Baskenland

BASKENLAND
Baskenland is een gebied in West Pyreneeën, 3 provincies in Frankrijk, 4 in Spanje. Men vermoedt dat de Basken nakomelingen zijn van oude mediterrane volkeren, die voor 1500 v. Chr. Spanje en Portugal bereikten.

HOE IS HET CONFLICT ONTSTAAN
De Baskische cultuur is al heel oud, het bestond al voor komst van Romeinen naar West-Europa.

De Basken hebben hun gebied altijd goed verdedigd. Romeinen en Vikingen hebben grote delen van West-Europa veroverd, maar zijn er nooit in geslaagd de Basken te onderwerpen.

Huidige problemen in Baskenland zijn ontstaan in de strijd tegen dictator Franco in de jaren dertig.

In 1936 pleegde fascistisch leger van generaal Franco een staatsgreep in Spanje. Een jaar later werd ook het Baskische grondgebied bezet en vernietigde het leger de oude Baskische hoofdstad Guernica.

De Baskische taal en dus ook de Baskische radio en kranten werden verboden.

In de jaren zestig richtten studenten de Baskische afscheidingsbeweging ETA op. Zo ontstond dus onder Franco's dictatuur het Baskische verzet en het verlangen naar zelfstandigheid voor Baskenland.

ETA hamerde op de mythe dat die onderdrukking harder tegen Basken dan tegen anderen werd gericht. De waarheid is dat Franco vooral linkse Spanjaarden -ruim 100.000- laat fusilleren, en niet alleen in het Baskenland maar overal in Spanje de burgerrechten vertrapt.

De dood van Franco in 1975 betekende het einde van de militaire dictatuur in Spanje. Vanaf dat moment mocht de Baskische taal weer onderwezen worden.

Maar ook na de dood van generaal Franco is de ETA blijven vechten voor Baskisch zelfbestuur.

WAT IS DE ETA
Baskenland in eigen taal: 'Euskadi'

ETA = 'Euskadi Ta Askatasuna' = 'Baskenland en Vrijheid’.
ETA is, zoals ik al zei, in de jaren 60 opgericht.

Zij verzetten zich tegen dictator Franco, het onderdrukken van de Baskische taal en cultuur en het gevangennemen en martelen van intellectuelen.

De ETA is pas tevreden als Baskenland helemaal zelfstandig is van Spanje.

Ook moeten de Baskische departementen in Frankrijk deel uitmaken van het zelfstandige Baskenland. Zolang dit doel niet bereikt is, gaat de ETA door met het plegen van aanslagen.

In 1973 trok de ETA de aandacht door een bomaanslag op admiraal Luis Carrero Blanco, die als opvolger van Franco was aangewezen. De aanslag kan wel gezien worden als het begin van de ETA-terreur die nog steeds voortduurt. Een terreur die uit vier middelen bestaat: moord, ontvoering, afpersing en straatgeweld.

De harde kern van ETA bestaat uit enkele honderden beroepsterroristen met een training in Libië, Nicaragua en Libanon. Zij worden gesteund door 2000 tot 3000 actieve medewerkers.. Ze zijn meestal actief in Baskisch gebied, vooral in Noord-Spanje en Zuid-Frankrijk.

Ze hebben ook contact met de Ierse terreurorganisatie de IRA. Het geld voor deze organisatie haalt men uit bankovervallen en door losgeld te eisen. Regelmatig worden er in Spanje en in Zuid-Frankrijk aanslagen gepleegd. Dit gebeurt meestal op belangrijke overheidspersonen maar soms ook op onschuldige burgers.

In totaal heeft de ETA zo’n 850 doden veroorzaakt en zijn er meer dan 4000 voor het leven verminkt door ETA's (bom)aanslagen in Spaanse steden en toeristische oorden.

Door de ETA heerst er een grote spanning in het noorden van Spanje.

ETA heeft in 1978 een politieke partij opgericht: Herri Batasuna. HB weigert steevast ETA-moorden af te keuren. In regionale verkiezingen haalt HB aanvankelijk tot 19 % van de stemmen, maar zakt geleidelijk onder de 10%; en in Bilbao, waar zowat driekwart van de Basken wonen, tot 8% of minder.

Bij talrijke processen komen rechters tot de conclusie dat HB hand- en spandiensten verleent bij straatterreur, propaganda, geldafpersing, en verdere steun aan ETA's eisen en acties.

Op gerechtelijk bevel wordt HB in 2003 buiten de wet gesteld.

In maart 2004 wint voor het eerst een pro-onafhankelijkheidspartij die wél ETA's geweld veroordeelt, "Aralar", 40.000 stemmen uit HB's voormalige achterban.

ONDERNEMEN SPANJE EN FRANKRIJK ACTIES?
De Spaanse regering pakt voortdurend mensen op die iets met ETA te maken zouden hebben.

Deze politieke gevangenen worden in gevangenissen gestopt die verspreid zijn door het hele land.

Cijfers van de Spaanse regering: in Baskenland zijn 6.600 leden van de Guardia Civil en de Spaanse politie actief. Dit betekent dat er per 190 burgers 1 politieagent is.

Er zijn ook nog eens 4000 Spaanse militairen in Baskenland gelegerd, en aan de Franse zijde nog eens honderden 'Gendarmes' en oproerpolitie. In Spanje en Baskenland zijn overigens ook nog eens 5000 lijfwachten actief, om mensen te beschermen tegen aanslagen door ETA.

Dit kost de staat jaarlijks 63.3 miljoen euro.

Op 14 september heeft de Spaanse president Zapatero een ontmoeting met de voorzitter van Eusko Alkartasuna. Dit is een linkse nationalistische partij die naar onafhankelijkheid streeft, maar het geweld veroordeelt.

Zij drukt Zapatero op het hart om gesprekken met ETA te starten en om een einde te maken aan de politiek van verspreiding van Baskische politieke gevangenen. Verder benadrukte ze dat Zapatero het bestaan van statenloze naties moest erkennen, en ook taalrechten en het vermogen van burgers om zelf te beslissen.

Sinds Spanje’s toetreding tot de EU in 1985 verleent Parijs grote medewerking aan de ETA-bestrijding.

Sinds 1992 zijn het aantal aanslagen wel verminderd, wegens een harder optreden van vooral de Franse overheid. De terroristen gebruikten Frankrijk als toevluchtsoord, zodat de ETA-top in Frankrijk opgepakt kon worden.

Begin maart dit jaar werden er in Madrid aanslagen gepleegd op 2 treinen. In eerste instantie dacht de Spaanse regering dat ETA hierachter zat, maar later werd bekend dat Al-kaida het had gedaan. Afgelopen maandag is bekend geworden dat de toenmalige president Aznar alle informatie die wees op schuld van al-kaida bewust achterhield, omdat hij meer stemmen zou winnen als de ETA de schuld zou krijgen. Vier dagen na de aanslagen waren er namelijk verkiezingen. Het heeft hem alsnog niet geholpen want hij heeft verloren. Want de aanslag is gepleegd naar aanleiding van de aanwezigheid van Spanje in Irak, een beslissing van Aznar.

HOE GROOT IS DE KANS OP VREDE?
Waarschijnlijk heel klein; Spanje is niet van plan toe te geven aan het terrorisme. Onder de vorige regering kwam het conflict met de ETA zelfs zeer goed van pas: met zijn harde anti-ETA beleid verwierf hij een hele hoop stemmen.

En de ETA zal niet stoppen met de aanslagen totdat ze een eigen staat hebben.

WAAROM WIL BASKENLAND ZELFSTANDIG ZIJN?
Omdat ze dat eigenlijk voordat Franco aan de macht kwam altijd al geweest waren, en, nu Franco niet meer regeert, ze gewoon weer op zichzelf willen leven.

Maar ook is er een groot deel Basken die het goed vinden zoals het nu is: Baskenland blijft een provincie, maar met veel zelfstandigheid.

 De ETA IN BASKENLAND
De Basken zijn regelmatig in het nieuws vanwege de ETA. ETA is een afkorting voor Euskadi Ta Askatasuna (Baskenland en Vrijheid) en is een terroristische organisatie die aanslagen pleegt in de hoop dat de Spaanse regering een onafhankelijk Baskenland zal erkennen.

De burgeroorlog heeft diepe wonden achtergelaten bij de Baskische bevolking, en tot op heden vechten sommige Basken voor een eigen staat. Zeer recentelijk verkregen de Basken van de Spaanse regering verregaande staat van autonomie. De oorsprong van de ETA moeten we echter eerder zoeken, en dan wel in de jaren '60 toen het separatisme een hoogtepunt bereikte en er een militaire vleugel werd opgericht. Oorspronkelijk was de ETA gericht tegen de dictatuur van Franco, maar na het herstel van de democratie ging de ETA door met aanslagen plegen. Veel leden van het eerste uur verlieten toen de beweging, omdat ze vonden dat de ETA een gewelddadige moordmachine was geworden. Sinds de eerste aanslag in 1960 zijn ongeveer 800 mensen om het leven gebracht door de ETA.

De politieke partij die doorgaans in verband wordt gebracht met de ETA is Batasuna, die probeert op politieke wijze te strijden voor onafhankelijkheid. Batasuna is de Baskische evenknie van Sinn Féin uit Ierland. De eerstgenoemde partij is echter illegaal verklaard door de toenmalige Spaanse regering onder leiding van de rechtse Partido Popular (PP). Verschillende partijen, min of meer met dezelfde ideologie en bezetting, hebben geprobeerd het roer over te nemen van Herri Batasuna, maar waren hetzelfde lot beschoren. Bij de laatste autonome verkiezingen in 2005 verkreeg de communistische partij EHAK 9 zetels. Deze partij werkt met hetzelfde gedachtegoed als Batasuna, maar werd niet illegaal verklaard vanwege een veranderd politiek klimaat in de centrale regering van Spanje. De "sterke man" achter de knoppen is echter nog steeds de woordvoerder van Batasuna, Arnoldo Otegi.

De oprichting van de ETA is een direct gevolg van de samenwerking met de PNV (Partido Nacionalista Vasco) in 1894, een partij die in de tijd van Generaal Franco werd verbannen. De PNV veroordeelde de gewelddadige acties van de ETA die hun eigen acties zag als een wettelijke vorm van zelfverdediging.

Geschiedenis ETA:

Op 31 juli 1959 werd ETA opgericht, dezelfde dag als de PNV, de Baskische Nationalistische Partij. De eerste strijders ("etarras") kwamen uit kringen van Ekin (Nederlands: handelen), een organisatie opgericht aan de universiteit van Deusto in Biskaje en van EGI, de politieke jongerenorganisatie van de PNV. In de ogen van deze etarras zat de PNV gevangen in haar eigen verleden.

In haar begindagen was de ETA een vreedzame beweging die actie ondernam tegen de vernietiging van de Baskische cultuur. Tot het systematisch gebruik van geweld ging ETA pas aan het einde van de jaren zestig over. De eerste gewelddadige actie vond plaats in 1960, toen etarras een trein met Franquistische oud-strijders probeerden te laten ontsporen. In de laatste jaren van het Franco-regime en tijdens de aanloop van de transición, de democratisering van Spanje, kon ETA onder de Baskische bevolking op aanzienlijke sympathie rekenen.

De organisatie werd geplaagd door een eindeloze reeks interne conflicten. Het bekendste is dat tussen ETAm (militar) en ETApm (político-militar) in de eerste helft van de jaren zeventig. De zogeheten milis opteerden voor gewapende strijd, gevoerd door een kleine militaire voorhoede. De zogeheten polimilis, die veel meer door marxistisch-leninistische ideeën werden geïnspireerd, wilden hun strijd primair voeren met behulp van gemobiliseerde brede volksmassa's. Uiteindelijk haalden de milis de bovenhand. Hun opvattingen zijn sindsdien binnen ETA altijd dominant gebleven.

Eind jaren zeventig koos ETA voor een links-nationalistische invulling van hun streven, een invulling die tot op heden als officiële ideologie fungeert, en werd besloten dat het nuttig zou zijn om ook een politieke arm te hebben. 

Batasuna fungeert als dusdanig sinds 1978.

In de jaren tachtig organiseerde en financierde de Spaanse regering de Grupos Antiterroristas de Liberación (GAL), doodseskaders die leden van de ETA kidnapten, martelden en vermoordden in wat bekend staat als de Vuile Oorlog.

In januari 2002 werd Juanra Rodríguez in Amsterdam opgepakt. Volgens het Spaanse Openbaar Ministerie zou hij banden met de ETA hebben. Verschillende actiegroepen betwijfelen dit ten zeerste en beweren dat hij om politieke redenen vervolgd werd. Zij begonnen een actie Free Juanra. In november 2003 werd Juanra uitgeleverd en gevangengezet in de Soto del Real gevangenis in Madrid, de Anti-Fascistische Aktie (AFA) bood hem gedurende zijn onzekere tijd dak boven het hoofd.

Op 11 maart 2004 werd de ETA door de Spaanse regering deels uit partijpolitieke overwegingen verantwoordelijk gesteld voor de aanslagen op Madrileense forensentreinen, waarbij 191 mensen werden vermoord en ongeveer 1400 verwond. Dit werd echter ook bepaald door het feit dat de Spaanse politie vlak daarvoor een aanzienlijke hoeveelheid explosieven had onderschept die toebehoorden aan de ETA, en waarvan men vermoedde dat die op korte termijn voor een 'zeer grote' aanslag in Madrid gebruikt zouden worden. De terreurbeweging en gelieerde politieke partij ontkenden betrokkenheid. Later bleek dat de schuld voor dit bloedbad bij Al Qaida lag. Mede als gevolg van de verwikkelingen rond de aanslagen verloor de zittende premier José María Aznar de verkiezingen aan José Luis Rodríguez Zapatero.

Op 22 maart 2006 kondigde de ETA een wapenstilstand aan, in te gaan op 24 maart, naar eigen zeggen om een nieuw democratisch proces in Baskenland op gang te brengen.[3] Op 30 december 2006 brak de ETA deze belofte echter met het tot ontploffing brengen van een voertuig in de parkeerruimte van de luchthaven van Madrid waarbij twee Ecuadoranen omkwamen. Op 5 juni 2007 werd door de ETA aangekondigd dat de wapenstilstand opgeheven zou worden op 6 juni.

TAAL BASKENLAND

Het Baskisch is niet verwant aan enig andere taal. Sommige taalwetenschappers brengen het Baskisch in verband met talen die in de Kaukasus worden gesproken, maar dat is nooit voldoende bewezen. Gedurende de eeuwen heeft het Spaans een grote invloed uitgeoefend op het Baskisch, en de taal kent tegenwoordig veel Spaanse leenwoorden. Andersom heeft het Baskisch ook invloed uitgeoefend op het Spaans, vooral toen het Spaans zich begon te onderscheiden van het Latijn.

In Spaans-Baskenland staat het Baskisch op gelijke hoogte als het Spaans, terwijl het in Frankrijk slechts de status van regionale taal heeft. Hierdoor is het percentage van de bevolking dat Baskisch spreekt in Spanje hoger dan in Frankrijk. Baskisch wordt nog door zo'n half miljoen mensen gesproken, en dat aantal neemt voortdurend af, ondanks allerlei inspanningen van overheidswege.

RELIGIE BASKENLAND
De Basken zijn overwegend rooms-katholiek. Voordat de Basken zich tot het christendom bekeerden, hadden ze een eigen polytheïstische Baskische mythologie.

BASKEN
De Basken (Baskisch: Euskotarrak) zijn een volk in Europa. Ze zijn de bewoners van de westelijke uitlopers van de Pyreneeën in Noord-Spanje en zuidwestelijk Frankrijk. Er zijn ongeveer 4 miljoen Basken. 2,7 miljoen daarvan wonen in Spanje en 700.000 in Frankrijk. Verder wonen in Latijns-Amerika veel mensen met een Baskische achtergrond.

De Basken zien zichzelf als onafhankelijk, doch hebben sinds hun bekende cultuuroorsprong (1e eeuw vóór Christus) nog nooit langdurig een echte autonome status gehad.

De Basken hebben een eigen taal, die voor zover bekend niet verwant is aan enige andere taal. Voor buitenstaanders is het Baskisch (Euskara) dan ook niet te verstaan. Men vermoedt dat de Basken het langste van alle volkeren in Europa wonen.