Lieveheersbeestjes

Lieveheersbeestjes (Coccinella septempuncata) LIEVEHEERSBEESTJES Lieveheersbeestjes zijn kevers (Coleoptera). Een kever is pas een lieveheersbeestje (Coccinella) als het een platte buik heeft en als zijn rug, borst en kop samen bijna een half bolletje vormen, van opzij gezien. Een lieveheersbeestje is tussen de 5 en 9 millimeter groot. Er leven in Nederland zo'n 60 verschillende soorten lieveheersbeestjes. Een aantal daarvan zijn heel gewoon en komen veel voor, maar er zijn ook soorten die zeldzaam zijn, die vind je pas na goed zoeken. Het meest voorkomende lieveheersbeestje in Nederland is het zevenstippelige. Dit lieveheersbeestje heeft op elk van z'n twee dekschilden 3 en een halve stip. Die beide halve stippen vormen tezamen de zevende stip. De stippen van het lieveheersbeestje hebben niets met de leeftijd te maken, het geeft de soort aan. De lieveheersbeestjes eten voornamelijk bladluizen en daarom worden ze in de glasteelt ook gebruikt om bij de bestrijding van een luizenplaag. Een volwassen lieveheersbeestje lust per dag zo'n 100 bladluizen. Dat zijn er ruim 3.000 per maand. Dat de bladluis desondanks toch niet is uitgestorven hangt samen met de temperatuur. Als er in een koud voorjaar weinig bladluizen zijn, dan komen er ook minder volgroeide larven van lieveheersbeestjes. Als het warm wordt en de bladluis ontwikkelt zich, dan zijn er nog te weinig gestippelde kevers om ze massaal op te eten. Er zijn ook soorten lieveheersbeestjes die van plantenschimmels leven en er zijn zelfs een paar vegetarische soorten. In het najaar verzamelen de lieveheersbeestjes zich voor de winterslaap in kleine groepjes. Voornamelijk omdat overwinteringsplekken schaars zijn. De lieveheersbeestjes brengen de winter door onder een pak bladeren, een half vergane boomstronk of iets dergelijks. Hier vinden ze bescherming tegen de winterkou. Er is één generatie per jaar, maar de volwassenen leven lang, in de zomer maanden zijn dus alle soorten, net volwassenen, larven, en lang volwassenen, aanwezig. Zodra de zon in het voorjaar warm genoeg wordt komen ze massaal weer te voorschijn. Je kunt de lieveheersbeestjes vooral vinden tussen april en september. Ze zijn meestal te vinden in rozenstruiken, distels, lupines en (brand)netels. Voortplanting Lieveheersbeestjes paren in de lente en in de zomer. Na de paring leggen de vrouwtjes de eitjes. Dit duurt 2 dagen, een vrouwtje kan tot 125 eitjes leggen. Het vrouwtje legt haar eitjes meestal onder een blad waarop veel bladluizen zitten. Eieren zijn ongeveer 1,5 mm groot en geel van kleur. Ze staan rechtop in een groepje bij elkaar. Na een paar dagen komen de eitjes uit. De larve van het lieveheersbeestje is zwartgrijs met gele wratten aan de weerszijden van het lichaam en het heeft drie paar borstpoten. Een larve begint gelijk te eten (lege eischalen en onbevruchte eieren en vooral bladluizen). De larve eet voor zijn ontwikkeling tot pop zo'n 200 á 600 bladluizen. De larve eet tot dat de huid opensplits. Hieronder is een nieuwe huid die vochtig en zacht is. Hierna zal de larve gaan veranderen in een pop. Voor het verpoppen hechten de larven zich met behulp van een schijnvoet vast. De pop is ongeveer 3,5 mm groot, donkergrijs tot zwart met gele vlekken. Na een paar weken komt de pop uit, en is het een lieveheersbeestje. Het is dan nog niet direct rood en het heeft ook nog geen stippen. Maar 5 minuten later dan wordt het rood (of een ander kleur, dat ligt aan de soort), en de stippen komen daarna te voorschijn. En je kunt aan de grootte zien of het een mannetje is of een vrouwtje. De vrouwtjes zijn groter dan de mannetjes. Ook zou je het aan de geslachtsorganen kunnen zien, maar die zijn zo klein en zitten inwendig.
Vijanden en bescherming. De lieveheersbeestjes hebben weinig vijanden. Dat komt doordat ze een aantal afweermiddelen hebben: De kleur (fel rood of geel) geeft aan: 'pas op ik smaak vies'. Om de vogels extra te waarschuwen laat het wat geel vocht los, dat vies smaakt en ruikt. Als een lieveheersbeestje toch wordt opgepakt of wordt aangeraakt, gebruiken ze verschillende afweermiddelen. Ze trekken dan hun poten en antennen in en blijven doodstil liggen. En ook kunnen ze hun belagers te slim af zijn door het zich voor dood van een blaadje te laten vallen en zo spoorloos tussen het groen te verdwijnen. Lieveheersbeestjes worden wel door andere dieren gegeten, maar ze behoren niet tot het favoriete voedsel. Er is een soort wesp die voor de lieveheersbeestjes de grootste vijand vormt. Deze wesp (Perilitus coccinellae) legt haar eitjes in het lieveheersbeestje. De jonge wespen eten het lieveheersbeestjes vervolgens van binnenuit op.