New York

Afgelopen oktober ben ik met mijn ouders naar New York geweest. Het is een boeiende stad waar van alles te beleven valt. In mijn spreekbeurt wil ik een aantal belangrijke punten van New York belichten. De geschiedenis van New York: In 1502 is New York ontdekt door ene Giovanni da Verrazano. 119 jaar later in het jaar 1621 stuurde Nederland de eerste mensen naar New York! De Nederlander Peter Minuit kocht het deel Manhattan (een langwerpig eiland voor de oostkunst van Amerika) voor maar liefst 43,- gulden van de Indianen van de Reckagawanancstam. Zij hadden het eiland de naam Manhatin gegeven. Dat betekent zoiets als het eiland met de heuvels. Nu 373 jaar later is 43,- gulden niet eens genoeg om een stukje grond van 4 bij 6 cm te kopen. En het eiland met de heuvels is veranderd in het eiland met de wolkenkrabbers. Manhattan is het centrum van de wereldstad New York geworden. Het ligt tussen twee rivieren die elk aan een kant van het eiland lopen: de Hudson en East River. Verder is Manhattan door bruggen en tunnels met de rest van New York verbonden. Peter Minuit en andere Nederlanders bouwden al snel een dorp op de zuidpunt van Manhattan. De naam van dit dorp was niet erg origineel: Nieuw Amsterdam. In 1664 verkocht Nederland Nieuw Amsterdam aan de Engelsen die het de naam New York gaven. Ook niet echt origineel want in Engeland is er een stad met de naam York. Ruim 100 jaar later hadden de bewoners van New York genoeg van al die bemoeials uit Europa. Ze wilden los van Engeland en in 1776 riepen ze de onafhankelijke staat New York uit.
De straten van New York In 1790 woonden er al 30.000 mensen op Manhattan. Dat aantal nam jaarlijks met 10 procent toe. Waar moesten al die mensen wonen? Het stadsbestuur neemt in 1811 een plan aan: de stad wordt uitgebreid met 155 straten van oost naar west en 12 lanen van noord naar zuid. Het leuke is dat dat in keurig rechte lijnen gebeurt. Alle nieuwe straten vormen een wegennet dat nog het meeste op een dambord lijkt. De straten van Manhattan lopen dus kaarsrecht, de kruispunten zijn keurige kruisen en veel straten hebben nummers in plaats van namen. Dit was vooral heel handig voor al die Europeanen die er kwamen wonen, want de meesten konden geen Engels lezen. Een van de weinige straten die niet kaarsrecht loopt is Broadway. Deze weg volgt een oude route waarover het vee van de Nederlandse bewoners van Nieuw Amsterdam liep. Bijzondere gebouwen Het vrijheidsbeeld: Een van de bekendste gebouwen uit New York is het vrijheidsbeeld. Het vrijheidsbeeld is 93 m hoog en weegt 225 ton. Vanaf de ingang tot de top is het 354 treden klimmen. Het is ontworpen door Frederic-Auguste-Bartholdi een Franse beeldhouwer. Het was een geschenk van het Franse aan het Amerikaanse volk en is overal ter wereld een vrijheidssymbool. Het werd op 28 oktober 1886 onthuld. In 1986 werd het gerestaureerd. Deze actie kostte 138 miljoen gulden! Ook de originele toorts, die was verroest, werd toen vervangen door een nieuwe. De vlam is bedekt met 24 –karaats bladgoud. Het Empire State Building: Een ander beroemd gebouw is het Empire State Building. Deze wolkenkrabber was jarenlang het grootste gebouw van de wereld, nu is het WTC het grootste. Het gebouw werd in 1929 gebouwd en was in 1931 klaar. Het is 382 meter hoog en telt 102 verdiepingen. Het geraamte bestaat uit 60.000 ton staal en heeft 6500 ramen! Er zijn 10 miljoen bakstenen bij gebruikt. Wat ook bijzonder is zijn de liften: ze gaan met een snelheid van 366 meter per minuut! Het uitzicht vanaf de bovenste verdieping is fantastisch. In de griezelfilm King Kong uit 1930 kroop de reusachtige aap King Kong tegen het gebouw op. Deze film was destijds net zo’n succes als bijvoorbeeld Jurassic park een paar jaar geleden. Echt griezelig werd het een paar jaren later. Deze keer was het geen filmtruc, maar een echte vliegramp. In 1945 vloog een Amerikaans vliegtuig tegen het kantoorgebouw aan. Door dichte mist raakte het vliegtuig uit koers en stuurde regelrecht op de wolkenkrabber. Het gat op de 78ste en 79ste verdieping was enorm. Gelukkig gebeurde het op een zaterdag, dus het gebouw was halfleeg. Er kwamen ‘slechts’ 14 mensen om. Het World Trade Centre: de tweelingtorens van het World Trade Centre domineren met hun 110 verdiepingen de skyline van Zuid Manhattan. Het enorme gebouw wordt niet door een stalen geraamte, maar door kooi van staaldraad aan de binnenkant gedragen. Er zijn geen grote ramen in het gebouw en het mooie uitzicht is alleen vanaf de daken te bewonderen. Men vergelijkt het gebouw wel eens met enorme kartonnen dozen. Het werd gebouwd tussen 1966 en 1977 en het bestaat uit vijf kantoorgebouwen en een hotel. Die zijn met elkaar verbonden door talrijke winkels en restaurants. Er zijn 450 bedrijven in het WTC en er werken er ongeveer 50.000 mensen. De lift doet er slechts 58 seconden over om de 107ste verdieping te bereiken. Wolkenkrabbers New York wordt groter en groter. Vooral doordat Wall Street HET geldcentrum van de wereld is geworden. Iedereen met een belangrijk bedrijf wil een kantoor in de buurt van Wall Street. Maar waar moeten al die nieuwe bankgebouwen en kantoorpanden gebouwd worden? Het centrum van New York heeft groeipijn! Er zijn maar twee oplossingen: 1. de lucht in met hele hoge gebouwen of
2. naar nieuwe plaatsen buiten de stad. De eerste oplossing wordt het. En… hoe hoger, hoe beter. Je hebt pas echt een belangrijk bedrijf als je een hoog kantoorgebouw hebt. Nieuwe materialen als staal worden populair bouwmateriaal en natuurlijk is de lift DE uitvinding voor die hoge gebouwen. Voor de bouw van de wolkenkrabbers worden de oorspronkelijke bewonders van het eiland gebruikt, de Indianen. Die blijken absoluut niet bang te zijn om in de hoogte te werken. Het woord ‘wolkenkrabber’ duikt voor het eerst op in een krant in 1889. Rond 1900 zijn sommige gebouwen in het zuiden van Manhattan al 200 meter hoog. Een van de belangrijkste wolkenkrabbers uit het begin van de eeuw is de Flatiron Building, die door zijn driehoekige vorm al gauw bekend staat als het strijkijzer. Deze flat is in 1903 de hoogste van de wereld en is de voorloper van de latere wolkenkrabbers. Langamerhand nemen al die wolkenkrabbers te veel licht weg. Op straat lijkt het altijd wel avond. Ook de wat lagere gebouwen krijgen nog nauwelijks daglicht. Het gevolg is dat steeds meer mensen Manhattan verlaten. De bedrijven willen elders hun kantoren neerzetten. Net op tijd ziet het stadsbestuur in dat Manhattan licht en lucht nodig heeft. Er komt in 1916 een nieuwe bouwwet. Daarin staat dat een gebouw naar boven toe smaller moet worden. Dat is de reden waarom veel wolkenkrabbers in Manhattan spits toelopen. De Empire State Buidling is tot 1972 de hoogste wolkenkrabber in de hele wereld. Het gebouw is 382 meter hoog en daarbovenop staat nog een 60 meter hoge televisieantenne. Het World Trade Centre is nu het hoogste gebouw (412 meter). De wolkenkrabbers staan dicht op elkaar op het 20 km lange eiland in het hart van The Big Apple, de bijnaam voor New York.
Bijzondere wijken Central Park: tussen al die grote flats van steen, glas en metaal moet een groot park liggen. Anders zou je nauwelijks in de straten van Manhattan kunnen lopen. Je zou er duizelig worden van de uitlaatgassen. De bomen in het park zorgen voor de zuurstof. Central Park werd in 1876 aangelegd. De naam van het park zegt het al, het ligt midden op Manhattan. Vanaf het moment dat het park werd gepland, had de architect het idee om het park net zoals Manhattan zelf aan te leggen. En het is hem gelukt. Central Park is net als Manhattan vijf keer zo lang als breed en de paden lopen keurig recht (net als de streets en avenues). De vakken tussen de paden zijn verhoogd. Zo lijken ze op de flats van Manhattan. Broadway: de lange boulevard die als enige schuin loopt met wereldberoemde theaters. Soho en Tribeca: kunst en architectuur met gietijzeren gevels zijn bepalend voor deze vroegere industriewijken. Soho (South of Houston Street) dreigde in de jaren zestig te worden gesloopt. De sloop ging niet door en kunstenaars namen de wijk in bezit. Er kwamen galeries, musea, cafes en winkels. Veel kunstenaars voor wie de huurprijzen te hoog werden, vestigden zich later in Tribeca (Triangle Below Canal Street) waar naast de galeries ook de nieuwste restaurants te vinden zijn. Greenwich Village: New Yorkers noemen deze wijk simpelweg ‘the village’ (het dorp) en het was inderdaad ooit een rustig dorp. Het onregelmatige stratenpatroon kon niet worden ingepast in de dambordstructuur van New York. Hier vindt men dan ook echte straatnamen in plaats van genummerde straten. Greenwich Village is een eilandje gebleven, waar veel schrijvers en kunstenaars hebben gewoond. Little Italy: hier woonden ooit duizenden Italiaanse immigranten (mensen die uit Italie naar Ameria kwamen om er een beter leven op te bouwen). Dat is nu minder. Er zijn nog wel heel wat Italiaanse restaurants en winkeltjes. China Town: is de grootste en kleurrijkste immigrantenwijk (wijk met mensen die van een ander land naar Amerika zijn gekomen) van New York. Deze wijk groeit zo snel dat ze het nabijgelegen Little Italy en de Joodse Lower East side dreigt op te slokken. Er zijn veel kruideniersstalletjes, winkeltjes en honderden Chinese restaurants. De wijk staat vooral bekend om het drukke straatleven dat dag en nacht doorgaat. Wall Street: is het financiële hart van de stad. Geen kruispunt is van groter belang geweest dan dat van Wall Street en Broad Street. Hier werd de eerste president van Amerika (George Washington) in 1789 beëdigd en is de Stock Exchange uit 1817. Dit is de beurs van New York die invloed heeft over de hele wereld. Brooklyn: de Brooklyn brug verbindt Manhattan met Brooklyn, een oude industrie- en arbeiderswijk. Toen deze brug in 1883 werd gebouwd, was het een wonder van techniek. Nog steeds is het een bijzondere constructie, vanwaar men een prachtig uitzicht over Manhattan heeft. Als Brooklyn geen deel van New York was, zou het de op drie na grootste stad van de Verenigde Staten zijn. Heel veel bekende Amerikanen uit de film- en muziekwereld zijn in Brooklyn opgegroeid. Vervoer in New York De ongeveer 10.000 kilometer straten die New York rijk is, maakt de stad aantrekkelijker voor auto’s dan voor voetgangers. De bus is betrouwbaar en goedkoop, maar langzaam. De metro is een stuk sneller en ook wel betrouwbaar, maar minder veilig. Het belangrijkste vervoermiddel in de stad is de taxi, hoewel die in de spits meestal wel vastloopt. Alle taxi’s in New York zijn geel. Als het nummer boven op de auto verlicht is, is hij vrij en kan hij geroepen worden. Als de taxi bezet is, brandt het lichtje niet. Het favoriete vervoermiddel van de zakenman of van de rijkere toerist is de verlengde limousine. Wat heb ik nog meer aan herinneringen aan New York - toen ik er was werd de honkbalclub de New York Yankees kampioen van Amerika. Er was een enorm feest met als afsluiting een ‘tippary parade’. Dit is in Amerika een gebruikelijk feest. Er is dan een optocht en overal worden papiersnippers uit de kantoren van wolkenkrabbers gegooid, waardoor het net lijkt of het sneeuwt. - veel lopen en winkelen. In Soho een spijkerbroek gekocht en in het grote speelgoedwarenhuis FAO Schwarz een jojo gekregen. - in restaurants gegeten, waar vooral veel opgediend wordt - in South Street Seaport aan de haven naar de boten gekeken en lekker in de zon op een terrasje gezeten. - helaas nog geen enkel museum van binnen gezien. Maar… dat bewaren we voor de volgende keer.