste. Ze controleerden streng en je moest dingen die je deed doorgeven. Je mocht bijvoorbeeld niet zelf slachten en je moest aangeven wat je deed, hoeveel gewassen je had enzovoorts. Er waren wel kleinen dingen van verzet, hier een paar voorbeelden. • fietsen verstoppen in het hooi. • illegaal slachten. • Radio luisteren • Graan smokkelen. • Ketels met melk onder de jas meesmokkelen. • Smokkel met tabaksbonnen • Cheque in bakfiets ruilen • Duitsers in goederentreinen bekogelen Landverraad: Ook werd er in Riel en omstreken niet veel aan landverraad gedaan. Er waren dus ook bijna geen NSB’ers in Riel. Er waren wel wat mensen die de Duitsers hielpen om het zelf beter te krijgen. Bijv Frans Paullissen die bij de boeren controleerden of ze wel eerlijk oogsten. Bevrijding: Toen Riel bevrijdt werd, was er een grote opluchting onder de mensen. De geallieerden kwamen via Baarle-Nassau en Alphen over Brakel naar Riel. Tijdens de terugtocht van de Duitsers gooiden de Duitsers nog veel bommen op Riel o.a. op de boerderij van v.d. Brand. Na de bevrijding werden de paarden die de Duitsers gestolen hadden weer verdeeld op een markt. Na de oorlog moest er nog veel belasting betaald worden. De omgeving was bevrijd, maar er lagen nog veel landmijnen.
Verhalen: Meneer Shellekens vertelde ons nog dat zijn paard tijdens de tweede wereldoorlog gestolen werd door de Duitsers. Dat hij na de oorlog heel veel moeite heeft moeten doen om zijn paard terug te krijgen. Hij wist bij welke boer maar die wou hem niet zomaar teruggeven. Er werd een test uitgevoerd, als het paard uit zichzelf terug is zijn stal zou lopen mocht hij het terughebben zo niet dan was hij zijn paard kwijt. Het paard liep zo zijn eigen stal in en dus mocht hij zijn paard uiteindelijk toch houden. Jan Huijbreghts zat tijdens de oorlog bij de luchtdoelartillerie en was gelegerd in Den Helder. Hij vertelde dat ze dan samen gelegerd lagen en niet wisten wat ze moesten doen, hadden bijna geen wapens en moesten bang zijn voor de Duitsers. Toen hij naar twee jaar terugkwam was hij hier tevreden. HOE EINDIGDE DE TWEEDE WERELDOORLOG Keerpunten: De tweede wereldoorlog begon voortvarend. De eerste echte tegenslag was eigenlijk pas de slag om El Alamein. Daar verloren de Duitsers pas voor het eerst een veldslag verloren hadden, je kunt spreken van een van de keerpunten in de tweede wereldoorlog. Een ander keerpunt is het bombardement op Pearl Harbor, na dit bombardement sloten de Amerikanen zich aan bij de geallieerden. Dit gebeurden onder leiding van de president Roosevelt. De slag om Stalingrad: In 1941 viel Duitsland de Sovjetunie binnen. Het rukte op in drie richtingen. Noordelijk naar Stalingrad, Oostelijk naar Moskou en Zuidelijk naar de korenvelden en oliebronnen van Oekraïne en de Kaukasus. Voor Hitler was Stalingrad van groot belang, aangezien ze genoemd was naar de leider van de Sovjetunie. De Slag om Stalingrad was heftig, met enorme verliezen aan beide kanten. De uiteindelijke vernietiging en overgave van het aanvallende Duitse leger in begin 1943 was een keerpunt in de oorlog. D-Day: In de ochtend van 6 juni 1944 vond op de stranden van het Franse Normandië de grootste invasie vanuit zee in de geschiedenis plaats. Deze Operatie Overlord, zoals de geallieerde invasie van Frankrijk werd genoemd, was het resultaat van jaren gedetailleerde planning. Hierbij werden meer dan 150.000 Amerikaanse, Britse en Canadese soldaten over het Kanaal gezet. De operatie werd vanwege slecht weer bijna afgelast, maar uiteindelijk nam de geallieerde opperbevelhebber generaal Dwight D. Eisenhower, de riskante beslissing om door te gaan. De Duitsers verwachtten een invasie verder naar het oosten en hadden daar een verdediging opgezet. Tegen de Avond waren de bruggenhoofden veilig gesteld en het aantal van 2500 gesneuvelden was minimaal. De Bevrijding: De bevrijding van Europa van de Duitse overheersing was een langdurige moeizame kwestie. Sinds de eerste Russische tegenaanval bij Stalingrad in november 1943, had het Rode Leger het Duitse langzaam uit Rusland verdreven. Pas in januari 1944 echter werd de Poolse grens overschreden en de gevechten op de Balkan duurden voort tot in 1945. De bevrijding door de geallieerden van Italië verliep al even traag en die van Frankrijk begon pas in juni 1944. Denemarken, Noorwegen en delen van Nederland en Oostenrijk bleven onder Duitse leiding, tot de Duitse overgave in mei 1945. In Azië waren tegen het eind van de oorlog alleen de Filippijnen, het grootste deel van Birma en enkele eilanden heroverd. Overal had de plaatselijke bevolking haar leven weer opgepakt en berekende te midden van de ruïnes van hun huizen de kosten van de oorlog.
CONCLUSIE In Riel en Alphen werd er weinig gewapend verzet gepleegd. Wel verstopte mensen fietsen onder het hooi, smokkelde ze tabaksbonnen en slachten ze illegaal. Ook luisterde er mensen naar de radio, wat verboden was. Verder smokkelde ze ook met graan en andere levensmiddelen. Iets anders dat wel eens gebeurde dat de mensen een ketel met melk onder hun jas verstopte. Ze stopte soms ook tabak in bakfietsen om dat te ruilen. Als er goederentreinen voorbijreden dan werden die soms bekogeld. Zulke dingen ondernamen de bewoners dus om het de Duitsers zo moeilijk mogelijk te maken. Maar ze konden weinig beginnen omdat de Duitsers hard optraden als ze iets hadden ontdekt. De Duitsers hadden ook een heel strak toezicht zodat je weinig kon beginnen. In Riel en Alphen werd er weinig tot geen verzet gepleegd maar bijna iedereen was er lid van. De meeste mensen wilde dus wel verzet plegen maar konden dat niet.Als het wel gebeurde ging het om kleine dingen die de Duitsers niet zo erg vonden. Dat ging dan voornamelijk om naar radio Oranje luisteren. Dit zijn een paar mensen die meededen aan dit soort dingen: Jan van de brand, Jan Schellekens, Jos van Riel, Harrie van de Boer, Ad Timmermans en Jos Naber. Er waren dus wel mensen die verzet pleegde maar dat waren er niet veel. In Riel en Alphen kwam er bijna geen landverraad voor. Er waren dan ook bijna geen NSB’ers en als ze er waren hadden de mensen er weinig last van. Er waren wel mensen die de Duitsers hielpen. Het ging er dan vooral om iets voor de Duitsers te doen zodat ze hen voortrokken. Een van de dingen die ze dan deden was het helpen bij het controleren van de oogsten van de boeren. Maar toch kon de bevolking wel goed optrekken met de collaborateurs. Bij de NSB zaten wel mensen die gehaat werden door de bevolking omdat ze onderduikers en verzetstrijders opspoorden en zo vele mensen verraden hebben aan de Duitsers. Ook vochten er Nederlandse NSB’ers mee aan het oostfront om zo de Duitsers ook militair te ondersteunen. Na de oorlog vluchten er veel NSB’ers naar Duitsland. NSB’ers die hier bleven zijn na de oorlog terechtgesteld. EVALUATIE Toon: Ik vind dat onze samenwerking wel goed verlopen is, soms waren er meningsverschillen maar dat werd allemaal goed opgelost. Het was altijd wel gezellig en als het nodig was hebben we elkaar ook ‘proberen’ te helpen. De taken binnen de groep waren wel eerlijk verdeeld, ik moest bijvoorbeeld deelvraag 3, het interview en de conclusie doen. De samenwerking is dus goed verlopen, we hebben er samen erg ons best voor gedaan. Jeroen: Ik vind dat we goed hebben samengewerkt, iedereen kon elkaar goed helpen. Vooral Koen en Stefan omdat die beide iets van verzet moesten doen. De taken waren goed verdeeld. Ik moest de kaft, het algemeen deel, inhoudsopgave, literatuurlijst doen. Ook heb ik het hele mapje in elkaar gezet omdat ik toch de inhoudsopgave deed. Stefan: Ik vind dat er goed is samengewerkt. De taken waren eerlijk verdeeld en iedereen heeft zijn taken uitgevoerd. Ik moest deelvraag 1 en de inleiding. Ik vind dat het een goed werkstuk is geworden en dat de samenwerking goed is verlopen. Koen: Ik vind dat we goed hebben samengewerkt. Af en toe werkten we niet zo hard mar dan deden we thuis meer en werkten we de les daarna weer harder. Ik moest deelvraag 2 doen en het voorwoord doen. Ik vind dat ik trots mag zijn op ons werkstuk. PLAN VAN AANPAK LOGBOEK Koen: B1: Taken krijgen + Informatie verzamelen

B2: Informatie verzamelen + beginnen met deelvraag
B3: Afmaken Deelvraag
B4: Afmaken Deelvraag helemaal
B5: Voorwoord maken + alles meenemen
Stefan: B1: Taken krijgen + Informatie verzamelen + naar bieb (gesloten, daarom ook thuis informatie verzameld) B2: boeken gelezen, informatie aan ouders gevraagd, terug naar de bieb gegaan boeken geleend en nog meer informatie van internet afgehaald. B3: informatie gezocht + beginnen met deelvraag
B4: aan deelvraag werken
B5: deelvraag afgemaakt + inleiding gemaakt + alles meenemen
Jeroen: B1: Taken krijgen + informatie verzamelen + naar bibliotheek (gesloten) B2: Begin maken met algemeen deel + informatie verzamelen
B3: Alsnog naar de bibliotheek + boeken lezen + algemeen deel afmaken + interview
B4: Literatuurlijst maken + kaft
B5: Alles samenvoegen, geheel van maken
Toon: B1: Taken krijgen + informatie verzamelen + naar bibliotheek (gesloten) B2: Beginnen met deelvraag + informatie verzamelen
B3: informatie verzamelen + werken aan deelvraag + interview

B4: Deelvraag afmaken
B5: Conclusie maken LITERATUURLIJST Internet: http://www.geschiedenis.com
http://www.waffen-ss.nl
http://www.anderetijden.nl
http://www.go2war2.nl
http://home.luna.nl/~arjan-muil/radio/nederlands/WWII
http://www.google.nl
http://www.yahoo.com Boeken: Wereldoorlog II, p. 8 t/m 16 + p. 44 + p. 54
De 2de Wereldoorlog: Begrippen, Mensen en Militaria van A tot Z, p. 16 t/m 29
De bezetting – Dr. L. de Jong
Anne Frank – R. van der Rol en R. Verhoeven Anders: Rielse en Alphense Heemskundekring