Brazilië

In geheel Oost-Brazilië wordt maïs, tabak, suikerriet en bananen verbouwd. Rijst en maniok worden overal verbouwd. Voor sisal (bladvezels van verschillende agavesoorten die o.a. tot hennep verwerkt worden) is Brazilië de grootste producent ter wereld geworden. De katoenverbouw is al sinds de jaren zeventig sterk teruggelopen. Bijzondere producten zijn tungolie van de tungbomen, ricinusolie van de "wonderboom", carnaúbawas van de carnaúbawaspalm en theesurrogaat van de ervamate. Uit het Amazonegebied komt wilde rubber en paranoten. Sinaasappelsap is na soja en koffie het belangrijkste agrarische exportproduct als gevolg van de toenemende verbouw van citrusvruchten. Het grootste gedeelte van de landbouwgrond bestaat uit weiden en de veehouderij draagt voor ca. 25% bij tot de waarde van de agrarische productie. Minas Gerais, Rio Grande do Sul en São Paulo zijn centra van intensieve veeteelt en Mato Grosso en Goiás centra van extensieve veeteelt. De export van rundvlees neemt toe maar de meeste vleesproductie is nog steeds voor binnenlands gebruik bestemd. Naast runderen worden vnl. varkens, schapen, geiten en paarden gehouden. In het Amazonegebied liggen landerijen (fazendas) van meer dan 600 km2 met grote kuddes vee. Negatieve gevolgen zijn de scheve verdeling van het grondgebied en de verdere aantasting van het kwetsbare Amazonegebied.

BOSBOUW EN VISSERIJ

Dit wil je ook lezen:

Zo schrijf je een goed opiniestuk

Brazilië is voor 60% bebost, waarvan 45% met tropisch regenwoud. Economisch belangrijker dan de voorraad hardhout van de Amazonevlakte is de naaldhoutexploitatie in de deelstaten Rio Grande do Sul en Paraná.

Sinds de jaren zestig zijn wettelijke maatregelen van kracht aangaande het bosbeheer. De visserij stelt nog niet zo heel veel voor. In het noorden wordt vnl. gevist op makreel en schaaldieren, in het zuiden op kabeljauw, haring, tonijn. Overbevissing in de Amazone leidt hier en daar tot afname van de visstand. Brazilië heeft in 1970, in navolging van andere Latijns-Amerikaanse landen, eenzijdig zijn visserijzone tot 200 mijl uitgebreid.

MIJNBOUW EN ENERGIE

De bodemschatten in Brazilië zijn zeer omvangrijk en gevarieerd, maar worden naar verhouding nog weinig geëxploiteerd. In het bijzonder in het Amazonegebied worden geregeld nieuwe vindplaatsen ontdekt. De delfstoffenvoorraden die na 1936 geregistreerd zijn, zijn eigendom van de staat en de exploitatie is alleen aan Brazilianen voorbehouden. Buitenlandse investeringen zijn niet verboden maar worden nog niet op grote schaal ingezet. De grootste mijnbouwonderneming is het staatsbedrijf Companhia Vale do Rio Doce en ook de aardolieproductie was een monopolie door het staatsbedrijf Petrobras. Privatisering heeft ook bij Petrobas toegeslagen omdat het bedrijf alleen niet in staat is de nodige investeringen te doen. Ijzererts is het belangrijkste exportproduct van de Braziliaanse mijnbouw en Brazilië is de grootste exporteur van ijzererts ter wereld. De belangrijkste mijngebieden wat ijzererts betreft liggen in de Minas Gerais, het noordelijke Amazonegebied. Naast de grote hoeveelheden ijzererts is ook het ijzergehalte van de voorraden soms zeer hoog (tot 68,5%). Zo heeft men in Carajos in het noordelijke Amazonegebied een voorraad van 18 miljard ton ijzererts gevonden, naast bauxiet en mangaanerts. Belangrijk is voorts de otginning van goud (tweede exportland ter wereld), industriediamant en andere edelstenen zoals jaspis, agaat, sardis, saffier, diamant en smaragd. Ca. 90% van de totale wereldproductie van aquamarijn, topaas en toermalijn komt van Brazilië. De ontginning van goud veroorzaakt wel een ernstige aantasting van het landschap en verontreinigingvan het oppervlaktewater door wegspoeling van kwik, van het oppervlaktewater. Brazilië is een van de grootste producenten van tin, mangaan, chroomerts, mica, zirkoon en de grootste van beryllium. In 1975 werd in Mato Grosso de vermoedelijk grootste voorraad titaan ter wereld ontdekt. Aardolie wordt zowel in de staten Bahia, Alagoas en Sergipe aangeboord. De huidige productie van aardolie voorziet in de helft van de binnenlandse behoefte. De import van de overige ruwe olie en derivaten kost Brazilië jaarlijks miljarden dollars. Steenkool wordt gevonden in Rio Grande do Sul en Santa Catarina. In de staat Amazonas bij de grens met Peru en Colombia ligt een van de rijkste steenkoollagen ter wereld. Verder worden nog op bescheiden basis fosfaat, grafiet, magnesiet, wolfraam, lood, asbest, uraan, bariet, apatiet en zilver geëxploiteerd. In de jaren zestig en zeventig gaf men hoge prioriteit aan het ontwikkelen van alternatieve energiebronnen als waterkracht, kernenergie en methanol. Voor de benodigde elektriciteit wordt voor 90% gebruik gemaakt van de ruimschoots aanwezige waterkracht. De grootste dam ter wereld, de Itaipú-dam, en de Tucuruí-dam stelden twee waterkrachtcentrales in werking met een gezamenlijk vermogen van 16,6 miljoen kW. De ontwikkeling van kernenergie is een groot fiasco geworden door mismanagement en bouwfouten.

INDUSTRIE

Brazilië is het voornaamste geïndustrialiseerde land van Latijns-Amerika. Van de totale beroepsbevolking werkt 23% in de industriële sector.

In het zuidoosten liggen de meeste industriële centra en ruim driekwart van de totale industriële productie vindt dan ook plaats in de staten São Paulo, Minas Gerais en Rio de Janeiro, waar ook ongeveer 70% van alle werknemers in de industrie werkzaam is. Van bijzonder belang in het ontwikkelingsbeleid is de uitbreiding van de zware industrie met als paradepaardje de auto-industrie, en de staalindustrie. Met name de auto-industrie is sinds de jaren vijftig zeer sterk gegroeid. Grote merken als Ford, General Motors en Volkswagen kwamen en sinds die tijd is Brazilië uitgegroeid tot een van de voornaamste markten en producenten van de auto-industrie. Belangrijke andere sectoren zijn de petrochemische en de elektrotechnische industrie, de scheepsbouw en de textielindustrie. In de jaren tachtig werd ook een vliegtuig- en wapenindustrie tot ontwikkeling gebracht. Het aandeel van industriële goederen in de export is 60%. Brazilië kent een relatief modern industriepark dankzij buitenlandse investeringen uit onder meer de Verenigde Staten, Japan, Nederland en Duitsland.

HANDEL De handelsbalans vertoonde in de jaren tachtig voortdurend een overschot met in 1988 een recordhoogte van 19 miljard dollar. In de jaren negentig werd dit verschil steeds kleiner. In 2000 werd er voor 55,8 miljard dollar geïmporteerd en de belangrijkste importpartners waren de Verenigde Staten, Argentinië, Duitsland, Japan en Italië. De belangrijkste importgoederen zijn machines en machine-onderdelen, elektronica, aardolie, chemische producten, voedselproducten. In 2000 werd er voor 55,1 miljard dollar geëxporteerd en de belangrijkste exportpartners waren de Verenigde Staten, Argentinië, Duitsland, Nederland en Japan. De belangrijkste exportgoederen zijn ijzer- en staalproducten, koffie, aardolieproducten, machines, auto's en auto-onderdelen, soja en vruchtensap.

HANDEL De handelsbalans vertoonde in de jaren tachtig voortdurend een overschot met in 1988 een recordhoogte van 19 miljard dollar. In de jaren negentig werd dit verschil steeds kleiner. In 2000 werd er voor 55,8 miljard dollar geïmporteerd en de belangrijkste importpartners waren de Verenigde Staten, Argentinië, Duitsland, Japan en Italië. De belangrijkste importgoederen zijn machines en machine-onderdelen, elektronica, aardolie, chemische producten, voedselproducten. In 2000 werd er voor 55,1 miljard dollar geëxporteerd en de belangrijkste exportpartners waren de Verenigde Staten, Argentinië, Duitsland, Nederland en Japan. De belangrijkste exportgoederen zijn ijzer- en staalproducten, koffie, aardolieproducten, machines, auto's en auto-onderdelen, soja en vruchtensap.

DE LIGGIN

Brazilië ligt grotendeels op het zuidelijk halfrond in Zuid-Amerika. Het grenst aan alle landen in Zuid-Amerika behalve Chili en Ecuador.

CULTUUR

De culturele ontwikkeling in de koloniale periode was eerst en vooral een uitwisseling van Portugese tradities naar Brazilië, meestal onder invloed van de katholieke kerk. Architectuur was de eerste kunstvorm om een Braziliaanse traditie te ontwikkelen door de vermenging van Europese-en Afrikaanse invloeden. Tijdens de 18e eeuw zag men de rijkdom, voortgebracht door suikerplantages en goudmijnen, in het bouwen van al te uitbundige kerken en publieke gebouwen in de omgeving van Bahia, Penambuco, en Minas Gerais. Na de onafhankelijkheid in 1822 verwerpen intellectuelen hun Portugese erfenis en zochten naar andere modellen. Artistieke bewegingen van overal in Europa hadden een veelbetekende invloed op de Braziliaanse kunst tijdens de 19e eeuw. De grootste mijlpaal in de Braziliaanse cultuur was de Week van de Moderne Kunst in São Paulo in 1922, een internationaal kunstfestival dat moderne ideeën introduceerde in Brazilië. Het modernisme oefende krachtige invloed uit op de Braziliaanse literatuur, kunst, muziek en verfkunst. Van 1968 tot in de jaren ’80 drukte het militaire bewind de Braziliaanse artistieke expressie uit voor de censuur uit te oefenen op de pers, populaire muziek en het theater, en door het oprichten van staatscontrole over radio en televisie. Na het einde van het militaire bestuur in de jaren ’80 hier de overheid de beperkingen op de kunst en journalistiek op.

AMAZONEGEBIED

Het Amazonegebied bezit het rijkste tropische regenwoud ter wereld en nergens zijn zoveel soorten planten en dieren te vinden als hier. Het Amazonegebied is ongeveer 4 miljoen km2 groot en dat is ongeveer de helft van de totale oppervlakte van Brazilië. Het gebied ligt voornamelijk in de deelstaten Amazonas, Pará, Amapá, Roirama en Acre. Het tropisch regenwoud van de Amazone houdt natuurlijk niet op bij de grens van Brazilië, maar loopt door in Frans-Guyana, Suriname, Guyana, Bolivia, Ecuador, Peru, Colombia en Venezuela. Geschat wordt dat er in het totale Amazonegebied nog 800.000 Indianen leven, waarvan 120.000 in Brazilië. De rest van de bevolking bestaat voornamelijk uit "mameluco's" of "cabloco's", mensen met Indiaanse en Portugese voorouders.

De belangrijkste economische activiteiten in het Amazonegebied zijn de veeteelt, de mijnbouw en de vaak illegale houtproductie. Een nieuw gevaar dat het Amazonegebied bedreigt, is de vondst van olie in het hart van het regenwoud. De ontsluiting en ontginning van de beschikbare voorraden geschiedt over het algemeen met behulp van buitenlandse investeerders. Door al deze economische activiteiten dreigt er een kaalslag in het Amazonegebied die zijn weerga in de wereldgeschiedenis niet kent. Van de "longen"(amazonegebied) van de wereld is waarschijnlijk in relatief korte tijd al tussen de tien en vijftien procent verdwenen. Eind jaren tachtig verdween er per jaar 1.500 km2 regenwoud. Milieu-organisaties, wetenschappers en Indianen, de grootste slachtoffers van ongecontroleerde exploitatie en kolonisatie van het Amazonegebied, waarschuwen al vele jaren voor de catastrofale gevolgen als de ontbossing en de milieuvervuiling in dit tempo doorgaan. Ze boeken nu en dan succesjes en ook de regering van Brazilië lijkt zich steeds meer bewust te worden van de precaire situatie. In de nieuwe grondwet is een apart hoofdstuk gewijd aan de ecologie en de regering-Color heeft een nieuw departement gecreëerd, Het Instituut voor Milieu en Bescherming van Natuurlijke Rijkdommen, het IBAMA. Begin jaren negentig werd er nog "maar" 11.000 km2 regenwoud gekapt. Nog veel meer internationale druk en geld lijken echter nodig om de negatieve spiraal te onderbreken. Iemand die zich hevig verzette tegen de ondergang van het tropische regenwoud was de voorzitter van de vakbond voor rubbertappers, Chico Mendes. Helaas werd hij te lastig en op 22 december 1988 werd hij vermoord voor zijn huis gevonden. De huurmoordenaars waren ingehuurd door een grootgrondbezitter.

AMAZONE-RIVIER

Onder de naam Marañon ontspringt de Amazone in Peru, aan de voet van de Andes. In Brazilië heet hij eerst Solimões en pas als de Rio Negro erin uitmondt wordt de rivier Amazone genoemd. De Amazone (Rio Amazonas) is in Brazilië 3150 kilometer lang; de hele lengte van de rivier bedraagt 7025 kilometer. Alleen de Nijl in Afrika is nog langer. Grote zijrivieren zijn de Rio Negro, de Xingu, de Madeira, de Tocantins en de Tapajós. De Amazone wordt verder gevoed door ongeveer 1000 zijrivieren die ontspringen in de bergen van Colombia, Ecuador en vooral Peru en Bolivia. Op z'n breedst is de Amazone 12 kilometer. De Amazone-rivier (Rio Amazonas) is het grootste riviersysteem ter wereld en heeft de grootste zoetwatervoorraad ter wereld. De monding of estuarium van de rivier is bij de stad Belém 300 kilometer breed en bestaat uit honderden eilanden en riviertjes. Het grootste eiland in de monding van de Amazone is Ilha de Marajó. De oppervlakte van dit eiland bedraagt bijna 50.000 km2 en is daarmee het grootste riviereiland ter wereld en groter dan menig Europees land! Opmerkelijk is dat er geen enkele brug over de Amazone ligt.

TRANSAMAZONEROUTE

Deze tweebaanswegen gemaakt uit steen of aangewalste grond, zijn het resultaat van een regeringsproject, bedoeld om het amazonegebied in de rest van het land te integreren. De eerste transamazoneroute werd aangelegd tussen Belém en Brasilia. De tot nu toe belangrijkste die voltooid werd in 1970, verbindt de Atlantische kuststeden João Pessoa en Recife met de grenzen van Bolivia en Peru. Deze weg strekt zich vrijwel evenwijdig aan de Amazone uit over een afstand van 5144km. Talloze arbeiders en duizenden bulldozers waren nodig bij deze gedurfde onderneming die de natuur moest bedwingen. Toen de hoofdroute eenmaal gereed was begon men aan de aanleg van zijwegen die nog dieper in het Amazonegebied gingen. Uit geldgebrek werden de wegen niet met asfalt bedekt. Daardoor zijn sommige stukken moeilijk berijdbaar, vooral tijdens de natte tijden. Het Amazonegebied overwoekert weeral bijna alle wegen. Er zijn nog vele investeringsprojecten geschrapt van de lijst.