Machtsverhoudingen tussen Livia en Augustus

Probleemstelling: Tijdens het bewind van keizer Augustus had zijn vrouw, Livia de werkelijke macht in handen. Inleiding: Dit werkstuk zal gaan over de machtsverhoudingen tussen Livia en Augustus. Augustus was de eerste Romeinse keizer, Livia was zijn vrouw. Hoewel de positie van de vrouw niet al te goed was in het oude Rome, probeerde Livia toch invloed uit te oefenen op het bewind van Augustus. Of Augustus dit nu beseft heeft of niet, het staat vast dat hij veel van haar gehouden heeft, ze bleven namelijk meer dan veertig jaar getrouwd. Eerst zal ik de omstandigheden in het Romeinse Rijk inleiden. Wie was Livia en hoe heeft zij Augustus ontdekt. In wiens handen lag de macht in het oude Rome en hoe waren deze aan de macht gekomen. Hoe was de positie van de vrouw in Rome. Als dit een beetje duidelijk is, zal ik uiteindelijk proberen om toe te lichten hoe Livia al dan niet macht uitoefende op het beleid van haar man. Ik hoop dat na het lezen van dit werkstuk het voor de lezer duidelijker is hoe de situatie was in de tijd van Augustus, en wat de werkelijke macht van Livia was. Hoofdstuk 1 – Livia en Augustus Livia werd in 58 voor Christus geboren. Ze was de dochter van een Romeinse patriciër, genaamd Marcus Livius Drusus Claudius, en de kleindochter van Marcus Livius Drusus. Toen ze vijftien jaar oud was werd ze uitgehuwelijkt (een normaal gebruik voor die tijd) aan Tiberius Claudius Nero, die een politieke tegenstander was van de jonge Augustus. Hij had echter minder macht dan Augustus zelf. In 42 voor Christus (ze was toen zestien jaar), baarde ze haar eerste zoon, genaamd Tiberius. Dit zou de latere opvolger van Augustus worden. Twee jaar na de geboorte van haar zoon vluchtte ze met haar familie om politieke redenen weg uit Rome, om bescherming te zoeken bij Marcus Antonius. In 39 voor Christus leerde ze Augustus kennen. Ze werden verliefd op elkaar en Livia scheidde van Claudius Nero. Dit lijkt gebeurd te zijn met toestemming van haar man, maar als deze geen toestemming had gegeven, was er nog geen probleem geweest. Augustus stond politiek sterker dan Livia’s echtgenoot, dus kon hij haar makkelijk inpikken. In 38 voor Christus trouwden Livia en Augustus. Augustus moest hiervoor eerst van zijn vrouw, Scribonia, scheidden. Deze had hem pas een dochter gebaard, toch verliet hij haar voor Livia, die zelf ook hoogzwanger was. Nadat ze drie maanden getrouwd waren beviel Livia van Drusus, die nog door haar vorige man verwekt was. Naar Romeins gebruik bleven de zonen van Livia bij haar ex-man om daar opgevoed te worden. De dochter van Augustus (Julia) bleef wel bij Augustus en Livia wonen. Toen Tiberius Claudius Nero in 32 voor Christus stierf, kwamen Tiberius en Drusus ook bij Augustus inwonen. Ze waren toen respectievelijk tien en zes jaar oud. ? Augustus en Livia kregen samen geen kinderen. Toch zal het voor Augustus geen politiek huwelijk zijn geweest, maar een huwelijk uit liefde omdat ze samen 52 jaar getrouwd zijn. In 14 na Christus stierf Augustus. Livia leefde zelf nog voort tot ze zelf overleed in 29 na Christus. Ze was toen 85 jaar oud. Augustus was erg op zijn vrouw gesteld. Al toen ze nog maar drie jaar getrouwd waren haalde hij de senaat over om standbeelden voor haar op te richten. Toen hij de eretitel Augustus verkreeg (zijn echte naam was Octavianus) begon hij actief met het promoten van zijn familie. Hij liet maar al te graag weten aan het volk dat Livia zelf de wol voor zijn tunica’s spon en weefde. Op portretten is ze altijd afgebeeld met een conservatieve haarstijl en weinig juwelen. Ook is op veel standbeelden duidelijk te zien dat ze een stola draagt. Dit was in Rome in die tijd het symbool van een fatsoenlijke huisvrouw. De andere bedoeling die Augustus hiermee had, was het promoten van de traditionele familiewaarden, zodat de andere Romeinen dit over zouden nemen. Dit is goed gelukt, omdat veel vrouwen zelfs letterlijk de haarstijl van Livia overnamen. De haarstijl van Livia

Livia was echter niet alleen bezig om vereeuwigd te worden, ze had ook het speciale recht om tijdens publieke manifestaties in een speciale plaats bij de Vestaalse Maag-den te zitten. Verder wijdden ze openbare gebouwen in, sponsorde ze liefdadigheids-instellingen en hielp ze zo nu en dan een handje mee bij de provinciale ambassades. Al met al is te zeggen dat Livia een welgesteld leven heeft geleid, geadoreerd door het volk en met veel ontvangen liefde van de kant van Augustus. De laatste woorden van Augustus waren letterlijk (vertaald naar het Nederlands) “Livia, leef voort en denk aan ons huwelijk. Vaarwel!” Hoofdstuk 2 – De geschiedenis van Rome. Rome heeft in de vele jaren dat de staat een wereldmacht was verschillende staats-vormen gekend. Zo waren er onder andere de republiek, en het keizerrijk. Vanaf 509 voor Christus was Rome een republiek. Het bestuur van het land bestond hierbij uit drie hoofdonderdelen: de Senaat, de algemene vergadering en de magistraten. De senaat was een groep welgestelde mannen die optrad als adviseur, het geld beheerde en de contacten onderhield met andere staten. De algemene vergadering bestond uit samenkomsten waar het volk mocht stemmen over wetten en andere publieke aangelegenheden. De magistraten waren ook erg belangrijk. Zij werden uit de senaat gekozen en het was hun taak de wetten ten uitvoer te brengen. Er waren verschillende soorten magistraten, maar de belangrijkste waren de consuls. Dit waren er altijd twee en zij hadden de meeste macht in de staat in handen. De consuls werden voor vijf jaar gekozen en moesten daarna plaatsmaken voor hun opvolgers. Een andere belangrijke groep van magistraten waren de censors. Deze hadden als belangrijkste taak om de welvaart van het volk te meten, hiernaast hadden ze nog twee andere belangrijke taken. De eerste hiervan was het aanwijzen van kandidaten om in de Senaat te komen. De tweede was om contracten te sluiten voor overheidsprojecten. In de latere tijden van de Republiek kwamen er ook nog praetoren bij. Deze hadden rechterlijke macht en konden ook een consul vervangen wanneer deze afwezig was. In 133 v. chr. begon de republiek macht te verliezen. De gebroeders Gracchus waren de leiders van een actiegroep om het boerenland te herverdelen. Ze wilden dat de kleine boeren meer grond toebedeeld kregen. De Senaat was het hier niet mee eens omdat deze dacht dat de gebroeders haar macht wilde ondermijnen. De gebroeders Gracchus werden vermoord maar hadden wel de Romeinse revolutie in gang gezet. Deze klap kwam de senaat nauwelijks te boven. Toen er in 109 v.chr. een generaal met de naam Marius tot consul werd gekozen kreeg de Republiek nog een grote tegenslag te verwerken. Marius probeerde het leger sterk te verbeteren, waardoor dit groter werd. De troepen waren ook meer gehecht aan hun generaal dan aan de Senaat. Hierdoor ontstond een gevaarlijke situatie. Hoe gevaarlijk bleek in 90 v. chr. toen het leger opmarcheerde naar Rome, met de eis dat alle troepen werden genoteerd als Romeins staatsburger. De Senaat moest toestemmen, waardoor haast elke inwoner van Italië een staatsburger van Rome werd. De Republiek was nu moeilijker in stand te houden. In 88 v. chr. sloeg het noodlot toe. Lucius Cornelius Sulla werd tot consul gekozen. Na zijn ambtstermijn wilde hij de macht niet uit handen geven en hij marcheerde met zijn troepen op naar Rome. Marius probeerde hem tegen te houden maar slaagde hier niet in. Sulla nam Rome in en regeerde hier als dictator. Na een aantal jaren trok hij zich terug. De republiek keerde echter niet terug. Sulla had namelijk laten zien hoe groot de macht was die een persoon kon hebben. Zonder dat hij het wist had Sulla Rome een stap dichter bij een keizerrijk gebracht. Na het bewind van Sulla kwamen er drie anderen aan de macht in Rome. Dit waren Julius Caesar, Gaius Pompeius en Licinius Crassus. Deze vormden het eerste Trium-viraat. Toen Crassus later overleden was, versloeg Caesar Pompeius en werd zo alleenheerser. In 44 v. chr. werd hij door de senaat tot dictator tot het leven benoemd. Later dit jaar werd hij echter vermoord door een groep senatoren die de republiek terugwilde. Deze moord hielp echter niet want binnen een jaar was het tweede triumviraat een feit. Dit bestond uit Marcus Antonius, Lepidus en Octavianus (later ook wel Augustus genoemd). Caesar was de oudoom van Octavianus. Hij was zeer op hem gesteld en in zijn testament liet hij al zijn bezittingen aan hem na. Octavianus gebruikte zijn leger (dat hij had geërfd van zijn oudoom) om de Senaat te dwingen hem consul te maken. Marcus Antonius, die consul was tijdens het bewind van Caesar was nu genoodzaakt om een verbond te sluiten met de jonge Octavianus en met Lepidus. De drie leiders verdeelden het rijk. Antonius kreeg het oosten, Octavianus kreeg het westen en Lepidus kreeg Afrika toebedeeld. De drie kregen al gauw ruzie. Octavianus viel als eerste Lepidus aan en overwon hem. Hierdoor kreeg hij het grootste deel van het rijk in handen. De relatie tussen Octavianus en Antonius verslechterde toen Antonius scheidde van Octavia (dit was de zus van Octavianus) om zo met Cleopatra te trouwen. In 31 v. chr. brak er uiteindelijk oorlog uit tussen Octavianus en Antonius. Caesar In de beroemde zeeslag bij Actium versloeg Octavianus de legers van Cleopatra en Marcus Antonius die hier ook beiden zelfmoord pleegden. Octavianus had de gehele macht in Rome in handen. ? Nu wachtte Octavianus de lastige taak om zijn verworven macht ook te handhaven. Hij wist dat hij het volk tegen zich zou krijgen als hij zichzelf uitriep tot keizer. Hij herstelde de republiek dus in ere. Hij wilde meteen zijn positie als consul opofferen, maar de senaat stond dit niet toe. Deze wist namelijk dat het niet verstandig was om iemand met zo’n groot leger en zoveel geld aan de kant te zetten. Hierdoor bleef Octavianus dus consul. De Senaat besloot om hem de macht te geven over de provincies Frankrijk, Syrië, Spanje en Egypte. Deze provincies hadden grote legers zodat Octavianus nog meer militaire macht kreeg. Naast deze provincies kreeg Octavianus ook een eretitel toebedeeld onder welke hij meer bekend is dan onder zijn echte naam; Deze titel was AUGUSTUS. Dit betekent “de gezegende”. In 23 v. chr. trad Augustus terug van zijn positie en werd hij proconsul. Hierdoor kreeg hij absolute macht over de legers zonder de administratieve rompslomp waar een consul mee te kampen had. Hierna kreeg Augustus weer een nieuwe functie toebedeeld. Hij mocht zich nu volkstribuun noemen. Door deze functie kreeg Augustus vetorecht over alle wetten die de Senaat uitvaardigde. Hij had nu alle politieke macht van een keizer in handen zonder gehaat te worden door het volk om zijn absolute macht. Om het rijk beter te kunnen besturen stelde Augustus een keizerlijke ‘huishouding’ in. Deze hielp Augustus bij het regeren. Hij stelde deze niet alleen samen uit senatoren maar ook uit gewone getalenteerde arbeiders en zelfs hier en daar een slaaf. Al gauw bleek deze ‘huishouding’ efficiënter dan de senaat zelf en had dus ook meer macht. Hoewel de senatoren eigenlijk nog maar weinig macht hadden, behandelde Augustus hen met de meeste respect, zodat ze het gevoel hadden dat ze erg belangrijk hadden. Nu hij het dagelijks bestuur van de stad aan zijn ‘huishouding’ had overgelaten probeerde Augustus om de stad zo mooi mogelijk te maken. Hij liet extra tempels en andere versieringen bouwen. Ook stelde hij een politiemacht en een brandweerbrigade in. In 12 v. chr. kreeg hij nog een eretitel. Hij was nu ook Pontifex Maximus, wat inhield dat hij het religieuze hoofd van de staat was. Ook werd hij in 2 v. chr. benoemd tot pater patriae, wat betekent dat hij de vader van het volk is. Nu zijn positie geheel veilig was begon Augustus de meeste senatoren te vervangen door provinciale gouverneurs en legercommandanten. Hierdoor was het hem gelukt het bestuur van het Rijk te vormen zoals hij wilde. ? Toen hij in 14 na chr. doodging liet hij aan zijn opvolger, Tiberius, een solide rijk na. Het was voor Tiberius echter de moeilijke taak om Augustus te evenaren. Hij had echter niet de persoonlijke instelling die Augustus wel had. Hij trok zich terug op het eiland Capri om vandaar het rijk te regeren. De keizers na hem konden allen ook niet het niveau van Augustus bereiken, maar door de stabiele basis die Augustus had gelegd, wist het Romeinse Rijk hun te overleven. Augustus was zo invloedrijk geweest dat de burgers het niet erg vonden dat ze niet erg veel meer te zeggen hadden. In de republiek hadden ze meer invloed, maar ze wisten dat ze met Augustus het grootste en sterkste keizerrijk ter wereld vormden. Hoofdstuk 3 – De positie van de vrouw Over de positie van dé Romeinse vrouw is moeilijk een oordeel te geven. Er waren namelijk in Rome zeer grote klasseverschillen. Zo zal een keizersvrouw meer rechten hebben gehad dan een vrouw van een arbeider. Over het algemeen is echter te zeggen dat vrouwen in Rome werden beschouwd als een soort tweederangsburger. Ze hadden minder rechten dan mannen. De meeste meisje werden meestal al uitgehuwelijkt als ze tussen de twaalf en veertien jaar oud waren, en dan ook nog aan een meestal veel oudere man. De vijf deugden die een goede echtgenote moest hebben, waren: - zij hield van haar man - zij bracht twee kinderen voort - zij had een prettige manier van praten - zij had een innemend voorkomen - zij zorgde voor het huishouden. Een getrouwde vrouw met een hoge status had meestal veel werk aan het huishouden. Ze had hier natuurlijk slaven voor, maar moest deze wel opdrachten geven. Gezien de grootte van de groep slaven die een hooggeplaatst persoon in dienst had kostte dit erg veel tijd. Het krijgen van kinderen was erg belangrijk in het oude Rome. Dit betekende name-lijk groei van de bevolking en dus meer toekomstige soldaten. Als een echtpaar geen kinderen kon krijgen was dit altijd de schuld van de vrouw. Een man had hierom het recht om van zijn vrouw te scheiden. Een vrouw was zelf niet bevoegd tot juridische handelingen die daar voor nodig waren. Als je de vrijheid van de Romeinse vrouw echter vergelijkt met die van de Griekse vrouw, zul je zien dat deze veel groter is. Een Griekse vrouw had in de oudheid niet het recht om het huis te verlaten. Een Romeinse vrouw mocht dit wel. Het was zelfs gewoon dat zij haar man vergezelde naar diners of het theater. Zij mocht ook uit zichzelf gaan winkelen of op bezoek gaan bij vriendinnen, hierbij werd ze echter wel begeleid door slavinnen. De matronae in Rome zijn wel enkele keren in opstand gekomen tegen bepaalde wetten in de Romeinse samenleving die hun leven niet bevorderden. In 195 v.Chr. kwamen ze in het geweer tegen de Lex Oppia, die vrouwen verbood meer dan een kleine hoeveelheid goud te bezitten, kleurige of kostbare kleding te dragen, en (behalve bij religieuze feesten) in Rome en naaste omgeving in een wagen te rijden. In 42. v.Chr. protesteerden zij tegen een speciale belastingmaatregel die 1400 van de rijkste vrouwen opdroeg een bijdrage te leveren in de kosten van de burgeroorlog. In beide gevallen hadden de vrouwen succes met hun acties. Wat hierbij echter belangrijk is, is het feit dat deze niet gericht waren tegen de bestaande machtsverhou-dingen tussen mannen en vrouwen. De vrouwen wilden geen politieke macht verwer-ven, maar zagen zich belemmerd in hun poging status te verwerven door het tonen van rijkdommen, wat in die tijd erg belangrijk was. De positie van een Romeinse vrouw was dus erg ondergeschikt aan die van een man, waardoor het voor iemand als Livia ondoenlijk zou zijn om een hoge politieke functie te bekleden. Hoofdstuk 4 – De macht van Livia. ? Vele geschiedschrijvers uit de tijd van Livia beweren dat tijdens het bewind van Augustus Livia de macht in handen had, of in elk geval Augustus zo wist te manipuleren, zonder dat hij dit zelf wist, dat zij een belangrijk deel had in de genomen beslissingen. Door het huwelijk met Augustus kreeg Livia op jonge leeftijd al erg veel macht en de daarbij behorende verantwoordelijkheid. Ik denk dat ze niet goed met deze macht om kon gaan en alles eraan deed om nog meer macht te verwerven. Dit was een onbedoeld gevolg van het huwelijk tussen haar en Augustus. Ze zag echter zelf in dat ze als vrouw nooit het ambt van keizer zou kunnen bekleden. Daarvoor was de Romeinse maatschappij nog niet genoeg geëmancipeerd. Ze had echter twee zoons, waarvan ze er graag een als opvolger van Augustus zag. Augustus Ze had hierbij haar oog laten vallen op Tiberius. Vanaf het moment dat hij volwassen werd is ze actief bezig geweest om haar zoon de voornaamste troonopvolger te maken. Ze schuwde hierbij geen enkel middel. Augustus had voor zichzelf in 23 voor Christus al besloten dat Marcus Marcellus zijn opvolger zou moeten worden. Dit was de zoon van zijn zus Octavia. Hij werd echter ziek. Het leek niet zo’n zware ziekte te zijn. Na een tijdje werd hij behandeld door Musa. Dit was de persoonlijke lijfarts van Livia. Zij had hem ter beschikking gesteld aan Marcellus omdat hij zo sneller zou genezen. Dit gebeurde echter niet, hij overleed. Livia kreeg nu de schuld hiervan in haar schoenen geschoven. Er werd geroddeld in Rome dat Livia de opdracht aan Musa had gegeven om Marcellus te laten sterven. Augustus nam haar echter, zoals een goed echtgenoot betaamt, in bescherming en hierdoor raakte de gebeurtenis in de vergetelheid. Nu Marcellus was overleden verkoos Augustus Agrippa als zijn opvolger. Deze was getrouwd met zijn dochter Julia. Livia was razend, omdat ze had gewild dat Julia met Tiberius was getrouwd. Marcus Agrippa overleed echter in 12 v. chr. onder dubieuze omstandigheden (ook hier wordt de invloed van Livia vermoed), zodat Julia al op 27-jarige leeftijd weduwe werd. Livia overtuigde Tiberius van de noodzaak om met de dochter van Augustus te trouwen. Zo zou hij familie worden van Augustus en meer kans maken op de troon. Tiberius was echter gelukkig getrouwd met Vipsania maar besloot de raad van zijn moeder op te volgen. Hij scheidde van Vipsania en trouwde met Julia. Er waren al twee concurrenten voor Tiberius uit de strijd (Marcellus en Agrippa) er waren er echter nog genoeg over. Helaas voor Livia maakte haar zoon Tiberius een slechte beurt bij Augustus. Het geregelde huwelijk tussen hem en Julia liep op niets uit, hij bekommerde zich nauwelijks meer om haar. Hierdoor ging zij met zo ongeveer alle mannen uit Rome naar bed. Toen haar vader hier achter kwam liet hij haar verbannen. Dit was erg vervelend voor Julia maar onbedoeld ook erg vervelend voor Tiberius. Zonder dat hij er zelf veel aan kon doen (hij was getrouwd met Julia, maar hield nog van Vipsania) kwam hij in een slecht daglicht bij Augustus, die nu zijn twee adoptiefzoons boven Tiberius verkoos. Dit waren Lucius en Gaius. Hen was echter geen lang leven gegund. Gaius stierf op een mysterieuze manier aan het oostfront. Hij was licht gewond, maar zijn toestand verergerde plotseling en hij stierf. Ook hier wordt de verreikende hand van Livia vermoed. Lucius blaakte echter van gezondheid en werd tot commandant in Spanje benoemd. Op reis hier naar toe kwam hij echter om bij een bootongeluk. Dit is waarschijnlijk een meevaller geweest voor Livia. Nu ook Lucius en Gaius geen optie meer waren, had Augustus nog maar weinig keus. Hij adopteerde Agrippa Postumus en met tegenzin (op aandringen van Livia) ook Tiberius. Beiden arriveerden in Rome. Postumus lijkt het laatste obstakel op weg naar de keizerlijke troon voor Tiberius. Dit was op het oog een makkelijke prooi voor Livia. Agrippa Postumus was een erg ontactisch persoon. Hij vertrouwde Livia niet, maar liet dit te duidelijk blijken aan Augustus. Livia had de betere zelfbeheersing en wist Augustus zo ver te krijgen om Agrippa Postumus te onterven en te verbannen. Tiberius was nu de enige overgebleven kandidaat voor de troon en Livia begon hem nu ook in het openbaar aan te prijzen bij Augustus en bij de senaat. Het leek allemaal goed te gaan voor Livia en Tiberius, totdat Augustus besloot om Agrippa Postumus, verbannen op een eiland, op te zoeken en weer in vrede bij zich te sluiten. Livia wist dat ze nu snel moest handelen, of moest hopen op een wonder, anders vielen al haar plannen in duigen en werd Agrippa Postumus de opvolger van Augustus. Of het wonder uitkomst bracht, of de hand van Livia zal nooit duidelijk worden, maar het is een feit dat de gezondheidstoestand van Augustus erg achteruit ging. Hij kreeg erg veel last van maagkrampen en was aan het bed gekluisterd. Sommigen beweren dat Livia hem vermoord zou hebben, anderen zeggen dat het lot zijn werk had gedaan. In 14 na Christus overleed Augustus, na 44 jaar aan de macht te zijn geweest. Livia ontbood Tiberius meteen naar Rome. Hij werd benoemd tot nieuwe keizer. Met Agrippa Postumus werd meteen afgerekend. Tiberius deed het voorkomen alsof het de wil van Augustus was geweest om Agrippa Postumus te vermoorden op de dag dat hij zelf overleed. Dit lijkt onlogisch omdat Augustus en Agrippa Postumus zich weer hadden verzoend, maar het werd in die tijd geaccepteerd. In het testament van Augustus (waarschijnlijk gemanipuleerd door Livia) stond dat Tiberius keizer werd, en dat hij samen met Livia op werd genomen in de familie van Augustus. Livia kreeg ook de bijnaam Augusta. Nu Tiberius uiteindelijk keizer was, verwachtte Livia dat ze makkelijk invloed kon uitoefenen op zijn bewind. Dit ging echter niet zo gemakkelijk. Tiberius trok meer zijn eigen plan dan dat hij zich iets aantrok van zijn moeder. De twee kregen steeds grotere ruzie, zodat het voor Livia niet meer mogelijk was om invloed uit te oefenen. Haar laatste wens voordat ze stierf was om vergoddelijkt te worden. Een mogelijke motivatie hierachter was het feit dat goden niet gestraft kunnen worden voor hun daden. Livia had vele moorden gepleegd in haar leven maar zou toch niet gestraft kunnen worden. Uiteindelijk wordt ze pas vergoddelijkt tijdens het bewind van Claudius die na Tiberius aan de macht kwam. Livia beschermde Tiberius nog wel, ondanks dat ze ruzie met hem had. Dit bleek doordat hij na de dood van zijn moeder binnen twee jaar ernstige problemen kreeg met de prefect van de Praetoriaanse garde, Sejanus. Toen zijn moeder nog leefde (in de eerste vijftien jaar van zijn bewind) had zijn moeder steeds problemen weten te voorkomen, na haar dood ging het snel bergafwaarts met Tiberius en hij stierf in 37 na Christus, acht jaar na de dood van zijn moeder. Het lijkt verstandig om aan te nemen dat Livia bij sommige van de onverklaarbare doden van de concurrenten van Tiberius betrokken was, het lijkt me alleen sterk dat ze alle doden, inclusief die van Augustus geregeld zou hebben, zoals sommige geschiedschrijvers beweren. Als dit wel het geval is, moet ze worden gerekend tot een van de slimste moordenaars van de geschiedenis. Ze zou dan namelijk zes (Marcellus, Agrippa, Gaius, Lucius, Augustus en Agrippa Postumus) moorden hebben gepleegd zonder ook maar enige verdenking te hebben gekweekt. In elk geval kreeg Livia haar zin en werd Tiberius keizer. Wat ze echter niet had voorzien was dat Tiberius haar geen invloed liet uitoefenen op zijn bewind. Dit was een van de weinige dingen die voor haar niet goed uitpakte. Conclusie: Gezien de zwakke positie die vrouwen in de oudheid hadden was het voor Livia zelf niet mogelijk om een hoge bestuurlijke positie te bekleden of om zelfs keizeres te worden. Ze besefte dit zelf ook maar wilde toch op een andere manier invloed op Augustus uitoefenen. Tijdens het beleid zelf heeft ze ongetwijfeld ook enige invloed uitgeoefend, maar het belangrijkste voor haar was toch om het pad voor haar zoon, vrij Tiberius te maken, zodat ze uiteindelijk via haar zoon meer invloed kon uitoefenen, dan mogelijk was bij Augustus. Hiervoor waren er twee grote obstakels: 1) Augustus mocht Tiberius niet echt
2) Velen anderen werden boven Tiberius verkozen als troonopvolger

Het eerste probleem was voor Livia makkelijk op te lossen. Door veel op Augustus in te praten, besloot hij uiteindelijk om Tiberius als adoptiefzoon aan te nemen. Het tweede probleem was lastiger om mee om te gaan. De velen die boven Tiberius werden verkozen (Marcellus, Marcus Agrippa, Lucius, Gaius, Agrippa Postumus) moesten op de een of andere manier verdwijnen. Uiteindelijk is dit ook gebeurd. De vraag is alleen of dit door de hand van Livia of door die van het lot is geschied. Naar mijn mening is het een combinatie van beide. Ik denk dat Livia wel Marcellus en Agrippa Postumus heeft (laten) vermoord(en). Marcellus werd namelijk vlak voor zijn dood (toen er nog niets aan de hand leek) behandeld door de arts van Livia. Ik denk dat zij hem opdracht heeft gegeven Marcellus om te brengen. Agrippa Postumus is door Livia tactisch opzij gezet. Toen Tiberius een maal aan de macht was, heeft Livia Agrippa Postumus meteen laten ombrengen. De andere doden lijken me een geval van puur toeval in het voordeel van Livia en Tiberius. Het lijkt me ook sterk dat zij haar eigen man vermoord zou hebben, ze hadden al meer dan veertig jaar samengeleefd, en als ze hem had willen vermoorden had ze dat al veel eerder gedaan. Op Augustus heeft Livia dus niet veel invloed gehad, ze heeft er echter, door slim te manipuleren, voor gezorgd dat haar zoon aan de macht kwam. Het enige waar Livia geen rekening mee had gehouden was het feit dat ze ruzie zou krijgen met Tiberius en hij haar niet mee liet beslissen achter de schermen. Dit was haar enige fout in een verder vlekkeloze carrièreplanning. Uitleg gebruikte termen: Patriciër (pag. 4) Welgestelde burger. Stola (pag. 4) Kleed van Romeinse huisvrouwen
Vestaalse Maagden (pag. 5) Groep maagden die tot taak had het eeuwige vuur in Rome brandende te houden. Als dit vuur uit zou gaan, zou de stad ten onder gaan. Deze vrouwen genoten veel aanzien bij het volk. Republiek (pag. 6) Staatsvorm waarbij het staatshoofd voor een bepaald aantal jaar gekozen wordt door het volk. Dictator (pag. 6) Alleenheerser. Provincies (pag. 7) Delen van het Romeinse rijk
Vetorecht (pag. 7) Het recht om een genomen besluit te verwerpen. Senatoren (pag. 7) Leden van de senaat. Matronae (pag. 9) Welgestelde vrouwen in Rome. Geëmancipeerd (pag. 10) Toekennen van gelijke rechten aan mannen en vrouwen. Citatenlijst: “Livia, leef voort en denk aan ons huwelijk. Vaarwel!” – Suetonius, ‘Augustus 98-99’ Bronvermelding: - Cassius Dio “Romeinse geschiedenis” - Livius “Vanaf de stichting van de stad” - Suetonius “Over het leven van de keizers” - Tacitus “Jaarboeken” - Augustus “Gebeurde zaken” - Velleius Paterculus “ Romeinse geschiedenis” - http://www.britannica.com - http://classics.mit.edu - http://www.geocities.com - http://patriot.net - http://history.ibsdu.edu -
http://library.advanced.org - http://history.evansville.net
Livia Augusta