Chips

INLEIDING In dit werkstuk over chips ga ik het hebben over: * de geschiedenis van chips * hoe de chips gemaakt wordt * een stukje Croky-geschiedenis * wie de chips eten * de gebruiksmomenten
Verder zult u nog een tabel met prijsvergelijkingen aantreffen en een lijst van hulpmiddelen. De informatie die in dit werkstuk vermeld staat, komt allemaal van Croky, omdat ik daar informatie van opgevraagd heb. HOOFDSTUK 1 De geschiedenis van chips. Als je helemaal wilt weten waar de eerste chips gemaakt en gegeten werd, moet je terug in de tijd, in het jaar 1853. Naar het plaatsje Saratoga in Amerika. De machtige zakenman Vanderbilt ging op een avond uit eten in restaurantje “Moon Lake Lodge”. Hij bestelde een portie frieten, maar toen hij ze kreeg vond hij ze te dik. Hij stuurde ze terug naar de kok. De kok had een plannetje om de zakenman eens flink op de zenuwen te werken. Hij schilde een aardappel en sneed hem in flinterdunne plakjes. Hij bakte de plakjes goudbruin en serveerde ze zo voor zakenman Vanderbilt. Zo dacht de kok de zakenman een lesje geleerd te hebben. Maar Vanderbilt werd er helemaal niet kwaad om. Integendeel, hij was zelfs zo enthousiast, dat hij de gebakken schijfjes uit het vuistje op at.
HOOFDSTUK 2 Hoe wordt chips gemaakt? Voor de productie van chips, wordt hoofdzakelijk het aardappelras Saturna gebruikt. Andere rassen die ook wel eens gebruikt worden zijn: Lady Rosetta, Dore, Amazone en Emtestolz. Omdat alleen de beste aardappelen moeten worden gebruikt, krijgen de boeren die die aardappelen verbouwen, speciale begeleiding. Het rooien van de aardappelen moet binnen 1 maand gebeuren. Daarna worden de aardappelen in een geconditioneerde opslagplaats gesorteerd en opgeslagen totdat ze worden vervoerd per vrachtwagen naar de fabriek. De aardappelen worden automatisch gelost, nadat de steekproef heeft uitgewezen dat de aardappelen voldoen aan de kwaliteitsnormen. Om aan de kwaliteitsnormen te voldoen, moeten de aardappelen een hoog vaste stofgehalte en een hoog suikergehalte hebben. Dan worden de aardappelen gewassen, en daarna worden ze gestoomd of volautomatisch geschild. In de 30 seconden worden wel 30 kilo aardappelen geschild. Daarna komen de aardappelen op een transportband waarbij ze een tweede controle krijgen. De rotte aardappelen of aardappelen met blauwe plekken, worden door een sensor waargenomen en worden meteen verwijderd. Daarna worden de te grote aardappelen een keer door de midden gesneden. Doordat de aardappelen rollend worden voortbewogen, kan een sensor de aardappelen nogmaals inspecteren. Via een lopende band vallen de halve, schilloze aardappelen boven in een machine, waar ze als mooi gesneden of geribbelde schijfjes weer uitkomen. Voordat de aardappelschijfjes de oven ingaan, worden ze nog een keer gewassen om de bij het snijden losgemaakte zetmeel af te wassen. Als de zetmeel op de schijfjes blijft zitten, gaan ze bij het bakken aan elkaar plakken en dat is niet de bedoeling. Vervolgens worden de schijfjes geblancheerd, dat wil zeggen dat ze heel even in heet water gespoeld worden, zodat de suiker in de schijfjes opgelost wordt. Als de aardappelschijfjes zijn geblancheerd, gaan ze door een 12 meter lange frituurpan. In zo’n pan zit plantaardig soja olie, waar ± 1500 kilo chips per uur in gebakken kan worden. De soja olie heeft een neutrale smaak, zodat de smaak van de chips alleen maar bepaald aan het soort aardappel en het gebruikte zout of kruidengehalte. Daarna moet de chips zoveel mogelijk uitlekken op een afvoerband. De chips op de band wordt gecontroleerd door het apparaat de Optisort. Deze zorgt ervoor dat de geprogrammeerde camera’s alle chips controleren. De bruine en donkergekleurde chips worden meteen van de band afgeblazen. Om de chips nog lekkerder te laten smaken, worden ze voorzien van zout of een kruidenmengsel, zoals: paprika, bolognese of milanese (deze smaak komt alleen voor op ribbelchips). Het zoutpercentage van chips varieert tussen de 1 en 2%. Dat betekent dat 1 portie van 30 gram slechts 0,3 tot 0,6 gram zout bevat. De kruidenmengsels worden vanwege strenge kwaliteitseisen, voordat ze over de chips worden gestrooid, uitgebreid in een laboratorium getest en mogen absoluut geen micro organismen bevatten. Om te zorgen voor een gelijkmatige verdeling van de verschillende smaken worden de kruiden en het zout roterend opgebracht. Nadat alle chips is gecontroleerd of ze goed is gekruid en gezouten zijn, worden ze door een computergestuurd weeg- en verpakkingssysteem vervoerd en wordt de chips gewogen en verpakt. Dit verpakkingssysteem zorgt ervoor dat de klant de juiste hoeveelheid die krijgt als de hoeveelheid die op de verpakking vermeld staat. Daarna worden alle zakken chips verpakt in dozen, die op pallets gestapeld worden en vervoerd worden naar een warehouse. Daat worden de chips tijdelijk opgeslagen en daarna doorvervoerd naar verschillende winkels. HOOFDSTUK 2 Hoe wordt chips gemaakt? Voor de productie van chips, wordt hoofdzakelijk het aardappelras Saturna gebruikt. Andere rassen die ook wel eens gebruikt worden zijn: Lady Rosetta, Dore, Amazone en Emtestolz. Omdat alleen de beste aardappelen moeten worden gebruikt, krijgen de boeren die die aardappelen verbouwen, speciale begeleiding. Het rooien van de aardappelen moet binnen 1 maand gebeuren. Daarna worden de aardappelen in een geconditioneerde opslagplaats gesorteerd en opgeslagen totdat ze worden vervoerd per vrachtwagen naar de fabriek. De aardappelen worden automatisch gelost, nadat de steekproef heeft uitgewezen dat de aardappelen voldoen aan de kwaliteitsnormen. Om aan de kwaliteitsnormen te voldoen, moeten de aardappelen een hoog vaste stofgehalte en een hoog suikergehalte hebben. Dan worden de aardappelen gewassen, en daarna worden ze gestoomd of volautomatisch geschild. In de 30 seconden worden wel 30 kilo aardappelen geschild. Daarna komen de aardappelen op een transportband waarbij ze een tweede controle krijgen. De rotte aardappelen of aardappelen met blauwe plekken, worden door een sensor waargenomen en worden meteen verwijderd. Daarna worden de te grote aardappelen een keer door de midden gesneden. Doordat de aardappelen rollend worden voortbewogen, kan een sensor de aardappelen nogmaals inspecteren. Via een lopende band vallen de halve, schilloze aardappelen boven in een machine, waar ze als mooi gesneden of geribbelde schijfjes weer uitkomen. Voordat de aardappelschijfjes de oven ingaan, worden ze nog een keer gewassen om de bij het snijden losgemaakte zetmeel af te wassen. Als de zetmeel op de schijfjes blijft zitten, gaan ze bij het bakken aan elkaar plakken en dat is niet de bedoeling. Vervolgens worden de schijfjes geblancheerd, dat wil zeggen dat ze heel even in heet water gespoeld worden, zodat de suiker in de schijfjes opgelost wordt. Als de aardappelschijfjes zijn geblancheerd, gaan ze door een 12 meter lange frituurpan. In zo’n pan zit plantaardig soja olie, waar ± 1500 kilo chips per uur in gebakken kan worden. De soja olie heeft een neutrale smaak, zodat de smaak van de chips alleen maar bepaald aan het soort aardappel en het gebruikte zout of kruidengehalte. Daarna moet de chips zoveel mogelijk uitlekken op een afvoerband. De chips op de band wordt gecontroleerd door het apparaat de Optisort. Deze zorgt ervoor dat de geprogrammeerde camera’s alle chips controleren. De bruine en donkergekleurde chips worden meteen van de band afgeblazen. Om de chips nog lekkerder te laten smaken, worden ze voorzien van zout of een kruidenmengsel, zoals: paprika, bolognese of milanese (deze smaak komt alleen voor op ribbelchips). Het zoutpercentage van chips varieert tussen de 1 en 2%. Dat betekent dat 1 portie van 30 gram slechts 0,3 tot 0,6 gram zout bevat. De kruidenmengsels worden vanwege strenge kwaliteitseisen, voordat ze over de chips worden gestrooid, uitgebreid in een laboratorium getest en mogen absoluut geen micro organismen bevatten. Om te zorgen voor een gelijkmatige verdeling van de verschillende smaken worden de kruiden en het zout roterend opgebracht. Nadat alle chips is gecontroleerd of ze goed is gekruid en gezouten zijn, worden ze door een computergestuurd weeg- en verpakkingssysteem vervoerd en wordt de chips gewogen en verpakt. Dit verpakkingssysteem zorgt ervoor dat de klant de juiste hoeveelheid die krijgt als de hoeveelheid die op de verpakking vermeld staat. Daarna worden alle zakken chips verpakt in dozen, die op pallets gestapeld worden en vervoerd worden naar een warehouse. Daat worden de chips tijdelijk opgeslagen en daarna doorvervoerd naar verschillende winkels. HOOFDSTUK 3 Een stukje Croky-geschiedenis. Begin jaren 70 werd nog chips gemaakt, door een Zeeuwse fabrikant, onder de naam “Fritura”. In 1970 werd de fabrikant overgenomen door het Britse United Biscuits, een van ‘s werelds grootste voedingsconcerns. Omdat de populairiteit snel groeide binnen Europa, besloot United Biscuits in 1974 een nieuwe fabriek te bouwen in het Belgische Veurne, temidden van de aardappelstreek. Westmix, zo heette het nieuwe bedrijf, wist in de afgelopen 20 jaar uit te groeien tot de grootste chipsfabrikant in Europa. In 1974, het eerste jaar, wist men met 80 werknemers 6000 ton aardappelen te verwerken tot Croky chips. Inmiddels verwerken zo’n 700 werknemers jaarlijks 130000 ton aardappelen, wat hetzelfde is als 2,5 miljoen zakjes chips per dag. In enkele jaren is Croky uitgegroeid tot een merk, dat je bijna in heel Europa kunt tegenkomen. Meer dan 1/3 van de Benelux en Frankrijk geconsumeerde chips zijn Croky chips. Maar ook in andere landen van Europa is Croky een gerespecteerd merk zoals in Spanje, Portugal, Hongarije, Polen, en Italië. Maar ook buiten Europa wordt Croky chips gegeten. In 1998 is de Belgische chipsfabriek Westmix verkocht aan Pepsico. Door de verkoop was het noodzakelijk de productie van Crokyproducten over te brengen naar een andere chipsfabriek. Dit werd de chipsfabriek in Deventer, werkend onder de naam United Biscuits Deventer. HOOFDSTUK 4 Wie eten de chips? Chips wordt vooral gegeten door mensen in de leeftijdsgroep 6 tot 30 jaar. Nederlanders eten 2x zoveel chips als de Belgen, maar doen onder voor de Engelsen. Die nemen chips mee in hun lunchpakket. Een van de favoriete smaken van de Engelsen is piccalilly chips. Dit is chips met een zure smaak. De Fransen eten vooral chips bij de picknick en in de vakantiemaanden. Maar de Amerikanen blijven aan top. Zij eten chips niet alleen bij de borrel of als tussendoortje, maar ook bij het ontbijt en bij de warme maaltijd.
HOOFDSTUK 5 De gebruiksmomenten. Chips wordt vooral gebruikt als tussendoortje. Vooral jongeren eten graag chips, op school, in het café of na het sporten. ‘s Avonds worden vooral veel chips en snacks gegeten, in de bioscoop of bij de tv. In het begin at men alleen maar aardappelchips, maar sinds een paar jaar zijn de Mexicaanse Tortilla, Cassavechips, Bananenchips en Kroepoek een trend. Conclusie Ik vond dit een leuk werkstuk om te maken, omdat het eigenlijk best wel een raar onderwerp is. Ik vond het ook best wel interessant, omdat je er eigenlijk nooit bij na denkt als je chips eet. Nu weet ik wat er allemaal aan chips vooraf gaat voordat de chips in de winkel ligt. Bronvermelding De informatie uit dit werkstuk komt allemaal van United Biscuits (Croky), omdat ik daar informatie van heb aangevraagd.