Beatrijs: paper
Beatrijs is een Marialegende geschreven in 1374 door een onbekende auteur. Het wordt aanzien als een hoogtepunt in de middeleeuwse letterkunde. Het 1035 verzen lange verhaal, in gepaarde rijm, vertelt het verhaal over een hoofse non van adelijke afkomst die haar klooster verliet vanwege haar liefde voor een man. Ze hadden 7 gelukkige jaren en kregen samen 2 kinderen. Toen was het geld echter op en de man liet haar en de 2 kinderen in de steek. Beatrijs vernederde zichzelf tot de bedelstaf en de prostitutie om te overleven. Uiteindelijk kreeg ze 3 visioenen van God die haar vertelden dat ze terug moest keren naar het klooster.
Ze keerde terug en kwam tot de constatering dat Maria haar werk in het klooster gedurende haar afwezigheid had overgenomen. Niemand wist dus dat ze weg geweest was en ze taak als kosteres, persoon die belast is met de dagelijkse zorg voor het kerkgebouwen het klaarzetten van de verschillende voorwerpen voor de liturgische eredienst, terug opnemen. Enige later tijd biechtte Beatrijs alles op tegen de abdis en werd vergeven voor al haar zonden.
Marialegende
In het verhaal van Beatrijs speelt Maria de redder van een non die een ernstige misstap heeft begaan. Doordat deze redding op een miraculeuze wijze gebeurde, spreekt men van een Mariamirakel. Maria speelde een heel belangrijke rol in het leven van de rooms-katholieke vrouw. Ze was de moeder van Jezus en was degene bij wie iedereen troost kon vinden. Doordat Beatrijs het klooster verliet, verbrak ze haar huwelijkscontract met Christus. Als ze toch naar de hemel wou gaan, had Beatrijs heel goed door dat ze vergeving van al haar zonden moest
krijgen en ze wist dat ze bij Maria daarvoor aan het juiste adres was. Zo had ze in het verleden Theophilus al vergeven, die zijn ziel verkocht had aan de duivel nadat hij berouw toonde. Maria heeft begrip voor de menselijke zwakheden aangezien zijzelf ook een mens was en zelf ook pijn heeft geleden als moeder. Bovendien was ze ook altijd bereid om te bemiddelen tussen de zondaar en Jezus
of God.
Een heiligenlegende is het verhaal van Beatrijs zeker niet. Beatrijs werd immers absoluut geen heilige, wat in dat soort verhalen wel zou moeten gebeuren.
Middeleeuws klooster
In de middeleeuwen kozen veel meer mensen dan nu voor het kloosterleven. In de middeleeuwen waren er immers ook andere redenen om te kiezen voor het klooster dan puur godsdienstige. In totaal waren er 3 reden waarom iemand in het klooster ging. De 1ste reden was dat een jong meisje dacht dat het haar roeping was om God te dienen als non. De 2de reden om een kind in een klooster te laten opnemen was omdat hij of zij een lichamelijke of geestelijke beperking had. In die tijd werden er af en toe gehandicapten uit adellijke families in een
klooster gedropt. Hierdoor waren families met een hoog aanzien verlost van het kind vermits de nonnen en monniken zich met de zorg van het kind bezig hielden. In de meest gevallen was het echter de keuze van de vader. Hij moest een keuze maken voor zijn 12jarige dochter. Ofwel zou ze moeten huwen ofwel zou ze in het klooster moeten gaan. Het huwelijk was in die tijd ook niet hetzelfde als nu. Toen moesten de ouders van de bruid de zogenaamde bruidschat betalen. Mocht hij niet in staat zijn om voor elk van z'n dochters deze bijdrage te betalen, dan was hij wel genoodzaakt om enkele dochters naar het klooster te sturen.
Symboliek
Het verhaal barst van de symboliek. Zo wemelt het van de getallensymboliek, kleurensymboliek en zelfs symboliek van bepaalde plaatsen.
Getallensymboliek
In Beatrijs komen meermaals de getallen 2, 3 en 7 voor. 2 is een duivels getal. Ze kreeg 2 kinderen van de man die haar na verloop van tijd verliet.
Het getal 3 daarentegen is een heilig getal afkomstig van de Heilige Drie-eenheid². Beatrijs kreeg 3 visioenen dat ze moest terugkeren naar het klooster. Aangezien 2 een duivels getal was, waren 2 visioenen niet genoeg. Pas vanaf het 3de visioen was ze zeker van de goddelijke oorsprong van haar visioen.
Het getal 7 is het heilige getal. Het moet gezien worden als het belangrijkste getal in het verhaal. Zo verliep Beatrijs' leven in een cyclus van stukken van 7 jaar. Ze bracht 7 jaar door in een klooster. Daarna had ze 7 gelukkige, luxueuze jaren met haar jeugdliefde buiten het klooster. Hierna volgden 7 ongelukkige jaren. Het geld was op en de man was vertrokken. Beatrijs vernederde zichzelf tot de prostitutie om haar 2 kinderen te voeden. De 7 - jarige cyclus is gelijkaardig met het Bijbels verhaal over 'de 7 vette en de 7 magere jaren'.
² de Christelijke opvatting dat God bestaat in 3 heilige pen;onen: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Kleuren Symboliek
De man kocht voor Beatrijs kleren in 2 verschillende kleuren, namelijk blauwen rood. Beatrijs kreeg deze kleren aangeboden van haar jeugdliefde toen ze haar nonnenkledij bij het altaar had uitgedaan. De combinatie van Beatrijs' witte onderkleed met de de blauwe jurk stond symbool voor Maria. Zo wordt Maria telkens afgebeeld in wit-blauwe kleren waarbij het wit staat voor het rein zijn en waarbij het blauw voor de hemel staat. Verder gaf de man haar ook een rode jurk, wat symbool staat voor de liefde.
Svmboliek van plaats
Beatrijs had beslist het klooster te verlaten en sprak met de man af dat hij haar zou ophalen bij de egelantier. Deze bloem stond symbool voor de hemelse en de aardse liefde. Een 2de symbolische plaats was het bos. In de ochtend van hun vlucht uit het klooster stelde de man Beatrijs voor om in het bos de liefde te bedrijven. Een voorstel dat compleet misplaatst was. Zo was in die tijd een bos
de plek werd overspel gepleegd werd of de plek waar een prostituee haar werk deed. Beatrijs zou zich dan ook dood schamen mocht ze daar geslachtgemeenschap hebben met de man. Dat de man deze plek voorstelde was dus al een voorteken dat hij niet de juiste keuze was voor Beatrijs.
Moraal
Nadat Beatrijs vluchtte uit het klooster met haar jeugdliefde startte ze een werelds leven vol met zonden. Zelf besefte ze dit maar al te goed en probeerde toch zoveel mogelijk op het rechte pad te blijven. Beatrijs koos ervoor et:oil leven samen met de man op te bouwen, maar niet met hem te trouwen want ze wou nog altijd gebonden zijn met God. Ook bleef Beatrijs dagelijks bidden tot Maria. Onze Lieve Vrouw is later dan ook Beatrijs' verlosser geworden en daar draait heel het verhaal eigenlijk rond. Vertrouw op de heilige maagd Maria en zij zal u helpen in moeilijke tijden.
Verder wordt er ook zeer veel aandacht geschonken aan de biecht. Dit verhaal wil duidelijk maken dat je enkel door dit kerkelijk sacrament vergeving van je zonden kunt krijgen. Als we het verhaal nog dieper gaan bekijken dan zien we een strijd tussen wereldse liefde en devotie- (geestelijke liefde). Deze strijd vindt plaats in Beatrijs' innerlijke. De auteur laat ons eerst meeslepen in de illusie van de hoofse romance, om daarna duidelijk te maken dat de aardse liefde en bezittingen vergankelijk zijn. Dit kan men halen uit het stukje dat de man Beatrijs in de steek liet en ze samen na 7 jaren al hun geld uitgegeven hadden. De schrijver wou hiermee nog eens benadrukken dat de geestelijke liefde belangrijker is dan de wereldlijke liefde.
Taal en datering
Het gesproken verhaal dateert vermoedelijk uit de 13de eeuw, na 1227. Het Brabantse handschrift waarin Beatrijs geschreven is dateert van 1374 of er kort voor. Normaalgezien zou het verhaal dan tussen deze 2 data liggen. Maar er zijn ook aanwijzingen dat het verhaal uit de 14de eeuw komt. De vergelijking met het Mariamirakel van Theophilus duidt bijvoorbeeld op de 14de eeuw aangezien dat verhaal pas bekend raakte in 14de eeuw. Het klooster waar Beatrijs verbleef, bezat een 'orloy'. Dit is een mechanisch uurwerk dat een klokje laat luiden en
kende zijn oorsprong in de 14de eeuw, De laatste aan, .. vijzing is dat de moraal van
het verhaal, het belang van de geestelijke liefde, eerder thuis hoort in de 14de eeuw in plaats van in de 13de eeuw.
Doelpubliek
Het verhaal is geschreven op luxueuze perkamenten, waaruit we kunnen afleiden dat het verhaal is neer geschreven is voor een kapitaalkrachtig publiek. Daarnaast was het doelpubliek waarschijnlijk ook vroom, gezien het religieuze karakter van de tekst. Dit verhaal is wat we noemen een exempel of exemplum,
een verhaal dat vooral in de middeleeuwen werd ingezet om het publiek te overtuigen van een bepaald geloof en om het gegeven voorbeeld na te laten
volgen.
Als laatste kunnen we ervan uitgaan dat het publiek waarvoor het verhaal bedoeld was hoofs-aristocratisch was. De adellijke afkomst van Beatrijs laat dat toch vermoeden.
Wat we vooral onthouden na onze onderzoeksopdracht over Beatrijs is dat het verhaal vol zit met symboliek. De non, Beatrijs, had een cyclische levensloop van telkens 7 jaar. Er wordt gebruik gemaakt van getallensymboliek (2, 3, 7),
kleurensymboliek (wit en blauw, rood) en symboliek van plaats (bos en egelantier). De moraal van het verhaal is ongetwijfeld het vertrouwen op de Heilige Maagd Maria. Verder toonde de onbekende auteur ook nog aan dat geestelijke liefde belangrijker is dan wereldlijke liefde.
REACTIES
1 seconde geleden