Athene

Inhoud: 1. Voorwoord
2. De godin Athene, Verhalen over Athene
A. De geboorte van Athene
B. Athenes familie
C. Athenes maagdelijkheid
D. Athenes wapenuitrusting
E. Athenes kunst: het weven
F. Athene was de godin van de wijsheid dus ook van de Griekse school
G. Athenes lievelingen
3. Athene de stad
A. Het ontstaan van de stad Athene
B. Hoe kwam Athene aan haar naam
C. De acropolis 1. Het Parthenon 2. Het Nikè tempeltje 3. Erechtheion D. Athene van nu
4. Nawoord

5. Bronnenlijst 1. Voorwoord Ik heb dit onderwerp gekozen omdat pallas Athene samen met Afrodite mijn lievelings godin is maar ik dacht dat het misschien een te klein onderwerp zou zijn. Dus ik heb de stad Athene erbij gekozen. Ik wist van de zomer al dat mijn eerste geschiedenis werkstuk hierover zou houden (of een ander werkstuk wat over een god of godin mocht gaan). Athene is en was een belangrijke stad voor Griekenland, het is nu nog steeds de hoofdstad. Ik ga een paar mythen en sagen over Athene (de godin) vertellen. Ik vertel ook nog wat over andere Griekse goden. Ook ga ik wat vertellen over de stad in het verleden. En over het Parthenon. Ik ben met mijn ouders, broer en zusje wel een paar keer in Griekenland geweest. Ook deze zomervakantie waren we er. Toen zijn we ook naar olympia geweest. Ik wist al wat dingen over de godin Athene omdat mijn vader daar altijd verhalen over vertelde. Ik denk dat het best nog eens een interessant werkstuk zou kunnen worden. 2. De godin Athene Athene was godin van de wijsheid, van de oorlog (maar ook van de vrede) en handwerk. Haar dier was de uil. En haar symbool was de olijfboom. Ze was de beschermgodin van de stad Athene. A. De geboorte van Athene Metis, vond zeus, de knapste godin. Die hem vaak goede raad gaf. Zeus wilde graag met haar trouwen maar Metis ontsnapte hem steeds in andere gedaante, totdat ze uiteindelijk opgaf en Zeus vriendinnetje werd. Metis was al zwanger toen Moeder Aarde (Gaia) aan Zeus voorspelde dat Metis eerst een meisje zou baren maar wanneer ze weer zwanger werd het een zoon zou worden, die Zeus zijn troon zou ontnemen. Zeus was zo, geschrokken van de voorspelling dat hij Metis op at. Niet lang daarna kreeg Zeus verschrikkelijke hoofdpijn. Hij stuurde Hermes (de goddelijke boodschapper) naar Hephaistus die de schedel van Zeus openbrak en Athene werd geboren uit het hoofd van Zeus, volledig in wapenuitrusting met helm, speer en schild. Zij was de enige god die Zeus vertrouwde met zijn bliksemschichten. Zij was net zo wijs als haar moeder Metis en de intelligentste van alle goden. B. Athenes familie De belangrijkste god was Zeus. Hij was de oppergod. Vaak werd hij afgebeeld met een arend en met bliksem. Hij was de baas over alle andere goden, en regeerde in zijn paleis op de top van de berg Olympus. Zeus was de god van het rechtspreken, hij besliste uiteindelijk of iets zou gebeuren of niet. Hij bepaalde ook het weer of het bliksemde of dat het zonnetje scheen. In de verhalen zat Zeus altijd achter vroewen aan. Hij had 9 relaties met andere godinnen en 14 relaties met sterfelijke vrouwen. De eerste liefde van Zeus was Hera. Hera werd verschrikkelijk jaloers op de avontuurtjes van Zeus. Een zoon van Zeus was Apollo. Deze knappe jongeman was geboren op het eiland Delos, hij was de god van het licht, de waarzegkunde, de uitvinder van de muziek,de god van de poëzie en geneeskunst. Als hij boos was, kon Apollo een pestepidemie veroorzaken. Hij is de bedenker van steden, hij bestraft de mensen die niet geloofden en bevrijdt de wereld van verschrikkelijke monsters. De godin Artemis is ook een kind van Zeus en Leto (een andere godin). Zij is dus de tweelingzuster van Apollo en heeft een beetje dezelfde eigenschappen als Apollo. Ze is de godin van de jacht en van de maan. Ze was ook godin van de dood en betrokken bij geboorten. Soms kon Artemis erg hard zijn voor de mensen. Een andere belangrijke god was Poseidon. Hij was de broer van Zeus en god van de zee, de aardbevingen en van de paarden. In zijn hand heeft hij de drietand. Daarmee maakt hij zeestormen. Poseidon rijdt soms in een zeekarretje dat door zeepaarden getrokken wordt. In de verhalen is Poseidon snel boos en geïrriteerd. Hij stuurt soms verschrikkelijke monsters uit de diepte om de mensen te plagen, maar hij kan ook zorgen voor een goede (zee)vaart. Demeter is de godin van het graan en van de landbouw. Haar verdriet om het verlies van haar dochter bracht de winter. De terugkeer van haar dochter uit de onderwereld bracht het voorjaar. De oude Grieken vonden haar een goede godin die vriendelijk en goed voor de mensen was, die ervoor zorgde dat alles bloeide. Ook was Demeter de uitvindster van de landbouw en de plantenwereld. Nog een aantal belangrijke goden of godinnen waren
Dionysos: Zoon van Zeus en god van de wijn en van de bedwelming. Aphrodite: Godin van de schoonheid en van de liefde. Zij ontving de gouden appel van Paris, en dit leidde tot de Trojaanse oorlog. Hermes: De boodschapper van de goden. Hij was de god van de herders, de reizigers en leugenaars. Hij bracht de zielen van de doden naar de onderwereld. Hades: Heerser over de treurige onderwereld, waar de geesten van de gestorvenen verder leefden. Hij stal ook de dochter ven demeter, Persephone.
C. Athenes maagdelijkheid Athene was één van de drie maagdelijke godinnen (Hestia en Artemis waren ook maagdelijke godinnen) want zij werd nooit verliefd en kreeg nooit kinderen. Toen Hephaistus haar eens probeerde te verkrachten, kwam zijn zaad neer op haar dij. Athene veegde het zaad van haar dij en het zaad kwam neer op Moeder Aarde en daaruit kwam een kind, een half slang, half manachtig wezen, Erichthonius genaamd die werd opgevoed door Athene. D. Athenes wapenuitrusting Ondanks dat ze een volledige wapenuitrusting droeg, was Athene helmaal niet oorlogszuchtig. Oorlogsverdragen boeiden haar meer maar als het erop aan kwam om de stervelingen te helpen dan kon ze fel uithalen en zwaaide ze met de aigis (een geitenvel waar slangen omheen kronkelde) en zaaide paniek in het vijandelijke kamp. Men vertelde dat ze allerlei dingen uitvond om het leven van de mensen te verlichten: de ploeg, de paardentoom, de wagen en het schip. Athene bedacht ook het idee van het houten paard van Troje. Enkele van de vele attributen van Athena: * aegis (huid van een geit met daaraan slangen) * helm * schild * zwaard en, of speer * borstkuras * in één hand Nike (Overwinning) en in andere hand een speer * slang (als teken van voorzichtigheid) * uil (als teken van wijsheid * haan (als teken van waakzaamheid) E. Weven Aan sommige vrouwen op aarde leerde Pallas Athene weven die dan door hen weer aan andere moest worden doorgegeven. Eén van haar leerlingen was Arachne, de dochter van een wolwerver in Miletos. Arachne maakte zulk prachtig weefwerk dat ze er om beroemd was. Maar door al die bewondering was een beetje teveel van het goede en ze ging opscheppen en ze ontkende dat ze dan maar ook iets van Athene had geleerd. Dat vond Athene natuurlijk niet fijn. Daarom vermomde Athene zich als een oude vrouw en ging naar Arachne die weer aan het opscheppen was in het bijzijn van andere vrouwen en nimfen. Arachne beweerde veel beter te kunnen weven dat Athene waarop de oude vrouw haar vertelde dat niemand beter kon weven dan Athene. Woedend liet Arachne de oude vrouw weten dat Athene haar uitdaging dan maar eens moest aannemen. Hierop veranderde het oude vrouwtje in Athene en zei: "Hier ben ik!" Arachne zei: "Laten we dan maar meteen beginnen!" En zo kwam het aan op een weefwedstrijd tussen hen. Toen Athene het weefstuk van Arachne zag, moest ze toegeven dat het mooier was dan de hare en werd daardoor zo jaloers dat ze Arachnes weefstuk, waar ze heel erg haar best op had gedaan, kapotmaakte. Arachne was hierdoor zo verdrietig dat zij zichzelf ophing met een wollen koord. Athene kreeg hierna toch weer spijt en medelijden met Arachne en veranderde haar in een spin, zodat ze de rest van haar leven draden kon spinnen en webben kon weven . F. Athene was de godin van de wijsheid dus ook van de Griekse school Vroeger bestond er nog geen wet dat een kind naar school moest, de meeste mensen konden dat ook niet betalen. Als je dat wel kon betalen gingen alleen je zonen naar school, meisjes leerden huishouden, wat toen ook goed van pas kwam want de meisjes trouwden al op hun 15de. De rijke jongens leerden lezen, schijven en rekenen. Ze hadden geen vakanties. Ze kregen alleen vrij voor godsdienstige feesten, Zoals in de Griekse maand: Anthesterion (van half februari tot half maart) dan waren er zoveel vrije dagen dat de meeste kinderen dan een maandje geen school hadden dan hoefde de ouders ook geen schoolgeld te betalen. De lessen begonnen al voor het licht werd. De jongens werden meestal gebracht door de paidagogos, een oudere betrouwbare slaaf die ook de schoolspullen van de jongen droeg. Vaak was hij ook bij de lessen , zodat hij de jongen kon helpen met het leren. De jongens leerden lezen en schijven met in plaats van schoolboeken, het werk van homeros. Dat kan je ongeveer vergelijken met dat wij nu uit boeken uit de middeleeuwen leren. Er waren geen boeken speciaal voor de kinderen geschreven. Als de jongens konden lezen, moesten ze van beroemde dichters uit die tijd, lange gedichten uit hun hoofd leren en voordragen. Ze lazen dit soort boeken vooral om een voorbeeld te nemen aan de helden uit het verleden en over de dingen die de goden hadden gedaan. Mensen kenden veel "literatuur" uit hun hoofd, dat kwam omdat van een boek meestal maar een paar bestonden, dat kwam omdat de boeken handgeschreven waren en overgeschreven van het origineel. Dit werd gedaan op rollen papyrus, dit kwam helemaal uit Egypte en was daarom erg kostbaar. Grieken rekende niet zoals wij, ze gebruikte geen getallen. Ze trokken verticale strepen in het zand en daar legde ze 1 tot 9 steentjes op neer. Als je vier streepjes had zou het meest linkse streepje de duizendtallen zijn en daar naast de honderdtallen, daarnaast de tientallenen daarnaast de eenheden. In China en Japan word er nog steeds op deze manier gerekend. De zonen van rijke ouders konden soms ook naar de middelbare school, op hun 14de. Je kon kiezen uit: redenaarskunst, wiskunde, astronomie en filosofie. G. Athenes lievelingen Athene had vele lievelingen onder de mensen (stervelingen) waaronder: Jason en de Argonauten, zij gingen op weg naar wat nu Turkije is om het gulden vlies te halen en weer terug te brengen naar Griekenland. Odysseus, hij was de koning van Ithaka, en was aanwezig bij de trojaanse oorlog. Athene hielp hem, Ze maakte Ajax gek toen hij Odysseus, Menelaus en Agamemnon wilde vermoorden en ze hielp Odysseus op weg tijdens zijn 10-jarige reis naar huis. En Hercules, Hera zorg ervoor dat hij een tijdje gek word en zijn vrouw en kinderen doodt.hij moet hiervoor boeten en hij moet 12 opdrachten uitvoeren. De godin athene helpt hem hierbij
3. Athene de stad A. Het ontstaan van de stad Athene De geschiedenis van de stad Athene begint rond 3.000 jaar voor Christus. De eerste echte burcht op de Akropolis (het hoge gedeelte van de stad ; "akros"= hoog, "polis"=stad) werd gebouwd rond 1400 voor Christus. Toen regeerden mythische koningen zoals Erechteos en Aegeos. De adel had toen de macht. Rond 624 voor Christus legde Dracoon wetten schriftelijk vast, waardoor de boeren en werklieden (burgers) meer vrijheid kregen en de invloed van de adel minder werd. Solon gaf de Atheense burgers nog meer rechten door de grondwetshervormingen van 594 voor Christus. Toch bleef het leven voor de laagste klassen een soort gevecht. Van 560 tot 510 voor Christus regeerden de tiran Peisistratos en zijn zonen Hippias en Hipparchos. Toen werden de eerste monumentale stenen bouwwerken opgericht zoals de Tempel van de Olympische Zeus en de oude Athene-tempel op de Akropolis. De macht en rijkdom van de stad bleef toenemen en in de 5de eeuw voor Christus en toen de perzen athene aanvielen, slaagde Athene erin de uitbreiding van de Perzen tegen te houden door de legers van de belegeraars te verslaan (490 voor Christus) en tijdens de zeeslag van Salamis (480 voor Christus). Door deze overwinningen tijdens de zogenaamde Perzische Oorlogen werd Athene een grootmacht in de Egeïsche zee. Samen met zijn bondgenoten(de rest van de grieken), tegen de Perzen, richtte de stad de Delisch-Attische zeebond op. De bijdragen die door de leden werd gegeven(hout, metaal, zilver, goud en manschappen) werden meestal gebruikt om prachtige nieuwbouw binnen de stadsmuren van Athene te financieren. De periode die hierop volgde was de gouden eeuw van Athene, de eeuw van de staatsman Pericles. In deze tijd bloeide de kunst met het ontstaan van het klassieke Griekse theater, met grote auteurs als Aischylos (524-456), Sophokles (496-406) en Euripides (480-406). Maar nog voor de eeuw ten einde was, ging de macht van Athene afnemen. Het machtige Sparta bedwong met hulp van zijn bondgenoten de stad Athene tijdens de zogenaamde Peloponnesische Oorlog (431-404 voor Christus ). Athene was hierna geen politieke grootmacht meer. Cultureel was Athene in de 4de eeuw voor Christus een hoogtepunt: het was de eeuw van de filosofen zoals Plato en Aristoteles. Aan de machtspositie van Athene kwam helemaal een einde toen Philips II en Alexander de Grote van Macedonië het machtscentrum naar Noord-Griekenland overbrachten. De stad werd, dankzij zijn verleden, nog door iedereen gerespecteerd, maar toch was Athene een provinciestad geworden. Ook de Romeinen waardeerden de stad en sommige keizers lieten er nog belangrijke bouwwerken neerzetten. B. Hoe kwam Athene aan haar naam Kort na de geboorte van Pallas Athene kwam een man die Cecrops heette naar een landstreek van Griekenland die later Attica werd genoemd. Hij begon daar een stad te bouwen, die onder zijn leiding zo mooi werd, dat zelfs de goden er versteld van stonden. Toen de stad klaar was wilde iedere god er wel een naam voor geven. Omdat de stad maar 1 naam nodig had kwamen alle goden bij elkaar om te besluiten wie de naam mocht geven. Behalve Pallas Athene en Poseidon (de god van de zee), wilden de andere goden uiteindelijk toch maar geen naam geven aan de stad. Toen beval Zeus dat Pallas Athene en Poseidon allebei iets nuttigs moesten maken voor de mensen in de stad. Wie de nuttigste gave had zou de stad een naam mogen geven en zou beschermgodin van de stad worden. Poseidon greep gelijk zijn drietand (waarmee hij over de zeeen heerste) en stampte ermee op de grond, er sprong een prachtig paard tevoorschijn. Het mooiste paard wat de goden ooit hadden gezien. Poseidon vertelde op hoeveel manieren dit prachtige dier de mensen van nut zou kunnen zijn. De goden dachten dat Pallas Athene niks zou kunnen bedenken wat de mensen meer zou helpen. Ze vroeg hun toch om even naar de olijfboom te kijken, die zij bedacht had. Eerst lachten de andere goden haar uit, maar toen Athene hen vertelde over hoe je het hout, de olijven en de bladeren goed kon gebruiken, lachten ze niet meer. Pallas Athene vertelde ook dat de olijfboom het symbool van vrede is en dat een paard het symbool voor oorlog is, en oorlog deed een mens meer kwaad dan goed. De goden besloten dat Pallas Athene had gewonnen en zij mocht de stad een naam geven: Athene, de burgers vereerden haar als hun godin. C. De acropolis De Acropolis is een grote berg midden in Athene, Er staan een paar bijzondere gebouwen op zoals: Het Parthenon, de Propylaeën, het Nikè-tempeltje en het Erechtheion
Daar ga ik nu wat over vertellen: 1. Het Parthenon
De grootste tempel van de Acropolis is het Parthenon. Deze 70 meter lange, 31 meter brede en 20 meter hoge tempel, was de eerste tempel die in de 5e eeuw voor Christus op de Acropolis gebouwd werd. Deze tempel is gebouwd voor de beschermgodin van Athene; Pallas Athene. En dan speciaal voor de godin Athene in de vorm van Athene-Parthenos (Athene de Maagd). Hier heeft het Parthenon ook haar naam aan te danken. Het Parthenon is gebouwd door de Griekse architect Ictinus, en is gebouwd in de Dorische orde. Het bestaat uit een cella (centrale hal, waar ruimte was voor het godenbeeld), een voorportaal en een achterkamer met achterportaal. De cella bestond uit twee gescheiden delen. Om het achterportaal en het voorportaal staan zes zuilen. Daaromheen bevindt zich nog een buitenste zuilengalerij met 46 zuilen. Zo komen we in totaal uit op 52 zuilen. Het Parthenon staat bekend om zijn mooie decoraties. In totaal is er op het Parthenon 200 meter reliëf te zien, gemaakt door beeldhouwers uit heel Griekenland. Een van deze decoraties is het 160 meter lange fries aan de binnenkant van de zuilengalerij. Dit fries stelt een lange processie tijdens de Panathenaeën. Een opmerkelijk punt is dat er in het Parthenon verschillende stijlen door elkaar gebruikt zijn. De buitenste zuilengalerij was gebouwd in de Dorische bouwstijl , terwijl het 160 meter lange doorlopende fries aan de binnenkant van de zuilengalerij juist kenmerkend is voor de Ionische bouwstijl. Zo krijg je dus een combinatie van Dorische zuilen aan de buitenkant, maar een lang Ionisch fries aan de binnenkant. Tegenwoordig zijn deze decoraties nog steeds te bezichtigen, ookal zijn er delen beschadigd of verloren gegaan in de loop der jaren. Tussen het Parthenon en de Propyleeën staat aan de heilige weg ook een 12 meter hoog beeld van Athene, gemaakt uit goud en ivoor. Dit zorgde ervoor dat de productiekosten erg hoog waren. Het schijnt dat dit beeld ongeveer een derde heeft gekost van wat alle andere gebouwen op de Acropolis bij elkaar. Dit geeft een goed beeld van de waarde die dit beeld in die tijd heeft gehad. Het beeld is ontworpen door de beeldhouwer Phidias. Dit beeld is in de loop der tijd verloren gegaan, zodat het nu helaas niet meer te bekijken is. 2. Het Nikè tempeltje
Het Nikè-tempel is het kleinste tempeltje van de Acropolis, maar ondanks zijn grootte heeft het toch een grootse uitstraling. Net als het Parthenon en de Propyleëen is het gewijd aan de godin Athene, maar deze is speciaal voor de godin Athene in de vorm van de gevleugelde godin van de overwinning Athene-Nikè. Het ligt aan de voorkant, en straalt zo een beetje nieuwe hoop uit, die mensen in moeilijke tijden van de wanhopige strijd tegen de Spartanen en hun bondgenoten weer nieuwe moed gaf, om te strijden tegen deze vijanden. Dit tempeltje staat bij de ingang van de Acropolis, tegen de Propyleëen aan. Het idee om deze tempel te bouwen ontstond in 448 v. Chr. en het is in 420 v. Chr. ontworpen en gebouwd door de Griekse architect Callicrates. Het is een prachtig voorbeeld van de Griekse bouwkunst. De gehele tempel is in de Ionische stijl gebouwd, dit is de enige tempel op de Acropolis die geheel in deze stijl is gebouwd, de rest van de tempels zijn niet helemaal of helemaal niet in deze stijl gebouwd. Het gebouw bestaat uit een eenvoudige cella, een voor- en achtergang met vier Ionische zuilen. Het heeft een doorlopend fries in laagreliëf, waarop de strijd tussen de Grieken en de Perzen is afgebeeld. De oorlog werd beslist door de slag bij Plataiai, die gewonnen werd door de Grieken. Laagreliëf betekend dat de beelden niet los van de achtergrond kwamen. Er zit dus minder 3D in dan bij hoogreliëf, waar de beelden wél loskomen van hun achtergrond. 3. Erechtheion

Dit bouwwerk is maar gedeeltelijk gewijd aan de godin Athene. Het gebouw bestaat namelijk uit twee verschillende kamers, waarvan er één gewijd was aan de god Poseidon, de god van de zee, en de andere kamer aan Athene. De cella van Athene ligt aan de oostkant van het gebouw. Hier stond het oude, Archaïsche beeld van deze godin (de Archaïsche periode was de eerste periode in de Griekse beeldhouwkunst). Dit beeld werd dag en nacht door een soort lamp, bedacht door een zekere Kallimachus, belicht. Men weet niet door wie dit bouwwerk gebouwd is. Het oorspronkelijke doel van dit gebouw was het opbergen van heilige voorwerpen. Het gebouw heeft een aantal ongewone zuilen. Zes van het totaal aantal zuilen stellen vrouwenfiguren voor. Dit worden Kariatiden genoemd. Datkwam omdat: in de oorlog van de Grieken tegen de Perzen kozen de bewoners van Kariai, een Spartaans stadje op de Peloponnesus, partij voor de Perzen. Toen de Grieken de oorlog hadden gewonnen, weren de Karyanen voor deze daad gestraft. De mannen werden gedood en de vrouwen werden tot slavin gemaakt. Deze geschiedenis beelden de zes vrouwen uit. De Kariatiden zijn boven het graf van Cecrops geplaatst, de eerst koning van Athene. Het werd afgebouwd in 406 v. Chr. en heeft een hoogreliëf, waarop de geboorte van Poseidon is afgebeeld. Aan de westkant van het gebouw staan altaars van Poseidon, Hephaistos en de held Butes. Dit gebouw is grotendeels in de Ionische bouwstijl gebouwd. D. Athene van nu Athene is nu een belangrijke stad, er wonen ± 4 miljoen mensen. Het is ook een leuke stad om op vakantie te gaan, vooral als je van ruines houd er zijn namelijk veel ruines bijvoorbeeld de gebouwen op de Acropolis. Ook zijn er prachtige muzea. Er werden in 1896 voor het eerst olympische spelen gehouden, en in 2004 was dat weer zo. Maar Athene is nu ook een hele vieze stad met heel veel luchtvervuiling. 7. Nawoord Ik dacht dat ik best veel wist over de godin Athene, nou dat viel tegen! Het was toch super leuk om aan dit werkstuk te werken ook al zat ik een beetje in de knel omdat ik 2 weken naar Zuid-afrika was. Maar uiteindelijk is het toch gelukt, en ik weet weer een stuk meer over Athene (stad en godin). Ik wist bijvoorbeeld wel wat over het Parthenon maar ik had nog nooit over het Nikè tempeltje gehoord of gelezen. 8. Bronnenlijst a. Internet: 1. http://www.op-reis.com/01%20zuid-europa/griekenland/ athenegeschied.htm
2. http://www.geschiedenisvoorkinderen.nl/Pallas%20Athene.htm
3. http://www.cyberschool.nu/school/werkstukken/alles/kcv_akropolis.html
4. http://www.stedentipsvoortrips.nl/griekenland/athenehadrianus.htm
5. http://www.xs4all.nl/~mato58/Tonia/de%20stad%20Athene.htm
6. http://spreekbeurt.freddoweb.nl/akropolis/akropolis.htm b. Boeken: 1. het geschiedenisboek van school door Hans Verhagen (denk ik) 2. mythologische encyclopedie van Elsevier

3. The Acropolis van Manolis Andronicos