Acht jaar later is Rex met Lieneke op vakantie in Italië, een vrouw die één jaar jonger is dan Saskia. Ze is zijn nieuwe vriendin en hij vraagt haar ten huwelijk.  Hij wil Lieneke eerlijk vertellen dat hij nog elke dag aan Saskia denkt.

Lieneke merkt dat Rex ‘s nachts een nachtmerrie heeft over het gouden ei. Na deze vakantie start Rex een opsporingscampagne. Hij roept in advertenties mensen op, die Saskia toen hebben gezien. Hij krijgt verschillende reacties maar geen enkele is bruikbaar. Later belt Lieneke op: ze is erg verdrietig, omdat ze elkaar na de vakantie zo weinig hebben gezien.

Na een aantal dagen meldt een Franse man zich, hij stelt zich voor als Raymond Lemorne. Hij beweert dat hij meer weet over de verdwijning van Saskia en vraagt hem mee te gaan zodat hij kan uitleggen wat er gebeurd is met Saskia. Rex herkent deze man: hij was de man met de mitella bij het tankstation, acht jaar geleden. Hij krijgt van Rex te horen dat Saskia dood is en dat hij de rest alleen te weten krijgt als hij hetzelfde ondergaat en dus ook dood zal gaan. Omdat Rex graag wil weten wat er is gebeurd besluit hij om mee te gaan.

Bij het TOTAL-benzinestation blijkt dat Saskia daar in de auto is gegaan. Meer krijgt Rex niet te weten, want hij krijgt een slaapmiddel en wordt een tijd later ergens alleen wakker. Het blijkt dat hij ergens op een matras ligt in een doodskist. En dan beseft hij zich: Saskia is levend begraven. 

Lieneke gaat Rex zoeken, want ze hoort helemaal niks meer van Rex. Voor iedereen zijn Rex en Saskia voor altijd verdwenen.

 

1. - Misdaadmotief

Raymond Lemorne, is zeer gewelddadig. Hij heeft zelfs een wapen gekocht waar hij eventueel iemand mee kan vermoorden. In de tijd dat dit verhaal speelt, heeft hij slachtoffers gemaakt.

- Moordmotief

Raymond Lemorne heeft Saskia en Rex levend begraven.

- Vermissingsmotief

Saskia is vermist en niemand weet wat er met haar is gebeurd. Later is Rex ook vermist, ook niemand weet wat er met hem is gebeurd.

- Onzekerheidsmotief

Rex wil weten wat er met Saskia is gebeurd, hij is zelfs bereid hiervoor te sterven.

- Droommotief

Saskia heeft toen ze nog een kind was een droom gehad over het gouden ei en deze droom achtervolgt haar.

- Eenzaamheidsmotief

Rex voelt zich erg eenzaam zonder Saskia, het gaat hem helemaal beheersen.

- Liefdesmotief

De liefde tussen Rex en Saskia. Na 8 jaar mist Rex Saskia nog steeds en wil hij weten wat er met haar gebeurd is. Rex heeft hiervoor zelfs de dood over.

- Claustrofobiemotief

Saskia heeft claustrofobie. De twee eieren en de doodskisten geven dit ook aan: een kleine ruimte waar je gevangen in zit.

1. Dood van een geliefde

Het thema is de dood van een geliefde. Saskia en Rex zijn een stel. Ze zijn onderweg naar hun hotel en stoppen bij een TOTAL- tankstation, daar verdwijnt Saskia opeens. Lange tijd is ze vermist en weet Rex niet wat er aan de hand is. Wanneer Rex met Lieneke op vakantie gaat, blijkt dat Rex Saskia erg mist.

Als Raymond zich bij Rex meldt, blijkt hoeveel hij van Saskia houdt: hij komt er alleen achter wat er met Saskia is gebeurd als hij hetzelfde ondergaat en dat doet hij uiteindelijk. Dit moet Rex ook met de dood bekopen.

1. Rex Hofman

Rex is een rustige man en heeft veel over voor zijn vriendin. Hij vindt het erg leuk om spelletjes te spelen, vooral gedachten- en woordspelletjes. Ook vindt hij het leuk om Saskia te plagen; aan sommige dingen van Saskia ergert hij zich.

Hij heeft het er erg moeilijk mee dat Saskia opeens verdwenen is. Zelfs als hij een nieuwe vriendin, Lieneke, heeft denkt hij nog bijna elke dag aan Saskia.

Aan het eind van het boek gaat hij in op het krankzinnige voorstel van Lemorne, de enige reden hiervoor is dat hij te weten wel komen wat er met Saskia gebeurd is. Rex verandert niet zoveel in het verhaal. (round character)

Saskia Ehlvest 

Saskia is een vriendelijke roodharige vrouw die een relatie met Rex heeft. Ze is ijdel en wil er altijd goed uit zien en vindt het fijn om haar zaakjes op orde te hebben. Ze heeft last van claustrofobie en droomde als kind al dat ze gevangen zat in een gouden ei. Saskia wil heeft soms vreemde ideeën, zoals bij een tankstation muntjes verstopen. (flat character)

Raymond Lemorne

Raymond Lemorne is een 41-jarige Franse man die als scheikundeleraar op een school werkt met middelbare scholieren. Hij heeft een vrouw en twee dochters. Hij is een psychisch gestoord. Zo wil hij op zestienjarige leeftijd weten wat er gebeurd als hij naar beneden springt van een flatgebouw. Als hij een klein meisje het leven redt, voelt hij zich een held en wilt hij weten of hij ook een misdaad kan plegen. Hiervoor gaat hij een plan bedenken en dit stap voor stap uitwerken. Op een gegeven moment ontvoert hij Saskia en vermoordt haar. Acht jaar later ontmoet hij Rex, neemt hem mee, vertelt hem het verhaal en vermoordt hem. (round character)
 

Lieneke

Dit is de vriendin van Rex zo’n acht jaar na de verdwijning van Saskia. Ze is geliefd bij iedereen. Ze is begripvol, ze respecteert dat Rex nog veel aan Saskia denkt. (flat character)

1. De schrijver wil laten zien dat er in het leven maar één partner voor je is en dat je alles wil doen om één met diegene te worden, ook als dit je leven kost. Je kunt die partner niet uit je leven zetten, ook als je gelukkig bent met een ander. Die andere persoon zal je leven altijd beheersen.

Verhaaltechniek

1. Op 28 of 26 juli 1975 (bladzijde 78) word Saskia ontvoerd. Na 8 jaar, in de zomer van 1983 (bladzijde 42), vraagt Rex Lieneke ten huwelijk.

De historische tijd is 1983.

1.  Op bladzijde 47 staat dat Raymond in 1950 zestien jaar was, daar begint het verhaal. Op bladzijde 42 staat dat Rex acht jaar na de vermissing van Saskia Lieneke ten huwelijk vroeg, dat was dus in 1983.

De vertelde tijd is dus 33 jaar.

1. Het verhaal wordt in 98 bladzijden verteld.
2. Het verhaal wordt niet-chronologisch verteld.
3. Het verhaal wordt verteld door een auctoriale verteller/ alwetende verteller.
4. Het boek bestaat uit 5 lange hoofdstukken.

- Hoofdstuk 1: In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe Rex en Saskia aankomen op het benzinestation en hoe Saskia daar verdwijnt.

- Hoofdstuk 2: In dit hoofdstuk wordt beschreven dat Rex een nieuwe vriendin heeft, de Italiaanse Lieneke, hij verlooft zich met haar in Italië.

- Hoofdstuk 3: In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe Raymond Lamorne de misdaad voorbereidt.

- Hoofdstuk 4: In dit hoofdstuk vind de ontmoeting tussen Rex en Raymond plaats.

- Hoofdstuk 5: In dit hoofdstuk komt Lieneke tot de ontdekking dat Rex verdwenen is.

Literaire achtergronden

1. Het verhaal van Het gouden ei heeft Tim Krabbé gebaseerd op een berichtje uit een krant dat hem aansprak.

Een Belgisch meisje, Pascale Lefebvre, was met een reisgezelschap onderweg op de Franse autoroute. Na een korte onderbreking van de reis bij een pompstation verscheen Pascale niet meer in de bus. Niemand wist waar ze was, niemand had haar zien vertrekken. Ze leek spoorloos verdwenen. Meer dan tien jaar nadat hij dit bericht gelezen had, besloot Tim Krabbé in opdracht van een tijdschrift uit te zoeken hoe de werkelijke geschiedenis ooit afgelopen was. De speurtocht die hij moest ondernemen leek daardoor op die van de hoofdfiguur Rex Hofman, die zijn Saskia trachtte te vinden. Het leek onbegonnen werk, totdat Krabbé bij toeval stuitte op een ander krantenbericht dat een dag na de verdwijning in Het Laatste Nieuws had gestaan en daarin stond de oplossing. Pascale Lefebvre was bij het tankstation in de verkeerde bus gestapt. Maar niet alleen in de verbeten wijze waarop Krabbé zijn speurtocht uitvoerde lijkt hij op de hoofdfiguur uit het gouden ei. Krabbé is net als Rex bezeten van denkspelletjes.

1. In dit boek merkte ik dat Tim Krabbé journalist van beroep is geweest.
2. Recensies:

ONNO BLOM − 14/11/97, 00:00

RECENSIE Hoezeer de techniek van de suspense tot in de naden van Tim Krabbés stijl is doorgesijpeld, blijkt al meteen in de eerste regel van 'De grot'. “Na ongeveer een kilometer, zoals hem was gezegd, zag hij het”, luidt de zin, waarmee de schrijver zich introduceert. Het? Wat is 'het'? In de tweede zin, zonder een woord ertussen, staat het antwoord al: “Een breed betonnen gebouw, vijf verdiepingen hoog, een eindje van de weg aan de rand van het vliegveld.”

Tim Krabbé speelt een vernuftig spelletje met zijn lezers. Constant houdt hij dingen achter of verschuilt hij zich in vage formuleringen om op een later, met zorg uitgekozen, moment de informatie achteloos prijs te geven. Hij geeft snel gas, of neemt juist snelheid terug tot een tergend trage pas. Er staat niets voor niets. Geen terloopse metafoor - 'de hitte viel over hem heen als een barnsteendruppel die hem eeuwig zou vasthouden' - blijft zonder betekenis voor de ontknoping.

Het strakke keurslijf van de thriller houdt ontegenzeggelijk de aandacht gevangen. Krabbé vertelt het verhaal van de moord op een man en een vrouw met een Nederlands paspoort op een parkeerplaats (aan de voet van het gebouw uit de tweede zin) in de Aziatische staat Ratanak, die met harde hand wordt geregeerd door de communistische dictator Generaal Sophal, 'Werker Nummer Eén'. De plot lijkt losjes geboetseerd naar de situatie in Singapore, waar de drugskoerier Johannes van Damme een aantal jaren geleden werd terechtgesteld.

Naast een klassieke whodunit is 'De grot' vooral een speurtocht naar de motieven van de belangrijkste personages, die zich op de valreep een vergeten liefde lijken te herinneren. Waarom laten deze twee, op het oog haast doorsneemensen zich in met de drugssmokkel in een land, waar de doodstraf nog kort tevoren een Nederlands slachtoffer heeft geëist?

Het antwoord ligt besloten in de persoonlijke geschiedenis van de man en de vrouw. Met grote precisie trekt Krabbé lijnen terug in de tijd, waarin De Een en De Ander elkaar ontmoeten. Hij voert ons terug naar de jaren zestig, naar een jeugdkamp in de Ardennen, waarin de twee zowel de liefde voor elkaar als voor stenen (zij gaat ze verzamelen, hij wordt geoloog) ontdekken. De 'barnsteendruppel' valt op zijn plaats.

Voor de verklaring van hun latere, criminele gedrag valt Krabbé terug op de vaste noodlottige factoren van de thriller. Naast de onvervulde liefde speculeert hij op de tomeloze nieuwsgierigheid, waarmee hij zijn gretige publiek zo plagerig naar het einde lokt. Egon Wagter, de man die op de parkeerplaats in Ratanak afrijdt met een koffer vol drugs in zijn achterbak, blijkt ook die zucht naar het onbekende te bezitten. Hoewel Egon een intelligente, afwachtende man is, knaagt er toch iets aan hem: “Soms verlangde Egon daarnaar - te zijn zoals zij waren, iets geheimzinnigs waarnaar gegist werd, en dat de achterblijvers van huiver vervulde”. Uit ergernis dat zijn carrière als geoloog is gestrand en zijn relatie is mislukt, geeft hij toe aan de verlokkingen van de geheimzinnigheid.

Net als in 'Het gouden ei', Krabbés meest succesvolle roman, zorgt een kwade genius ervoor dat de hoofdpersoon onderduikt in het onbekende. In 'Het gouden ei' laat Rex zich overhalen door Lemorne, de ontvoerder en moordenaar van zijn vrouw Saskia, hetzelfde lot te ondergaan. Enkel en alleen omdat Rex het niet kan verdragen niet te weten wat er met Saskia is gebeurd, eindigt hij in een grafkist onder de grond. Levend begraven.

In 'De grot' wordt de sleutelrol in de driehoeksrelatie tussen de man, de vrouw en het kwaad vervuld door Axel van de Graaf. Als Axel als jongetje wordt gevraagd wat hij later wil gaan doen, antwoordt hij: “Mislukken”. Dit subversieve personage heeft de gave mensen te laten willen wat híj wil. “Doen alsof je het voor het zeggen hebt.” En dat werkt. Zijn talenten nemen niet alleen Egon voor hem in, maar brengen Axel ook aan de top van de onderwereld.

Binnen de opzet van de roman is de dodelijke vriendschap tussen de crimineel en de idealistische intellectueel maar net te begrijpen. Krabbé weet goed hoeveel hij moet prijsgeven om iets, even in een strakke alinea, aannemelijk te maken. Toch wreken zich juist hier de beperkingen van de thriller, of in elk geval de koele manier waarop Krabbé het genre beoefent. Want te midden van al die soepele cliffhangertjes, die haken naar de volgende regel, blijven de karakters in feite houten marionetten, waar nog geen splintertje aan uitsteekt.

Het heeft er alle schijn van dat Krabbé zich dit wel bewust is, maar dat het hem simpelweg geen bal kan schelen. Hij houdt het opzettelijk bij een decor van realiteit. Alleen de decorstukken die hij kan gebruiken, staan op het podium. Bovendien snijdt Krabbé elke verwijzing naar of verwantschap met andere literatuur, filosofie of kunst resoluut uit zijn boek. Het moet toch moeite hebben gekost zelfs niet te knipogen naar de grot van Plato, waarin de schimmen op de wand ten onrechte voor de werkelijkheid worden aangezien.

Bij Tim Krabbé weet je wat je krijgt. Een knap geconstrueerde thriller zonder diepzinnige poespas. Zijn stijl blijft altijd voorspelbaar onvoorspelbaar. Desondanks was ik op de laatste bladzijden oprecht geïmponeerd door het mooie beeld van de grot, waar hij het hele boek naar toe had gewerkt. Door een 'geologisch venster' zet Krabbé zijn verhaal nog eens in perspectief, keert hij de tijd voor de laatste keer om. Geïmponeerd was ik, maar niet ontroerd. Zijn roman is als zijn eigen barnstenen metafoor: door lang slijpen en druppelen van een mooie vorm, maar in wezen koud en ondoordringbaar.

Recensie van Hans Vervoort in NRC-Handelsblad, 06-07-1984

Kort verhaal van Tim Krabbé: Het geweten uitgeschakeld

Het genre van de 'fantastische vertelling' wordt in Nederland niet veel beoefend. Ik heb het dan over verhalen waarin Esscher-achtige constructies voorkomen, gespeeld wordt met het gebrekkige waarnemingsvermogen van mensen, ik en hij-figuren in elkaar overgaan, de tijd achteruit loopt, en zo meer.

Bordewijks debuut, W. F. Hermans soms, Mulisch's Sergeant Belcampo, Johan Daisne, verder kom ik niet. En Rico Bulthuis natuurlijk, van wie ik ooit een fascinerend verhaal las waarbij de ik-figuur aan het slot zichzelf tegenkomt, op weg om het inmiddels vertelde verhaal te ondergaan, een tot in de eeuwigheid gesloten cirkel van herhaling van gebeurtenissen.

Tim Krabbé heeft met Het Gouden Ei een juweeltje aan dit korte lijstje toegevoegd. De hoofdpersoon is Rex Hofman, die met zijn vriendin Saskia op weg is naar een vakantiehuisje in Frankrijk. Als ze bij een pompstation pauzeren gaat Saskia naar het toilet, om niet meer terug te keren. Ze is in het niets verdwenen. Wat is er gebeurd? Zal ze ooit terugkeren? Rex' leven wordt daarna beheerst door dit raadsel. Het obsedeert hem zo dat hij, gesteld voor de keus tussen haar leven en een verklaring van haar verdwijning , voor het laatste zou kiezen. En uiteindelijk stelt hij dan ook zijn eigen leven in de waagschaal om achter de waarheid te komen.

Verder kan ik niet gaan met het navertellen van de inhoud van Het Gouden Ei, want het weggeven van de clou zou veel teniet doen van de spanning die Krabbé in het verhaal opbouwt. Gelukkig is er méér over het boek te vertellen, zonder verraad van het verhaal. In veel van Krabbé's werk staat observeren en manipuleren centraal, de glorie van het gepland bereiken van een beoogd doel, hoe zinloos dat op zich zelf ook is. Ook in De Renner (gebaseerd op zijn ervaringen als amateur-wielrenner) gaat het er vooral om hoe de geest het lichaam regeert, wat dat lichaam terugdoet, hoe de concurrenten in elkaar zitten.

Claustrofobie 

In Het gouden ei wordt vooral gespeeld met het uitschakelen van het geweten, Rex Hofman houdt veel van zijn vriendin, maar gunt zich gedachten die daarmee in strijd zijn. Hij observeert haar koel, gebruikt haar voor kleine plagerijen, constateert bij zichzelf dat het hem zeer opwindt om slecht te zijn. De titel van het boek refereert aan een droom van Saskia waarin zij zich opgesloten weet in een gouden ei dat door de ruimte zweeft en waarin zij eeuwig zal moeten blijven zonder ooit te sterven. De bevrijding door de dood zal alleen komen als zij ooit opbotst tegen een ander gouden ei, maar die kans is klein. 

Deze claustrofobie-droom kennend brengt Rex zijn vriendin toch in de situatie waarin die paniek moet optreden, hij geneert zich ervoor maar kan het niet laten. De uiteindelijke hoofdpersoon van het verhaal is degene die Saskia liet verdwijnen. Hij is het verlengstuk van Rex, een man bij wie het geweten uiteindelijk geen functie blijkt te hebben. 

Stel, je bent een goed aangepast lid van de maatschappij en tijdens het jaarlijkse bedrijfsuitje sta je met een collega aan de rand van een diep ravijn. Het uitzicht is fraai, hij geniet ervan, maar intussen bekruipt je de gedachte: één duwtje en hij verdwijnt gillend in de afgrond. Gegarandeerd dood, geen getuigen in de buurt, risicovrije overtreding. Hoe zou je je voelen als je dat duwtje gaf? Schuldig of juist heel prettig opgewonden? Je weet het pas als je het doet. 

Het Gouden Ei gaat in essentie over dit testen van het Superego, het uitproberen van het Kwade. Iedereen heeft een geweten dat hem vertelt wat hij wel of niet mag doen, op straffe van uitstoting uit de groep en op straffe van schuldgevoel. De meeste mensen komen er niet toe om uit te testen of die sanctie inderdaad volgt, of dat het een ingehamerde mythe is. 

Krabbé's uiteindelijke hoofdpersoon doet het wel, hij volgt de impuls van zijn gedachten, en als hij zijn misdaad stap voor stap voorbereidt en ten slotte uitvoert, blijft het halt-bevel van zijn geweten uit en ook de wroeging. 

Tim Krabbé heeft er een fascinerend verhaal van gemaakt, uitstekend geschreven, met goed getimede informatie en virtuoze tempowisselingen. Het risico dat het een te onwerkelijk verhaal zou worden heeft hij instinctief vermeden door het invlechten van alledaagse taferelen die de vertellingen steeds ferm in de werkelijkheid terugzetten. Als pompstationhouders in Frankrijk dit jaar klagen over teruglopende omzet, ligt de verklaring voor de hand.

1.  Het gouden ei vond ik een spannend en boeiend boek. De spanning in het boek wordt opgebouwd door je eigen nieuwsgierigheid, je wilt weten hoe Saskia is verdwenen en of ze nog levend gevonden wordt. De spanning komt doordat het verhaal niet-chronologisch wordt verteld, er wordt informatie achtergehouden. Ook wordt de spanning opgevoerd doordat de belangrijkste personages van beide kanten worden belicht. Ik vond Het gouden ei van Tim Krabbé erg spannend en boeiend, en zeer zeker het lezen waard! 

Tim Krabbé heeft er een fascinerend verhaal van gemaakt, uitstekend geschreven, met goed getimede informatie en virtuoze tempowisselingen. Het risico dat het een te onwerkelijk verhaal zou worden heeft hij instinctief vermeden door het invlechten van alledaagse taferelen die de vertellingen steeds ferm in de werkelijkheid terugzetten. Als pompstationhouders in Frankrijk dit jaar klagen over teruglopende omzet, ligt de verklaring voor de hand.

1.  Het gouden ei vond ik een spannend en boeiend boek. De spanning in het boek wordt opgebouwd door je eigen nieuwsgierigheid, je wilt weten hoe Saskia is verdwenen en of ze nog levend gevonden wordt. De spanning komt doordat het verhaal niet-chronologisch wordt verteld, er wordt informatie achtergehouden. Ook wordt de spanning opgevoerd doordat de belangrijkste personages van beide kanten worden belicht. Ik vond Het gouden ei van Tim Krabbé erg spannend en boeiend, en zeer zeker het lezen waard! 

Ik ben wel erg geschrokken van dit boek, want ik heb mij nooit gerealiseerd dat er echt van het type mensen rondlopen zoals Raymond rondlopen en dat het in het meest extreme geval zo zou kunnen aflopen.