Tsaar Nicolaas II

Bronnen: 1. Heresch, Elisabeth, – Verraad, lafheid en bedrog : Leven en dood van de laatste tsaar. - Amsterdam, Uitgeverij De Arbeiderspers. (vertaald door Tineke Davids) 1993
2. Dukes, Paul, - A history of Russia : Medieval, Modern, Contemporary. - London and Basingstoke, Uitgeverij The Macmillan Press LTD. 1974 Inleiding: Ik heb het onderwerp “ De laatste Tsaar “ gekozen omdat ik het feit interessant vind dat er na Nicolaas II een totale verandering in Rusland heeft plaatsgevonden. Het is iets bijzonders dat men een ommekeer meemaakt van een totalitair systeem naar een vorm van democratie waarbij ik mij afvroeg hoe het kan dat een lange lijn van familieregering (De Romanov’s) ineens ophoudt te bestaan in de geschiedenis. De persoon van Nicolaas II intrigeert mij omdat er zoveel verhalen over rondgaan, van “Vader des Vaderlands” tot een gruwelijke despoot. Vergelijking: Het beeld dat in “A history of Russia” van de tsaar wordt geschets is met name gericht op zijn werkzaamheden als “alleenheerser”. Hij wordt afgeschilderd als een genadeloos despoot, iemand die zijn vijanden wreed vervolgde, een ongeschikte heerser met een zwak karakter die bovendien niet intelligent was. Hij was niet uit het juiste hout gesneden als zijn voorvaderen. Niet hij, maar raadgevers waaronder zijn vrouw Alexandra, zouden de macht in handen hebben en naar willekeur uitvoeren. In de vele gevangenissen zaten duizenden mensen gevangen die “zomaar” werden opgepakt, omdat men het niet eens was met zijn bewind. De welvaart in het land was met name voor de bovenlaag van de maatschappij en niet voor de hardwerkende arbeider. Het instellen van de Duma door de tsaar was niet genoeg om als eerste stap tot democratie te leiden. De burgers werden hierbij geconfronteerd met het feit dat zij juist instand moesten houden wat men eigenlijk wilde verwerpen. Men moest de bedrijven blijven steunen en versterken om meer profijt te hebben van de inkomsten. Men wilde meer en sneller. Daardoor was het noodzakelijk om de hervormingen in de vorm van een democratische regering op communistisch grondslag te verkrijgen. De “Bourgeoisie” werd vervangen door het “Proletariaat”. Dit zou de tsaar echter niet toestaan als despoot. Het was dus juist dat het land bevrijd werd van deze man al was er een (oktober) revolutie voor nodig om dit te doen. Hierbij werd het duidelijk gemaakt dat niet dat de revolutie zo sterk was, maar de man die dit tegen moest houden was te zwak om goed te kunnen reageren. Men werd dus terecht bevrijd van een “Slechterik” Het beeld dat wordt geschets in “Verraad, lafheid en bedrog “ toont een veel menselijker karakter. Dit komt ongetwijfeld omdat inmiddels de dagboeken van Nicolaas en zijn familieleden ter beschikking kwamen van de historici. Doordat in 1992 ook de resten van de lijken van de familie zijn gevonden zijn, komt alles weer in de publiciteit

Een bekend citaat van Nicolaas II geeft eigenlijk zijn eigen geschiedenis weer. “Een sterk man heeft geen macht nodig, een zwak man wordt erdoor bedolven”. Nicolaas II was een sterk man door zijn liefde voor mensen en zijn sterke geloofsovertuiging. Hierdoor was het hem mogelijk om op jonge leeftijd de zware taak van bestuurder op zich te nemen en op een goede manier uit te oefenen. Rusland heeft onder zijn leiding een grote culturele en economische bloei doorgemaakt. Hierbij was het uiteindelijk zelfs mogelijk om een regering op te zetten op communistische grondslag, waardoor ook de gewone burgers het beleid mede konden bepalen en kon profiteren van de welvaart. Dit heeft geleid tot afgunst (vanwege de bloei) en angst (vanwege de verspreiding van het communisme) van met name Oostenrijk, dat samenwerkte met Duitsland teneinde de verspreiding te stoppen. Door vele intriges en een goed voorbereide staatsgreep (door de “Roden”) is het hun gelukt om de tsaar en zijn familie krachteloos te maken. Toen Nicolaas principieel weigerde om een overdrachtspapier van de Duitse keizer Wilhelm te ondertekenen (wederom een sterk man dus) had de familie Romanov geen waarde meer. Om te voorkomen dat de patriotten (de “ Witten”) de tsaar weer als symbool zouden herstellen moest de totale familie worden “ vernietigd ”, hetgeen op een beestachtige wijze is uitgevoerd. Er was dus geen sprake van een democratische omslag of een revolutie, (de wil van het volk) maar van een goed voorbereide, door naburige landen gesteunde, staatsgreep. Zijn zwakke kant blijkt met name uit het feit dat hij zich bij veel staatszaken eenzijdig liet informeren door anderen, zoals vertrouwelingen als Raspoetin, zonder zich zelf ter plaatse op de hoogte te stellen. Hierdoor was het mogelijk dat er een ander beeld werd geschets waardoor verkeerde beslissingen zijn genomen. Behalve toen de eerste wereld oorlog uitbrak en zijn leger sterk was gedemotiveerd, liet hij zich weinig zien. In deze oorlog heeft hij de legers zelf aangevoerd, maar was uiteindelijk niet in staat om het tij te keren. In die tijd werd de staat geregeerd door zijn vrouw Alexandra. Zij gaf als beeld van hun onderlinge verstandhouding aan dat “ zij de onzichtbare broek aanhad”. Uiteindelijk bleken dit helaas “De onzichtbare kleren van de Keizer” te zijn, want ook zij had uiteindelijk niets in te brengen. Het land werd bevrijd van een “Goederik”. Conclusie: De visie van Elisabeth Heresch spreekt mij het meeste aan. Deels omdat dit gebaseerd is op authentieke verslagen, maar vooral ook omdat de dagboeken van Nicolaas zelf zijn gebruikt. Daarnaast zijn er talloze interviews geweest met direct betrokkenen en getuigen. Nicolaas II is vermoord op de leeftijd van 50 jaar, als een moegestreden mens, die bezorgd was om de gezondheid van zijn naasten en zijn familieleden. Een sterk mens vanuit zijn geloof en liefde voor de mensen, een zwak mens door zijn feitelijke afhankelijkheid van informanten en raadgevers en zijn vertrouwen in deze mensen. Een man die het land veel goeds heeft gebracht en steeds heeft getracht om oorlogen te voorkomen. Hoewel hij wist dat hij op enigerlei wijze zou worden vermoord, heeft hij aan zijn oudste dochter Olga gevraagd om aan vrienden het volgende te zeggen: “ Dat Nicolaas aan allen die hem trouw zijn gebleven en aan allen op wie zij invloed kunnen uitoefenen, wil zeggen dat zij hem niet moeten wreken. Hij heeft allen vergeven en bidt voor allen. Zij moeten ook voor zichzelf geen wraak nemen. Laat hen bedenken dat het kwaad, dat nu de wereld overheerst, daardoor alleen nog maar groter zal worden. Niet het kwaad zal namelijk zegenvieren over het kwaad maar de liefde….”