Parasieten

Hoe leven parasieten samen met dieren of planten? Parasieten die leven ten koste van dieren: 1) Ectoparasieten leven op het lichaam van de gastheer waaruit ze voedsel onttrekken. Bv: luizen: - hoofdluis: nestelt zich in het haar van de mens waar ze leeft van het bloed. Daar legt ze veel eitjes, neten, die aan de haren plakken. Ze veroorzaken Vooral jeuk. - schaamuis: nestelt zich in het schaamhaar Om luizen te bestrijden kneep men vroeger de neten stuk en doodde men de Luizen nadat ze uitgekamd waren met een luizenkam. Nu gebruikt men Chemische shampoos om de luizen te doden. 2) Endoparasieten leven in het lichaam van de gastheer. Bv: - malariaparasiet: de malariaparasiet leeft eerst in een tussengastheer, de malariamug. Als de mug iemand steekt, spuit ze eerst wat speeksel in de wonde in voor ze bloed gaat zuigen. In dat speeksel zit de malariaparasiet die op die manier in het lichaam van de eindgastheer terecht komt. Dit noemen we gastheerwissel. De parasiet vermenigvuldigt zich in de lever en in de rode bloedcellen, en wanneer de rode bloedcellen uiteenvallen komt er een koortsaanval, waardoor malaria gekenmerkt wordt. Om malaria te bestrijden kan je de parasiet doden in het bloed, door kinine of malariatabletten, of de tussengastheer, namelijk de mug, doden. - de tseetseevlieg brengt de slaapziekte over. Die wordt veroorzaakt door een bloedparasiet. De patiënt krijgt koorts, hevige hoofdpijn, jeuk en vermoeidheid, dit verergert voortdurend en na een hele tijd kan het leiden tot de dood. Parasieten die leven ten koste van planten 1) Parasieten die geen bladgroen hebben en niet aan fotosynthese doen, en met zuigwortels organische sappen als voedsel onttrekt uit de waardplant, waar ze op groeit. Bv: warkruid dat groeit op o.a. brandnetel

2) Parasieten die wel bladgroen hebben en dus aan fotosynthese doen, die huidmondjes hebben zodat ze koolstofdioxide kunnen opnemen, maar voor de overige grondstoffen, zoals mineralen en water, afhankelijk zijn van een waardplant. Ze onttrekken de benodigde stoffen van de waardplant door middel van zuigwortels. Deze parasieten worden halfparasieten genoemd. Bv: maretak die groeit op de takken van loofbomen. Hoe leven parasitaire wormen samen met andere organismen? 1) De spoelworm
De spoelworm leeft in het lichaam van de gastheer en is dus een endoparasiet. De varkensspoelworm leeft in de dunne darm van het varken en is een rondworm. Ze zijn goed aangepast aan de parasitaire leefwijze. Ze eten verteerd voedsel dus ze hebben geen spijsverteringsstelsel nodig, ze leven in een zuurstofvrije omgeving dus ze hebben geen ademhalingsstelsel nodig,… Het vrouwtje legt ongeveer tweehonderdduizend eitjes per dag, die verlaten het lichaam van de gastheer met de uitwerpselen. Ze komen weer in het lichaam van het varken waar de eitjes opengaan. Er bestaat ook een mensenspoelworm. Die zijn erg schadelijk voor de mens, ze kan lever, hart en longen beschadigen. Wanneer de gifstoffen in de hersenen komen kunnen ze ernstige zenuwstoornissen veroorzaken. Varkensspoelwormen kunnen niet overgedragen worden op de mens maar hondenspoelwormen wel, hygiëne is daarom erg belangrijk. 2) De lintworm
De runderlintworm is een endoparasiet die in de darm van de mens leeft. De worm bestaat uit een hele reeks afgeplatte segmenten. De lintworm zit met zuignappen vast aan de darmwand. Via kleine poriën neemt hij voedsel op. Per gastheer komt slechts één lintworm voor. Toch kan de lintworm zich voortplanten want hij is hermafrodiet en dus tweeslachtig. Samen met de oude segmenten worden de eitjes uit het lichaam verwijderd. Er ontstaat een ingekapselde larve of hakenbol en als de rund die opeet wordt het kapsel afgebroken en komt de larve vrij die zich in de bloedvaten laat meevoeren tot in de spieren. Daar vormt zich een ingekapselde blaasworm. Wanneer de mens dit vlees met een blaasworm eet, hecht de parasiet zich vast in aan de darmwand waar ze uitgroeit tot een volwassen dier. De runderlintworm is een parasiet met gastheerwisseling. We kunnen ons beschermen tegen besmetting door goede controle van het vlees en door het vlees goed te bakken of te koken zodat de wormen gedood worden. De wormen gaan ook dood door het vlees in de diepvries te bewaren. 3) Andere parasitaire wormen
De gewapende lintworm of varkeslintworm is ook een platworm. Hij hecht zich eveneens vast aan de darmwand met zuignappen. Hierbij kan de mens tussengastheer zijn waarbij de blaaswormen zich vestigen in de ogen en het zenuwstelsel. De aarsmade is een rondworm die kan voorkomen in de dikke darm. Ze komen vooral voor bij kinderen. De eitjes worden gelegd bij de aarsopening, dit jeukt, door te krabben besmet het kind iedereen in zijn omgeving. Ze raken veel aan en zo blijven de eitjes overal aan plakken. Welke vormen van samenleven komen nog voor in de natuur? Het constant samenleven van organismen van verschillende soort noemen we symbiose. Er zijn veel verschillende soorten symbiose. 1) Mutualisme
Een bijzonder geval van symbiose is mutualisme. Bij mutualisme hebben beide organismen er voordeel bij om samen te leven. Bv: korstmossen: Korstmossen zijn een samenleving tussen zwammen en eencellige wieren of cyanobacteriën. De wieren produceren organische stoffen die voor hen beiden als voedsel dienen en de zwammen leveren de nodige anorganische bouwstenen. Korstmossen zijn zeer gevoelig voor luchtvervuiling, door een determinatie van de korstmossen op een bepaalde plaats kan je je een idee vormen over de graad van luchtvervuiling op die plaats. 2) Epifyten
Het is een soort van symbiose. Ze groeien op andere planten, maar ze onttrekken er geen voedingsstoffen aan. De plant waar ze op groeien ondervindt dus geen voor- of nadeel aan deze samenlevingsvorm. Bv:- De eencellige wieren op de vochtige zijde van een boom. Ze hebben bladgroen en kunnen dus zelf energierijke stoffen opbouwen. In de deeltjes die door de lucht worden aangevoerd vinden ze de nodige grondstoffen. - Planten die groeien op sommige knotwilgen en leven van de humus en niets onttrekken aan de knotwilg zelf - … 3) Commensalisme

Commensalisme is een relatie waarbij twee organismen samenleven, terwijl de ene partner voordeel heeft van de relatie zonder dat de andere er enig nadeel van ondervindt. Bv: Zeepokken hechten zich vast op de schelp van een mossel, een slak, op degenkrabben, op scheepsrompen en zelfs op de walvis. De zeepok profiteert van de beweeglijkheid van haar gastheer en krijgt zo tijdens de voortbeweging voortdurend vers voedselrijk en zuurstofrijk zeewater. 4) Antibiose of amensalisme
De samenlevingsvorm waarbij de ene partner het leven van de andere afremt en zelfs onmogelijk maakt, noemen we antibiose of amensalisme. Bv: - wanneer wortelen bij prei geplant worden, omdat wortelen de preivlieg uit de buurt houden - penseelschimmel die de groei van bacteriën tegengaat