Inleiding
Onze onderzoeksvraag luidt: Wat is er precies gebeurd in 1989 rondom de studentenopstanden? Het doel van deze vraag was meer te weten te komen over de studentenopstand, regering, volk, verhoudingen met buitenland enz. Wij hebben ons verslag opgebouwd uit de volgende punten; De verhoudingen binnen de Communistische Partij vanaf de oprichting tot de studentenprotesten in 1989 Het verloop van de studentendemonstraties en de verhoudingen binnen de CCP tijdens de demonstraties Waarom was de vijfde modernisering onbespreekbaar? Hoe zit het met het Chinese studentenleven? Beschrijving van de onderhandelingen tussen studenten en overheid Onderzoek naar het Chinese leger Hoe werd er nationaal gereageerd op deze actie? Hoe er internationaal gereageerd werd op deze beëindiging van de opstand
We hebben geprobeerd originele informatie te vinden, zodat wij een origineel verslag konden inleveren over de studentenopstanden. De verhoudingen binnen de Communistische Partij vanaf de oprichting tot de studentenprotesten in 1989
Uit deze tekst zal blijken dat de Communistische Partij te maken heeft (gehad) met veel verdeeldheid binnen haar eigen partij. Vooraf wil ik stellen dat er niet alleen onenigheid was, er waren ook veel dingen waar geen verdeeldheid over was. Dit zal uit deze tekst niet duidelijk naar voren komen.
Na de oprichting van de Communistische Partij China (CPC), ook wel Chinese Communistische Partij (CCP) genoemd, in 1921, kwam er verdeeldheid onder de leden in 1934. Er werd een interne strijd gevoerd over welk deel van de bevolking gesteund zou worden door de CPC. Een deel van de leden was voor het steunen van het intellectuele gedeelte van de bevolking, dus vooral de stadsmensen. Een ander deel van de leden was het met de in 1934 uitgeroepen leider Mao Zedong eens, dat de boeren gesteund moesten worden, omdat het overgrote deel van de Chinese bevolking landbouwer is. Uiteindelijk werd er beslist dat de CPC vooral de boerenbevolking zou steunen.
De Nationalistische periode was voor de Communistische Partij een dieptepunt. De Guomindang, o.l.v. Chiang Kaishek was aan de macht, en moest niets van de Communistische Partij hebben. Veel informatie over de verhoudingen binnen de CPC is er niet. Wij weten alleen dat er elke keer als er een poging tot samenwerking gedaan werd tussen de CPC en GMD, er interne verdeeldheid was bij beide partijen. Zo komt het ook dat Chiang Kaishek een einde maakte aan alle keren dat er samengewerkt werd door de twee partijen. Dit deed hij niet door eenvoudigweg het stopzetten van de samenwerking, maar hij zette zijn modern uitgeruste leger tegen de communisten in. Reden tot samenwerking was steeds het samen sterk staan tegenover de gemeenschappelijke vijand Japan.
Toen de Communistische partij in 1949 aan de macht gekomen was, stonden er heel wat veranderingen op het programma. De Partij had de bevolking beloofd dat China een communistische maatschappij zou worden met alle kenmerken die daarbij hoorden. Die kenmerken zijn onder andere: gelijkheid, menselijke waardigheid en welvaart voor iedereen.
Een van de maatregelen om deze kenmerken te verwezenlijken was de collectivisatie van landbouwgrond. Men wilde dus dat alle landbouwgrond van iedereen werd (collectief) en dat het land door zgn. productieteams bewerkt zou gaan worden. Dit was een punt waar onenigheid over was binnen de partij. Een groep in de partij rond Mao wilde een snelle collectivisatie, omdat er anders een nieuwe klasse van rijke boeren zou ontstaan. Anderen in de Partij waren bang dat boeren een snelle collectivisatie zouden saboteren, net als in de Sovjet-Unie. Zij vonden dat de landbouw eerst gemechaniseerd moest worden. Mechanisering was alleen mogelijk als de industrie op grote schaal machines kon leveren. Zover was het nog lang niet, dus moest de collectivisatie geleidelijk verlopen.
Uiteindelijk werd besloten tot een geleidelijke collectivisatie.
Soms liep de interne verdeeldheid uit tot het aan de kant zetten van leden van de Communistische partij. Een voorbeeld hiervan is Peng Dehuai, de minister van Defensie, die door Mao werd ‘weggezuiverd’ omdat hij de rampzalige gevolgen van de Grote Sprong onder Mao’s ogen bracht.
Tijdens de Grote Sprong Voorwaarts (1958-1976) was er een voortdurende machtsstrijd in de top van de Partij. Je kunt de Partij in deze periode in twee groepen verdelen. Aan de ene kant de gematigden, die de samenleving wilden opbouwen vanuit de praktijk. Aan de andere kant de radicalen, die de samenleving wilden opbouwen vanuit de theorie.
Deze machtsstrijd ging ook na de dood van Mao in 1976 door. Zelfs al voor zijn dood werd er strijd gevoerd over de opvolging van de grote communistische leider.
In de periode van 1976 tot 1989 was eerst Hua Guofeng, en later in 1981 Deng Xiaoping partijvoorzitter. Vooral tegen Deng bleef veel verzet bestaan in de top van de Partij. De politiek van Deng, waarbij de economische hervormingen niet gevolgd werden door echte politieke hervormingen, vonden steeds meer weerstand bij de rest van de partijtop. Een belangrijke persoon in dit verzet was de hervormingsgezinde Secretaris-Generaal Hu Yaobang. Hij was ook voor hervormingen op politiek terrein. In 1987 moest hij zich terugtrekken, maar hij verdween bij de bevolking niet uit het zicht.
Het verloop van de studentendemonstraties en de verhoudingen binnen de CCP tijdens de demonstraties
De dood van Hu Yaobang leidde tot spontane rouwactiviteiten onder de studenten. Zij grepen Hu’s dood aan als gelegenheid om hun onvrede te uiten over de voortgang van de politieke veranderingen. De activiteiten breidden zich snel uit. Zij verrasten de leiders, die verdeeld waren in hun beoordeling van de dreiging van de studentenbeweging. Een groot deel van de partijleden was van mening dat de studentenopstanden gevaarlijk waren. Ook het gemeentebestuur was die mening toegedaan. Dit blijkt uit twee rapporten van het gemeentebestuur aan de CPC. Een ander deel van de partijleden was van mening dat na 22 april de studenten weer terug zouden gaan naar de collegebanken. (22 april was de dag waarop de herdenkingsdienst van Hu gehouden zou worden. Dit zou gedaan worden in de Grote Hal van het Volk. Buiten troffen de partijleden een vreedzame, maar enorm grote demonstrerende menigte aan.) Dit deel van de partij, met als belangrijkste persoon Zhao Ziyang, waren de studenten niet vijandig gezind.
Er was na de herdenkingsdienst eenheid binnen de Partij als het ging om de aanpak van de demonstraties. Zhao Ziyang stelde drie punten op en besprak deze met Deng Xiaoping, die het ermee eens was.
Zhao Ziyang herhaalde zijn drie punten over de aanpak tegen enkele belangrijke partijleden. (Zijn staatsbezoek aan Noord-Korea was de reden dat er geen tijd was voor een vergadering om te bespreken hoe de demonstraties aangepakt moesten worden.)
Zhao Ziyang: ‘ik heb net drie suggesties hoe de studentenbeweging moet worden aangepakt besproken met kameraad Xiaoping en hij was het ermee eens. Laat me ze jullie opnieuw uitleggen, kameraden.
Ten eerste, nu de herdenkingsdienst voorbij is, moet het sociale leven zijn normale gang hervinden. We moeten met krachtige hand voorkomen dat de studenten de straat opgaan en demonstreren, en we moeten zorgen dat ze zo spoedig mogelijk weer naar college gaan.
Ten tweede moeten we koste wat het kost elk bloedvergieten voorkomen, want als er iets dergelijks gebeurde zou het sommige mensen het excuus geven waar ze op zitten te wachten. Maar we moeten wettelijke procedures gebruiken om allen die slaan, vernielen en plunderen streng te straffen.
Ten derde moeten we actief beleid voeren om de studenten te overtuigen en gesprekken met hen houden op vele niveaus, via vele kanalen en op vele manieren’.
Zhao Ziyang tegen Li Peng: ‘Tijdens mijn afwezigheid ben jij verantwoordelijk voor het dagelijks werk van de partijcentrale.’
Li Peng: ’Ik ben het eens met de drie punten van de zienswijze die kameraad Ziyang net naar voren heeft gebracht. Als er iets bijzonders gebeurt, zullen we u snel op de hoogte brengen.
Bron: Tiananmendossier
Uit deze bron blijkt dat er eenheid was over het plan van aanpak. Zhao Ziyang vertrok naar Noord-Korea, waardoor de leden die vijandig gezind tegenover de studenten stonden meer druk op de partijtop kon uitoefenen. Tijdens een vergadering op 25 april wisten vijandig gezinde partijleden (die de vergadering domineerden) Deng Xiaoping ervan te overtuigen dat de studenten steeds radicaler zouden worden, met als het uiteindelijke doel het ineenstorten van de CPC. Deng keurde de beweging van de studenten af. Zijn standpunten werden weergegeven op 26 april in een redactioneel commentaar in het Volksdagblad, de belangrijkste krant van de CCP. Dit harde oordeel had tot gevolg dat de onvrede onder de studenten nog verder oplaaide. Maar ook de gewone burgers sympathiseerden meer en meer met de demonstrerende studenten. Belangrijk is om in de gaten te houden dat er eigenlijk vanaf nu twee partijen gevormd zijn. Aan de ene kant de gematigden, aan de andere kant de voorstanders van de harde lijn. Zhao Ziyang kwam op 30 april terug uit Noord Korea. Op 1 mei kregen Zhao Ziyang en Li Peng tijdens een vergadering onenigheid met elkaar. Li Peng was in die tijd premier, de tweede man van de partij onder Deng Xiaoping, die de voorzitter van de partij was. (Zhao was toen Secretaris-Generaal, dus de beide mannen hadden ongeveer evenveel te zeggen). Zhao benadrukte tijdens die vergadering dat het noodzakelijk was om nu met versnelde politieke hervormingen te komen, om zo te reageren op de gerechtvaardigde bezorgdheid van de studenten. Li Peng vond echter dat eerst de rust moest worden hersteld voordat er nieuwe hervormingen konden worden overwogen. Om de studenten tot bedaren te brengen hielt Zhao Ziyang een verzoeningsgezinde toespraak, waarop de studenten positief reageerden. Maar een dag later gaf de woordvoerder van de staatsraad een persconferentie die verre van verzoeningsgezind was. Dit werkte uiteraard bij de studenten weer averechts. Een belangrijke gebeurtenis was het conflict dat Ziyang had met Li Peng; op de Vierde Mei, de dag die met veel studentenprotesten gepaard ging, hadden zijn een gesprek. Hierin greep Zhao terug op de felle reacties van de studenten n.a.v. het redactioneel commentaar in het Volksdagblad van 26 april. Hij vroeg Peng of hij dit commentaar niet kon aanpassen om zo de zaken te keren en de studenten te kalmeren. Li Peng was er echter van overtuigd dat het commentaar inhoudelijk niet gewijzigd kon worden, omdat het de mening van Xiaoping verwoorde. Ze konden elkaar niet overtuigen en gingen uit elkaar met verschillende meningen over het redactioneel commentaar. Ondertussen kwamen er verdeelde reacties binnen uit verschillende delen van het land. Sommigen waren het eens met Zhao’s standpunt, anderen beoordeelden hem kritisch en zeiden dat zijn standpunt haaks op het standpunt van Deng Xiaoping, verwoord in het redactioneel commentaar van 26 april, stond. Het is overbodig om op te merken dat de meningsverschillen oplopen. Op 13 mei hadden Zhao Ziyang en Deng Xiaoping een gesprek met elkaar. In dit gesprek noemde Ziyang twee bijzondere kenmerken van de studentenprotesten: “Ten eerste onderschrijven alle studentenleuzen de grondwet; ze zijn voor democratie en tegen corruptie. Deze eisen zijn in principe in overeenstemming met wat de partij en de regering voorstaan, dus kunnen we ze niet meteen afwijzen. Ten tweede is het aantal demonstranten en sympathisanten enorm en zijn er mensen uit de alle lagen van de samenleving bij betrokken. Dus denk ik dat we de meerderheid in het oog moeten houden en de voornaamste trend van de gezichtspunten van de meerderheid moeten goedkeuren als we deze zaak tot bedaren willen brengen.” bron: Tiananmendossier
Ziyang zei dat het noodzakelijk was om een dialoog te voeren onder alle lagen van de bevolking. Deng was het hier in principe wel mee eens, maar vond dat het probleem snel opgelost moest worden. Ook het probleem van de internationale aandacht rond de kwestie begon een steeds grotere rol te spelen. Hij verwoorde het zo: “Gorbatsjov zal hier over twee dagen arriveren en vandaag hoorde ik dat de studenten een hongerstaking gaan aankondigen. Ze willen kennelijk de druk vergroten en een boel internationale aandacht krijgen. Het Plein van de Hemelse Vrede is het symbool van de Volksrepubliek China. Het plein moet opgeruimtd zijn als Gorbatsjov komt. We moeten onze internationale reputatie hooghouden. Wat voor indruk maken we als het plein een rommeltje is?” bron: Tiananmendossier
Duidelijk is dus dat Deng Xiaoping bang is voor een verstoring van het bezoek van Gorbatsjov. Uit de verdere voortgang van het gesprek bleek dat Ziyang en Deng nog wel vertrouwen in elkaar hadden, al waren ze het niet op alle punten met elkaar eens. Later die ochtend werd er een ‘afkondiging van hongerstaking’ gedaan. Daarin stond dat de hongerstaking was omdat het land zich in een crisis bevond, waarin illegale handel van funcionarissen, misbruik van macht, corruptie en allerlei andere zaken hoogtij vierden. Er was een oproep om aan de gevoelens van de studenten gehoor te geven. Landgenoten, volksgenoten die de moraal in ere houden, hoort alstublieft onze stem! Het land is ons land
Het volk is ons volk
De regering is onze regering
Als wij niet roepen, wie dan wel? Als wij niet handelen, wie dan wel? bron: affiche ‘afkondiging van een hongerstaking –afgedrukt in Tiananmendossier- Uit deze afkondiging blijkt dat het de studenten er niet om bedoeld was de regering omver te werpen en een revolutie te veroorzaken. Heel duidelijk werd nog een keer onderstreept dat de studenten hervormingen en meer democratie wilden. In een manifest dat uitgedeeld werd stond dat de hongerstaking zou beginnen op 13 mei om 14.00 uur op het Plein van de Hemelse Vrede. Van de regering werd een onmiddellijke dialoog geëist. Verder stond er ook dat wanneer de regering bereid was om hervormingen door te voeren, de studenten weer terug naar de collegebanken zouden gaan. De reactie van de regering op de hongerstaking was uiteraard afkeurend. Tijdens een ontmoeting tussen een woordvoerder van de regering en een aantal studentenleiders verwoorde de woordvoerder van de regering het standpunt van de regering: “De partijcentrale erkent de hoofdstroming van de beweging. We bekijken alle redelijke studenteneisen om werkbare strategieën en maatregelen te ontwikkelen om de kwesties op te lossen. Jullie kunnen natuurlijk niet van vandaag op morgen resultaat verwachten. Jullie studenten moeten weten dat het Nationaal Volkscongres jullie meest dringende kwesties op de agenda heeft gezet voor de vergadering van eind juli. Hieruit blijkt hoe vastbesloten we zijn om deze problemen door middel van democratie en de wet op te lossen. Het is volmaakt begrijpelijk dat jullie verschillende meningen en klachten hebben. Dat is normaal”. bron:Tiananmendossier
De woordvoerder riep verder op om alle ordeverstoringen te staken, met het oog op het komende topoverleg tussen de leiders van China en de Sovjet-Unie. Aan deze oproep werd geen gehoor gegeven. De overvloedig aanwezige buitenlandse pers richtte hun aandacht steeds minder op het komende bezoek van Gorbatsjov, en meer en meer op de studenten. Gevolg hiervan was dat de situatie op de voet gevolgd werd door de internationale gemeenschap. Ook een gevolg was dat de regering van China meer en meer onder druk kwam te staan. Het bezoek van Gorbatsjov ging gepaard met veel demonstraties. Niet alleen demonstraties van studenten, maar ook steunbetuigingen aan de studenten die in hongerstaking waren door mensen uit alle lagen van de bevolking. Over het algemeen wordt het bezoek van Gorbatsjov beschouwd als een diplomatieke vernedering. Zhao Ziyang kreeg het steeds moeilijker. De uitbreidende demonstraties waren volgens tegenstanders van Zhao het gevolg van de gematigde politiek die Zhao volgde. Op 16 mei tijdens een vergadering bleef Zhao volhouden dat de enige manier om de hongerstaking te beëindigen was om tegemoet te komen aan de eis van de studenten om het oordeel in het redactioneel commentaar van 26 april te herzien. Li Peng gaf toen, net als tijdens het gesprek op 4 mei, als tegenargument dat de woorden van Deng Xiaoping niet veranderd konden worden. Een dag later werd het door Deng Xiaoping voorgestelde wetsvoorstel om de staat van beleg af te roepen, aangenomen. Dit was tegen de wil van Zhao Ziyang in, maar hij werd weggestemd door de andere leden. De meningsverschillen waren nu hoog opgelopen. Zo hoog zelfs, dat Zhao probeerde zijn ontslag in te dienen. Toen dit geweigerd werd trok hij zich terug uit de verdere besluitvorming rondom de demonstraties. Voor de voorstanders van de harde lijn was dit een overwinning. Zij hadden nu min of meer vrij spel en konden hun eigen politiek doorvoeren. Ondertussen groeide de menigte demonstranten nog steeds. Volgens een rapport van het ministerie van Staatsveiligheid waren er op 17 mei ruim 2,1 miljoen demonstranten in Peking. Er kan dus ongeveer gesteld worden dat de hele bevolking sympathiseerde met de studenten die in hongerstaking waren. Overigens hebben wij het wel steeds over de demonstrerende menigte in Peking, maar ook in andere steden, als Sjanghai, Shijiazhuang, Taiyuan en andere belangrijke en minder belangrijke steden werd gedemonstreerd. De druk op de partijtop werd steeds groter. Grote spandoeken die demonstranten opsteken eisen het aftreden van Deng Xiaoping. Een van de leuzen was: “als er één man wil aftreden, zal een heel volk hem het beste wensen”. Op 21 mei 1989 werd de staat van beleg voor sommige delen van Peking uitgeroepen. Zo’n 180.000 soldaten namen posities rondom de stad in. Een dag later, op 22 mei werd Zhao Ziyang door de partijraad uit zijn functie ontheven. De leden van de partij hadden het vertrouwen in hem opgezegd en zeiden dat hij de verdeeldheid in de partij naar buiten had gebracht. Op 27 mei werd Jiang Zemin, de burgemeester van Sjanghai, aangewezen als zijn opvolger. Belangrijk is om op te merken dat vanaf deze tijd de stem van de gematigden gesmoord is. Zhao Ziyang en enkele van zijn aanhangers zijn uit de partij gezet. Andere leden die voorstanders waren van Ziyang’s versnelde hervormingen hielden vanaf dat moment wijselijk hun mond. De weg naar een gewelddadig ingrijpen lag open, en er werden vanaf dat moment voorbereidingen getroffen. In de laatste dagen van mei namen de studentendemonstraties door het hele land af. Veel studenten uit de omliggende steden en dorpen begonnen weg te gaan uit Peking. Maar op sommige campussen werden oproepen gedaan voor een nationale beweging van vreedzaam verzet, en een harde kern van studenten die pas uit de provincie op het Plein van de Hemelse Vrede waren aangekomen, stond erop dat de eerder begonnen zitstaking door zou gaan tot de bijeenkomst van het Nationaal Volkscongres op 20 juni. Op 1 juni verscheen een belangrijk rapport van het partijcomité van Peking. Het had de titel ‘over de ware aard van het oproer’, en was bedoeld om de wettelijkheid en de noodzaak van het ontruimen van het Plein van de Hemelse Vrede vast te stellen. Dit rapport bevatte de volgende hoofdstukken: - De langdurige bezetting van het plein is een belangrijke tactiek van degenen die het oproer hebben beraamd en georganiseerd - De organisatoren en bedenkers van het oproer zijn na invoering van de staat van beleg doorgegaan me het organiseren van illegale activiteiten - Buitenlandse en binnenlandse vijandige krachten, organisaties en individuen hebben zowel geestelijk als materieel grote steun gegeven aan het oproer - De partij en de regering hebben veel gedaan om een einde te maken aan de abnormale situatie op het plein, maar zonder succes - De organisatoren en bedenker van het oproer doen er alles aan om een gewelddadige revolutie te ontketenen. Heel duidelijk bleek uit dit rapport dat de regering over wilde gaan tot het ontruimen van het plein. Men was de demonstraties zat en Deng Xiaoping voelde zich in het nauw gedreven. Vooral het laatste hoofdstuk stond vol met verwijten aan de studenten die niet op betrouwbare bronnen gegrond waren. Er stond bijvoorbeeld in (zoals ook al uit de titel af te lezen valt) dat de studenten uit waren op revolutie. Dit is niet waar; de studenten wilden hervormingen en verdere doorvoering van de democratie. Zij waren ook niet tegen de regering, zoals blijkt uit de ‘afkondiging van hongerstaking’, waarin het volgende regeltje stond: “de regering is onze regering”. Op de ochtend van twee juni werd er een vergadering belegd met als onderwerp: “snel een einde aan het oproer maken en de orde in de hoofdstad herstellen”; de uitkomst was de beslissing het Plein van de Hemelse Vrede te ontruimen. Op 4 juni, kort na middernacht, trokken honderden tanks en pantserwagens de stad binnen vanuit het westen; veel kleine veldslagjes werden geleverd op ieder kruispunt. Het was een oneerlijke strijd. De soldaten gebruikten machinegeweren, explosieven, bajonetten en tanks tegen de ongewapende burgers. Hoeveel doden gevallen zijn is niet bekend. Hierna, om 4.20 uur, omsingelden de tanks en pantserwagens het Plein. Via het netwerk van tunnels onder het Plein kwamen duizenden soldaten uit de Grote Hal van het Volk. Tussen 5.00 en 5.30 uur kwamen pantservoertuigen en tanks het Plein opgereden. Dit was een ware slachting: tanks vermorzelden mensen, soldaten schoten gericht in de menigte, onschuldige omstanders worden gedood; het Plein van de Hemelse Vrede veranderde in het Plein van de Hel.
Waarom was de vijfde modernisering onbespreekbaar?
Hier was zeer weinig over te vinden, vandaar eerst een stukje uit een boek, wat de vijfde modernisering was.
Als omschrijving van het begrip staat achter in het boek; vijfde modernisering = andere benaming voor ‘democratie’ of ‘democratisering’, afgeleid van een door Wei Jingsheng geschreven muurkrant, waarin deze ervoor pleitte democratisering toe te voegen als ‘vijfde modernisering’, zonder welke de vier moderniseringen niet zouden slagen.
In 1978 werd Mao opgevolgd door Deng Xiaoping. Deze wilde een andere koers gaan volgen dan Mao. Hij wilde proberen van China een moderne staat te maken. Hij wilde voor dit doel de Vier Moderniseringen invoeren. Hiertoe werden gerekend:
Moderniseren van de landbouw. Hij stond op economisch gebied meer vrijheden toe dan dat Mao had gedaan. Boeren bijvoorbeeld konden eigen stukjes land krijgen en de winst die ze hiermee behaalden, mochten ze houden. Het gevolg hiervan was dat de productie van de landbouw sterk werd vergroot.
Moderniseren van de industrie. Men besloot hiertoe export naar het buitenland te stimuleren en buitenlandse investeringen toe te laten.
Moderniseren van de wetenschap. Er werden veel samenwerkingsverbanden mat het Westen en Japan aangegaan.
Moderniseren van de defensie.
Het economisch beleid onder Deng veranderde dus radicaal. De zeeprovincies kregen een speciale rol. Het werden vanaf 1980 zogenaamde 'experimenteergebieden', speciale economische zones waar men kon experimenteren met een kapitalistisch systeem. Vanaf 1984 kregen de bedrijven de mogelijkheid hun eigen economisch beleid te voeren.
De gevolgen hiervan zijn fantastisch te noemen. Er was een enorme economische groei (In 1991 7%). Tussen 1985 en 1990 werd de industriële productie bijna verdubbeld. Er was een ongekende groei van consumentenproducten.
Het politiek beleid onder Deng veranderde echter weinig. Hij voerde niet het communisme dat Mao voerde, maar probeerde langzaam naar een Westers kapitalisme toe te groeien met communistisch trekken. Hij wilde echter de aandacht minder op de communistische ideologie leggen. Deng zei het als volgt: "Wat maakt het uit of een kat zwart of wit is, als ze maar muizen vangt".
Deng zei echter dat het hem niets uitmaakte, maar op politiek gebied bleef hij dezelfde politiek als Mao voeren. Er kwam bijvoorbeeld geen vrijheid van drukpers. Een voorbeeld hiervan is dat alle kranten en televisie onder controle van de regering stonden.
Ook was er nog steeds geen vrijheid van meningsuiting. Een voorbeeld hiervan was een jonge democraat in China, Wei Jingsheng, die kritiek had op de Partijleiding. Hij hing in 1978 een pamflet op de Muur van de Democratie in Peking. Hierop plakt men gewoonlijk allerlei aanplakbiljetten. Hij noemde hierin Deng een 'politieke zwendelaar', en zei dat hij 'vervelende kletskoek ' verkondigde. Hij pleitte wel voor modernisering en tegen de communistische dictatuur. Deng lied Wei arresteren vanwege "spionage". Hij kreeg een celstraf van 15 jaar.
De meeste angst kwam voort uit de idee dat liberalisering van het gedachtegoed de boerenklasse, de klasse waarop het regime de meeste invloed heeft en waar zij het meest van afhankelijk is, tot opstand zou brengen.
We gaan maar weer proberen zelf een antwoord af te leiden uit de gegevens die we hebben.
- Er kwam geen vrijheid van drukpers als dat wel zou gebeuren en ze zouden in een blad/krant negatief commentaar op de regering geven en bijv. het over de voordelen van democratie hebben, zou dat voor veel mensen te lezen zijn, omdat je met een krant/blad veel mensen bereikt en zou er dus grote beïnvloeding plaatsvinden. Die wel eens een opstand zou kunnen veroorzaken.
- Er kwam geen vrijheid van meningsuiting. De regering zat absoluut niet te wachten op commentaar. Mensen die hun mening ronduit verkondigden werden als gevaarlijk gezien en opgepakt. Die mensen waren voor democratie en dat zag de regering niet zitten, want dan moesten zij van hun ‘troontjes af’ en dan zou het volk misschien wel andere leiders naar voren brengen. Tja, dat is pijnlijk.
- Als de liberalisering bij de boeren zou doordringen, zou de regering de macht over de boeren (80%) kwijtraken. De boeren hadden niet zo’n best bestaan, het was een hard leven en ze werden uitgebuit, terwijl ze wel behoorlijk hoog gerespecteerd werden. Als de boeren ook mee gingen doen zou de regering het zeker niet redden. Dus probeerde de regering de geruchten zo min mogelijk te laten uitwaaien.
Hoe zit het met het Chinese studentenleven?
1. Positie v/d studenten
2. Verslag van Nederlandse studenten die in China zijn geweest. 3. Verslag van een leraar die in China les geeft. 1. Positie v/d studenten
Veel van de studenten waren zelf partijleden en kinderen van hoge kaderleden van de CCP, en zouden vermoedelijk weldra een loopbaan in de partijbureaucratie of bij een van de nieuwe ondernemingen beginnen. Zij wisten hoe je politieke druk moest uitoefenen en op peil houden. Op 17 april hielden ze samen met duizenden studenten van de andere academische instellingen in de stad, zoals de universiteit van Peking, een demonstratieve bijeenkomst op het Tiananmenplein. Op 24 april probeerden de studenten met een massale boycot van de colleges de bewindslieden te dwingen naar hun verzoeken te luisteren. Als ze dan in de krant lezen dat hun beweging een ‘beraamde bezwering’ genoemd wordt en iedereen die zich aansloot kon worden gearresteerd en vervolgd kon worden zijn ze woedend. Ze lieten zich niet intimideren en reageerden opstandiger dan ooit. Ze kregen nu steun van hun docenten, tal van journalisten, en inwoners van Peking. 2. Verslag van Nederlandse studenten die in China zijn geweest. Studenten die op de campus wonen, delen een kamer in een dormitory met drie tot zeven anderen. Slapen doen zij op een beklede plank, die tevens dient als boekenkast. In onze ogen lijkt het misschien wat primitief: poepen gaat boven een gootje en om warm te douchen moet je naar een ander gebouw. Studenten vinden het echter prettig om dichtbij hun universiteit te leven en het is bovendien erg goedkoop. China investeert weinig in onderwijs. Slechts een minuscuul klein percentage van de bevolking krijgt de kans om te studeren. Omdat de werkloosheid zo enorm hoog is, is het bovendien maar de vraag of je een baan kunt vinden, zelfs met een universitaire titel. Chinese studenten werken daarom van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat hard, keihard om zich te kunnen onderscheiden. Op droge feiten weliswaar, want ontwikkeling naast de studie wordt niet gestimuleerd en vindt dus ook bijna niet plaats. Als Chinese student haal je na vier jaar je bachelors en na nog eens twee en een half jaar kun je een master titel halen. De universiteiten selecteren streng en de toegelaten master studenten zijn over het algemeen óf excellente studenten, óf hebben rijke ouders. Op straat is de enorme werkloosheid het meest opvallend. China creëert banen waar het kan: in winkels staat het vijfvoudige van het werkelijk benodigde personeel achter de toonbank en de plantsoenendienst schoffelt met acht man tegelijk perkjes van drie vierkante meter. Een van de eerste avonden bezoeken wij een English Corner op een universiteit. Bij het licht van wat kaarsen komen studenten bijeen om hun Engels op elkaar te oefenen. We praten uren over politiek, het systeem in China, wat democratie in Nederland betekent en over de problemen tussen China en Taiwan. Studenten zijn er over het algemeen niet erg happig op om over hun eigen systeem te praten. Degenen die het wel doen lijken vaak eerst schichtig om zich heen te kijken of niemand het hoort. Wij staan verbaasd over hun gecensureerde krant (die bijvoorbeeld meldt dat Taiwan best zou willen herenigen), de -nog steeds zeer controlerende - rol van de Partij en hun verplichte lessen in Marxisme. Zij staan verbaasd over ons meerpartijenstelsel, de kosten van een studentenkamer en het feit dat homo's bij ons mogen trouwen (homoseksualiteit is in China 'forbidden in the mind'). Veel studenten hebben een droom om ooit Europa of Amerika te bezoeken, iets waar ze zelf om lachen omdat ze misschien niet geloven dat het er ooit van zal komen. Als enig kind in de familie moeten zij slagen in het leven en om te slagen in het leven moeten zij studeren, studeren, studeren. En een goed socialistisch burger zijn natuurlijk. Rijk worden, dat vinden de meeste Chinese studenten belangrijk. Bill Gates wordt door sommigen als het grote voorbeeld genoemd. 3. Verslag van een leraar die in China lesgeeft. Chinese studenten in Xianning
Met z’n acht tot tien op een slaapkamer in de campus. Ieder had in de krappe ruimte nog een kleine lessenaar, maar kleding of grotere bezittingen konden ze verder nergens kwijt. Dat bewaarden ze vaak in een koffer onder hun bed. Boeken stonden op een paar schappen aan de muur. Comfort was er nauwelijks. IJzeren stapelbedden hadden een lattenbodem met daaroverheen een katoenen dekbed als matras. Er was nergens centrale verwarming of warm water in het gebouw en in de tropische zomerhitte ook geen ventilator. Onder die omstandigheden kunnen vriendschap en solidariteit diep groeien. Tedere emoties hadden soms een verrassend eigen uitlaatklep. Iemand had ooit een ziek konijntje gevonden en het op haar kamer gehouden. De rouw toen het beestje de geest gaf was gezamenlijk. In de noordelijke provincies begon een winterdag met het ijs uit de wasteiltjes te hakken; hier bleef het bij ijsbloemen op de ruiten. Kook- of verwarmingstoestellen op de kamers waren niet toegestaan. Licht uit om halfelf. Vrouwen en mannen in aparte gebouwen. Alles werd regelmatig geïnspecteerd, met boetes voor de overtreders. Voor persoonlijke hygiëne bestond nauwelijks privacy. Acht meiden moesten zich met twee wasteiltjes toonbaar maken, want een warme douche kostte geld en was alleen iets voor zon- en feestdagen. Heet water haalden ze in thermosflessen van een centraal tappunt, terwijl de pechvogels op de bovenverdiepingen zelfs het koud water zeven hoog met emmers moesten aanslepen, omdat de druk op de kraan daar niet krachtig genoeg was. Om twintig voor zes begonnen de luidsprekers overal op de campus hun reveille met marsmuziek. Twintig minuten later was het aantreden voor ochtendgymnastiek op het sportveld. Daarna een half uur zelfstudie, overgebleven van het basis- en middelbaar onderwijs, waar de leraar erop toeziet hoe de kinderen hun lessen klassikaal opdreunen. Daarna mocht er pas gegeten worden. Om twintig voor acht begon de eerste les. In de wintermaanden schoof dit rooster een half uur op. Alle lessen duurden twee uur, met een pauze van tien minuten. De middagpauze duurde ook twee uur, terwijl het zomerrooster een siësta van drie uur had. De avonduren werden vaak gebruikt voor keuzevakken in het tweede en derde jaar, maar soms moesten de studenten zelfs in het weekend verplichte lessen volgen, zoals standaard Chinees. Avondlessen waren vooral ´s winters een bescheiden marteling. Het vroor in Xianning nooit langer dan een paar weken per jaar, maar vier maanden lang was het er guur en herfstig. Voor de studenten was het dan nergens behaaglijk, want geen enkele openbare ruimte was verwarmd. Zelfs in de restaurants droeg iedereen een dikke jas. Leslokalen met hun slecht geïsoleerde ramen en gebroken ruiten waren ijskasten, terwijl in de veel te grote kantoorruimtes het werkarme personeel zich aan een elektrisch straalkacheltje warmde. In de winter duurden griep en verkoudheden wekenlang. Met goed vertrouwen gingen de studenten op de campuskliniek een infuus penicilline halen alsof dat de klacht als bij toverslag kon genezen. Hoofdschuddend luisterde Pat, zelf moeder van vijf en grootmoeder van vier, naar een zenuwachtige mevrouw Jiang. Haar zieke lieveling van zeven wilde zijn griep maar niet kwijtraken, nadat ze hem in de winterkou van kliniek naar kliniek had gesleept. Pat raadde haar aan hem gewoon in bed te stoppen en warm te houden. Van verstandige zieken kreeg ik soms uitgebreide excuses als "Dear Mr. Jasper, I have a temperature and regret very much that I cannot come to your lesson". Zelfs in blakende gezondheid was een lesdag in de winter geen kleinigheid. Voor Chinese maatstaven was het studentenleven in Xianning niet bijzonder Spartaans. Het centrale lesgebouw was bijvoorbeeld een dagelijks comfortgebrek dat ook de docenten niet gespaard bleef, maar waar de studenten toch het meest onder leden. Drieënveertig lokalen, waarvan zes collegezalen voor grote groepen, over zes verdiepingen verspreid. Geen enkel gebouw was in de winterkou of zomerse hitte onaangenamer. Deuren bleven alleen dicht met dubbelgebouwen papiertjes tussen de sponning geklemd. Ruiten zaten in slecht sluitende metalen kozijnen met brokkelende stopverf en sneuvelden regelmatig. Verf was overal gaan bladderen. Rijen hardplastic bioscoopstoeltjes met smalle lessenaars zaten vastgeschroefd, zodat groepenwerk altijd improviseren was. In de lokalen het dichtst bij de wc´s hing altijd een vage urinelucht als je de deur niet sloot. Vloeren en het trappenhuis waren vergeven van spuugklodders. Door het raam keek je uit op het kantoorgebouw annex bibliotheek, voltooid in september ´97. De voormalig directeur van het instituut liet in een interview voor de lokale zender in december ´98 weten hoe iedereen op de hoogte was van de slechte bouwkwaliteit. Dit presidentieel paleis was zijn laatste wapenfeit. In het voorjaar van ´98, kort na zijn pensionering, werd hij met enkele onderdirecteuren gearresteerd op verdenking van corruptie. Aanzienlijke steekpenningen waren aangenomen voor de bouworder. De afloop van de zaak bleef in het duister en onder de nieuwe directeur ging het leven zijn gang alsof er niets veranderd was, schijnbaar probleemloos en opgewekt. Relatieve vrijheid Het campusleven van de studenten lijkt zwaar in onze ogen, maar per saldo betekent het voor veel van hun meer vrijheid en meer hoop op een betere toekomst. Als je ouders boeren zijn moet je meewerken op het land en kun je toch niet voor de buis hangen omdat er overdag geen stroom is. Zelfs een stad als Xianning deed de studenten beseffen hoe klein en beperkt het wereldje van hun geboortedorp was. Vaak vertelden ze hoe ze de affiniteit met hun oude vrienden verloren hadden, die niet gingen studeren en een gezin begonnen terwijl zij nog in de schoolbanken zaten. Ook was het een opluchting om even vrij te zijn van de klamme zorgzaamheid van het Chinese gezin. Vader en moeder betaalden de hele studie en staken zich als het moest in de schulden bij bank of familie. Maar daar stond als stilzwijgend aanvaarde tegenprestatie veel emotionele afhankelijkheid van de kinderen tegenover. In meer autoritaire gezinnen worden de kinderen niet als volwassen beschouwd totdat ze getrouwd zijn, en zelfs een getrouwde zoon die met partner bij zijn ouders inwoont moet zich nog dikwijls veel bedilzucht laten welgevallen. De opvoeding van het ene kleinkind is een taak waar de grootouders zich graag van kwijten. Deze overdaad aan zorgzaamheid heeft gezorgd voor een nieuwe generatie ettertjes, ook wel "de kleine keizer" genoemd. De Chinese bevolking is sinds de jaren vijftig verdubbeld van 500 miljoen naar 1,2 miljard, en de groei zal naar verwachting voortduren tot 2050, wanneer de bevolking 1,6 miljard zal tellen. Twintig procent van de jonge gezinnen heeft één kind. Onderhandelingen tussen overheid en studenten Wij hebben geprobeerd om zoveel mogelijk pogingen tot compromissen in het hierboven geschreven verloop van de opstanden te verwerken. We zullen nu een aantal pogingen tot compromissen noemen. - Gelijk aan het begin van de studentenbetogingen boden de studenten petities aan aan partijfunctionarissen. De functionarissen weigerden echter deze petities aan te nemen. - Op 30 april hadden enkele partijleden, onder andere de burgemeester van Peking, Chen Xitong, een gesprek met 29 studenten. In dit gesprek ging het onder andere over de woekerhandel door ambtenaren. De burgemeester zei hierop dat zij er alles aan deden om de woekeraars te ontmaskeren. Verder zijn er nog een tal van gesprekken, persconferenties (van beide partijen), manifesten en verklaringen geweest, wat teveel is om hier allemaal te beschrijven. Belangrijk is dat de studenten steeds vroegen om een open dialoog met de regering. De regering wilde echter eerst de orde herstellen, voordat zij wilde praten over hervormingen en (politieke) democratisering. Deze tegenstelling escaleerde op 4 juni.
Onderzoek naar het Chinese leger
Op 21 mei riepen premier Li Peng en president Yang Shangkun – zonder openbaar commentaar van Zhao Ziyang – de staat van beleg uit en gaven ze eenheden van het Volksbevrijdingsleger bevel naar Peking te komen om het Tiananmenplein indien nodig te ontruimen en de orde in de stad te herstellen. Twee weken lang werden de pogingen van de militairen daartoe verijdeld door de moed en de eensgezindheid van de burgers van Peking. Arbeiders, die aanvankelijk door de studenten om steun waren benaderd, vormden nu op eigen initiatief groepen om mee te gaan demonstreren en de opmars van het leger te stuiten. In verbeten, maar toch zachtaardige solidariteit ging de bevolking van Peking de straat op en bouwde geïmproviseerde barricaden. De mensen omsingelden de legercolonnes, waarna ze soms de banden lieten leeglopen of de motoren stilzetten, maar vaker op de soldaten inpraatten en probeerden over te halen de naleving van de staat van beleg niet af te dwingen en hun landgenoten niet onder vuur te nemen. De militairen, die nogal verlegen leken met hun opdracht, stelden zich zeer terughoudend op, en de centrale overheid van China was zowel in de partij als in het leger duidelijk verdeeld. Deng Xiaoping, woedend over de onverzettelijkheid van de studenten en de toenemende wanorde in de stad, die hem ongetwijfeld aan de Culturele Revolutie herinnerde, deed zijn best om steun te vinden voor een hard optreden en gaf alle regionale commandanten van het Volksbevrijdingsleger bevel een bepaald aantal van hun meest ervaren troepen naar de hoofdstad te sturen. Zhao Ziyang vond onvoldoende aanhang bij zijn collega’s en kon niet verhinderen dat de haviken terrein wonnen. Op 3 juni laat in de avond sloeg het leger toe. Ditmaal waren het geen onervaren, slecht bewapende soldaten zoals men die tot dan toe had ingezet, maar geharde, volledig uitgeruste troepen van het Zevenentwintigste Leger (waarvan de bevelhebber familie was van president Yang) en andere geroutineerde eenheden waarop Deng kon bouwen.
We konden nergens informatie vinden over het oproepen van het plattelandsleger dit is alles wat we gevonden hebben, maar hieruit blijken wel een paar dingen;
De militairen uit de stad waren verlegen en traden terughoudend op, waarschijnlijk omdat ze een binding voelden omdat ze beiden (studenten en leger) in dezelfde stad woonden. Ook was bekend dat sommige mensen onder de militaire leiding sympathiseerden met de studenten. Logisch dat Deng Xiaoping dan kiest voor mensen van buitenaf die geen band hebben en ervaren zijn.
Dat China in de partij en in het leger verdeeld was kwam omdat er slimme mensen waren die eigenlijk ook liever democratie en hervormingen wilden en die dit protest als de kans zagen om deze werkelijkheid te laten worden.
Uit het feit dat de meest ervaren troepen uit de regio’s moeten komen, blijkt al dat de regering dit niet zomaar een protest vindt. Als de militairen uit de stad niet hardhandig durven op te treden en er worden de ‘gehardste’ soldaten opgeroepen kun je (misschien is dit wel te erg achteraf gezien) eigenlijk al een beetje verwachten dat dit in een drama gaat aflopen.
Deng kiest dus voor eenheden waarop hij kan bouwen. En dat zijn ze ook, volledig uitgerust en bereid om dat stelletje ‘relschoppers’ de pan in te hakken. De dag daarna werden de eenheden bezocht.
In aanwezigheid van de machtigste partijoudsten spraken Li Peng en Deng Xiaoping hun dank uit aan de officieren en manschappen van het Volksbevrijdingsleger die het plein hadden ontruimd, en prezen hun moed.
Hoe werd er nationaal gereageerd op deze actie?
1. Regering
2. Permanente Commitee
3. Jiang Zemin
4. Xu Xing
1. Regering
De regering feliciteert het leger en politiemensen met de behaalde overwinning, maar zegt dat het zo zou kunnen zijn dat zij zich moeten voorbereiden op een 'langdurige en moeilijke strijd'. Geruchten over een mogelijke burgeroorlog doen de ronde. Er lijken namelijk legeronderdelen te zijn, die onderling strijd leveren. 2. Permanent Comité Op 28 december stelt het Permanent Comité van Peking een nieuwe procedure op die de naam krijgt; “wet van de volksrepubliek China op vergadering, optochten en betogingen”. Er stond o.a. in dat burgers het recht van vergadering, optocht en betoging in overeenstemming met de wet moeten uitoefenen. Dan komen er een heleboel regels van hoe of wat, maar het komt er op neer dat er een organisator moet zijn, die een optocht aanvraagt en allemaal belangrijke gegevens doorgeeft (hoeveel mensen er deelnemen, de route, de slogans), op sommige plaatsen mogen geen bijeenkomsten gehouden worden, de organisator moet herkenbaar zijn door herkenningsteken en in welke gevallen het orgaan van de openbare veiligheid een eind mag maken aan de actie. 3. Jiang Zemin
Als we niet krachtig hadden ingegrepen in deze contrarevolutionaire rellen – wie weet wat er dan was gebeurd”, verdedigde Deng het ingrijpen twee dagen later tegenover de partijleiding. „Het had kunnen uitlopen op een burgeroorlog.” Deng zei ervan overtuigd te zijn dat de studenten tegen de regering waren opgezet door mensen die de regering omver wilden werpen. 4. Xu Xing
De studenten zijn niet bang voor eventuele represailles. Xu Xing, een schrijver van boeken met, zoals Deng het noemt 'ongezonde denkbeelden', zegt het als volgt:
"Dit is een tijd van hoop, niet van angst. Tijdens de Culturele revolutie liepen alle jongeren blind achter Mao aan, zijn stem klonk uit miljoenen kelen. Nu spreekt het volk, nu zijn het individuen die hun hart openen, en ik geloof dat de kracht van het hart kan worden verstaan."
Hoe werd er internationaal gereageerd op deze actie?
De regering ontving al snel na de ontruiming van het plein rapporten van de regeringen van andere landen die de ontruiming bekritiseerden. Wij zullen een paar landen behandelen.
VS
In het rapport van de Verenigde staten stond dat president George Bush het geweld dat de Chinese regering had gebruikt om de democratische beweging te onderdrukken ‘diep betreurde’ Hij zei dat Amerika er steeds bij de Chinese regering op had aangedrongen geen geweld te gebruiken. Minister van Buitenlandse zaken James Baker noemde de aanval ‘hoogst ongelukkig’ en zei dat het Amerikaanse volk buitengewoon bezorgd was. Het Congres wilde krachtiger maatregelen tegen China. De voorzitter van de subcommissie Azië en Pacifisch Gebied van de senaatcommissie voor Buitenlandse Betrekkingen wilde dat de ambassadeur uit China teruggeroepen werd en dat de militaire samenwerking en de handelsbetrekkingen stopgezet zouden worden. President Bush kondigde op 5 juni een aantal maatregelen af: Een tijdelijk verbod op wapenverkopen aan en export naar China, Een opschorting van wederzijdse bezoeken van hoge Chinese en Amerikaanse militairen, Een heroverweging van de verzoeken van Chinese studenten om hun verblijf in de VS te mogen verlengen, Het leveren van humanitaire hulp aan de slachtoffers via het Internationale Rode Kruis. Engeland
In Engeland zei premier Margaret Thatcher geschokt en verontwaardigd te zijn over de willekeurige slachting van ongewapende burgers, vooral in het licht van de verantwoordelijkheid van Engeland in Hongkong. Ook de oppositie veroordeelde de slachting en drong er bij de westerse regering op aan actie te ondernemen. Het ministerie van Buitenlandse zaken gaf een negatief reisadvies voor China. Frankrijk
In Frankrijk gaf president François Mitterand een verklaring uit waarin hij zei geschokt en woedend te zijn; hij voegde eraan toe dat een regering die het vuur op zijn eigen jeugd open, geen toekomst heeft. De secretaris-generaal van de Franse Communistische partij (!) zei ook geschokt te zijn en beloofde het Chinese volk te helpen. West-Duitsland
De West-Duitse kanselier Helmut Kohl toonde zich geschokt en boos en betuigde de Chinese studenten zijn medeleven. Een hooggeplaatste West-Duitse functionaris voegde daaraan toe dat Duitsland zich weliswaar niet met de Binnenlandse Zaken van China wilde bemoeien, maar dat het ontoelaatbaar was dat een staat het vuur opent op eigen burgers; de lidstaten van de Europese Unie, zei ze, moesten zich beraden over een passend antwoord. De Duitse ambassade in Peking beloofde hulp aan Duitse studenten in China zodat ze zich in veiligheid konden brengen. Italië Ook de Italiaanse regering veroordeelde het gebruik van geweld en drong er bij de studenten op aan de dialoog met de regering vol te houden. Er werd in Italië ook geroepen om economische sancties tegen China. Zeer duidelijk is dat er met algemene verontwaardiging gereageerd is op het bloedbad wat is aangericht door de Chinese regering. Niet alleen deze landen grepen in, maar de Chinese regering kreeg honderden rapporten binnen van heel veel landen. Ook werden de meeste veroordelingen ondersteund door sancties, waarvan de VS het duidelijkste voorbeeld is. Maar ook Australië, Nieuw-Zeeland, Brazilië, België, Portugal, Oostenrijk, Griekenland, Nederland, Denemarken, Finland, Zweden, Zwitserland en tal van andere landen verbraken de contacten tussen de regeringen. Belangrijk is dat ook het communistische deel van de wereld bezorgd reageerde. De Sovjet-Unie (zelf op het randje van de ondergang van haar communistische tijdperk) zei het gebruik van geweld te betreuren en hoopte dat de situatie snel zou verbeteren. Ook de regeringen van de communistische satellietstaten Polen, Hongarije en Joegoslavië spraken hun bezorgdheid uit. Slot Na enige is ons verslag klaargekomen. We hebben geprobeerd echt antwoord te geven op de aandachtspunten ook al hadden we soms bijna geen informatie. Dit gebrek aan betrouwbare informatie verklaart ook dat het iets langer duurde voordat wij klaar waren. We zijn veel te weten gekomen over de studentenopstand. We hebben hard gewerkt en we hopen dat ons cijfer een beetje vergelijkbaar is met de moeite die we gedaan hebben en de tijd die wij in dit werkstuk gestopt hebben. We vonden het een leuke opdracht en we hebben de volgende bronnen gebruikt; - Het Tiananmendossier, Zhang Liang e.a. - Op zoek naar het moderne China, Jonathan Spence - De eeuw van China, Jonathan Spence - Veel internetsites
Vooruit- Afgevallen bladeren waaien diepe dalen in
Maar het lied heeft geen huis om naar terug te keren
Vooruit- Maanlicht op het ijs
Is buiten de rivieroevers getreden. Vooruit- Ogen turen naar hetzelfde plekje lucht
Harten slaan de trommel van de schemering
Vooruit- Wij hebben ons geheugen niet verloren
Wij zullen speuren naar de levenspoel
Vooruit- De weg, de weg
Is bedekt met een vlaag vuurrode klaprozen. (Bei Dao, een van de beste dichters van de democratiseringsbeweging.)
Onze onderzoeksvraag luidt: Wat is er precies gebeurd in 1989 rondom de studentenopstanden? Het doel van deze vraag was meer te weten te komen over de studentenopstand, regering, volk, verhoudingen met buitenland enz. Wij hebben ons verslag opgebouwd uit de volgende punten; De verhoudingen binnen de Communistische Partij vanaf de oprichting tot de studentenprotesten in 1989 Het verloop van de studentendemonstraties en de verhoudingen binnen de CCP tijdens de demonstraties Waarom was de vijfde modernisering onbespreekbaar? Hoe zit het met het Chinese studentenleven? Beschrijving van de onderhandelingen tussen studenten en overheid Onderzoek naar het Chinese leger Hoe werd er nationaal gereageerd op deze actie? Hoe er internationaal gereageerd werd op deze beëindiging van de opstand
We hebben geprobeerd originele informatie te vinden, zodat wij een origineel verslag konden inleveren over de studentenopstanden. De verhoudingen binnen de Communistische Partij vanaf de oprichting tot de studentenprotesten in 1989
Uit deze bron blijkt dat er eenheid was over het plan van aanpak. Zhao Ziyang vertrok naar Noord-Korea, waardoor de leden die vijandig gezind tegenover de studenten stonden meer druk op de partijtop kon uitoefenen. Tijdens een vergadering op 25 april wisten vijandig gezinde partijleden (die de vergadering domineerden) Deng Xiaoping ervan te overtuigen dat de studenten steeds radicaler zouden worden, met als het uiteindelijke doel het ineenstorten van de CPC. Deng keurde de beweging van de studenten af. Zijn standpunten werden weergegeven op 26 april in een redactioneel commentaar in het Volksdagblad, de belangrijkste krant van de CCP. Dit harde oordeel had tot gevolg dat de onvrede onder de studenten nog verder oplaaide. Maar ook de gewone burgers sympathiseerden meer en meer met de demonstrerende studenten. Belangrijk is om in de gaten te houden dat er eigenlijk vanaf nu twee partijen gevormd zijn. Aan de ene kant de gematigden, aan de andere kant de voorstanders van de harde lijn. Zhao Ziyang kwam op 30 april terug uit Noord Korea. Op 1 mei kregen Zhao Ziyang en Li Peng tijdens een vergadering onenigheid met elkaar. Li Peng was in die tijd premier, de tweede man van de partij onder Deng Xiaoping, die de voorzitter van de partij was. (Zhao was toen Secretaris-Generaal, dus de beide mannen hadden ongeveer evenveel te zeggen). Zhao benadrukte tijdens die vergadering dat het noodzakelijk was om nu met versnelde politieke hervormingen te komen, om zo te reageren op de gerechtvaardigde bezorgdheid van de studenten. Li Peng vond echter dat eerst de rust moest worden hersteld voordat er nieuwe hervormingen konden worden overwogen. Om de studenten tot bedaren te brengen hielt Zhao Ziyang een verzoeningsgezinde toespraak, waarop de studenten positief reageerden. Maar een dag later gaf de woordvoerder van de staatsraad een persconferentie die verre van verzoeningsgezind was. Dit werkte uiteraard bij de studenten weer averechts. Een belangrijke gebeurtenis was het conflict dat Ziyang had met Li Peng; op de Vierde Mei, de dag die met veel studentenprotesten gepaard ging, hadden zijn een gesprek. Hierin greep Zhao terug op de felle reacties van de studenten n.a.v. het redactioneel commentaar in het Volksdagblad van 26 april. Hij vroeg Peng of hij dit commentaar niet kon aanpassen om zo de zaken te keren en de studenten te kalmeren. Li Peng was er echter van overtuigd dat het commentaar inhoudelijk niet gewijzigd kon worden, omdat het de mening van Xiaoping verwoorde. Ze konden elkaar niet overtuigen en gingen uit elkaar met verschillende meningen over het redactioneel commentaar. Ondertussen kwamen er verdeelde reacties binnen uit verschillende delen van het land. Sommigen waren het eens met Zhao’s standpunt, anderen beoordeelden hem kritisch en zeiden dat zijn standpunt haaks op het standpunt van Deng Xiaoping, verwoord in het redactioneel commentaar van 26 april, stond. Het is overbodig om op te merken dat de meningsverschillen oplopen. Op 13 mei hadden Zhao Ziyang en Deng Xiaoping een gesprek met elkaar. In dit gesprek noemde Ziyang twee bijzondere kenmerken van de studentenprotesten: “Ten eerste onderschrijven alle studentenleuzen de grondwet; ze zijn voor democratie en tegen corruptie. Deze eisen zijn in principe in overeenstemming met wat de partij en de regering voorstaan, dus kunnen we ze niet meteen afwijzen. Ten tweede is het aantal demonstranten en sympathisanten enorm en zijn er mensen uit de alle lagen van de samenleving bij betrokken. Dus denk ik dat we de meerderheid in het oog moeten houden en de voornaamste trend van de gezichtspunten van de meerderheid moeten goedkeuren als we deze zaak tot bedaren willen brengen.” bron: Tiananmendossier
Ziyang zei dat het noodzakelijk was om een dialoog te voeren onder alle lagen van de bevolking. Deng was het hier in principe wel mee eens, maar vond dat het probleem snel opgelost moest worden. Ook het probleem van de internationale aandacht rond de kwestie begon een steeds grotere rol te spelen. Hij verwoorde het zo: “Gorbatsjov zal hier over twee dagen arriveren en vandaag hoorde ik dat de studenten een hongerstaking gaan aankondigen. Ze willen kennelijk de druk vergroten en een boel internationale aandacht krijgen. Het Plein van de Hemelse Vrede is het symbool van de Volksrepubliek China. Het plein moet opgeruimtd zijn als Gorbatsjov komt. We moeten onze internationale reputatie hooghouden. Wat voor indruk maken we als het plein een rommeltje is?” bron: Tiananmendossier
Duidelijk is dus dat Deng Xiaoping bang is voor een verstoring van het bezoek van Gorbatsjov. Uit de verdere voortgang van het gesprek bleek dat Ziyang en Deng nog wel vertrouwen in elkaar hadden, al waren ze het niet op alle punten met elkaar eens. Later die ochtend werd er een ‘afkondiging van hongerstaking’ gedaan. Daarin stond dat de hongerstaking was omdat het land zich in een crisis bevond, waarin illegale handel van funcionarissen, misbruik van macht, corruptie en allerlei andere zaken hoogtij vierden. Er was een oproep om aan de gevoelens van de studenten gehoor te geven. Landgenoten, volksgenoten die de moraal in ere houden, hoort alstublieft onze stem! Het land is ons land
Het volk is ons volk
De regering is onze regering
Als wij niet roepen, wie dan wel? Als wij niet handelen, wie dan wel? bron: affiche ‘afkondiging van een hongerstaking –afgedrukt in Tiananmendossier- Uit deze afkondiging blijkt dat het de studenten er niet om bedoeld was de regering omver te werpen en een revolutie te veroorzaken. Heel duidelijk werd nog een keer onderstreept dat de studenten hervormingen en meer democratie wilden. In een manifest dat uitgedeeld werd stond dat de hongerstaking zou beginnen op 13 mei om 14.00 uur op het Plein van de Hemelse Vrede. Van de regering werd een onmiddellijke dialoog geëist. Verder stond er ook dat wanneer de regering bereid was om hervormingen door te voeren, de studenten weer terug naar de collegebanken zouden gaan. De reactie van de regering op de hongerstaking was uiteraard afkeurend. Tijdens een ontmoeting tussen een woordvoerder van de regering en een aantal studentenleiders verwoorde de woordvoerder van de regering het standpunt van de regering: “De partijcentrale erkent de hoofdstroming van de beweging. We bekijken alle redelijke studenteneisen om werkbare strategieën en maatregelen te ontwikkelen om de kwesties op te lossen. Jullie kunnen natuurlijk niet van vandaag op morgen resultaat verwachten. Jullie studenten moeten weten dat het Nationaal Volkscongres jullie meest dringende kwesties op de agenda heeft gezet voor de vergadering van eind juli. Hieruit blijkt hoe vastbesloten we zijn om deze problemen door middel van democratie en de wet op te lossen. Het is volmaakt begrijpelijk dat jullie verschillende meningen en klachten hebben. Dat is normaal”. bron:Tiananmendossier
De woordvoerder riep verder op om alle ordeverstoringen te staken, met het oog op het komende topoverleg tussen de leiders van China en de Sovjet-Unie. Aan deze oproep werd geen gehoor gegeven. De overvloedig aanwezige buitenlandse pers richtte hun aandacht steeds minder op het komende bezoek van Gorbatsjov, en meer en meer op de studenten. Gevolg hiervan was dat de situatie op de voet gevolgd werd door de internationale gemeenschap. Ook een gevolg was dat de regering van China meer en meer onder druk kwam te staan. Het bezoek van Gorbatsjov ging gepaard met veel demonstraties. Niet alleen demonstraties van studenten, maar ook steunbetuigingen aan de studenten die in hongerstaking waren door mensen uit alle lagen van de bevolking. Over het algemeen wordt het bezoek van Gorbatsjov beschouwd als een diplomatieke vernedering. Zhao Ziyang kreeg het steeds moeilijker. De uitbreidende demonstraties waren volgens tegenstanders van Zhao het gevolg van de gematigde politiek die Zhao volgde. Op 16 mei tijdens een vergadering bleef Zhao volhouden dat de enige manier om de hongerstaking te beëindigen was om tegemoet te komen aan de eis van de studenten om het oordeel in het redactioneel commentaar van 26 april te herzien. Li Peng gaf toen, net als tijdens het gesprek op 4 mei, als tegenargument dat de woorden van Deng Xiaoping niet veranderd konden worden. Een dag later werd het door Deng Xiaoping voorgestelde wetsvoorstel om de staat van beleg af te roepen, aangenomen. Dit was tegen de wil van Zhao Ziyang in, maar hij werd weggestemd door de andere leden. De meningsverschillen waren nu hoog opgelopen. Zo hoog zelfs, dat Zhao probeerde zijn ontslag in te dienen. Toen dit geweigerd werd trok hij zich terug uit de verdere besluitvorming rondom de demonstraties. Voor de voorstanders van de harde lijn was dit een overwinning. Zij hadden nu min of meer vrij spel en konden hun eigen politiek doorvoeren. Ondertussen groeide de menigte demonstranten nog steeds. Volgens een rapport van het ministerie van Staatsveiligheid waren er op 17 mei ruim 2,1 miljoen demonstranten in Peking. Er kan dus ongeveer gesteld worden dat de hele bevolking sympathiseerde met de studenten die in hongerstaking waren. Overigens hebben wij het wel steeds over de demonstrerende menigte in Peking, maar ook in andere steden, als Sjanghai, Shijiazhuang, Taiyuan en andere belangrijke en minder belangrijke steden werd gedemonstreerd. De druk op de partijtop werd steeds groter. Grote spandoeken die demonstranten opsteken eisen het aftreden van Deng Xiaoping. Een van de leuzen was: “als er één man wil aftreden, zal een heel volk hem het beste wensen”. Op 21 mei 1989 werd de staat van beleg voor sommige delen van Peking uitgeroepen. Zo’n 180.000 soldaten namen posities rondom de stad in. Een dag later, op 22 mei werd Zhao Ziyang door de partijraad uit zijn functie ontheven. De leden van de partij hadden het vertrouwen in hem opgezegd en zeiden dat hij de verdeeldheid in de partij naar buiten had gebracht. Op 27 mei werd Jiang Zemin, de burgemeester van Sjanghai, aangewezen als zijn opvolger. Belangrijk is om op te merken dat vanaf deze tijd de stem van de gematigden gesmoord is. Zhao Ziyang en enkele van zijn aanhangers zijn uit de partij gezet. Andere leden die voorstanders waren van Ziyang’s versnelde hervormingen hielden vanaf dat moment wijselijk hun mond. De weg naar een gewelddadig ingrijpen lag open, en er werden vanaf dat moment voorbereidingen getroffen. In de laatste dagen van mei namen de studentendemonstraties door het hele land af. Veel studenten uit de omliggende steden en dorpen begonnen weg te gaan uit Peking. Maar op sommige campussen werden oproepen gedaan voor een nationale beweging van vreedzaam verzet, en een harde kern van studenten die pas uit de provincie op het Plein van de Hemelse Vrede waren aangekomen, stond erop dat de eerder begonnen zitstaking door zou gaan tot de bijeenkomst van het Nationaal Volkscongres op 20 juni. Op 1 juni verscheen een belangrijk rapport van het partijcomité van Peking. Het had de titel ‘over de ware aard van het oproer’, en was bedoeld om de wettelijkheid en de noodzaak van het ontruimen van het Plein van de Hemelse Vrede vast te stellen. Dit rapport bevatte de volgende hoofdstukken: - De langdurige bezetting van het plein is een belangrijke tactiek van degenen die het oproer hebben beraamd en georganiseerd - De organisatoren en bedenkers van het oproer zijn na invoering van de staat van beleg doorgegaan me het organiseren van illegale activiteiten - Buitenlandse en binnenlandse vijandige krachten, organisaties en individuen hebben zowel geestelijk als materieel grote steun gegeven aan het oproer - De partij en de regering hebben veel gedaan om een einde te maken aan de abnormale situatie op het plein, maar zonder succes - De organisatoren en bedenker van het oproer doen er alles aan om een gewelddadige revolutie te ontketenen. Heel duidelijk bleek uit dit rapport dat de regering over wilde gaan tot het ontruimen van het plein. Men was de demonstraties zat en Deng Xiaoping voelde zich in het nauw gedreven. Vooral het laatste hoofdstuk stond vol met verwijten aan de studenten die niet op betrouwbare bronnen gegrond waren. Er stond bijvoorbeeld in (zoals ook al uit de titel af te lezen valt) dat de studenten uit waren op revolutie. Dit is niet waar; de studenten wilden hervormingen en verdere doorvoering van de democratie. Zij waren ook niet tegen de regering, zoals blijkt uit de ‘afkondiging van hongerstaking’, waarin het volgende regeltje stond: “de regering is onze regering”. Op de ochtend van twee juni werd er een vergadering belegd met als onderwerp: “snel een einde aan het oproer maken en de orde in de hoofdstad herstellen”; de uitkomst was de beslissing het Plein van de Hemelse Vrede te ontruimen. Op 4 juni, kort na middernacht, trokken honderden tanks en pantserwagens de stad binnen vanuit het westen; veel kleine veldslagjes werden geleverd op ieder kruispunt. Het was een oneerlijke strijd. De soldaten gebruikten machinegeweren, explosieven, bajonetten en tanks tegen de ongewapende burgers. Hoeveel doden gevallen zijn is niet bekend. Hierna, om 4.20 uur, omsingelden de tanks en pantserwagens het Plein. Via het netwerk van tunnels onder het Plein kwamen duizenden soldaten uit de Grote Hal van het Volk. Tussen 5.00 en 5.30 uur kwamen pantservoertuigen en tanks het Plein opgereden. Dit was een ware slachting: tanks vermorzelden mensen, soldaten schoten gericht in de menigte, onschuldige omstanders worden gedood; het Plein van de Hemelse Vrede veranderde in het Plein van de Hel.
2. Verslag van Nederlandse studenten die in China zijn geweest. 3. Verslag van een leraar die in China les geeft. 1. Positie v/d studenten
Veel van de studenten waren zelf partijleden en kinderen van hoge kaderleden van de CCP, en zouden vermoedelijk weldra een loopbaan in de partijbureaucratie of bij een van de nieuwe ondernemingen beginnen. Zij wisten hoe je politieke druk moest uitoefenen en op peil houden. Op 17 april hielden ze samen met duizenden studenten van de andere academische instellingen in de stad, zoals de universiteit van Peking, een demonstratieve bijeenkomst op het Tiananmenplein. Op 24 april probeerden de studenten met een massale boycot van de colleges de bewindslieden te dwingen naar hun verzoeken te luisteren. Als ze dan in de krant lezen dat hun beweging een ‘beraamde bezwering’ genoemd wordt en iedereen die zich aansloot kon worden gearresteerd en vervolgd kon worden zijn ze woedend. Ze lieten zich niet intimideren en reageerden opstandiger dan ooit. Ze kregen nu steun van hun docenten, tal van journalisten, en inwoners van Peking. 2. Verslag van Nederlandse studenten die in China zijn geweest. Studenten die op de campus wonen, delen een kamer in een dormitory met drie tot zeven anderen. Slapen doen zij op een beklede plank, die tevens dient als boekenkast. In onze ogen lijkt het misschien wat primitief: poepen gaat boven een gootje en om warm te douchen moet je naar een ander gebouw. Studenten vinden het echter prettig om dichtbij hun universiteit te leven en het is bovendien erg goedkoop. China investeert weinig in onderwijs. Slechts een minuscuul klein percentage van de bevolking krijgt de kans om te studeren. Omdat de werkloosheid zo enorm hoog is, is het bovendien maar de vraag of je een baan kunt vinden, zelfs met een universitaire titel. Chinese studenten werken daarom van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat hard, keihard om zich te kunnen onderscheiden. Op droge feiten weliswaar, want ontwikkeling naast de studie wordt niet gestimuleerd en vindt dus ook bijna niet plaats. Als Chinese student haal je na vier jaar je bachelors en na nog eens twee en een half jaar kun je een master titel halen. De universiteiten selecteren streng en de toegelaten master studenten zijn over het algemeen óf excellente studenten, óf hebben rijke ouders. Op straat is de enorme werkloosheid het meest opvallend. China creëert banen waar het kan: in winkels staat het vijfvoudige van het werkelijk benodigde personeel achter de toonbank en de plantsoenendienst schoffelt met acht man tegelijk perkjes van drie vierkante meter. Een van de eerste avonden bezoeken wij een English Corner op een universiteit. Bij het licht van wat kaarsen komen studenten bijeen om hun Engels op elkaar te oefenen. We praten uren over politiek, het systeem in China, wat democratie in Nederland betekent en over de problemen tussen China en Taiwan. Studenten zijn er over het algemeen niet erg happig op om over hun eigen systeem te praten. Degenen die het wel doen lijken vaak eerst schichtig om zich heen te kijken of niemand het hoort. Wij staan verbaasd over hun gecensureerde krant (die bijvoorbeeld meldt dat Taiwan best zou willen herenigen), de -nog steeds zeer controlerende - rol van de Partij en hun verplichte lessen in Marxisme. Zij staan verbaasd over ons meerpartijenstelsel, de kosten van een studentenkamer en het feit dat homo's bij ons mogen trouwen (homoseksualiteit is in China 'forbidden in the mind'). Veel studenten hebben een droom om ooit Europa of Amerika te bezoeken, iets waar ze zelf om lachen omdat ze misschien niet geloven dat het er ooit van zal komen. Als enig kind in de familie moeten zij slagen in het leven en om te slagen in het leven moeten zij studeren, studeren, studeren. En een goed socialistisch burger zijn natuurlijk. Rijk worden, dat vinden de meeste Chinese studenten belangrijk. Bill Gates wordt door sommigen als het grote voorbeeld genoemd. 3. Verslag van een leraar die in China lesgeeft. Chinese studenten in Xianning
Met z’n acht tot tien op een slaapkamer in de campus. Ieder had in de krappe ruimte nog een kleine lessenaar, maar kleding of grotere bezittingen konden ze verder nergens kwijt. Dat bewaarden ze vaak in een koffer onder hun bed. Boeken stonden op een paar schappen aan de muur. Comfort was er nauwelijks. IJzeren stapelbedden hadden een lattenbodem met daaroverheen een katoenen dekbed als matras. Er was nergens centrale verwarming of warm water in het gebouw en in de tropische zomerhitte ook geen ventilator. Onder die omstandigheden kunnen vriendschap en solidariteit diep groeien. Tedere emoties hadden soms een verrassend eigen uitlaatklep. Iemand had ooit een ziek konijntje gevonden en het op haar kamer gehouden. De rouw toen het beestje de geest gaf was gezamenlijk. In de noordelijke provincies begon een winterdag met het ijs uit de wasteiltjes te hakken; hier bleef het bij ijsbloemen op de ruiten. Kook- of verwarmingstoestellen op de kamers waren niet toegestaan. Licht uit om halfelf. Vrouwen en mannen in aparte gebouwen. Alles werd regelmatig geïnspecteerd, met boetes voor de overtreders. Voor persoonlijke hygiëne bestond nauwelijks privacy. Acht meiden moesten zich met twee wasteiltjes toonbaar maken, want een warme douche kostte geld en was alleen iets voor zon- en feestdagen. Heet water haalden ze in thermosflessen van een centraal tappunt, terwijl de pechvogels op de bovenverdiepingen zelfs het koud water zeven hoog met emmers moesten aanslepen, omdat de druk op de kraan daar niet krachtig genoeg was. Om twintig voor zes begonnen de luidsprekers overal op de campus hun reveille met marsmuziek. Twintig minuten later was het aantreden voor ochtendgymnastiek op het sportveld. Daarna een half uur zelfstudie, overgebleven van het basis- en middelbaar onderwijs, waar de leraar erop toeziet hoe de kinderen hun lessen klassikaal opdreunen. Daarna mocht er pas gegeten worden. Om twintig voor acht begon de eerste les. In de wintermaanden schoof dit rooster een half uur op. Alle lessen duurden twee uur, met een pauze van tien minuten. De middagpauze duurde ook twee uur, terwijl het zomerrooster een siësta van drie uur had. De avonduren werden vaak gebruikt voor keuzevakken in het tweede en derde jaar, maar soms moesten de studenten zelfs in het weekend verplichte lessen volgen, zoals standaard Chinees. Avondlessen waren vooral ´s winters een bescheiden marteling. Het vroor in Xianning nooit langer dan een paar weken per jaar, maar vier maanden lang was het er guur en herfstig. Voor de studenten was het dan nergens behaaglijk, want geen enkele openbare ruimte was verwarmd. Zelfs in de restaurants droeg iedereen een dikke jas. Leslokalen met hun slecht geïsoleerde ramen en gebroken ruiten waren ijskasten, terwijl in de veel te grote kantoorruimtes het werkarme personeel zich aan een elektrisch straalkacheltje warmde. In de winter duurden griep en verkoudheden wekenlang. Met goed vertrouwen gingen de studenten op de campuskliniek een infuus penicilline halen alsof dat de klacht als bij toverslag kon genezen. Hoofdschuddend luisterde Pat, zelf moeder van vijf en grootmoeder van vier, naar een zenuwachtige mevrouw Jiang. Haar zieke lieveling van zeven wilde zijn griep maar niet kwijtraken, nadat ze hem in de winterkou van kliniek naar kliniek had gesleept. Pat raadde haar aan hem gewoon in bed te stoppen en warm te houden. Van verstandige zieken kreeg ik soms uitgebreide excuses als "Dear Mr. Jasper, I have a temperature and regret very much that I cannot come to your lesson". Zelfs in blakende gezondheid was een lesdag in de winter geen kleinigheid. Voor Chinese maatstaven was het studentenleven in Xianning niet bijzonder Spartaans. Het centrale lesgebouw was bijvoorbeeld een dagelijks comfortgebrek dat ook de docenten niet gespaard bleef, maar waar de studenten toch het meest onder leden. Drieënveertig lokalen, waarvan zes collegezalen voor grote groepen, over zes verdiepingen verspreid. Geen enkel gebouw was in de winterkou of zomerse hitte onaangenamer. Deuren bleven alleen dicht met dubbelgebouwen papiertjes tussen de sponning geklemd. Ruiten zaten in slecht sluitende metalen kozijnen met brokkelende stopverf en sneuvelden regelmatig. Verf was overal gaan bladderen. Rijen hardplastic bioscoopstoeltjes met smalle lessenaars zaten vastgeschroefd, zodat groepenwerk altijd improviseren was. In de lokalen het dichtst bij de wc´s hing altijd een vage urinelucht als je de deur niet sloot. Vloeren en het trappenhuis waren vergeven van spuugklodders. Door het raam keek je uit op het kantoorgebouw annex bibliotheek, voltooid in september ´97. De voormalig directeur van het instituut liet in een interview voor de lokale zender in december ´98 weten hoe iedereen op de hoogte was van de slechte bouwkwaliteit. Dit presidentieel paleis was zijn laatste wapenfeit. In het voorjaar van ´98, kort na zijn pensionering, werd hij met enkele onderdirecteuren gearresteerd op verdenking van corruptie. Aanzienlijke steekpenningen waren aangenomen voor de bouworder. De afloop van de zaak bleef in het duister en onder de nieuwe directeur ging het leven zijn gang alsof er niets veranderd was, schijnbaar probleemloos en opgewekt. Relatieve vrijheid Het campusleven van de studenten lijkt zwaar in onze ogen, maar per saldo betekent het voor veel van hun meer vrijheid en meer hoop op een betere toekomst. Als je ouders boeren zijn moet je meewerken op het land en kun je toch niet voor de buis hangen omdat er overdag geen stroom is. Zelfs een stad als Xianning deed de studenten beseffen hoe klein en beperkt het wereldje van hun geboortedorp was. Vaak vertelden ze hoe ze de affiniteit met hun oude vrienden verloren hadden, die niet gingen studeren en een gezin begonnen terwijl zij nog in de schoolbanken zaten. Ook was het een opluchting om even vrij te zijn van de klamme zorgzaamheid van het Chinese gezin. Vader en moeder betaalden de hele studie en staken zich als het moest in de schulden bij bank of familie. Maar daar stond als stilzwijgend aanvaarde tegenprestatie veel emotionele afhankelijkheid van de kinderen tegenover. In meer autoritaire gezinnen worden de kinderen niet als volwassen beschouwd totdat ze getrouwd zijn, en zelfs een getrouwde zoon die met partner bij zijn ouders inwoont moet zich nog dikwijls veel bedilzucht laten welgevallen. De opvoeding van het ene kleinkind is een taak waar de grootouders zich graag van kwijten. Deze overdaad aan zorgzaamheid heeft gezorgd voor een nieuwe generatie ettertjes, ook wel "de kleine keizer" genoemd. De Chinese bevolking is sinds de jaren vijftig verdubbeld van 500 miljoen naar 1,2 miljard, en de groei zal naar verwachting voortduren tot 2050, wanneer de bevolking 1,6 miljard zal tellen. Twintig procent van de jonge gezinnen heeft één kind. Onderhandelingen tussen overheid en studenten Wij hebben geprobeerd om zoveel mogelijk pogingen tot compromissen in het hierboven geschreven verloop van de opstanden te verwerken. We zullen nu een aantal pogingen tot compromissen noemen. - Gelijk aan het begin van de studentenbetogingen boden de studenten petities aan aan partijfunctionarissen. De functionarissen weigerden echter deze petities aan te nemen. - Op 30 april hadden enkele partijleden, onder andere de burgemeester van Peking, Chen Xitong, een gesprek met 29 studenten. In dit gesprek ging het onder andere over de woekerhandel door ambtenaren. De burgemeester zei hierop dat zij er alles aan deden om de woekeraars te ontmaskeren. Verder zijn er nog een tal van gesprekken, persconferenties (van beide partijen), manifesten en verklaringen geweest, wat teveel is om hier allemaal te beschrijven. Belangrijk is dat de studenten steeds vroegen om een open dialoog met de regering. De regering wilde echter eerst de orde herstellen, voordat zij wilde praten over hervormingen en (politieke) democratisering. Deze tegenstelling escaleerde op 4 juni.
2. Permanente Commitee
3. Jiang Zemin
4. Xu Xing
1. Regering
De regering feliciteert het leger en politiemensen met de behaalde overwinning, maar zegt dat het zo zou kunnen zijn dat zij zich moeten voorbereiden op een 'langdurige en moeilijke strijd'. Geruchten over een mogelijke burgeroorlog doen de ronde. Er lijken namelijk legeronderdelen te zijn, die onderling strijd leveren. 2. Permanent Comité Op 28 december stelt het Permanent Comité van Peking een nieuwe procedure op die de naam krijgt; “wet van de volksrepubliek China op vergadering, optochten en betogingen”. Er stond o.a. in dat burgers het recht van vergadering, optocht en betoging in overeenstemming met de wet moeten uitoefenen. Dan komen er een heleboel regels van hoe of wat, maar het komt er op neer dat er een organisator moet zijn, die een optocht aanvraagt en allemaal belangrijke gegevens doorgeeft (hoeveel mensen er deelnemen, de route, de slogans), op sommige plaatsen mogen geen bijeenkomsten gehouden worden, de organisator moet herkenbaar zijn door herkenningsteken en in welke gevallen het orgaan van de openbare veiligheid een eind mag maken aan de actie. 3. Jiang Zemin
Als we niet krachtig hadden ingegrepen in deze contrarevolutionaire rellen – wie weet wat er dan was gebeurd”, verdedigde Deng het ingrijpen twee dagen later tegenover de partijleiding. „Het had kunnen uitlopen op een burgeroorlog.” Deng zei ervan overtuigd te zijn dat de studenten tegen de regering waren opgezet door mensen die de regering omver wilden werpen. 4. Xu Xing
In het rapport van de Verenigde staten stond dat president George Bush het geweld dat de Chinese regering had gebruikt om de democratische beweging te onderdrukken ‘diep betreurde’ Hij zei dat Amerika er steeds bij de Chinese regering op had aangedrongen geen geweld te gebruiken. Minister van Buitenlandse zaken James Baker noemde de aanval ‘hoogst ongelukkig’ en zei dat het Amerikaanse volk buitengewoon bezorgd was. Het Congres wilde krachtiger maatregelen tegen China. De voorzitter van de subcommissie Azië en Pacifisch Gebied van de senaatcommissie voor Buitenlandse Betrekkingen wilde dat de ambassadeur uit China teruggeroepen werd en dat de militaire samenwerking en de handelsbetrekkingen stopgezet zouden worden. President Bush kondigde op 5 juni een aantal maatregelen af: Een tijdelijk verbod op wapenverkopen aan en export naar China, Een opschorting van wederzijdse bezoeken van hoge Chinese en Amerikaanse militairen, Een heroverweging van de verzoeken van Chinese studenten om hun verblijf in de VS te mogen verlengen, Het leveren van humanitaire hulp aan de slachtoffers via het Internationale Rode Kruis. Engeland
In Engeland zei premier Margaret Thatcher geschokt en verontwaardigd te zijn over de willekeurige slachting van ongewapende burgers, vooral in het licht van de verantwoordelijkheid van Engeland in Hongkong. Ook de oppositie veroordeelde de slachting en drong er bij de westerse regering op aan actie te ondernemen. Het ministerie van Buitenlandse zaken gaf een negatief reisadvies voor China. Frankrijk
In Frankrijk gaf president François Mitterand een verklaring uit waarin hij zei geschokt en woedend te zijn; hij voegde eraan toe dat een regering die het vuur op zijn eigen jeugd open, geen toekomst heeft. De secretaris-generaal van de Franse Communistische partij (!) zei ook geschokt te zijn en beloofde het Chinese volk te helpen. West-Duitsland
De West-Duitse kanselier Helmut Kohl toonde zich geschokt en boos en betuigde de Chinese studenten zijn medeleven. Een hooggeplaatste West-Duitse functionaris voegde daaraan toe dat Duitsland zich weliswaar niet met de Binnenlandse Zaken van China wilde bemoeien, maar dat het ontoelaatbaar was dat een staat het vuur opent op eigen burgers; de lidstaten van de Europese Unie, zei ze, moesten zich beraden over een passend antwoord. De Duitse ambassade in Peking beloofde hulp aan Duitse studenten in China zodat ze zich in veiligheid konden brengen. Italië Ook de Italiaanse regering veroordeelde het gebruik van geweld en drong er bij de studenten op aan de dialoog met de regering vol te houden. Er werd in Italië ook geroepen om economische sancties tegen China. Zeer duidelijk is dat er met algemene verontwaardiging gereageerd is op het bloedbad wat is aangericht door de Chinese regering. Niet alleen deze landen grepen in, maar de Chinese regering kreeg honderden rapporten binnen van heel veel landen. Ook werden de meeste veroordelingen ondersteund door sancties, waarvan de VS het duidelijkste voorbeeld is. Maar ook Australië, Nieuw-Zeeland, Brazilië, België, Portugal, Oostenrijk, Griekenland, Nederland, Denemarken, Finland, Zweden, Zwitserland en tal van andere landen verbraken de contacten tussen de regeringen. Belangrijk is dat ook het communistische deel van de wereld bezorgd reageerde. De Sovjet-Unie (zelf op het randje van de ondergang van haar communistische tijdperk) zei het gebruik van geweld te betreuren en hoopte dat de situatie snel zou verbeteren. Ook de regeringen van de communistische satellietstaten Polen, Hongarije en Joegoslavië spraken hun bezorgdheid uit. Slot Na enige is ons verslag klaargekomen. We hebben geprobeerd echt antwoord te geven op de aandachtspunten ook al hadden we soms bijna geen informatie. Dit gebrek aan betrouwbare informatie verklaart ook dat het iets langer duurde voordat wij klaar waren. We zijn veel te weten gekomen over de studentenopstand. We hebben hard gewerkt en we hopen dat ons cijfer een beetje vergelijkbaar is met de moeite die we gedaan hebben en de tijd die wij in dit werkstuk gestopt hebben. We vonden het een leuke opdracht en we hebben de volgende bronnen gebruikt; - Het Tiananmendossier, Zhang Liang e.a. - Op zoek naar het moderne China, Jonathan Spence - De eeuw van China, Jonathan Spence - Veel internetsites
Vooruit- Afgevallen bladeren waaien diepe dalen in
Vooruit- Maanlicht op het ijs
Is buiten de rivieroevers getreden. Vooruit- Ogen turen naar hetzelfde plekje lucht
Harten slaan de trommel van de schemering
Vooruit- Wij hebben ons geheugen niet verloren
Wij zullen speuren naar de levenspoel
Vooruit- De weg, de weg
Is bedekt met een vlaag vuurrode klaprozen. (Bei Dao, een van de beste dichters van de democratiseringsbeweging.)
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden