Gevangenpoort Den Haag

Gevangenpoort, Den Haag

Ik ga het in mijn spreekbeurt hebben over:
· De geschiedenis van de Gevangenpoort.
· Cornelis de Witt.
· De straffen.
· Strafwerktuigen.
· Nog een paar leuke weetjes over de Gevangenpoort.

De geschiedenis van de Gevangenpoort:
De Gevangenpoort was een gevangenis voor mensen die een grote fout gemaakt hadden. De gevangenis werd gebruikt van 1420 tot 1828. In het jaar 1428 zei Filips de Goede dat de voorpoort van den hove (zo heet de poort dat aan de gevangenpoort aanzit) een gevangenis werd. Keizer Karel de Vijfde lied er ook nog meer cellen bij bouwen en ook maakte hij de rechtszaal veel groter. In het begin van de 19de eeuw gaat de laatste gevangene uit de Gevangenpoort. Eigenlijk wouden mensen de Gevangenpoort slopen maar dat is niet gebeurd. Er werd een museum van gemaakt. En dat is nu nog steeds zo.

Cornelis de Witt:
Cornelis de Witt was een van de bekendste gevangenen van de Gevangenpoort. Hij zat daar gevangen omdat Willem Tichelaar had gezegd dat Cornelis, Willem III (Willem de Derde) had vermoord. Cornelis de Witt moest bij de Gevangenpoort in de rechtszaal komen. Een rechtszaak duurde 3 dagen. Bij de 1e dag mochten geen mensen bij de rechtszaak komen. Bij de 2e en 3e dag mochten de getuigen er bij komen. (De getuigen waren de mensen die meer van de moord afwisten of iets gezien hadden). Nadat de 3e rechtszaak was geweest mocht de verrader erbij komen. Na de 3 rechtszaken had Cornelis nog niet bekend. Daarom moest hij naar de Martelkelder. In de Martelkelder werd Cornelis gemarteld totdat hij had bekend dat hij Willem III (Willem de Derde) had vermoord. Omdat Cornelis, Willem III niet had vermoord kon hij dus ook niet bekennen en moest hij de gevangenis in. Op en dag kwam de broer van Cornelis (Johan de Witt), Cornelis uit de gevangenis halen omdat hij een brief van Cornelis had gekregen waarop stond dat hij de gevangenis uitmocht. Het was alleen een valstrik. Cornelis en Johan werden allebei meegenomen. Johan werd gelijk vermoord. Cornelis niet. Die werd alleen geslagen. Daarna werden Cornelis en Johan op de kop opgehangen aan een paal. Er waren ook mensen die met messen vlees uit de billen van Cornelis sneden en het opaten. Ook werden de harten van de broers uit het lichaam gesneden. Daarna was Cornelis ook dood.


De straffen:
Bij de Gevangenpoort kon je drie straffen krijgen. Dat waren: de Doodstraf, de Lijfstraf of de Schandstraf.

De Doodstraf:
Deze straf kreeg je als je iets gestolen had, iemand had vermoord, iets in de brand had gestoken of geld ging vervalsen. De doodstraf kon je op allemaal andere manieren krijgen: Je kon gewurgd worden, je hoofd werd eraf gehakt, je werd opgehangen, je werd verbrand, je werd levend begraven, ze lieten je verdrinken of ze gingen je koken. De meisjes werden niet opgehangen want dan kon er onder de rokjes gekeken worden. De doodstraf kon je ook afkopen. Dat is dat je in plaats van geld geven de doodstraf niet hoeft te krijgen.

De Lijfstraf:
Deze straf kreeg als je niet zo’n hele grote misdaad had gepleegd. Dieven die kregen een brandmerk op zich. Er werd dan met een ijzeren staaf een figuurtje op je lichaam gebrand. Ook kon er bij de dieven vingers worden afgehakt of de hele hand. Bij de lijfstraffen hoorde ook het uitsteken van je ogen of het afsnijden van je tong. Deze straf kon je niet afkopen.

De Schandstraf:
Deze straf krijg je als je iets stoms gezegd had, dronken was geweest of teveel lawaai op straat had gemaakt. Bij deze straf werden de gevangen midden in de stad aan een paal opgehangen en kregen ze een schandbord om hun nek. Een schandbord is een bord waarop staat wat je fout had gedaan. Veel mensen uit de stad vonden het leuk om te kijken hoe de mensen voor gek stonden. Veel mensen gooiden toen ook oud eten naar de gevangen of paardenpoep. Er werd ook wel eens tegen de gevangen aan geplast. Deze straf kon je wel afkopen.

Een Paar Strafwerktuigen:
Brandijzers:
Dit waren ijzeren staven met een teken erop. Het ijzer werd heel erg warm gemaakt. Daarna werd het op het lichaam van de gevangene gedrukt. Mensen konden dan zien dat die persoon iets fouts gedaan had. Ook had iedere stad een ander teken. Den Haag had bijvoorbeeld een ooievaar en Leiden twee gekruiste sleutels.


De galg:
Een galg is een ding waarmee mensen werden opgehangen. Ze kregen dan een touw om hun keel. Ze stonden op een soort ladder. Het was de bedoeling dat ze zelf van de ladder afsprongen. Maar als ze dat niet deden werden ze eraf geduwd door de persoon die de straf mocht uitvoeren. Dat is de beul. Als de persoon dan van de ladder afspringt of ervan af wordt geduwd dan gaat het touw heel strak om je keel zitten en stik je.

Pijn en strafbanken:
In de Gevangenpoort zijn er 2 soorten banken. De 1e bank was de pijnbank. Deze werd gebruikt bij het verhoren van mensen. Je werd dan vastgebonden en ze gingen je dan heel erg pijn doen totdat je zei wat je had gedaan. Op de andere bank kon je de doodstraf krijgen. Je werd daar dan ook op vastgebonden en ze gingen je dan heel hard slaan met een ijzeren hamer. Ze sloegen dan al je botten kapot. Als je daarna nog niet dood was gingen ze nog een keer heel hard op je hart slaan. Daar ging je dan aan dood.

Nog wat kleine dingetjes over de Gevangenpoort:
- Als mensen weinig geld hadden om dat aan de gevangenpoort te betalen dan kwamen ze ook in een kleine donkere cel. Ze zaten daar dan z’n vijftienen. Ze kregen dan ook alleen maar water en brood. Het water dat ze kregen was ook heel erg vies want ze dronken hun eigen poep en plas op uit de rivier waar de poep en plas interecht kwam.
- Als ze s’nachts gingen slapen lagen ze ook nooit plat omdat je mond dan open viel. In die tijd dachten ze dat dan het duiveltje dat op je linkerschouder zat je mond in kon kruipen en dat je dan een nog slechter mens zou worden. Ook kon als je sliep al het bloed naar je hoofd stromen.
- In de cel waar gevangenen zaten om alleen schuld af te betalen gingen de gevangenen tekeningen maken. Ik vond dit wel heel grappig want ze hadden ook de eerste letters van de dagen van de week getekend. Dat waren de dus de letters ZMDWDVZ. Die letters hadden ook een betekenis: ZegManDoeWatDeVrouwZegt. Maar het kon ook andersom: ZegVrouwDoeWatDeManZegt.

Vijf Vragen:
1) Noem twee dingen waarom mensen zittend gingen slapen en niet liggend?
Antwoord: - Het bloed stroomde naar je hoofd toe.

- Het duiveltje op je linkerschouder kon in je mond kruipen.
2) Welke twee zinnen kon je maken van de eerste letters van de dagen van de week?
Antwoord: - ZegManDoeWatDeVrouwZegt.
- ZegVrouwDoeWatDeManZegt.
3) Wie was de bekendste gevangene uit de Gevangenpoort?
Antwoord: Cornelis de Witt.
4) Van wanneer tot wanneer werd de gevangenis gebruikt?
Antwoord: Van 1420 tot 1828.
5) Wat zijn brandijzers en wat doen ze ermee?
Antwoord: Brandijzers zijn ijzeren staven waar een teken op staat. Die word dan heel erg
warm gemaakt en dan op het lichaam van de gevangene gedrukt.