Dola de Jong
De thuiswacht
Querido, Amsterdam, 1954
Psychologische roman
196 bladzijden
Titelverklaring: Bea wacht altijd braaf thuis tot Erica terugkomt als ze weer eens uit is geweest. Eén keer benoemd ze dit letterlijk, op pagina 150: “Weer was ik de thuiswacht, weer moest ik de nieuwe ontwikkelingen uitzitten.”
Opdracht: “Voor M. en K. ter herinnering van W.”
Samenvatting
Bea blikt terug op haar tijd met Erica. Erica voelt zich direct aangetrokken tot haar, met haar jongensachtige kapsel. Bea heeft haar ontmoet bij een gemeenschappelijke vriendin en ze gaan uit praktische overwegingen samenwonen in Amsterdam: Bea omdat ze sowieso al wilde verhuizen en Erica omdat ze ruzie had gehad met haar moeder, ‘Ma’. Ze hebben allebei een eigen kamer en de schuifdeur tussen deze ruimtes blijft altijd dicht. Ze hebben afgesproken elk hun eigen gang te laten gaan en elkaar daarin los te laten. Zo gebeurt het ook. In het eerste jaar weet Bea nagenoeg niks van Bea. Heel af en toe laat ze wat los over haar jeugd, maar ze is vaak stil en teruggetrokken. Af en toe blijft ze een hele zondag in bed, omdat ze door de weeks niet of nauwelijks slaapt. Bea zorgt op een bijna moederlijke manier voor Erica, bijvoorbeeld wanneer ze een bed voor Erica koopt omdat ze er geen heeft. Na ongeveer een jaar erft Erica 3000 gulden van een kinderloze oom. Ze heeft een koortsachtige haast om het geld uit te geven en samen eten ze elke avond in restaurants, gaan naar de schouwburg en kopen luxeproducten. Bea stemt in na enig verzet, alles om de rust terug te krijgen.
Op oudejaarsavond heeft Erica haar collega’s uitgenodigd. Bea verzorgt alles: de drankjes, maar ze zorgt er ook voor dat de gesprekken lopende blijven. Ook hier neemt ze dus weer de verzorgende rol op zich. Rond 2 uur ’s nachts komt ook Erica’s baas langs. Erica had eerder dat jaar veel aandacht aan hem besteed, als een verliefd meisje. Dit kwam Bea toen al raar voor, want zij had het nooit over mannen: “Nu en dan had ik me er rekenschap van gegeven dat het chapiter ‘mannen’ door Erica vermeden werd.” (pagina 23). Nu reageert Erica juist geschokt en opgelaten en verlaat ongezien het huis. Bea besluit het er verder niet meer over te hebben, wat kenmerkend is voor hun relatie: conflicten moeten zoveel mogelijk vermeden worden.
Die winter pakken ze samen een paar dingen op, maar het zijn allemaal vlagen van enthousiasme die staan voor Erica’s rusteloosheid en het onderdrukken van een ander gevoel. Bea is zich ervan bewust dat de oorzaak van deze rusteloosheid emotioneel is en te maken heeft met haar eigenlijke wezen.
Dat voorjaar ontmoet Bea Bas, haar nieuwe leidinggevende. Met hem heeft ze haar eerste echte relatie, al duurt deze, zoals al haar relaties met mannen, maar kort. Achteraf zegt ze hierover: “Mannen staan als schimmen in de coulissen van mijn leven. Op het toneel, waar Erica de hoofdrol vervuld had, was voor hen geen plaats.” (pagina 40).
Erica wil vakantieplannen maken voor de zomer, maar Bea is ook al mee gevraagd door Bas. Bea gaat alle confrontatie uit de weg, om maar geen keuze tussen de twee te hoeven maken. Uiteindelijk gaat ze met Erica mee naar de Rivièra, omdat Bas was vertrokken na een grote ruzie met Erica. Ze besteden samen veel tijd aan het plannen van de vakantie, wat hun band versterkt. Eenmaal in Frankrijk, op doorreis naar de Rivièra, heeft Erica ontzettende haast om alles te zien, terwijl Bea het wat rustiger aan wil doen. ’s Avonds ging Erica op stap, Bea alleen achterlatend in haar hotelkamer. In Parijs ontmoeten ze ook Judy, een Amerikaanse toerist. Als Judy bij ze komt zitten, is Erica verkocht. Ze is gefascineerd door de jonge Amerikaanse en ze besluit Judy mee te nemen, waardoor Bea al snel op de achtergrond verdwijnt. Bea besluit haar koffers te pakken en terug te gaan naar Nederland, de enige keer dat ze tegen Erica ingaat. Uiteindelijk besluit ze toch bij Erica te blijven. Judy lijkt ze te achtervolgen, en ondanks een paar heftige ruzies tussen Judy en Erica, lijken ze onafscheidelijk. Erica besluit nog wat langer in Frankrijk te blijven, samen met Judy. Bea moet alleen naar huis.
Hier begint de bezorgdheid van Bea om Erica en de ontwikkelingen wat betreft de Tweede Wereldoorlog. Deze internationale crisis geeft Bea een excuus voor haar onrust en het geeft haar de mogelijkheid openlijk te praten over Erica. In werkelijkheid kan de internationale situatie haar weinig schelen, alleen het conflict tussen Erica en haar is belangrijk. Als Erica op 29 augustus ineens weer voor de deur staat, is het alsof ze nooit is weggeweest. Opnieuw laat Bea haar begaan.
De internationale situatie wordt steeds kritieker en Erica vertelt, alsof het niets is, dat ze half Joods is. Ze heeft voor het eerst een uitgesproken mening over de politiek en ze verdeelt de mensheid in goeden en NSB’ers. Dit blijkt slechts een bevlieging, want van de een op de andere dag gooit Erica de strijdbijl neer. Ze zegt dat haar baas haar de keuze had gegeven tussen haar baan en haar politieke bedrijvigheid, en ze had voor haar baan gekozen. Pas later beseft Bea dat hij Erica waarschijnlijk heeft gechanteerd met een verhouding met een vrouw. Erica belandt in een depressie: ze gaat niet meer uit, behalve naar haar werk, en ze ziet er slecht uit. Bea voelt zich machteloos: “Wanneer mijn bezorgdheid me deed ontwaken, zag ik door de tussendeuren het licht. Helpen kon ik haar niet.” (pagina 84).
Het verslag gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden