Feminisme

Inhoudsopgave: -Inleiding
Hoofdstuktitels: 1) Wat waren de vijf problemen van het feminisme? 2) Hoe stond de vrouw ervoor aan het begin van de vorige eeuw? 3) Wat waren de oorzaken en hoe verliepen de twee feministische golven? 4) Was is de invloed van het feminisme op werk en arbeid geweest? 5) Welke gevolgen had het feminisme vrouw in Nederland? 6) Is er veel veranderd in Nederland door het feminisme? En is er nu nog steeds feminisme? *Conclusie: Wat is de invloed van het feminisme op het leven in Nederland geweest vanaf 1900 tot nu? *Nawoord *Literatuurlijst Inleiding: Mijn werkstuk gaat over het feminisme in Nederland. Het woord ‘feminisme’ komt van het Latijnse woord femina, en betekent vrouw. Feminisme betekent streven naar meer rechten voor de vrouw. We kregen van meneer van de Geer de opdracht om een werkstuk te maken over één van de paragraven van hoofdstuk 7. Ik wilde het graag over het feminisme doen, en daarom ben ik iets afgeweken van het onderwerp. Toch heb ik een paragraaf gekozen die het meest bij mijn onderwerp hoort namelijk paragraaf 7.4. Deze paragraaf behandelt de verzorgingsstaat en de voorzieningen daarvan. Dit vond ik wel passen bij het feminisme en emancipatie. Ik heb voor dit onderwerp gekozen, omdat ik dit een interessant onderwerp vind, en omdat we het ook tijdens de lessen een poosje terug over het feminisme gehad hebben. Ook vind ik het interessant om over de positie van de vrouw, vroeger en nu, in Nederland te lezen. En daarom heb ik het feminisme als onderwerp van mijn werkstuk genomen. Ik heb het werkstuk verdeeld in de volgende hoofdvraag en die hoofdvraag weer onderverdeeld in zes andere deelvragen: Hoofdvraag: Wat is de invloed van het feminisme op het leven in Nederland geweest vanaf 1900 tot nu? Ik wil de hoofdvraag proberen te beantwoorden door middel van de volgende deelvragen: Deelvragen: 1) Wat waren de vijf problemen van het feminisme? 2) Hoe stond de vrouw ervoor aan het begin van de vorige eeuw? 3) Wat waren de oorzaken en hoe verliepen de twee feministische golven? 4) Was is de invloed van het feminisme op werk en arbeid geweest? 5) Welke gevolgen had het feminisme vrouw in Nederland? 6) Is er veel veranderd in Nederland door het feminisme? En is er nu nog steeds feminisme?
1) Wat waren de vijf problemen van het feminisme? Arbeid Arbeid was een probleem geworden omdat slechts 16% van de vrouwen een betaalde baan had. Dus 84% van de vrouwen had een baan en werd niet uitbetaald, of had helemaal geen baan. Het werken van vrouwen met jonge kinderen was nog steeds de gewoonte. Er was dan ook nauwelijks kinderopvang of andere voorzieningen. Vrouwen kregen ook minder loon dan mannen terwijl ze hetzelfde werk deden. En hun promotiekansen waren kleiner. In die tijd draaiden vrouwen dus alleen op voor het huishoudelijk werk, of ze nu betaalde arbeid hadden of niet. Een belangrijk strijdpunt van de tweede feministische golf was dan ook herverdeling van betaalde én onbetaalde arbeid, en meer betaalbare crèches Onderwijs Een ander strijdpunt was het onderwijs omdat meisjes het op school minder goed deden dan jongens. Dit door de boodschap dat vrouwen later toch als eindbestemming huwelijk en moederschap hadden en dus niet voor een carrière hoefden te werken. Politiek Ook in de politiek zag men nog maar weinig vrouwen. Hoogstens 12% van de Tweede Kamerleden was vrouw. En vrouwelijke ministers waren helemaal een uitzondering. Seksualiteit Op het gebied van de seksualiteit heerste er nog steeds een dubbele moraal. Op een vrouw die seksueel actief was, werd erg neergekeken. Vrouwen hoorden fatsoenlijk en a-seksueel te zijn. Voor mannen juist het tegenovergestelde: mannen die veel ervaring hadden met verschillende vrouwen waren échte mannen. Hierover ging het in de tweede golf. Ook voerden zij in de tweede golf strijd voor het recht op abortus onder het motto "baas in eigen buik" en ze waren voor de pil. Huwelijk & gezin In het huwelijk en gezin waren er duidelijke verschillen tussen de rollen van man en vrouw. De man werkte en zorgde voor ‘brood op de plank’, terwijl de vrouw voor de kinderen zorgt, hen opvoed en eigenlijk ondergeschikt werd aan de man. Tijdens het feminisme werd dus ook de afhankelijke positie van de getrouwde vrouw aan de orde gesteld.
2) Hoe stond de vrouw ervoor aan het begin van de vorige eeuw? In deze periode stond de man hoger als de vrouw. Vrouwen kwamen moeilijk aan werk. Het werd als een schande beschouwd als de vrouw werk had. De vrouw was er om voor het gezin te zorgen en de man om het geld te verdienen. Er waren ook typische vrouwenbanen en banen die absoluut niet geschikt gevonden werden voor vrouwen zoals leidinggevende banen. Als vrouwen wél werkten, wat erg weinig voorkwam, dan was het meestal in banen zoals naaister of bediende. - Men vond vrouwen minder intellectueel dan mannen - De man kon van zijn vrouw scheiden.Voor de vrouw was het onmogelijk om van haar man te scheiden. De meeste vrouwen konden niet zelfstandig leven. De man had recht op alle goederen die het gezin bezat ook al was het van de vrouw. In de grondwet artikel 179 stond: De man heeft het beheer over de goederen uit de huwelijksgemeenschap. Hij kan deze zonder tussenkomst van de vrouw verkopen, weggeven of gebruiken als onderpand. Het werd niet gewaardeerd als de vrouw van haar man wilde scheiden. - Vrouwen hadden geen kiesrecht. Men vond dat vrouwen niets met de politiek te maken hadden. - Vrouwen mochten niet vreemdgaan. Als zij dit deed dan werd de familienaam beschadigd. Ze werd dan gestraft door haar man. De man kon echter ongestraft vreemdgaan. - De man had het recht om te bepalen waar zij gingen wonen. De vrouw had daar niets over te zeggen. - De man bepaalde bijna alles in het huwelijk. Hij bepaalde wat ze aten, wat er wel en niet werd gekocht enzovoorts. In de wet stond dat vrouwen gehoorzaamheid verschuldigd waren aan hun man. - Vaak moest de vrouw eerst toestemming vragen aan haar man als zij iets wilde gaan doen. De man had het recht haar dingen te verbieden. - De man was de enige in het gezin die het recht had om lijfstraffen uit delen. Als de vrouw of de kinderen hem niet gehoorzaamden of iets deden wat de man niet zinde, mocht hij ze ongestraft slaan. - Vrouwen werden gezien als het zwakkere geslacht vandaar dat ze niet geschikt waren om in fabrieken en dergelijke te werken. - Vrouwen hoorden zich niet te uiten over seksuele gevoelens. - In juridische zaken werd de vrouw als kind behandeld. - In het onderwijs werden meisjes gediscrimineerd ten opzichte van jongens. Basisopleidingen voor meisjes waren van minder goede kwaliteit dan die van jongens. Vervolgopleidingen waren meestal alleen voor jongens. 3) Wat waren de oorzaken en hoe verliepen de twee feministische golven? Oorzaken voor de eerste feministische golf De belangrijkste oorzaak voor de opkomst van het feminisme was onvrede. De vrouw werd zich bewust van de ongelijke behandeling, en wilde als haar rechten opeisen; vrouwen wilden meer vrijheid om hun leven te leiden zoals zij dat graag wilden. Het feminisme hangt een klein beetje samen met de Industriële Revolutie; het was een strijd van de vrouw en een strijd voor de armen die in fabrieken werkten. Dit geld echter voornamelijk voor Engeland en de Verenigde Staten, omdat het feminisme in Nederland al in opkomst was gekomen voor de ‘officiële’ industrialisatie. In Nederland was de oorzaak van het feminisme het werk en gezin. Vrouwen wilden gelijke kansen op het gebied van onderwijs, gelijke rechten om
beroepen uit te oefenen, gelijke salarissen, wettelijke bepalingen ten aanzien van het eigendomsrecht, gelijke rechten ten aanzien van hun kinderen, evenveel recht om van hun echtgenoot te scheiden en een sociale code, waarbij mannen net zo sterk veroordeeld zouden worden voor zondigen tegen het seksuele moraal. Om die rechten te krijgen werden er actiegroepen opgericht en werd er actie gevoerd tegen de politiek en maatschappij. Rond 1914 was een deel van de wensen vervuld. Middelbaar en de universiteit kon de vrouw volgen. De eerste feministische golf Vrouwen streden al in 1860 voor allerlei rechten met vooral tot de gelijkheid tussen man en vrouw. Verenigingen zoals de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht en de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht hadden rond 1913 enorm veel aanhangers. In 1914 kwam het algemeen mannenkiesrecht en het passief vrouwenkiesrecht dat betekent dat vrouwen een stem mochten geven, maar zelf niet mochten kiezen. In 1919 kwam het actief vrouwenkiesrecht en een groot doel was hiermee bereikt, er waren echter nog genoeg andere doelen waarvoor gestreden moest worden, zoals gelijkheid en arbeidsrecht voor getrouwde vrouwen. In de confessionele partijen waren echter geen vrouwen actief. Partijen zoals de ARP (Anti-Revolutionaire Partij), CHU (Christelijk-Historische Unie) en RKSP (Rooms-Katholieke Staatspartij) waren tegen het vrouwenkiesrecht. Onder politieke en maatschappelijke druk waren zij echter gedwongen een positief standpunt te nemen. De partijen waren tegen het vrouwenkiesrecht vanwege hun geloofsovertuiging en geloofsstandpunten; de vaste posities van mannen en vrouwen in de maatschappij. Het standpunt van de ARP voor het vrouwenkiesrecht was het gezinshoofdenkiesrecht. Bij het gezinshoofdenkiesrecht is de man het gezinshoofd en hij vertegenwoordigt het gezin door te stemmen. Al snel bleek echter, dat gezinshoofdenkiesrecht politiek niet haalbaar was. De ARP gaf de tegenstand tegen het vrouwenkiesrecht op, omdat de grondwetswijziging een aantrekkelijk compromis betekende voor de uitkomst van de schoolstrijd. De tegenstanders van het vrouwenkiesrecht beriepen zich op dezelfde argumenten als die van de ARP, terwijl de voorstanders zich beriepen op de Bijbelse gelijkwaardigheid tussen man en vrouw. Vrouwen maakten net als mannen deel uit van de samenleving en moesten dus ook hun politieke plichten vervullen. De katholieke RKSP had geen principiële bezwaren tegen het vrouwenkiesrecht, hoewel de taakverdeling volgens de katholieken ook anders lag. De man was verantwoordelijk voor de zaken buiten het gezin, de vrouw voor de zaken binnen het gezin. Ondanks deze ideeën waren er geen bezwaren bij de invoering van het kiesrecht. Oorzaken voor de tweede feministische golf De oorzaak voor de tweede feministische golf is net zoals bij de eerste feministische golf, onvrede. In de jaren 50 van de vorige eeuw dachten vrouwen nog dat alles bereikt was op het gebied van emancipatie, maar in de jaren 60 ontstond bij veel vrouwen het idee dat er juist nog maar weinig was bereikt. Doordat vrouwen steeds beter en hoger waren opgeleid, en

de mogelijkheden van vrouwen sterk veranderd waren, wisten de vrouwen niet hoe ze ermee om moesten gaan. Ze waren al deze dingen niet gewend en wisten niet hoe ze de veranderingen moesten toepassen in hun dagelijkse leven. De tweede feministische golf Er was nog steeds sprake van ongelijkheid tussen man en vrouw op het gebied van werk, kinderopvang en zelfstandigheid. De ideeën van de Nederlander op het gebied van normen en waarden voor het gezin waren niet veranderd zoals de feministen gehoopt hadden. De vrouw werd een stuk zelfstandiger, maar er waren veel politieke partijen die deze zelfstandigheid tegenwerkte; de politiek die wél voor was, was het allerbelangrijkste. Vóór de Tweede Wereldoorlog bestond díe politiek voornamelijk uit sociale wetten, en wetgeving zoals voor betere jeugdbegeleiding. Na de WO II ging deze politiek door maar toen meer omdat ze ‘bang’ waren voor de jongeren. Pas in 1956 kwam er voor het eerst een vrouwelijk minister, Marga Klompé, vanaf dat moment veranderde de christelijke houding ten opzichte van de vrouw. De belangrijkste actiegroepen uit die periode zijn De Dolle Mina’s en ManVrouwMaatschappij. (MVM) De “Dolle Mina’s” zijn het meest bekend op het gebied van (politieke) acties voor verbetering van het welzijn van de vrouw. Deze acties gingen vooral het recht van je eigen lichaam. Eén van de acties heette“Baas in eigen Buik”. (zie plaatje onder) De Dolle Mina’s eisten door middel van ludieke acties recht op abortus en gratis kinderopvang. De MVM demonstreerde niet maar zette zich vooral in voor gelijke kansen van vrouwen op de arbeidsmarkt. De MVM kreeg ook minder aandacht van de media. Hieronder enkele plaatjes die een beetje een beeld geven van de acties en de protesten van de Dolle Mina’s en de MVM. 4) Was is de invloed van het feminisme op werk en arbeid geweest? Eén van de dingen van onvrede voor de vrouwen tijdens zowel de eerste als de tweede feministische golf was de ongelijkheid tussen man en vrouw op de arbeidsmarkt. Ten eerste ging het om recht op arbeid voor gehuwde vrouwen, maar later ook om gelijke lonen van arbeid en gelijke mogelijkheden voor vrouwen. Hoewel er veel veranderd is in de laatste jaren, is er in veel gevallen toch nog geen gelijke behandeling voor mannen en vrouwen. Vrouwen kregen in het begin van de vorige eeuw steeds meer mogelijkheden om zich te ontwikkelen. Maar er zijn echter nog genoeg dingen waar je aan kunt zien dat vrouwen, ondanks hun talenten en opleidingen niet dezelfde banen en functies kunnen vervullen als mannen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kregen vrouwen ineens allerlei taken die ze eerder nooit kregen. De mannen moesten gaan vechten voor het vaderland en de vrouwen moesten ondertussen werken met machines overal in het land. Na de oorlog werden vrouwen echter weer overbodig en ‘vergeten’. Hierdoor werden veel vrouwen wakker geschud; als het slecht ging waren zij nodig, daarna niet meer. Vooral in landen die nauw betrokken waren bij de oorlog, waar de oorlogsindustrie veel werk had opgebracht, en waar veel mannen gestorven waren kregen vrouwen iets in de gaten. Namelijk dat de problemen van de arbeidersgroep opgelost moesten worden. Er is al veel bereikt sinds de eerste feministische golf. Het zal moeilijk worden voor de vrouw om absolute gelijkheid te verkrijgen tussen man en vrouw, omdat de vrouw toch bij de kinderen thuis zal moeten blijven. Dat is eigenlijk traditioneel. Het zijn oude normen en waarden. 5) Welke gevolgen had het feminisme vrouw in Nederland? Er waren natuurlijk veel gevolgen van het feminisme op de positie van de vrouw in Nederland. Maar het grootste gevolg voor de vrouw was wel, dat zij veel zelfstandigheid had gekregen. Sinds Aletta Jacobs en Wilhelmina Drucker is er veel veranderd in Nederland. Aletta Jacobs was de eerste feminste. Zij had het voor het eerst voor elkaar gekregen om te studeren aan de Hogere Burger School. (HBS) Daarvoor mocht dat dus niet. Toen werden er alleen mannen toegelaten. Het was in 1870 dat zij daar toegelaten werd. Vrouwen zijn in veel opzichten gelijk(er) geworden aan mannen, wat ze ook zelfstandiger maakt. De vrouw is niet meer ondergeschikt aan de man. Al de volgende dingen zijn mogelijk gemaakt voor vrouwen in Nederland wat voor het feminisme dus echt niet kon: Studeren, arbeidsrechten, gelijke economische behandeling (in het huwelijk), mogelijkheid tot echtscheiding, abortusrecht en vrouwen in ‘mannenberoepen’. Het is nu normaal dat een vrouw gaat studeren, vroeger, zelfs nog tot in het begin van de jaren zestig, was het heel bijzonder als een meisje meer dan de huishoudschool kon bereiken. Dit was ook vaak omdat het meisje zelf niet wilde studeren. Ook was het vaak om de economische situatie van veel burgers, konden ze het niet betalen dan mocht het meisje dus niet verder leren. En als er toch wel een opleiding betaald kon worden, mocht een andere zoon in het gezin studeren. Nu denken veel mensen dat het erg makkelijk is geworden voor vrouwen, omdat ze zoveel mogelijkheden gekregen hebben. Maar dat is juist niet zo, want er wordt nu niet meer van de vrouwen verwacht maar geëist. En bovendien word er nu ook verwacht van hen dat werken en studeren. 6) Is er veel veranderd in Nederland door het feminisme? En is er nu nog steeds feminisme? Naast de grote zelfstandigheid die vrouwen hebben gekregen na het feminisme, kwam er weer en ander probleem: de vrouw is zelfstandiger geworden, maar het traditionele rollenpatroon is weinig of niets veranderd. Het feminisme is dus nu nog steeds een heel actueel onderwerp. Het gaat niet om klagende of zeurende vrouwen, maar om de situaties; die (nog) niet opgelost zijn of erbij zijn gekomen. Er wordt in deze “nieuwe feministische periode”, de periode na 1980, vooral veel gediscussieerd over de ‘dubbele belasting’ voor de vrouw. Vrouwen gaan weliswaar werken, maar het gezin is ook belangrijk. Hoeveel is de maatschappelijke positie van de vrouw dus eigenlijk veranderd? Vrouwen werken vaak niet de hele week, parttime dus eigenlijk, want het gezin is er ook nog. En er zijn eigenlijk geen mannen die parttime werken. Het gezin is de taak van de vrouw gebleven. Parttime werken is vaak alleen mogelijk in de lagere functies, in hogere functies is dit niet mogelijk, of wordt je uitgesloten van carrièremogelijkheden. In lagere functies parttime-werken betekend dat je niet economisch afhankelijk kunt zijn, omdat het te weinig verdient. Het lijkt erop, dat de normen en waarden met betrekking tot de taken van de vrouw in de (Nederlandse) samenleving niet echt veranderd zijn. De normen en waarden zijn alleen moderner geworden. De gemiddelde Nederlander houdt nog steeds vast aan de traditionele normen en waarden voor de vrouw. En die normen en waarden worden weer doorgegeven d.m.v. de opvoeding. Het zal erg moeilijk zijn om dit rollenpatroon door te breken. Conclusie: Wat is de invloed van het feminisme op het leven in Nederland geweest vanaf 1900 tot nu? Alle dingen die te wensen zijn door man of vrouw zijn er op dit moment, hoewel er nog steeds verschillen zijn, zoals op het gebied van salaris. Wat ik denk is dat de verschillen tussen mannen en vrouwen altijd zullen bestaan. En dat de vrouw nooit helemaal gelijk zal zijn aan de man. Dat komt ook omdat een vrouw immers nooit een echte man en een man nooit een echte vrouw zal zijn.Wanneer die verschillen door beide partijen geaccepteerd zullen worden is er eigenlijk pas een echt streven naar de gelijkheid. De gelijkheid tussen man en vrouw. De invloed van het feminisme op het maatschappelijke leven in Nederland is enorm groot geweest (en nog steeds). Er kan gezegd worden, dat de emancipatie een ommekeer betekende in het denken en doen van de Nederlander en dat de algemene waarden van rond 1900 sterk veranderd zijn; ze zijn op alle onderwerpen moderner geworden. Dat is nu duidelijk te merken. Bijvoorbeeld: niemand kan zich nu nog voorstellen dat vrouwen in Nederland niet mogen werken of studeren. En dat de vrouw geslagen mag worden, niet mag scheiden van haar man enzovoorts. De vrouw is veranderd tot een eigen persoon; een individu en een eigen persoonlijkheid. Dat in plaats van een schim op de achtergrond die zij altijd geweest was. De vrouw van nu word gelijkwaardig behandeld en mag meedenken en beslissen over zaken in de Nederlandse maatschappij.
Nawoord: Ik vond het erg leuk om dit werkstuk te maken en ik heb er ook erg veel van geleerd! Of ik het helemaal mee eens ben met het feminisme? Nou nee, ik vraag me namelijk af, of het echt nodig is (geweest) om bepaalde rollenpatronen door te breken. Zoals ik al gemerkt heb, zijn man en vrouw niet gelijk. Vrouwen doen nu vaak dingen zoals studeren, omdat het van hen verwacht wordt. Dit is natuurlijk een gevolg van de emancipatie, ze mogen het nu immers ook. Maar moet het ook? Veel vrouwen voelen het zo wel. Vrouwen denken nu dat ze de kansen die ze krijgen moeten nemen, omdat ze anders ongebruikt zouden worden. Maar ik vraag me af moet je je keuzes maken omdat de omgeving vind dat het moet en zo hoort?! Het begint erop te lijken dat men té veel van de vrouw verwacht. De nieuwe feministe zie ik zelf meer als een onafhankelijke vrouw, die bewuste keuzes maakt over zaken, die zij vooraf zelf genomen heeft. De belangrijkheid van de keuzes moet zij zelf bepalen aan de hand van de informatie en talenten die zij heeft. Of iets voor iemand belangrijk is moet de persoon toch zelf bepalen?! De omgeving speelt zeker een rol. Maar ik denk niet dat het nodig is om de keuzes te maken omdat de omgeving dat wil en omdat het zo hoort!! Ik denk dat het zoals het nu gaat met de emancipatie goed is. de vrouw mag studeren, doktor worden, ze heeft kiesrecht, mag zelf weten met wie en waar ze woont, mag weten wat ze eet. Ik denk dat het voldoende is zoals het nu is. Ik heb hieronder nog twee plaatjes, op de ene ziet u allemaal vrouwen die het ‘kiesrechtsigne’ dragen. Dat is een lint die de vrouwen droegen tijdens een groot congres in Stockholm. Op de foto staat ook Aletta Jacobs. Zij staat op de voorste rij de vierde van rechts. Literatuurlijst: Briggs, Asa L., “Het nieuwe type vrouw”, (Uit: Taylor, A.J.P., Standaard Geschiedenis van de 20e eeuw, deel 1 1900 – 1914. Standaard uitgeverij Antwerpen – Utrecht Pagina 157 t/m 162). Fritschy, Wantje, Fragmenten Vrouwengeschiedenis, deel II Thematisch
Martinus Nijhoff, Den Haag, 1980
Jacobs, Aletta, Herinneringen
Uitgeverij Contact, 1995 (voor het eerst verschenen in 1924) Lenning, Alkeline van, Meijer, Irene, Tonkes, Evelien, Volman, Monique, Wel feministisch niet geëmancipeerd. Feminisme als nieuwe uitdaging/De Harde Kern. Uitgeverij Contact, Amsterdam – Antwerpen 1996. Leydesdorff, Selma, Nederlands feminisme, een speurtocht naar verklaringen. (Uit: Vrouwen Geschiedenis, Instituut voor Toegepast Historisch Onderzoek, Uitgeverij Damon, 1990) Prins, Marijke C.J., Emancipatie van vrouwen in beweging. PP & Styx Publications Groningen 1989. Streek, Hillie van de, Vrouwen in confessionele politieke partijen. (Uit: Vrouwen Geschiedenis, Instituut voor Toegepast Historisch Onderzoek, Uitgeverij Damon, 1990) Internetadressen: http://geschiedenis.vpro.nl/dossiers/25125914/ http://www.fen-netherlands.nl/files/verslagen/pouw1.paper
http://www.iiav.nl/scripts/wwwopac.exe?DATABASE=dossiers&%250=4&INGANG=detail
http://www.fortunecity.com/tattooine/moorcock/93/ http://images.google.nl/imgres?imgurl=http://www.rosadoc.be/site/onderwijs/images/abortussdollemina.gif&imgrefurl=http://www.rosadoc.be/site/onderwijs/bh1.htm&h=126&w=190&sz=26&tbnid=2Dd8CfHM286NPM:&tbnh=64&tbnw=97&hl=nl&start=16&prev=/images%3Fq%3Dbaas%2Bin%