Boerenopstand
In 1524 vond de Duitse boerenoorlog plaats. Deze vond plaats omdat de boeren het zwaar hadden. Ze hadden weinig vrijheid en moesten veel belasting betalen. De wederdopers (volgelingen van Thomas Münzer) hadden succes bij de boeren. Dit kwam omdat de wederdopers ook vonden dat de boeren met geweld in opstand moesten komen.
Thomas Münzer was een prediker in Wittenberg. Hij predikte in de tijd dan Luther op de Wartburg ondergedoken was. Hij predikte dat hij een openbaring had gekregen waardoor hij wist dat de wereld spoedig zou vergaan. Hij beschouwde zichzelf als een belangrijke profeet. Hij ging zelfs zover dat hij de bijbel niet meer Gods Woord vond.
Luther was daar niet blij mee. Iedereen liet zich meeslepen door de gedachten van Thomas Münzer zodat er zelfs een beeldenstorm uitbrak. Luther die nog steeds vogelvrij verklaard was, verliet zijn schuilplaats in Wartburg en predikte tegen Thomas Münzer. Luther en Thomas Münzer hadden dus niet dezelfde opvattingen.
Wederdopers
De wederdopers lieten steeds de mensen die zich bij hun aansloten opnieuw dopen. Hierdoor kregen ze de naam 'wederdopers'. Anabaptist is Latijns voor het woord wederdopers. Nog andere namen zijn: Dopersen of Doopsgezinden.
Er bestaan nu nog steeds wederdopers. Zij noemen zich Doopsgezinde Broerderschap.
De geschiedenis:
De wederdopers waren eigenlijk de eerste protestanten. Jan Matthijs was de eerste predikant die in 1531 een paar kleine gemeentes stichtte. In 1533 waren de wederdopers erin geslaagd om Munster in handen te krijgen. Hierdoor ontstond een centrum voor de wederdopers. Jan Matthijs vertrok later ook naar Munster omdat het daar zo veilig voor wederdopers was. Toen hij eenmaal in Munster was nam hij de leiding. Het werd een theocratie. Maar al snel werd hij op gruwelijke wijze vermoordt. Hierdoor kun je zien dat de wederdopers best gewelddadig waren. Maar door de bisschop en zijn mannen zijn ze in toom gehouden. Er bestaan nog steeds wederdopers. Zoals ik al zei noemen zij zich Doopsgezinde Broederschap, Doopsgezinden of Mennonieten. De naam Mennonieten komt van Menno Simons. Hij was degene die de wederdopers in Nederland in toom heeft gehouden.
Zwitserland
Vooral Zürich wordt een toevluchtsoord voor de wederdopers. In 1523 al heeft Zwingli onderhandelingen gedaan met de wederdopers over de kinderdoop*. Verder willen zij dat hij de hervormingen door zal laten gaan. Zwingli en de Raad van Zürich zijn bang voor een groot gevaar voor de vrede in de kerk en de samenleving. Vervolgens wordt tegen de wederdopers streng opgetreden. Velen komen in de gevangenis en anderen sterven als martelaar.
* Het verschil tussen zuigelingendoop en volwassenendoop is dat bij de volwassenendoop volwassenen zelf kunnen aangeven of ze bij God willen horen en zich dan willen laten dopen. Bij zuigelingendoop (of kinderdoop) hebben de ouders van het kind besloten het kind te laten dopen omdat ze zeker weten dat God het zo wil en dat alle kinderen bij God horen en zich dus mogen laten dopen. Bij kinderdoop zegt God dan: ‘Jij hoort bij mij’. Bij volwassenendoop zeggen de mensen zelf: ‘ Ik hoor bij God’. Dat is het belangrijkste verschil bij volwassenendoop en zuigelingendoop.
Jan van Leiden, Jan Matthijsz en Münster
Vanuit Duitsland dringen de wederdopers ook door in Nederland. Door armoede en honger is daar veel ontevredenheid. De wederdoper Jan Matthijsz uit Haarlem heeft Jan van Leiden** (uit Leiden) in 1533 leren kennen en liet hij zich door hem dopen. Jan Matthijs en Jan van Leiden zaaien in Nederland nu veel onrust. In veel steden krijgen ze veel aanhang. De overheid treedt dan ook streng tegen hen op. Velen vluchten de grens over naar Münster. Alle tegenstanders van de wederdopers worden de stad uitgedreven. Münster wordt omsingeld door de bisschop. De nood loopt hoog op en de mensen binnen de muren leven met honger en voedselgebrek. Jan Matthijsz krijgt een ‘visioen’ dat hij, net zoals Gideon, met een handvol helpers de vijand moest verdrijven. Met twintig mannen deed hij een uitval. Ze werden door de soldaten van de bisschop in stukken gehakt.
Op 22 juni 1535 valt de stad in handen van de bisschop. Jan van Leiden volgde Matthijsz op. Daar werd het alleen niet beter van. De drie leiders werden gevangen genomen en zeven maanden lang door de Duitse landen gevoerd; met blote hoofden en op blote voeten. Evangelische dominees proberen ze te bekeren, maar dat was tevergeefs. In januari 1536 werden ze op de markt te Münster met gloeiende tangen doodgemarteld. De drie lijken werden rechtop in ijzeren kooien gezet en aan de Lambertustoren opgehangen. Tot op vandaag hagen deze kooien er. Door al deze gebeurtenissen worden de wederdopers nu onderdrukt. Ze houden zich nu gedeisd.
**Jan van Leiden was de zoon van Jan Breukels, een kleermaker uit Leiden (Nederland) die leefde van 1510-1536. Deze Breukelszoon was een wederdoper die alles met wapens op probeerde te lossen. Hij had veel praatjes. Hij dacht ook dat de komst van het rijk van God met wapens sneller zou komen. 'Zich er met een Jantje van Leiden van afmaken' komt dan ook van Jan van Leiden weg. Het betekent nu: ergens makkelijk onderuit komen of iets erg snel afmaken.
Hier een stukje van een interview dat wij gehouden hebben met Jan Matthijsz.
1. Hoe bent u wederdoper geworden?
‘Ik ben wederdoper geworden rond 1520 door toedoen van Melchior Hoffman.’
2. Hoe bent u eigenlijk leider geworden van de wederdopers?
‘ Nou, Nadat Melchior gevangen was gezet heb ik hem eigenlijk opgevold.’
3. Wanneer kregen jullie de macht in Münster?
‘Dat was in 1534. We zijn toen naar Münster gegaan omdat de overheid ons niet toeliet. In Münster hebben wij als het ware de macht daar gekregen.’
4. Klopt het ook dat u de volwassenendoop in hebben gevoerd?
‘ Het klopt niet helemaal. Ik heb Münster aangewezen als het Nieuwe Jeruzalem. Toen hebben een aantal van mijn volgelingen op 5 januari 1534 de volwassenendoop ingesteld.’
Concilie van Trente
Concilie betekent kerkvergadering. De vergadering was in Italië, in de stad Trente. Daar komt de naam Concilie van Trente vandaan. De protestanten noemden de vergadering ‘Contra reformatie’. Dat was omdat zij tegen (= contra) de reformatie waren. Er stond vast dat ze maatregelen moesten nemen tegen de reformatie. De rooms-katholieken noemden de vergadering restauratie. Dat kwam omdat ze dingen gingen bespreken over de gang van zaken in de kerk. Ze wilden de scheur die was ontstaan in de kerk al heel lang lijmen. Door de Concilie van Trente werd het weer gelijmd.
Hier een paar besluiten die er genomen waren:
- Priesters moesten een betere opleiding krijgen.
- Het Latijn moest de enige taal zijn die wat betreft de bijbel gebruikt werd.
- Wat de kerk zegt is even belangrijk als het Woord (de bijbel.)
De belangrijkste beslissing was dat de protestanten niet meer de leer van Luther en Calvijn mochten aanhangen.
In zondag 30 staat dat de Roomse leer een ‘vervloekte afgoderij’ is. Dit komt door de beslissing die ik net heb genoemd. Dat de leer van Luther en Calvijn weg moest. Hierdoor kon je dit beschouwen als de Contrareformatie.
De Roomse Katholieke kerk staat nog steeds achter die besluiten, hoewel ze nu wel de doop aanvaard hebben.
Hierdoor kun je zien dat er veel verschillen zijn tussen de protestanten en de katholieken. Bij de protestanten was de bijbel het middelpunt en ze hadden geen beelden. Bij de katholieken hebben ze juist veel beelden van Jezus en Maria. Bij hun is Maria heel belangrijk.
Hugenoten
Op zondagmorgen 1 maart 1562 brak een strijd uit. De hugenoten waren psalmen aan het zingen en aan het preken in een schuur. Plotseling kwamen een bende ruiters hun rust verstoorde. Het waren Frans de Guise, zijn broer, de kardinaal en nog wat soldaten. Zij waren felle haters van de hervorming. Ze wilden wel voor elke prijs dat de Rooms katholieke godsdienst bleef. Ze stormden de schuur binnen en doodden daar 60 hugenoten met enkele honderden gewonden.
Calvijn steunde de hugenoten. Hij verzamelde allerlei hulpmiddelen en deed ook collectes voor hen. Hij ging zelfs zo ver dat hij hulp in riep bij de raad van Geneve, Zwitserse steden en Duitse vorsten om geld te krijgen voor de godsdienstoorlog in Frankrijk. Dat heeft wel veel geholpen want er werd geld geschonken en zelfs hulptroepen werden toegezonden naar de hugenoten. Zo werd Calvijn de aanvoerder van de hugenoten.
Caspard de Coligny was ook leider van de hugenoten. Hij was admiraal. Hij verzette zich tegen de macht van de koning door politiek verzet en geloofsovertuiging. Hij werd gedood in de nacht van 23 op 14 augustus in 1572. Er was een bruiloft. Doordat er duizenden hugenoten waren gedood werd het ook wel bloedbruiloft genoemd. Hij werd gedood om 2 uur ‘s nachts. Zijn lijk werd uit het raam gegooid en verminkt door Hendrik de Guise.
De Bartholomeusnacht
Met het bloedbad in Vassy begint in Frankrijk een burgeroorlog tussen de rooms-katholieken en de Hugenoten. Er zijn in 1560 veel Hugenoten in Frankrijk. Er is geen stad waarin geen kerk is die trouw is aan de leer van Gods Woord. Calvijn steunt de Franse kerk met woord en daad. Maar hij is tegen geweld. Calvijn stuurt een van zijn leerlingen om te gaan prediken. Veel mensen sluiten zich aan. Zij noemen zich Hugenoten. Met hun wapens willen zij hun recht op geloofsvrijheid verdedigen tegen onderdrukking van het koningshuis en de Roomsen.
In 1570 komt er onverwachts een verandering in de situatie. Vanaf dat moment mogen alle Hugenoten in bijna heel Frankrijk vrij vergaderen. Maar de Rooms- Katholieken zijn hier helemaal niet blij mee. Hoe groot de haat is, wordt bekend gemaakt in de nacht van 23 op 24 augustus 1572. De Bartholomeusnacht…
In deze nacht sliepen er duizenden hugenoten in Parijs. Ze waren gekomen om een bruiloft bij te wonen. De bruid was de dochter van een ‘felle’ Roomse. De moeder van de bruid had samen met een ander een plan bedacht alle hugenoten te doden. Het bevel was zelfs ondertekend door de jonge koning Karel de 9e.
Om 2 uur ’s nachts klonk een schot en de eerste hugenoot werd vermoord. Een groot leger kwam toen om alle Hugenoten te vermoorden. Slechts een paar hugenoten overleefden het.
In Rome waren de mensen erg blij. De paus feliciteerde Karel de 9e zelfs met zijn overwinning en moedigde hem aan vooral zo door te gaan. Pas in 1598 krijgen de Hugenoten het recht om kerken en scholen te stichten. De Hugenoten worden wel geaccepteerd, maar zijn wel gebonden aan roomse feesten en huwelijkswetten.
Engeland
Koning Hendrik de 8e vereert de paus en volgt de hervormden. Hij schrijft zelfs een boekje tegen Luther waarin hij de Roomse leer van de sacramenten verdedigt. Van de paus krijgt hij de erenaam: verdediger van het geloof. Maar aan dit goede gedrag van Hendrik komt een eind als hij wil scheiden van zijn vrouw. De paus wil hier absoluut geen toestemming voor geven! Toch zet Hendrik door en trouwt daarna met Anna Boleijn. Daarom doet de paus Hendrik in de ban. Hendrik maakt zich daarom los van de paus en zet zichzelf aan het hoofd van de Anglicaanse staatskerk. Veel veranderingen komen er niet, want aan de leer verandert er niks. Na 6 keer getrouwd te zijn sterft Hendrik in 1546. Zijn zoon Eduard de 6e volgt hem op. Hij verwijdert samen met aartsbisschop Thomas Cranmer beelden en de mis wordt afgeschaft. Vele bijbels in het engels worden verspreid.
John Knox
Een van de eerste predikers die in Schotland het zuivere evangelie gebracht hebben, is Patrich Hamilton. Tijdens zijn studie in Wittenberg heeft hij van Luther onderwijs gekregen. Als hij weer in Schotland is begint hij te prediken. Al snel wordt hij beschuldigd van ketterij. Als hij 24 is belandt hij op de brandstapel. Er is veel onrust in het land. In deze tijd, 1547, wordt John Knox predikant. Niet lang daarna wordt de stad omsingeld door de Fransen en de inwoners worden gevangen genomen. John komt op een schip terecht als galeislaaf. Als het schip op een dag langs de schotse kust vaart en de kerktorens van de stad ziet zegt hij tot een medegevangene: ’Daar zal ik ooit weer prediken’. Niet lang daarna worden de schotse gevangenen vrijgelaten. Knox gaat op reis naar Geneve. Na een verblijf van enkele jaren bij Calvijn komt hij terug in Schotland. Hij gaat weer prediken. Door zijn invloed wordt het pausdom afgeschaft en de hervorming erkend. John Knox heeft zich niet gericht tot personen alleen, maar tot geheel het volk. Daarom is de hervorming in Schotland een zaak voor het hele volk geworden.
Het verband tussen Calvijn en John Knox is dat ze allebei ontvlucht zijn. John Knox is na zijn vrijlating weer naar Schotland gegaan en Calvijn is naar Geneve gegaan en daar later ook gebleven. Allebei zijn ze ook in Geneve geweest.
Guido de Brès
Guido de Brès was een bekende leider en prediker. Hij is zo bekend geworden doordat hij de Nederlandse geloofsbelijdenis heeft geschreven. Hij predikte tegen de Roomse leer en moest dus veel vluchten als ketter.
In de nacht van 1 op 2 november in 1561 werd er een pakje over de muur van een kasteel gegooid. Het pakje kwam van Guido de Brès. Het gebeurde in een kasteel in Doornspijk. In het kasteel logeerden hoge gasten. Het waren commissarissen van Margaretha van Parma, de landvoogdes. Het pakje dat werd gegooid was van groot belang. Er zat een samenvatting in van de gereformeerde leer in 37 artikelen. Hiermee wou Guido de Brès laten zien dat hij en zijn medegelovigen niet oproerkraaiers wilden zijn, maar mensen die net als alle anderen vasthouden aan het geloof in de bijbel.
In de Nederlandse Geloofsbelijdenis staan een paar artikelen over wederdopers. De artikelen 18, 34 en 36. In artikel 18 staat dat wij geloven dat Gods Zoon uit de schoot van Maria kwam en dat hij een mens van vlees is geworden. De wederdopers ontkennen dat Christus van zijn moeder de mensheid had aangenomen. In artikel 34 gaat het over de doop. Hier word beschreven dat wij geloven dat één doop genoeg is. De doop als je nog een baby bent. De wederdopers vinden dat je meerdere keren moeten dopen en dat je geen kinderdoop mag hebben. In artikel 36 staat dat wij gezag moeten hebben voor de overheid. De wederdopers vinden dat niet goed. Zij worden in het artikel benoemd als oproerkraaiers die zich niet aan het gezag van de overheid houden.
Levensverhaal van Guido de Brès:
Guido werd geboren in 1522 in Bergen. Guido kwam als jongen in de leer bij een glasschilder. Hij moest veel bijbelse verhalen kennen om prachtige gebrandschilderde ramen te maken. Rond 1547 drong het geloof pas echt tot hem door. Hij koos bewust voor de protestantse geloofsrichting. Later ging hij over naar het calvinisme. Hij had Calvijn meerdere keren ontmoet omdat Calvijn les gaf op de academie waar hij studeerde. In de jaren 1552-1556 was hij prediker in de Zuidelijke Nederlanden. Hij vluchtte daarna nog naar Duitsland en Genève. In 1559 keerde hij weer terug naar Nederland. Hij was daar prediker. In 1561 stelde hij de geloofsbelijdenis op. Die geloofsbelijdenis liet ook veel terugzien van het bekende boek van Calvijn: De institutie. In de nacht van 1 op 2 november gooide hij de geloofsbelijdenis over een muur van het kasteel van Margaretha van Parma. In 1565 werd hij opgepakt vanwege zijn calvinistische opvattingen. Hij werd veroordeeld tot de doodstraf. Hij zou worden opgehangen. Hij stierf op 31 mei 1567.
Convent van Wezel
Dit gaat over Nederland. Door de onderdrukking zijn vele gelovigen uitgeweken naar het buitenland. In Londen ontstaat en vluchtelingenkerk en ook in Duitsland zijn op verschillende plaatsen gemeenten van gereformeerde vluchtelingen ontstaan. Vandaar dat we kunnen zeggen dan de eerste Gereformeerde kerken op vreemde bodem zijn ontstaan. Ook de eerste kerkelijke vergaderingen zijn gehouden buiten ons land. In 1568 komen in Wezel een aantal personen bij elkaar, die allemaal actief bij het kerkelijke leven betrokken zijn. Mogelijk hebben Marnix van St. Aldegonde en Petrus Datheen het initiatief genomen en deze vergadering voorbereid. Allerlei zaken met betrekking tot de kerk zijn hier besproken. We spreken hier niet van een synode, maar van een convent. Dat is omdat hier de echte besluiten niet genomen kunnen worden. Deze personen zijn namelijk niet als afgevaardigden van de kerken bijeen.
De regels die op het convent van Wezel vastgesteld worden, hebben vooral het doel: eenheid en orde te scheppen in het kerkelijke leven. Zij handelen over de opleiding en het beroepen van predikanten en de manier van preken. Verder worden er regels opgesteld voor het houden van huisbezoeken. Hier is het voorbereidende werk gedaan voor de Synode in Emden.
Synode van Emden
In Emden werd de eerste nationale synode van de Nederlandse Gereformeerde kerken gehouden. Hier kwamen 29 personen (waaronder 5 ouderlingen) bij elkaar. De synodeleden hadden de Nederlandse geloofsbelijdenis ondertekend om de eenheid van de Nederlandse kerken te bewijzen. In de Synode van Emden werd vastgesteld: “Geen kerk mag over andere kerken, geen ambtsdrager over andere ambtsdragers, op welke wijze ook heersen.” Dit besluit was heel belangrijk omdat er in die tijd veel onderlinge strijd was tussen de kerken. De synode zelf was ook erg van belang. Dit zie je doordat er daarna veel meer dergelijke synodes zijn gehouden.
In 1524 vond de Duitse boerenoorlog plaats. Deze vond plaats omdat de boeren het zwaar hadden. Ze hadden weinig vrijheid en moesten veel belasting betalen. De wederdopers (volgelingen van Thomas Münzer) hadden succes bij de boeren. Dit kwam omdat de wederdopers ook vonden dat de boeren met geweld in opstand moesten komen.
Thomas Münzer was een prediker in Wittenberg. Hij predikte in de tijd dan Luther op de Wartburg ondergedoken was. Hij predikte dat hij een openbaring had gekregen waardoor hij wist dat de wereld spoedig zou vergaan. Hij beschouwde zichzelf als een belangrijke profeet. Hij ging zelfs zover dat hij de bijbel niet meer Gods Woord vond.
Luther was daar niet blij mee. Iedereen liet zich meeslepen door de gedachten van Thomas Münzer zodat er zelfs een beeldenstorm uitbrak. Luther die nog steeds vogelvrij verklaard was, verliet zijn schuilplaats in Wartburg en predikte tegen Thomas Münzer. Luther en Thomas Münzer hadden dus niet dezelfde opvattingen.
De wederdopers lieten steeds de mensen die zich bij hun aansloten opnieuw dopen. Hierdoor kregen ze de naam 'wederdopers'. Anabaptist is Latijns voor het woord wederdopers. Nog andere namen zijn: Dopersen of Doopsgezinden.
Er bestaan nu nog steeds wederdopers. Zij noemen zich Doopsgezinde Broerderschap.
De geschiedenis:
De wederdopers waren eigenlijk de eerste protestanten. Jan Matthijs was de eerste predikant die in 1531 een paar kleine gemeentes stichtte. In 1533 waren de wederdopers erin geslaagd om Munster in handen te krijgen. Hierdoor ontstond een centrum voor de wederdopers. Jan Matthijs vertrok later ook naar Munster omdat het daar zo veilig voor wederdopers was. Toen hij eenmaal in Munster was nam hij de leiding. Het werd een theocratie. Maar al snel werd hij op gruwelijke wijze vermoordt. Hierdoor kun je zien dat de wederdopers best gewelddadig waren. Maar door de bisschop en zijn mannen zijn ze in toom gehouden. Er bestaan nog steeds wederdopers. Zoals ik al zei noemen zij zich Doopsgezinde Broederschap, Doopsgezinden of Mennonieten. De naam Mennonieten komt van Menno Simons. Hij was degene die de wederdopers in Nederland in toom heeft gehouden.
Zwitserland
Vooral Zürich wordt een toevluchtsoord voor de wederdopers. In 1523 al heeft Zwingli onderhandelingen gedaan met de wederdopers over de kinderdoop*. Verder willen zij dat hij de hervormingen door zal laten gaan. Zwingli en de Raad van Zürich zijn bang voor een groot gevaar voor de vrede in de kerk en de samenleving. Vervolgens wordt tegen de wederdopers streng opgetreden. Velen komen in de gevangenis en anderen sterven als martelaar.
* Het verschil tussen zuigelingendoop en volwassenendoop is dat bij de volwassenendoop volwassenen zelf kunnen aangeven of ze bij God willen horen en zich dan willen laten dopen. Bij zuigelingendoop (of kinderdoop) hebben de ouders van het kind besloten het kind te laten dopen omdat ze zeker weten dat God het zo wil en dat alle kinderen bij God horen en zich dus mogen laten dopen. Bij kinderdoop zegt God dan: ‘Jij hoort bij mij’. Bij volwassenendoop zeggen de mensen zelf: ‘ Ik hoor bij God’. Dat is het belangrijkste verschil bij volwassenendoop en zuigelingendoop.
Jan van Leiden, Jan Matthijsz en Münster
Vanuit Duitsland dringen de wederdopers ook door in Nederland. Door armoede en honger is daar veel ontevredenheid. De wederdoper Jan Matthijsz uit Haarlem heeft Jan van Leiden** (uit Leiden) in 1533 leren kennen en liet hij zich door hem dopen. Jan Matthijs en Jan van Leiden zaaien in Nederland nu veel onrust. In veel steden krijgen ze veel aanhang. De overheid treedt dan ook streng tegen hen op. Velen vluchten de grens over naar Münster. Alle tegenstanders van de wederdopers worden de stad uitgedreven. Münster wordt omsingeld door de bisschop. De nood loopt hoog op en de mensen binnen de muren leven met honger en voedselgebrek. Jan Matthijsz krijgt een ‘visioen’ dat hij, net zoals Gideon, met een handvol helpers de vijand moest verdrijven. Met twintig mannen deed hij een uitval. Ze werden door de soldaten van de bisschop in stukken gehakt.
**Jan van Leiden was de zoon van Jan Breukels, een kleermaker uit Leiden (Nederland) die leefde van 1510-1536. Deze Breukelszoon was een wederdoper die alles met wapens op probeerde te lossen. Hij had veel praatjes. Hij dacht ook dat de komst van het rijk van God met wapens sneller zou komen. 'Zich er met een Jantje van Leiden van afmaken' komt dan ook van Jan van Leiden weg. Het betekent nu: ergens makkelijk onderuit komen of iets erg snel afmaken.
Hier een stukje van een interview dat wij gehouden hebben met Jan Matthijsz.
1. Hoe bent u wederdoper geworden?
‘Ik ben wederdoper geworden rond 1520 door toedoen van Melchior Hoffman.’
2. Hoe bent u eigenlijk leider geworden van de wederdopers?
‘ Nou, Nadat Melchior gevangen was gezet heb ik hem eigenlijk opgevold.’
3. Wanneer kregen jullie de macht in Münster?
‘Dat was in 1534. We zijn toen naar Münster gegaan omdat de overheid ons niet toeliet. In Münster hebben wij als het ware de macht daar gekregen.’
4. Klopt het ook dat u de volwassenendoop in hebben gevoerd?
‘ Het klopt niet helemaal. Ik heb Münster aangewezen als het Nieuwe Jeruzalem. Toen hebben een aantal van mijn volgelingen op 5 januari 1534 de volwassenendoop ingesteld.’
Concilie van Trente
Concilie betekent kerkvergadering. De vergadering was in Italië, in de stad Trente. Daar komt de naam Concilie van Trente vandaan. De protestanten noemden de vergadering ‘Contra reformatie’. Dat was omdat zij tegen (= contra) de reformatie waren. Er stond vast dat ze maatregelen moesten nemen tegen de reformatie. De rooms-katholieken noemden de vergadering restauratie. Dat kwam omdat ze dingen gingen bespreken over de gang van zaken in de kerk. Ze wilden de scheur die was ontstaan in de kerk al heel lang lijmen. Door de Concilie van Trente werd het weer gelijmd.
- Priesters moesten een betere opleiding krijgen.
- Het Latijn moest de enige taal zijn die wat betreft de bijbel gebruikt werd.
- Wat de kerk zegt is even belangrijk als het Woord (de bijbel.)
De belangrijkste beslissing was dat de protestanten niet meer de leer van Luther en Calvijn mochten aanhangen.
In zondag 30 staat dat de Roomse leer een ‘vervloekte afgoderij’ is. Dit komt door de beslissing die ik net heb genoemd. Dat de leer van Luther en Calvijn weg moest. Hierdoor kon je dit beschouwen als de Contrareformatie.
De Roomse Katholieke kerk staat nog steeds achter die besluiten, hoewel ze nu wel de doop aanvaard hebben.
Hierdoor kun je zien dat er veel verschillen zijn tussen de protestanten en de katholieken. Bij de protestanten was de bijbel het middelpunt en ze hadden geen beelden. Bij de katholieken hebben ze juist veel beelden van Jezus en Maria. Bij hun is Maria heel belangrijk.
Hugenoten
Op zondagmorgen 1 maart 1562 brak een strijd uit. De hugenoten waren psalmen aan het zingen en aan het preken in een schuur. Plotseling kwamen een bende ruiters hun rust verstoorde. Het waren Frans de Guise, zijn broer, de kardinaal en nog wat soldaten. Zij waren felle haters van de hervorming. Ze wilden wel voor elke prijs dat de Rooms katholieke godsdienst bleef. Ze stormden de schuur binnen en doodden daar 60 hugenoten met enkele honderden gewonden.
Calvijn steunde de hugenoten. Hij verzamelde allerlei hulpmiddelen en deed ook collectes voor hen. Hij ging zelfs zo ver dat hij hulp in riep bij de raad van Geneve, Zwitserse steden en Duitse vorsten om geld te krijgen voor de godsdienstoorlog in Frankrijk. Dat heeft wel veel geholpen want er werd geld geschonken en zelfs hulptroepen werden toegezonden naar de hugenoten. Zo werd Calvijn de aanvoerder van de hugenoten.
De Bartholomeusnacht
Met het bloedbad in Vassy begint in Frankrijk een burgeroorlog tussen de rooms-katholieken en de Hugenoten. Er zijn in 1560 veel Hugenoten in Frankrijk. Er is geen stad waarin geen kerk is die trouw is aan de leer van Gods Woord. Calvijn steunt de Franse kerk met woord en daad. Maar hij is tegen geweld. Calvijn stuurt een van zijn leerlingen om te gaan prediken. Veel mensen sluiten zich aan. Zij noemen zich Hugenoten. Met hun wapens willen zij hun recht op geloofsvrijheid verdedigen tegen onderdrukking van het koningshuis en de Roomsen.
In 1570 komt er onverwachts een verandering in de situatie. Vanaf dat moment mogen alle Hugenoten in bijna heel Frankrijk vrij vergaderen. Maar de Rooms- Katholieken zijn hier helemaal niet blij mee. Hoe groot de haat is, wordt bekend gemaakt in de nacht van 23 op 24 augustus 1572. De Bartholomeusnacht…
In deze nacht sliepen er duizenden hugenoten in Parijs. Ze waren gekomen om een bruiloft bij te wonen. De bruid was de dochter van een ‘felle’ Roomse. De moeder van de bruid had samen met een ander een plan bedacht alle hugenoten te doden. Het bevel was zelfs ondertekend door de jonge koning Karel de 9e.
Om 2 uur ’s nachts klonk een schot en de eerste hugenoot werd vermoord. Een groot leger kwam toen om alle Hugenoten te vermoorden. Slechts een paar hugenoten overleefden het.
In Rome waren de mensen erg blij. De paus feliciteerde Karel de 9e zelfs met zijn overwinning en moedigde hem aan vooral zo door te gaan. Pas in 1598 krijgen de Hugenoten het recht om kerken en scholen te stichten. De Hugenoten worden wel geaccepteerd, maar zijn wel gebonden aan roomse feesten en huwelijkswetten.
Engeland
Koning Hendrik de 8e vereert de paus en volgt de hervormden. Hij schrijft zelfs een boekje tegen Luther waarin hij de Roomse leer van de sacramenten verdedigt. Van de paus krijgt hij de erenaam: verdediger van het geloof. Maar aan dit goede gedrag van Hendrik komt een eind als hij wil scheiden van zijn vrouw. De paus wil hier absoluut geen toestemming voor geven! Toch zet Hendrik door en trouwt daarna met Anna Boleijn. Daarom doet de paus Hendrik in de ban. Hendrik maakt zich daarom los van de paus en zet zichzelf aan het hoofd van de Anglicaanse staatskerk. Veel veranderingen komen er niet, want aan de leer verandert er niks. Na 6 keer getrouwd te zijn sterft Hendrik in 1546. Zijn zoon Eduard de 6e volgt hem op. Hij verwijdert samen met aartsbisschop Thomas Cranmer beelden en de mis wordt afgeschaft. Vele bijbels in het engels worden verspreid.
John Knox
Een van de eerste predikers die in Schotland het zuivere evangelie gebracht hebben, is Patrich Hamilton. Tijdens zijn studie in Wittenberg heeft hij van Luther onderwijs gekregen. Als hij weer in Schotland is begint hij te prediken. Al snel wordt hij beschuldigd van ketterij. Als hij 24 is belandt hij op de brandstapel. Er is veel onrust in het land. In deze tijd, 1547, wordt John Knox predikant. Niet lang daarna wordt de stad omsingeld door de Fransen en de inwoners worden gevangen genomen. John komt op een schip terecht als galeislaaf. Als het schip op een dag langs de schotse kust vaart en de kerktorens van de stad ziet zegt hij tot een medegevangene: ’Daar zal ik ooit weer prediken’. Niet lang daarna worden de schotse gevangenen vrijgelaten. Knox gaat op reis naar Geneve. Na een verblijf van enkele jaren bij Calvijn komt hij terug in Schotland. Hij gaat weer prediken. Door zijn invloed wordt het pausdom afgeschaft en de hervorming erkend. John Knox heeft zich niet gericht tot personen alleen, maar tot geheel het volk. Daarom is de hervorming in Schotland een zaak voor het hele volk geworden.
Guido de Brès
Guido de Brès was een bekende leider en prediker. Hij is zo bekend geworden doordat hij de Nederlandse geloofsbelijdenis heeft geschreven. Hij predikte tegen de Roomse leer en moest dus veel vluchten als ketter.
In de nacht van 1 op 2 november in 1561 werd er een pakje over de muur van een kasteel gegooid. Het pakje kwam van Guido de Brès. Het gebeurde in een kasteel in Doornspijk. In het kasteel logeerden hoge gasten. Het waren commissarissen van Margaretha van Parma, de landvoogdes. Het pakje dat werd gegooid was van groot belang. Er zat een samenvatting in van de gereformeerde leer in 37 artikelen. Hiermee wou Guido de Brès laten zien dat hij en zijn medegelovigen niet oproerkraaiers wilden zijn, maar mensen die net als alle anderen vasthouden aan het geloof in de bijbel.
In de Nederlandse Geloofsbelijdenis staan een paar artikelen over wederdopers. De artikelen 18, 34 en 36. In artikel 18 staat dat wij geloven dat Gods Zoon uit de schoot van Maria kwam en dat hij een mens van vlees is geworden. De wederdopers ontkennen dat Christus van zijn moeder de mensheid had aangenomen. In artikel 34 gaat het over de doop. Hier word beschreven dat wij geloven dat één doop genoeg is. De doop als je nog een baby bent. De wederdopers vinden dat je meerdere keren moeten dopen en dat je geen kinderdoop mag hebben. In artikel 36 staat dat wij gezag moeten hebben voor de overheid. De wederdopers vinden dat niet goed. Zij worden in het artikel benoemd als oproerkraaiers die zich niet aan het gezag van de overheid houden.
Levensverhaal van Guido de Brès:
Guido werd geboren in 1522 in Bergen. Guido kwam als jongen in de leer bij een glasschilder. Hij moest veel bijbelse verhalen kennen om prachtige gebrandschilderde ramen te maken. Rond 1547 drong het geloof pas echt tot hem door. Hij koos bewust voor de protestantse geloofsrichting. Later ging hij over naar het calvinisme. Hij had Calvijn meerdere keren ontmoet omdat Calvijn les gaf op de academie waar hij studeerde. In de jaren 1552-1556 was hij prediker in de Zuidelijke Nederlanden. Hij vluchtte daarna nog naar Duitsland en Genève. In 1559 keerde hij weer terug naar Nederland. Hij was daar prediker. In 1561 stelde hij de geloofsbelijdenis op. Die geloofsbelijdenis liet ook veel terugzien van het bekende boek van Calvijn: De institutie. In de nacht van 1 op 2 november gooide hij de geloofsbelijdenis over een muur van het kasteel van Margaretha van Parma. In 1565 werd hij opgepakt vanwege zijn calvinistische opvattingen. Hij werd veroordeeld tot de doodstraf. Hij zou worden opgehangen. Hij stierf op 31 mei 1567.
Convent van Wezel
Dit gaat over Nederland. Door de onderdrukking zijn vele gelovigen uitgeweken naar het buitenland. In Londen ontstaat en vluchtelingenkerk en ook in Duitsland zijn op verschillende plaatsen gemeenten van gereformeerde vluchtelingen ontstaan. Vandaar dat we kunnen zeggen dan de eerste Gereformeerde kerken op vreemde bodem zijn ontstaan. Ook de eerste kerkelijke vergaderingen zijn gehouden buiten ons land. In 1568 komen in Wezel een aantal personen bij elkaar, die allemaal actief bij het kerkelijke leven betrokken zijn. Mogelijk hebben Marnix van St. Aldegonde en Petrus Datheen het initiatief genomen en deze vergadering voorbereid. Allerlei zaken met betrekking tot de kerk zijn hier besproken. We spreken hier niet van een synode, maar van een convent. Dat is omdat hier de echte besluiten niet genomen kunnen worden. Deze personen zijn namelijk niet als afgevaardigden van de kerken bijeen.
De regels die op het convent van Wezel vastgesteld worden, hebben vooral het doel: eenheid en orde te scheppen in het kerkelijke leven. Zij handelen over de opleiding en het beroepen van predikanten en de manier van preken. Verder worden er regels opgesteld voor het houden van huisbezoeken. Hier is het voorbereidende werk gedaan voor de Synode in Emden.
In Emden werd de eerste nationale synode van de Nederlandse Gereformeerde kerken gehouden. Hier kwamen 29 personen (waaronder 5 ouderlingen) bij elkaar. De synodeleden hadden de Nederlandse geloofsbelijdenis ondertekend om de eenheid van de Nederlandse kerken te bewijzen. In de Synode van Emden werd vastgesteld: “Geen kerk mag over andere kerken, geen ambtsdrager over andere ambtsdragers, op welke wijze ook heersen.” Dit besluit was heel belangrijk omdat er in die tijd veel onderlinge strijd was tussen de kerken. De synode zelf was ook erg van belang. Dit zie je doordat er daarna veel meer dergelijke synodes zijn gehouden.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden