Tweede Wereldoorlog

Inhoudsopgave - Inleiding - Hoe kreeg Hitler zoveel macht in Duitsland? - Hoe heeft Duitsland zoveel macht in Europa kunnen krijgen? - Het lot dat de joden wachtte door toedoen van de Nazi & de naar de VS uitgeweken joden - De rol van Italië en de VS in WOII - Hoe Hitler ten val kwam - Nederland tussen 1944 en 1945 - Interview met iemand die WOII heeft meegemaakt - Conclusie over het Nazi regime in de dertiger en veertiger jaren - Plus/ min analyse over de opzet van deze lessen Inleiding De Führer spreekt. Ergens in Duitsland. Een spandoek boven de ingang: ’Deutschland erwache’. Een zaal vol achttienjarige jongelui, met hoge laarzen en mosterdkleurige hemden. Achter het podium een decoratie van enorme afmetingen; een swastikateken in een cirkel als centraal punt. In de zaal klinkt ingestudeerd ’Heil”-geroep, spoedig spontaan door het publiek herhaald. De lijfwacht komt binnen, gevolgd door een aantal partijleiders. Tenslotte Hitler zelf, eenvoudig gekleed, minzaam lachend, onopvallend - een man uit het volk, een man als alle anderen wilde hij zijn. Een storm van toejuichingen. Met moeite wordt de rust hersteld. Een partijleider opent de avond. ‘Wat is aansprakelijk voor onze ellende?’ Vijfhonderd partijleden, in spreekkoor: ‘Het systeem!’ (de democratie) ‘Wie staan er achter het systeem?’ ‘De Joden!’ ‘Wat is Adolf Hitler voor ons?’ ‘Een geloof!’ ‘En wat nog meer?’ ‘Onze laatste hoop!’ ‘En wat verder?’ ‘Onze leider!’
“Hoe heeft het ooit zo ver kunnen komen dat Hitler zoveel macht heeft gekregen in Duitsland?” Na WOI overheersten in heel Europa gevoelens van teleurstelling, somberheid en angst. Dat waren natuurlijk de gevolgen van de verschrikkelijke oorlog. Er waren miljoenen jonge mensen gesneuveld en invalide of gewond geraakt. Velen die in de oorlog hadden gevochten, waren hierdoor voorgoed beïnvloed. Die mensen voelden zich niet thuis in de maatschappij en ze vonden dat ze niet de waardering kregen die zij verdienden. Ze hadden immer hun leven gegeven voor hun land. De teleurstelling was het grootst bij de landen die de oorlog hadden verloren, zoals Duitsland en Oostenrijk- Hongarije. Maar ook Italië (,die toch ook tot overwinnaar behoorde,) was ontevreden, ze vonden dat ze er bij de vrede van Versailles bedrogen waren afgekomen. Ook was er angst in heel Europa voor het communisme en een revolutie. De mensen waren bang dat wat in Rusland was gebeurd, ook in Europa zou gebeuren. Ze waren bang dat de maatschappij in elkaar zou storten. Politieke partijen die beweerden dat dat niet zou gebeuren, konden dan ook wel rekenen op veel aanhang. Als je dan ook nog eens beloofde ook iets te doen aan de economische en sociale crisis ( o.a. werkloosheid en inflatie), zou dit veel succes boeken. (De eerste die dit bewees was Benito Mussolini in Italië. Dat later in dit werkstuk zal worden besproken.) Hitler Adolf Hitler kwam net als Mussolini van eenvoudige afkomst. Hij was een van de vier kinderen. Na de dood van zijn vader, vele verhuizingen en problemen op school besloot hij op 18-jarige leeftijd in Wenen de kunstacademie te gaan volgen, maar hij werd afgewezen. Al in zijn jeugd was Hitler erg geïnteresseerd in het Duitse Nationalisme. In WOI vocht Hitler op 24-jarige leeftijd mee in het leger als soldaat. Hij was niet echt een goede soldaat, maar hij accepteerde de barre omstandigheden in de oorlog. Er hing een sterk anti-oorlog gevoel tussen de militairen, waar Hitler de joden de schuld van gaf. Hitler behaalde een hakenkruis en werd undercoveragent van het leger, hij onderdrukte de communistische invloeden. Hitler groeide meer en meer en trok, door zijn antisemitistische uitingen, de aandacht van zijn bovenstaanden. Hitlers volgende opdracht was het toespreken van, naar Duitsland teruggekeerde, krijgsgevangenen. Hij waarschuwde voor het communisme, de vredelievendheid en legde vooral de nadruk op het kwaad van de Joden. De soldaten namen zijn propaganda goed op, ze hadden iemand nodig om de schuld te geven van alle problemen. In 1919 kwam Hitler, via het leger, in contact met de Duitse Arbeiders Partij. Hij nam een belangrijke positie in als hoofd van de propaganda. De partij was tegen het communisme en was fel antisemitistisch. De partij groeide in aanhang, naarmate de angst voor een communistische revolutie groter werd. In 1929, toen Hitler 31 jaar oud was, veranderde hij het oude symbool van zijn partij in een hakenkruis (= de swastika). Hitler veranderde de naam van zijn partij in Nationale Socialistische Duitse Arbeiders Partij (=NSDAP). In 1921 telde de partij 3000 leden, waarvan het overgrote deel afkomstig was uit het ultra- conservatieve München. In 1921 werd er een politieke staatsgreep gepleegd in zijn partij. Veel leden van de partij hadden een hekel aan Hitler’s arrogante gedrag. Op 11 juli 1921werd Hitler ontslagen, wetend dat zijn partij niets was zonder hem. Twee weken later werd Hitler gevraagd zich weer bij de partij te herenigen. Hij werd benoemd tot Führer van de Nazi Partij. Tussen 1921 en 1923 verkeerde Duitsland in een verschrikkelijke financiële crisis. Dit was een aangenaam moment voor iemand die een revolutie in gang wilde zetten. Duitsland kreeg bij de vrede van Versailles een rekening van 3 miljard dollar voorgeschoteld. Zíj kregen de schuld van de oorlog, met gevolg dat zij de schulden van de oorlog moesten vergoeden. Duitsland vond de rekening veel te hoog en ze waren niet de énige schuldigen. Duitsland weigerde de schade te vergoeden waarop Frankrijk in januari 1923 het industriële gebied van het Ruhrgebied bezette. Het gevolg hiervan was de financiële ineenstorting van Duitsland, met als kenmerk een grote inflatie. Duitsland moest de herstelbetalingen gaan betalen, maar door de bezetting waren een grote economische bron kwijtgeraakt. In 1924 kwam het Dawesplan ,bedacht door een Amerikaans Republiekeins politicus, Charles Gates Dawes, met als doel: het stabiliseren van de mark. Hoe deden ze dat? De Verenigde Staten gaven de Duitsers een grote lening om de Duitse handel en industrie weer op de been te helpen. Het plan werd een succes en leidde tot een toenadering tussen Frankrijk (Briand) en Duitsland (Stresemann), de Ruhrbezetting werd opgeheven. Tijden leek het goed te gaan met Duitsland, tot in 1929 de Amerikaanse aandelen markt instortte. Vele mensen verloren hun baan, spaargeld en bedrijven en banken gingen failliet. Hitler wist dat dit dé tijd was om zijn macht uit te breiden. In Duitsland was de invloed bijna net zo sterk als in de VS, dit door de buitenlandse beleggingen. De VS zat in zulke geldnood dat ze Duitsland vroegen de herstelbetalingen in één keer terug te betalen. Iets wat de Duitse economie nog een keer liet instorten. Hitlers macht was inmiddels verder uitgebreid, de NSDAP telde nu al zo’n 100.000 leden. Maar Hitler wist dat hij het nog beter moest doen om tot een hoge positie benoemd te worden. De grote depressie zorgde ook voor de splijting van de Rijksdag, ofwel het Duitse parlement. Het congres had namelijk erg verdeelde meningen over de oplossing van de economische crisis. Het gevolg was een stilstaande economie. Toen in juli 1930 Hindenburg het bevel gaf nieuwe verkiezingen uit te schrijven kwamen Hitler en de Nazi’s snel in actie. Felle campagnes over heel Duitsland volgden. Göbbels organiseerde enorme mediacampagnes en hield duizenden bijeenkomsten en parades. Tijdens de speeches die Hitler afstak, vertelde Hitler het publiek wat ze wilden horen. Hij beloofde grote beloftes zonder enig detail. Hij arriveerde altijd te laat op bijeenkomsten om spanning op te bouwen. De zalen waarin hij speeches hield waren altijd gedecoreerd met Nazietekens en militaire muziek schetterde door de speakers. Zijn speeches begonnen zacht en soft, maar zouden langzaamaan oplopen tot een verheven rechtvaardige toespraak. De techniek die hij gebruikte zorgde voor opwinding en overtuiging zodat praktisch iedereen hartstochtelijk begon te juichen en te schreeuwen. Op 14 september 1930 ontving de NSDAP 6.371.000 stemmen, dit was 18% van het totaal. Hitler werd een soort van ster; van zijn boek (Mein Kamf) werden tienduizenden exemplaren verkocht. Het geld stroomde binnen van Duitse industriëlen. De Duitse Algemene Staf steunde Hitler ook, waarvan het ‘Onder de vrede van Versailles uitkomen’ grotendeels zorgde voor die steun. Hitler daagde Hindenburger uit tijdens de verkiezingen van 1932. Göbbels creëerde weer een enorme campagne, deze keer doormiddel van film en grammofoon. Ditmaal won Hitler 11 miljoen stemmen, 30% van het totaal. Hindenburg won 18 miljoen stemmen, 49% van het totaal. Sinds niemand een echte meerderheid had volgde een nieuwe verkiezing. Hitler reisde door het land, wilde beloftes makend en positieve berichten gevend. Op 10 april, 1932 ontving Hitler 13.418.547 stemmen, 36%. Hindenburg 19.359.983 stemmen, 53% van het totaal. Alhoewel ze hadden verloren toonde de Nazi’s grote populariteit. De toenmalige regering werd onstabiel. Op 6 nov. verloren de Nazi’s 2 miljoen stemmen, ondanks dat was de regering onstabieler dan ooit tevoren. Toen ging het gerucht dat de oud-kanselier, waar Hitler mee samenwerkte om macht te verkrijgen, praatjes had over de president. President Hindenburg benoemde Hitler direct tot kanselier. Al op zijn eerste dag in functie manipuleerde Hitler Hindenburg om nieuwe verkiezingen uit te schrijven op 5 maart, 1933. Hitler en andere hoge Nazi’s broedden een plan uit om absolute macht te verkrijgen. Ze hielpen een communist om de Rijksdag in brand te steken, om vervolgens te beweren dat het een communistisch plan was. Hindenburg schreef in noodtoestand een bevel uit waarin stond dat Hitler tijdelijk onbeperkte macht had, dat normaal het schenden van de grondwet was. In de verkiezing van 5 maart, 1933 won Hitler 44% van de stemmen; hij had een 2/3 meerderheid nodig om in de Rijksdag een legale dictator te kunnen zijn. Hitler was in staat om deze meerderheid te winnen, dat te danken was aan het noodbevel. Hij gebruikte zijn nieuwe macht om antinazileiders op te pakken. 23 maart, de Nazi Rijksdag, met Hitler als president; Hitler slaagde erin de dictatoriale macht te voltooien. Vanaf dat moment zou Hitler Duitse troepen sturen om het Rijnland te bezetten. Hij zou een systematische invasie in Europa leiden. Hij zou de Tweede Wereldoorlog starten. De Nazi’s hebben overigens nooit meer dan 44% van de stemmen gehaald, niet iedereen werd dus zo makkelijk meegesleurd door Hitlers praatjes… Het ging bij Hitler ook vooral om zijn beloftes (,dat hij Duitsland economisch er weer bovenop zou brengen e.d.,)en de spanning die hij opbouwde tijdens zijn toespraken. Hij wist de mensen te overtuigen door de kracht waarmee hij sprak. Ook de slechte situatie waarin Duitsland zich verkeerse hielp een handje mee. Hitler kon inpraten op de gevoelens die leefden bij de mensen. 2.Hoe heeft het ooit zo ver kunnen komen dat Duitsland zoveel macht heeft gekregen in Europa? 5.Beschrijf hoe uiteindelijk Hitler ten val is gekomen, neem daarin de rol van zowel de geallieerden als die van de Russen mee in je overweging. Tijdens de Vrede van Versailles waren veel regels opgesteld ten nadele van Duitsland waaronder de volgenden: - Duitsland mocht geen eigen leger hebben - Ze mochten max. 100.000 militairen bezitten - Het Rheinland moest gedemilitariseerd worden
Zo waren er nog wel meer regels opgezet (w.o. schuldbetalingen e.d.). Eerst verzette de Duitsers zich hier nog wel tegen, maar na enige tijd begon het er op te lijken dat ze zich er bij neer zouden legen. Dat was b.v. te merken aan het verdrag van Locarno in 1925, waarbij Duitsland zijn westgrenzen vrijwillig vrijgaf. Ook werd Duitsland toegelaten tot de volkenbond. Het begon er op te lijken dat de spanningen, die wel vaker tot oorlog hadden geleid, voorbij waren. Iedereen zag in dat een tweede wereldoorlog boven alles vermeden moest worden. Behalve Hitler, hij zag dit heel anders. Hij maakte daar overigens geen geheim van. In zijn boek Mein Kampf beschreef hij dan ook dat Duitlsand een wereldmacht moest worden en dus ‘lebenraum’nodig had. Duitsland moest dus uitbreiding zoeken. Dat kon het beste door het Oosten te onderwerpen. Met de Vrede van Versailles (VvV.) voelde Hitler zich al helemaal niet verbonden. Integendeel, de NSDAP had juist de plannen om de VvV. op te heffen. te beginnen met de Duitse herbewapening, iets dat in de VvV. verboden was, maar Hitler stoorde zich daar niet aan. In 1936 bezette hij zelfs het Rheinland, een gebied dat volgens de VvV. gedemilitariseerd moest blijven. Frankrijk en Engeland deden niets, uit angst een oorlog op gang te brengen. Dat was eigenlijk een stomme zet geweest; Hitler was aan het uitproberen hoe ver hij kon. Daarin ging en kon hij, doordat Engeland en Frankrijk niets deden, heel ver gaan. Hij vond dat alle Duitssprekenden ‘heim ins reich’ moesten komen. Dat hield dus in dat Oostenrijk zich moest aansluiten bij Duitsland. Ook het Sudetenland, een grensgebied bij Tsjecho-Slowakije waar veel Duitsers woonden, moest zich bij Duitsland aansluiten. Dat gebeurde in 1938, ook wel de ‘Anschluss’ genoemd. Duitse soldaten trokken toen Oostenrijk binnen. Ze werden als helden binnengehaald. Oostenrijk voelde zich net als Duitsland vernederd door de afloop van de Eerste Wereldoorlog, ze voelden zich zo verbonden met Duitsland. Engeland dacht dat dit alles geen kwaad kon, Hitler wilde per slot van rekening alleen maar Duitsland herenigen. Ook wisten de andere landen niet hoe ze tegen Duitsland moesten optreden en bovendien vonden ze Hitlers eisen zo onredelijk nog niet; zo waren ze zelf ook gaan twijfelen of de VvV. niet te streng was geweest . Ze lieten hem zijn gang gaan, omdat ze hoopten op een verzoening met Duitsland en zo de vrede te behouden (dit heet Appeasementpolitiek, iets waar Churchill fel op tegen was). Ze konden ook weinig tegen Hitler doen. Duitsland was militair inmiddels aangesterkt. Ze konden alleen aan oorlog denken als ze steun kregen van de Sovjet-Unie, maar dat waren communisten en daar wilden ze nog minder graag mee samenwerken. Tijdens de conferentie van München, die op 19 sept. 1939 plaatsvond en waarin de appeasementpolitiek voortduurde, kreeg Hitler zijn zin over het lot van Tsjecho-Slowakije. Eerst leek de appeasementpolitiek een succes, maar later gingen de politieke leiders beseffen dat deze een mislukking was. Het deel wat Hitler niet kreeg zou hij (namelijk) in maart 1939 wel bezetten, iets dat kon door het feit dat hij in 1938 het Sudetenland, dat (deels) de grenzen van Tsjecho-Slowakije vormde, had gekregen. Daardoor was dus de verdediging weg (en kon Hitler de rest van Tsjecho-Slowakije binnenvallen). Toen Engeland en Frankrijk vonden dat Hitler in alles al zijn zin had gekregen besloten ze Polen, die hoogstwaarschijnlijk na Tsjecho-Slowakije aan de beurt zou komen, te helpen. Ze lieten weten dat zij, wanneer Hitler Polen aan zou vallen, ze dat land te hulp zouden schieten. Toen maakte Hitler een onverwachte zet; hij sloot een verdrag met de Sowjetunie, dat terwijl deze twee elkaars aartsvijanden waren. Dit verdrag werd gesloten op 23 aug. 1939, getekend door von Ribbentop en Molotov, ook wel het Molotov-Ribbentroppact genoemd. In het geheime deel van het contract stond dat de Sowjetunie in elk geval de helft van Polen zou krijgen. En ook mocht Stalin Finland en de Baltische staten onder ‘zijn hoede’ nemen. Duitsland hoefde nu in ieder geval niet meer bang te zijn voor een oorlog op 2 fronten. Nu kon hij rustig afrekenen met Polen en afwachten wat de Fransen en de Engelsen zouden doen. Op 1 sept. 1939 viel Duitsland Polen binnen. Hierbij verklaarden Frankrijk en Engeland de oorlog aan Duitsland. Op 17 sept. viel de Sowjetunie Polen binnen. Ook begon de Sovjet-Unie de oorlog tegen de Finnen, die zich op 1 maart 1940 overgaven. De oorlog werd ook wel de schemeroorlog genoemd, omdat er in het Westen weinig gebeurde. Dat veranderde in 1940, toen Hitler de aanval op het Westen inzette. In april viel hij Denemarken aan en rukte hij op naar Noorwegen. Daarna volgden Nederland, België, Luxemburg, en Frankrijk in mei. Op 25 juni gaf deze zich over. Niemand kon op tegen het sterke leger van Hitler. In 1940 had Hitler het hele vasteland van Europa veroverd. Toen draaide alles om Engeland; zouden ze vrede sluiten of de tegenaanval doorzetten? In 1940 werd Winston Churchill premier. Hij had zich altijd al tegen de Appeasementpolitiek verzet en dacht er dus niet aan op te geven. Hij hoopte dat ooit, Amerika Engeland zou gaan helpen. Ook hoopte hij op een aanval van de Sovjet-Unie tegen Duitsland; hun vriendschap was immers maar schijn. Ook had Engeland zijn vloot en de wereldmacht, dus Engeland zette door… Toen Duitsland in 1940 The Battle of Britain, een strijd om de heerschappij in de lucht, verloor kon het niet denken aan een invasie in Engeland. In het najaar van 1940 stond Engeland nog steeds alleen, daar kwam bij dat Italië zich inmiddels bij Duitsland had aangesloten en Hitler oppermachtig was. Op 20 juni 1941 viel Hitler de Sovjet-Unie binnen, in het Oosten moest Duitsland immers zijn ‘lebensraum’ vinden. Dit was niet zo’n succes. Het leger rukte op tot Leningrad en Moskou, maar het lukte het leger niet die steden vóór de winter in te nemen. In okt. werd de aanval vanwege de winter opgeheven. Op 7 dec. 1941 viel Japan een Amerikaanse oorlogsvloot in Pearl Harbor op Hawaï aan. Zij dachten hetzelfde als Duitsland te kunnen doen. Duitsland en Japan werden bondgenoten en verklaarden de oorlog aan de VS. Nu kwam ontstond er een samenwerking tussen Engeland, Amerika en Rusland tegen Duitsland en Japan. Duitsland en Japan waren daartegen niet opgewassen. Maar ondanks dat zou het nog lang duren voor de vijand verslagen was. Voorlopig vonden de belangrijkste ontwikkelingen in de oorlog in Europa plaats. Begin 1942 vond de slag om Stalingrad plaats die de Duitsers begin 1943 verloren. De Duitsers werden geleidelijk teruggedrongen. Eerst uit Rusland en daarna ook uit Polen. De oorlog duurde toen voort op Duits grondgebied. Op 6 juni 1944 vond de grootste invasie uit de oorlog, en tevens uit de geschiedenis, plaats. Deze vond plaats aan de Normandische kust door de Engelsen en de Amerikanen. Deze gebeurtenis heet ook wel D-Day. Op 25 augustus 1944 werd Parijs bevrijd. De ondergang van het Derde Rijk kwam in zicht, maar het zou nog tot mei 1945 duren voor de Duitsers zich overgaven. De oorlog tegen Japan kende inmiddels ook een keerpunt. De Amerikanen waren in volle gang bezig met de tegen aanval op Japan. Deze voerde oorlog om de Pacific eilanden die niet zonder bloedvergieten verliep. De Japanners vochten hevig terug. Ook Japan werd, net als Duitsland, door luchtbombardementen geraakt. Hoe het kwam dat Japan zich uiteindelijk overgaf was onduidelijk. De Amerikanen werkten overigens al lang aan een geheim, uiterst vernietigend wapen, de atoombom. In 1945 werd de eerste atoombom op Japan gegooid. Daarna volgde er nog een op de stad Hirosjma, deze had verschrikkelijke uitwerkingen. Daarna volgde een tweede op de stad Nagasaki. Op 15 aug. gaf ook Japan zich over, de Tweede Wereldoorlog was voorbij….. Op 30 apr. 1945 pleegde Hitler samen met zijn minnares Eva Braun zelfmoord. “Beschrijf welk lot de Joden wachtte door toedoen van de nazi’s. neem in je verhaal ook de lotgevallen mee van de Joden die naar de VS zijn uitgeweken.” De joden, een volk dat nooit echt in de samenleving werd geaccepteerd. De joden die hun eigen staat wilden, door Mozes naar het beloofde land geleid. Ooit zouden ze daar naar terugkeren. Jodendiscriminatie was geen gek verschijnsel, iets wat in 1870 zelfs de kop op stak. En het bleef voortleven onder de mensen. ‘De joden die de wereld willen overnemen!’, iets wat Hitler wilde voorkomen, samen met zijn naziepartij, de NSDAP . Hitler en zijn partij werkten in stapjes: 1.discrimineren 2.uitsluiten

3. uitroeiing 1.discrimeren De discriminatie van de Joden door Hitler begon al vroegtijdig, toen Hitler aan demacht kwam stelde hij de Neurenbergerwetten op. Deze bestond uit een drietal wetten, gebaseerd op het anti-semitisme. De Neurenbergerwetten werd op 15 sept. 1935 ingesteld. De eerste wet verbood huwelijken tussen joden en onderdanen van Duits bloed. Ook werd de joden verboden de Duitse rijksvlag uit te steken. Degene die zich hier niet aan hield hing een zware straf boven het hoofd. De tweede wet schiep het onderscheid tussen ‘Staatsangehörigen’ en ‘Reichsbürger’. De eerste status bracht voor zijn bezitters enkel plichten mee, de laatste ook rechten. Reichsbürger kon alleen die Staatsangehörige zijn die van Duits of aanverwant bloed was en bewees dat hij het Duitse volk en rijk trouw wilde dienen. Eerstgenoemde eis ontnam de joden hun burgerrecht. De derde wet verklaarde de hakenkruisvlag tot rijksvlag. 2.uitsluiten De joden werden uitgesloten. Dat was bijv. te merken aan de Kristallnacht van 9 op 10 nov. in 1938 (zie begr.lijst). Ook werden de grenzen van veel landen gesloten voor joden. Ze werden vernederd en gediscrimineerd. Zo mochten zij zich bijv. niet in openbare gelegenheden, zoals stadsparken en bioscopen, bevinden. Het werd de joden verboden om in Duitse winkels te komen. 3.uitroeiing Ook wel de holocaust genoemd. Het was Hitlers en zijn partij de bedoeling om alle joden en diens bloedverwanten uit te roeien. Dit deed hij in de vernietigingskampen, ook wel de concentratiekampen genoemd. Nog hiervoor werden alle joden ‘samengedreven’ in de zogehete ghetto’s. Maar omdat Hitler dit toch nog te lastig vond besloot hij ze naar de concentratiekampen af te voeren met goederenwagons, dit had niet mogelijk kunnen worden als de Duitse spoorwegen niet hadden meegewerkt. De sanitaire voorzieningen in de trein waren verschrikkelijk, ze hadden alleen een emmer. Vele mensen stierven al tijdens de treinreis, waarvan de lichamen pas bij aankomst uit de trein werd geladen. Bij aankomst werden de gedeporteerden bevolen uit de trein te komen en hun bagage in de trein achter te laten. De mannen moesten zich aan de ene kant opstellen en de vrouwen en kinderen aan de andere, de mensen voelde dat er wat ging komen, ze werden geselecteerd. De SS-docters scheidden degene die konden werken, van degene die niet konden werken, dit waren meestal degene die te oud of ziek waren, maar ook moeders met kinderen. De geselecteerden die niet konden werken werden in de trucks geladen en afgevoerd, degene die geselecteerd waren als: geschikt om te werken, moesten meedoen aan de mars naar het mannen- of vrouwenkamp. Een nieuwe laden gedeporteerden kwamen aan, ze moesten zich begeven naar speciale zogehete ‘sauna’s’. De gevangenen moesten zich helemaal uitkleden, waren allemaal ontnomen van hun kleding, bezittingen en vooral van hun persoonlijkheid. Kappers scheerden het haar op hoofd en lichaam. Vooral vrouwen leden onder die eerste vernedering, naakt zijn en al je haar verliezen. Vervolgens moesten ze zich ‘douchen’. Miljoenen joden, zigeuners, homo’s, johova’s e.d. vonden zo de dood. De lijken werden in een enorme kuil gegooid en verbrand. Ook kinderen werden vermoord en voor experimenten gebruikt, degene die te jong waren om te werken werden meteen vermoord, net als vrouwen die hun baby’s bij zich hielden werden samen met hun baby vergast. Veel jongens die eerst als metselaar van de crematoria werkten werden in 1943 afgevoerd naar Birkenau en gedood door fenolinjecties, die direct in het hart werden gestoken. Dr. Schumann, die vrouwen steraliseerde met röntgenstralen, dr. Clauberg die mannen en vrouwen chemsich castereerde, en dr. Mengele, die experimenteerde met tweelingen, zigeuners en liliputters, waren enkelen (psychopathische) dokters die experimenteerden met mensen. Source: Lanbgein, Hermann: Menschen in Auschwitz) Lucie Adelsberger who was a prisoner's doctor describes the life of the children: "The children's block in the gypsy camp was in no way different to the block of the adults. But the poverty and the mysery of those little mites was touching in the midst of the heart.Like the adults, the kids were only a mere bag of bones, without muscles or fat, and the thin skin like pergament scrubbed through and through beyond the hard bones of the skeleton and ignited itself to ulcerated wounds. Abscesses covered the underfed body from the top to the bottom and thus deprived it from the last rest of energy. The mouth was deeply gnawed by noma-abscesses, hollowed out the jaw and perforated the cheeks like cancer. Many decaying bodies were full of water because of the burning hunger, they swelled to shapeless bulks which could not move anymore. Diarrhoea, lasting for weeks, dissolved their irresistant bodies until nothing remained
Miljoenen joden vonden de dood in de concentratiekampen, slechts enkelen overleefden. Over de hele wereld heerste de anti-joodse gevoelens, zo ook in Amerika. De Joden die naar de VS uitweken hadden overigens ook weinig rechten. Zo mochten ze bijvoorbeeld bepaalde beroepen niet uitoefenen. De joden in Amerika richtte o.a. de filmstudio’s van Warner Bros op, wat een enorm succes is geworden. “Beschrijf de rol van Italië in de tweede wereldoorlog. Doe hetzelfde met de V.S” Toen Mussolini in 1919 aan de macht kwam leefde het fascisme, onder leiding van Mussolini, in Italië voort. Het fascisme was net als het nationaal-socialisme conservatief. Vandaar ook de samenwerking die later, in WOII, ontstond. De samenwerking tussen Hitler en Mussolini liep niet altijd even soepel, bijv. door het feit dat Hitler niet altijd even eerlijk was en bepaalde zaken, achter de van Mussolini om, regelde. Ook was Mussolini jaloers dat Hitler zichzelf in 1938 tot opperbevelhebber uitriep. Kortom, zo soepel verliep de samenwerking tussen deze twee niet. Maar Mussolini was bang dat, wanneer hij Hitler de rug toe zou keren, zijn wens om te overheersen niet zou uitkomen. In de oorlog werkte Italië samen met Duitsland tegen de geallieerden. Italië vocht vooral in het Zuiden. Tot in 1943 Mussolini werd opgepakt, vanaf dat moment zou Italië zich tegen Duitsland keren. Italië had al genoeg schade. Vanaf dat moment werd Italië bondgenoot van de geallieerden. De VS had been best grote rol in WOII. Het was o.a. bondgenoot van Engeland en Rusland geworden na de Japanse aanval op Pearl Harbor. Het was de leverancier van de munitie, auto’s, tanks enz. in Engeland. Dat alles werd vervoerd via grote schepen, die later door de Duitsers zou worden getorpedeerd. De VS leverde ook een grote bijdrage aan de invasie in Normandië op 6 juni 1944 (D-Day). De VS speelde, samen met Rusland, tevens een grote rol in de vredesconferenties in Jalta en Potsdam.
“Beschrijf hoe het ons land is vergaan tussen 1944 en 1945” De winter van 1944-1945 was zeer streng en een aantal gebeurtenissen zorgden ervoor dat het bezette Nederland daardoor extra te lijden had. In de eerste plaats was het geallieerde offensief bij de grote rivieren vastgelopen. Na de mislukte slag om Arnhem hadden de geallieerden hun aandacht verlegd. Nederland bleef zo nog langer in Duitse handen. Verder staakten de spoorwegen. Hierdoor ontstond er een gebrek aan alles in de grote steden. Het meest dringende was het voedsel. Op het platteland was op zich voldoende voedsel te krijgen, maar het transport naar de steden lag stil. Het gevolg daarvan was dat de bewoners van de steden zelf naar het voedsel toegingen. Met handkarren, bakfietsen en vaak ook te voet kwamen zij naar het platteland. De Wieringermeer was een geliefde bestemming, maar velen trokken door naar Wieringen. Vandaag de dag is zoiets bijna ondenkbaar, maar deze mensen kwamen uit Amsterdam en Haarlem voor een zak meel of aardappelen. Zo'n 70 km over wegen die lang zo goed niet waren als tegenwoordig, met vaak niets meer dan een oude fiets met houten banden. Op de foto is te zien wat er gebeurde als bekend werd dat er ergens eten te halen was. Nederland kampte tussen 1944 en 1945 met 2 problemen; schaarste en kou. Schaarste van energie en voedsel: Dit kwam door de spoorwegstaking in sept.1944. Het vervoer van voedsel naar West-Nederland werd verboden. Dat verbod werd op 8 nov. opgeheven. Maar de plunderingen, door de Duitsers in de haven, stonden de grote aanvoer van voedsel via het spoorwegennet ,in de weg. In de loop van dec. slaagde de Centrale Rederij Voedselvoorziening er in om de voedselaanvoer te verruimen. De kou: De kou die op 23 dec. doorzette zorgde er voor dat in jan. 1945 ieder voedseltransport onmogelijk was geworden. De mensen uit de steden zochten nu zelf het platteland op, op zoek naar voedsel (hongertochten). Op 28 jan. 1945 kwamen de eerste Zweedse voedselschepen aan in Delfzijl, iets dat daarvoor niet mogelijk was geweest door de dichtgevroren Oostzee. De voedselvoorziening werd durende feb. – mar. , door de Zweedse op gang gehouden. Eind maart waren 15.000 mensen door de honger gestorven. Uiterst kritiek werden de omstandigheden in West-Nederland toen het Noorden en het Oosten bevrijd waren, daardoor viel de verbinding met Duitsland en het IJsselmeer weg. Voedseldroppings Onder Duitse toestemming begon op 29 april begonnen de voedseldroppings. Die zorgde ervoor dat in 5 dagen 5000 ton voedsel over West-Nederland werd uitgeworpen. Op de conferentie van Achterveld (op 30 apr.) bereikte Bedell Smith (chef-staf van Eisenhower) een overeenstemming over het voedseltransport vanuit de bevrijde gebieden, waar inmiddels grote voorraden waren gevormd, bestemd voor de hongerende provincies. In mei 1945 werd ook West-Nederland bevrijd. De Zweden dropten wittebrood en blikjes over de weilanden. Hou een interview met een bekende van jou die de oorlog heeft meegemaakt. Denk goed na over de vragen die je zou willen gaan stellen! Over de vragen heb ik wel goed van tevoren nagedacht, maar het gesprek kreeg een iets andere wending dan verwacht, met gevolg dat het allemaal een beetje losse vragen zijn geworden. Ik had namelijk een hoofdvraag en wilde daar verder op in gaan met vragen als: “hoe, wat, waarom, waar, wat vond u? enz.”, maar aangezien dat niet echt is gelukt zijn het een paar losse vragen geworden die ik zoveel mogelijk tot een geheel heb proberen te brengen.) Ik heb geïnterviewd: meneer Visser (A). Mevrouw Visser (B) verteld ook wel eens wat. Wat is u geboortejaar? A: Ik kom uit 1910. Waar woonde u tijdens de oorlog? en met wie? A: Tijdens de oorlog woonde ik met mijn vrouw en op de Rozenlaan in Rotterdam-Hillegersberg. Wat merkte u van de Duitse inval in 1940? A: Nou uhhmmm, ik ben in militaire dienst geweest. Ik moest opkomen in Lienden. Ik weet niet hoe lang, ik heb ook zoveel meegemaakt. Wat veranderde er na de Duitse inval? A: Het was zo dat de Duitsers hebben hieromheen uuhhhmm… Rotterdam was een steunpunt. We werden opgeroepen voor uuhm, de mannen dus en moesten grachten graven. Dus u moest grachten graven.. A: Ja. Er moesten palen worden geslagen, geheid, om dijken te maken enzo. Maar ik werkte bij de illegaliteit. Bij de illegalen, ik werkte voor eigen land. Toen was ik nog vrijgezel. B: We trouwden in de oorlog. Je had natuurlijk geen middelen om uitgbreid te eten enzo. Maar dat mijn man aan het graven was op de ringdijk waren we getrouwd. Waar haalde u uw levensmiddelen vandaan? A: Kijk, we kregen bonnen. Daar kregen we per week/maand een pond suiker op en brood. Op het laatst werd het natuurlijk heel slecht, in het laatste oorlogsjaar. Toen hadden we Jelle (dat is hun zoon) al en hij (wijzend naar haar man) had een broer in Friesland en die heeft, en dat is niet allemaal aangekomen, pakketjes gestuurd via de politie. En je had niets te stoken en dan hadden we een voetkacheltje met een klein buisje met een laatje. A: Bij de spoorlijn werd naar sintels gegraven, en zo’n ding, zo’n pot heet een rus, ik weet ook niet waarom ze het zo noemde. B: Toen zijn we op de slaapkamer gaan wonen daar was het nog wel warm. En voor Jelle, die had paarse handjes had, hadden we, geloof ik, wel genoeg te eten. Maar dan liepen er wel eens mensen over de Gordelbrug verderop. Nou, die waren zo mager, die liepen met z’n tweeën te wankelen, zo uitgemergeld. A: Als wrakken liepen ze over straat. Sommige houten huizen hadden zelfs hun vloer opgestookt. B: En we hebben ook een keer tulpenbollen gegeten. A: En bieten, bietensap was een erg geliefd artikel. B: En kleding. Ik verwachtte Jelle. Nou kijk, ik had één japon van een dunne mantel gemaakt en daar moest je het maar mee doen. En voor de kinderen. Nou, dan heb ik poppenkleertjes uitgehaald, van lakens broekjes gemaakt. En o ja, uuhmm. Toen werden de mannen de mannen opgevorderd en die moesten naar een verzamelpunt komen. En toen liepen we buiten en toen hoorde we iemand zeggen: “Ze zijn al bij Hillegersberg”. En toen kwamen ze bij ons, en we woonden nog in een bovenhuis en toen is hij (wijzend naar haar man) door zo’n luik gegaan (om te verstoppen voor de Duitsers). Tot aan ze’n middel in de viezigheid. A: Dus in zo’n kelder stond ik in dat vieze vuile stinkwater. Dat was zo’n luik onder de vloerbedekking en dat moest je dan weghalen en dan kon je in die kruipkelder, ik was er nooit in geweest want ik had er niets te maken. Maar toen uuhhmm… ben ik daar ingedoken. Ik hoorde ze aan komen marcheren en toen boven m’n hoofd; ‘Stamp! Stamp!’. En de kinderwagen naar beneden en m’n vrouw scheerspullen enzo weggestopt. B: want ze mochten niet zien dat er een man in huis was. A: Dan werd er gezocht, wie weerstand bood werd neergeschoten. B: Toen kwamen er 3 Duitsers binnen en 1 bleef op de 1e etage en toen gingen ze naar zolder en vroegen ze: “waar is uw man?” toen zei ik: “die is in Friesland” (A: “ik ben een Fries”) en toen zijn ze weggegaan en toen kwamen ze ‘s middags, verdorie, weer terug en toen zei een vrouwtje hier verderop in het pand: “jullie zijn hier al geweest”, dat was wel slim. A: Ik was een week vóór de mobilisatie met een christelijke jeugd reisgroep naar Duitsland. En toen gingen we op een dag naar de kerk en de priester zei: “Jullie moeten niet geloven in dat daar in Berlijn, maar in Jezus Christus!”, als een felle anti-socialist. En ik had al gezien dat de Duitsers in uniform langs de Rijn flaneerden. Ze zaten ook in de kerk de preek op te schrijven, die met zo’n band om de arm van Hitler. Na de afloop van de dienst liep ik terug de kerk in en ging naar de priester, en die zit daar met zijn hoofd in de handen, en zeg: “Ik sta verbaasd dat u deze preek heeft kunnen uitspreken” Die man is ongetwijfeld later afgevoerd naar een concentratiekamp, dat kan niet anders, want die man was fel tegen Hitler. Dus uhmm dat heb ik ook meegemaakt. En ook toen met me’n reisgroep bestelde we een keer wat. Toen kwam er zo’n Duitse serveerder naar me toe en die wilde ff met me praten. Dan zegt ie tegen me: “Die Holländer, sie sind steinreich, steinreich mit die Koloniën”. “En wat we nodig hebben kommen we gewoon halen!” Ik zeg: “Je doet maar!” Maar de Duitsers waren gewoon brutaal, ‘wat we nodig hebben komen we halen’. “Wat was, ondanks alles, toch het mooiste moment in de oorlog dat u heeft meegemaakt?” B: Ik weet ‘t niet. Ik denk dan de geboorte van onze zoon Ik bedoel, het leven ging gewoon door. Achteraf snap ik niet, want Jelle was echt gewenst geweest, we hadden nog geen pillen e.d Dan denk je: Hoe heb je het in je hoofd gehaald?” Maar dan kun je toch merken, dat het leven doorgaat. Je vroeg jezelf wel: “hoe lang gaat dit nog duren?". Je zit er middenin. Maar je moet toch verder. “Denkt u, achteraf gezien, dat de oorlog en alles eromheen toch positieve punten heeft opgeleverd, dat we er bijv. iets van geleerd hebben? B: Ik weet het niet echt hoor; al die problemen, ik zie er het nut niet echt van in. A: Het is zo dat als je onder druk leeft, het leven je toch energie geeft om je er bovenop te helpen. B: We hoopten dat alle ellende die Duitsland veroorzaakt heeft met de joden, dat dat positief op de andere landen gewerkt heeft, dat je denkt: “Nooit meer!”. Maar je ziet wat er in al die landen als Tsjetsjenië gebeurd en in Joegoslavië, dan zeg ik: “We hebben nog niks geleerd!” “Dus (mevr. tegen meneer Visser), denk jij dat deze oorlog voor jou iets positiefs voor de wereld heeft opgeleverd?” B: Dus iets positiefs misschien dat de Europeanen wat meer tot elkaar komen. A: Nou het is zo dat als je het leven van vandaag, zoals wij nu leven, en het leven van toen vergelijkt.…dat is eigenlijk zo verschillend, dat kun je eigenlijk niet eens indenken. B: En wij zijn dus eigenlijk altijd tevreden, wij hebben dat dus meegemaakt en wij zijn zóó rijk, wij zijn gewoon tevreden. Je hebt in een dal gezeten en moeten roeien met de riemen die je had, en dat ging ook wel! Dus wij hebben dus nooit geen problemen als we iets teruglopen. En uhhmm ik denk dat je de oude generatie ook bijna nooit hoort mopperen. A: Wij waren nergens op voorbereid. “Trek je persoonlijke conclusies over het Nazi-regime in de dertiger en veertiger jaren.” Het nazi-regime onder leiding van Adolf Hitler was een eng gebeuren. De stappen die ze volgden; 1. de discriminatie, 2. de uitsluiting
en
3. de uitroeiing. De 2e vloeide voort uit de 1e ,de 3e uit de 2e. Het is ook wel een beetje eng als je dat gaat vergelijken met tegenwoordig. Neem nou Jörk Heider; hij discrimineert ook al in het openbaar, is conservatief wie weet wat daar uit voort gaat vloeien (punt 2?). Misschien heeft hij zijn plannen met Oostenrijk ook al klaar liggen. Maar zoiets als toen kan denk ik niet gebeuren, ze hebben het nu denk ik wel volledig in de hand. Het nazi-regime van Hitler zat zo in elkaar dat er weinig fout kon gaan. Hij speelde zijn persoonlijke lijfwachten tegen elkaar uit zodat ze hem nooit samen konden gaan tegenwerken. De lijfwachten vormde geen eenheid. Ik denk dat de leiders uit het nazi-regime eigenlijk heel slim waren, die slimheid gebruikten ze ook. Ze konden daardoor verschrikkelijk dingen doen en /maar er toch voor zorgen dat het allemaal goed liep. “Wat vond je van de lessen opzet? geef een plus/min analyse” Plus Ik vond de lessen goed opgezet, vooral door de filmbeelden onthoud je veel. Ook met het maken van het werkstuk heb ik heel veel geleerd. Er zijn veel dingen, zoals de preciezere oorzaken van de oorlog en de onderverdelingen in de Nazi waar ik nog niets van wist. Je hebt er het maken van het werkstuk zo veel over nagedacht dat je het niet snel meer zal vergeten. Omdat je een werkstuk over een langere periode uitstrekt blijft het beter hangen, de dag daarna als je verder gaat denk je weer: “O ja!” dat zat zus en zo.