Zandsculptuur

Holland Sand Sculpture Park 2000

In de zomervakantie ben ik naar het Holland Sand Sulpture Park geweest. Het thema van het park was: Japan, zand van hier tot Tokio.

Wat is zandsculptuur?

Het is simpel gezegd een bouwwerk, gemaakt van alleen zand en water. Dit kan een zandkasteel zijn, maar het kan ook een compositie zijn van architectuurvormen, anatomische figuren en voorwerpen. Wanneer men beschikt over het goede zand en de juiste technieken gebruikt, dan kan bijna elke vorm in zand gemaakt worden. Zandsculptuur wordt dan een kunstvorm, die zelfs 4000 jaar voor christus door de Egyptenaren werd gebruikt.

Zand lijkt veel van hetzelfde, maar dat is niet het geval. Er bestaan honderden soorten zand. Voor het gebruik is het handig om te weten waar het zand vandaan komt. Zand is van organische of minerale herkomst. Organische zandkorrels zijn minuscule deeltjes van koralen, schelpdiertjes en fossielen. Men vindt ze terug in de buurt van zout water. Mineraal zand of zand van gesteente bestaat uit kleine stukjes mineralen en ander gesteente en is afkomstig uit bergachtige gebieden, zolas de alpen. Met behulp van van fotografische uitvergroting zijn deze verschillen goed te zien.

Een zandsculptuur kan in principe gemaakt worden van alle soorten zand. Maar de vorm en de hoogte van de sculptuur wordt bepaald door de soort zand. Wanneer men hoger dan een meter gaat bouwen, dan is een speciale zandsoort nodig. De korrelgrootte en de structuur van de korrel zijn hierbij van belang.

Om mooie en steile zandsculpturen te kunnen maken, is zand nodig dat hoog gestapeld kan worden. Men gebruikt hiervoor zogenaamde 'dobbelstenen'. Het ideale sculptuurzand heeft een hoekige korrel en is minder afgeslepen. Dit ideale zand komt uit de rivier de Maas en is met het rivierwater meegevoerd uit de Alpen. Deze mineralen zien er nog uit als dobbelsteentjes van verschillende afmetingen, die in elkaar passen.

Compositie en technische voorbereiding:

Nadat het thema voor Holland Sand Sculpture Park was vastgesteld, is een grote groep ontwerpers begonnen met dit thema op te zetten in zandsculpturen. Eerst maakte men een compositieschets. Deze werd tot in totaal uitgewerkt. Op basis van deze schets werden met behulp van computer, technische bouwtekeningen gemaakt en de benodigde hoeveelheid zand berekend. Toen kon men de inzet van het zware materiaal (kraan, shovels en vrachtwagens)bepalen. Ten slotte werd vastgesteld hoeveel zandsculptuur-bouwers nodig zijn om de zandsculptuur volgens het ontwerp en de daarvoor beschikbare periode te kunnen bouwen.

Aanvoer van zand:

Voor de bouw van de sculptuur is 13.000m³ gebruikt. De basisberg bestaat uit circa 9.000m³ zand afkomstig uit het Ijselmeer, dat per vrachtwagen naar het almeerderzand werd vervoerd. De korrel van dit zandis echter niet geschikt voor het bouwen van gedatailleerde en hoge zandsculpturen. Daarom werd nog eens 4.000m³ speciaal sculptuurzand met binnenschepen en vrachtwagens aangevoerd vanuit Cuijk(Noord-Brabant).Dit sculptuurzand is in een 2 meter dikke laag over de basisberg aangebracht. Vrachtwagens , shovels en kranen zorgden ervoor dat het zand op de juiste locatie werd gebracht.

Het mengen van zand met water:

Zandsculptuur heeft zan den water nodig. Het water zorgt er voor dat het zand een compacte massa wordt en niet meer uit losse korrels bestaat.

Het aanstampen van het zand in houten mallen:

Om de gewenste hoogte van de zandsculptuur te bereiken, worden de houten mallen met het speciale zandsculptuurzand en water gevuld, en vervolgens wordt dit hard aangestampt. Dit proces van het laag voor laag aanstampen van het zand wordt ook wel compacten genoemd. Het vullen van de houten mallen gebeurt afhankelijk van de hoogte, machinaal met telekranen of met de hand per schep. Het aanstampen van het zand wordt gedaan met behulp van wackers(benzinestampers) of handcompacters.

De definitieve vormgeving:

Dit wil je ook lezen:

Zo schrijf je een goed opiniestuk

Wanneer men de bovenste houten mal weghaald, komt een massief blok zand tevoorschijn en kan men beginnen met het snijden van het zand, het zogenaamde carven. Japan, zand van hier tot Tokio?.. ontstond door en onder de handen van 88 zandkunstenaars uit Nederland, Denemarken, Ierland en de Verenigde Staten. Voor dit werk gebruikten zij allerlei gereedschap, van paletmesjes tot troffels en vlakspanen. Rietjes om losse korrels zand weg te blazen en plantenspuiten om het zand nat te houden.

Kijkwijzer beeldende kunst:

Er stonden echt heel veel zandsculpturen. Van een aantal heb ik foto's gemaakt. En van één sculptuur heb ik deze kijkwijzer ingevuld. Met als titel: Kijken en bekeken worden. Elk zandsculptuur is een soort scene. Er zit echt een verhaal achter.

Dit is het hoofdverhaal:

Op 27 juni 1958 vertrokken vijf schepen uit de haven van Rotterdam met de namen: Geloof, Hoop, Liefde, Trouw en De Blijde Boodschap. Hun doel was een handelsreis te maken naar het verre oosten. Uiteindelijk zal allen het schio de Liefde na een reis van bijna twee jaar, aankomen in Japan. Het markeert het begin van een vierhonderd jaar durende betrekking tussen Japan en Nederland.

Is het werk figuratief of abstract?

Het werk is figuratief. Ze hebben een gezinnetje nagemaakt. Waarschijnlijk is dit een alledaags Japans gezin. Ze kijken hun ogen uit. De Japanners keken hun ogen uit toen die rare bleke vreemdelingen voorbij trokken.

Welke beeldaspecten vallen op?

De compositie valt op. Ze zijn zo bij elkaar gezet dat het net lijkt alsof ze portreteren voor een foto.

Wordt je aandacht naar een bepaald punt getrokken?

Nee, de aandacht wordt niet naar een punt getrokken.

Is de ruimte of omgeving waarin het werk te zien is van belang?

Ja, het staat op het strand. Dat heeft iets speciaals. Daardoor komt het kunstwerk mooi uit. Een zandkunstwerk op zand.

Hoe heeft de kunstenaar zijn technieken en materialen gebruikt?

Het materiaalgebruik heeft geen persoonlijke expressie.

Welke rol speelt de waarneming van werkelijkheid bij de kunstenaar?

De waarneming staat centraal. Het stelt een Japans gezin voor.Ze kijken naar de Nederlanders die met een schip zijn aangekomen.