IJs

SPREEKBEURT IJS: -De geschiedenis -De bereiding -De Raket -Funfacts De geschiedenis Hoe het begon Over het ontstaan van ijs doen vele verhalen de ronde. Maar één ding is zeker: het waren de Chinezen die zo’n 3000 jaar voor onze jaartelling het eerste waterijsje maakten. Waarschijnlijk was het de ontwekkingsreiziger Marco Polo die ijs in Europa introduceerde, om te beginnen in Sicilië en Venetië. Hij zou de recepten van waterijs mee uit China hebben genomen, waarop de Italianen er melk- en waterijs van maakten. In zijn tijd raadden de doktoren bovendien aan iedereen aan zoveel mogelijk ijs te eten, omdat ijs ‘het welgevoelen zou verhogen’. In Rome zou keizer Nero door hardlopers zelfs grote tonnen met sneeuw en ijs uit de bergen hebben laten aanrukken, zodat zijn personeel er ijs van kon maken. Hij liet de sneeuw mengen met rozenwater, honing, vruchten en boomhars. In Nederland at Willem de V eind 18e eeuw tijdens een bezoek aan Zwolle voor het eerst ijs als nagerecht. Zoals met veel dingen die nieuw zijn, was ijs iets dat in die tijd alleen was weggelegd voor de rijke adel. Alleen voor de rijken IJs was dus geen algemeen product, vooral omdat machines om het koel te houden er eigenlijk niet waren. Wel kreeg de ijsproductie rond 1750 een flinke impuls, omdat het toen mogelijk werd zacht en glad roomijs te maken. Er werd een ijsmachine uitgevonden waarmee het ijs zodanig te roeren was dat het luchtig werd. IJs veroverde vooral door toedoen van Italiaanse Imigranten de westerse wereld. In Amerika werd begin 19e eeuw op straat het eerste ijs verkocht en ondanks de bijzonderheid van ijs in die tijd, had het een halve eeuw later een behoorlijke vlucht genomen in Amerikaanse steden. Nog een belangrijk onderdeel voor de toename van ijsconsumptie, nadat de automatische ijsmachine (in 1923) was uitgevonden, was de drooglegging van de VS. De café’s mochten geen alcoholhoudende dranken schenken en dus stonden heel wat koelinstallaties leeg. Veel café’s stapten toen over op de verkoop van ijzige producten. Hierdoor werd ijs ineens ook beschikbaar voor de gewone burger, die niet zo veel geld had voor een ijsje. Vooral waterijs werd tegen lage prijzen verkocht aan de burgers.
De bereiding Roomijs en melkijs worden gemaakt uit magere melk waaraan andere ingrediënten worden toegevoegd. De hoofdbestanddelen zijn; - vetvrije melk - vet - suiker
De belangrijkste hulpstoffen zijn; -emulgatoren (een stof die de houdbaarheid verhoogt) -stabilisatoren (een stof die wordt toegevoegd om de ontleding van andere stoffen tegen te gaan) -smaakstoffen -kleurstoffen
Door een roerwerk worden al deze ingrediënten gemixt. Daarna wordt deze mix gehomogeniseerd door de mix door een nauwe spleet te persen. Hierdoor verklein je de vetbolletjes in de mix en verbeter je de structuur van het ijs. Daarna wordt de ijsmix gepasteuriseerd bij 85 °C en vervolgens afgekoeld tot ca. 4 à 6 °C. Na een rijpingstijd in voorraadtanks die van een roerwerk zijn voorzien, wordt de ijsmix in een vriezer gebracht. Tijdens het bevriezen wordt een hoeveelheid lucht in het mengsel geslagen. Hierdoor wordt het ijs glad en romig, dit wordt goed in de gaten gehouden, want als het ijs te lang wordt opgeslagen door het roerwerk wordt het schuimig. Het bevriezen van de ijsmix moet snel gebeuren om de gevormde ijskristallen zo klein mogelijk te houden (kleiner dan 0, 05 mm. Het in de vriezer gevormde ijs heeft een temperatuur van -3 tot -5 °C. Bij deze temperatuur is ca. ⅓ deel van het in de mix aanwezige water bevroren; De rest van het water is nog als vloeistof in het ijs aanwezig. De massa is daardoor smeuïg en wordt soft-ice genoemd; dit is als schepijs dadelijk geschikt voor consumptie. Voor het vervaardigen van verpakt ijs wordt de temperatuur gedurende 30 à 40 minuten verlaagd tot –45 à -50 °C, zodat het ijs hard wordt. Na het harden wordt het bij ca. -30 tot -40 °C in vriescellen bewaart. Italiaans ijs is een waterijs (zonder melkbestanddelen) met veel fruitpuree of vruchtensappen; hierin is een opslag van ca. 30% mogelijk, dat betekend dus dat er zo’n 30% lucht in het ijs kan zitten. Waterijs zonder opslag is een heel goedkope ijssoort, dit wordt vooral gebruikt voor kinderijsjes, en bestaat simpelweg uit water met smaak- en kleurstoffen. De raket Inleiding In 1962 werd Raket geïntroduceerd, ten tijde van de opkomst van de ruimtevaart. Het is een waterijsje met de smaken framboos, sinaasappel en ananas en heeft, zoals de naam al zegt, de vorm van een Raket. Bijna alle ijsjes en andere producten veranderden wel eens, maar de Raket is altijd hetzelfde gebleven, zowel qua smaak als qua vorm. Vroeger werd de Raket alleen per stuk verkocht, maar sinds 1991 zijn ze ook per 8 stuks te koop in een multipack in de supermarkt. Vrijwel iedereen heeft wel eens een Raket gegeten. Dat moet ook wel want in Nederland eten we met z'n allen zo'n 35 miljoen Raketjes per jaar, daarmee is de Raket het populairste ijsje van Nederland. De top 3 van dit jaar ziet er tot nu toe zo uit; 1 Raket
2 Cornetto Classico
3 Magnum
Productie proces
De Raket wordt geproduceerd in de ijsfabriek van Ola in Hellendoorn. In totaal draait de fabriek 26 weken per jaar op volle toeren om ongeveer 35 miljoen Raketjes te produceren. In een speciale machine voor Raketjes worden verschillende smaken siroop laagje voor laagje ingevroren (eerst framboos, dan sinaasappel en als laatste ananas). Vervolgens worden ze aan het stokje opgetild en verpakt. Raket 42 jaar Raket is als één van de weinige ijsjes altijd onveranderd gebleven. De markt veranderde, de consument veranderde, ijsjes kwamen en gingen, maar Raket bleef altijd bestaan. Dit maakt, volgens de mensen van Ola, van de Raket een 'original'. Want het is eigenlijk een simpel en eenvoudig waterijsje. Juist het feit dat de Raket altijd hetzelfde is gebleven, heeft veel bijgedragen aan het succes van dit puur Hollandse ijsje!
Funfacts • 5% van de mensen deelt hun ijsje met hun huisdier. • De ijsindustrie heeft wereldwijd een waarde van € 9,2 biljoen • In Amerika wordt het meeste ijs gegeten, gemiddeld zo’n 21 liter per persoon, per jaar. • Ongeveer 13% van de mannen en 8% van de vrouwen likt de schaal uit nadat ze ijs hebben gegeten. • Het grootste ijsje ter wereld was 3.66 meter hoog, en bevatte 7000 liter ijs.