DE ROMEINSE THERMAE
INLEIDING.
De dag van vandaag zijn ‘thermen’ meestal beautycentra of een soort van sauna geworden.
Veel mensen komen op zich te ontspannen.
Dikwijls horen bij de ‘thermen’ van vandaag, verschillende soorten van baden en sauna’s, sportmogelijkheden en restaurants.
Als we in de Van Dale opzoeken wat thermen zijn staat er te lezen:
thermen : ther•men /t’ermf(n)/meerv.
1824 ‹Lat. thermae (warme baden)
naam van de oude Romeinse openbare badinrichtingen met
warmwatervoorziening
de thermen van Diocletianus boden ruimte voor ongeveer 3000 personen
OORSPRONG.
‘Thermae’ komt van het Griekse woordje voor warmte.
Maar het waren de Romeinen die als eersten die gemeenschappelijk baden op grote schaal kenden.
De Romeinen kenden al meer dan 200 jaar voor de bouw van de eerste thermen een badcultuur.
Keizer Agrippa bouwde de eerste ‘thermae’ rond 25 voor Chr..
zijn thermen bevonden zich achter het Pantheon (er is niet veel bewaard gebleven).
De traditie werd verdergezet door Nero (65 AD)(zijn thermen lagen naast de Piazza Navona), Titus (zijn baden waren een uitbreiding van de thermen van Nero's Domus Aurea of Gouden Huis), Trajanus (zijn thermen bevonden zich op de Oppiusheuvel), enz.
VOOR WIE ?
De toegang tot de thermen was ofwel gratis, ofwel werd een minieme vergoeding gevraagd.
De thermen stonden open voor de ganse bevolking van Rome: armen en rijken, vrijen en slaven, mannen en vrouwen.
De openbare thermen hadden, in tegenstelling tot de privé-thermen, binnen ieders bereik gebracht wat tot dan toe het privilege van enkelingen was geweest: het dagelijks (warm) bad.
Met de bouw van de hoger vermelde complexen vanaf de vroege Keizertijd had het badritueel het eindpunt van een lange evolutie bereikt en werd ook het thermencomplex in een definitieve vorm gegoten.
HET BADRITUEEL.
Het badritueel dat aanvankelijk proefondervindelijk gegroeid was en later aangevuld en verbeterd werd door medische en hygiënische voorschriften, bestond in een trapsgewijze opvolging van handelingen en was in de ogen van de Romeinen het ideale proces ter zuivering van het lichaam.
Er waren drie duidelijk onderscheiden stappen:
1) een stevige zweetbeurt waar geen water aan te pas kwam;
2) dan waste men zich het vuil van het lichaam met warm water waarna men tenslotte, na een acclimatisering in een lauwe omgeving,
3)een duik kon nemen in een koudwaterbad.
→ Deze drie stappen konden naar believen voorafgegaan worden door of aangevuld worden met massages, inwrijving met olie en parfum, balspel, worstelen, gymnastiek, enz.
Wie het zich kon veroorloven, liet zich door zijn eigen slaven vergezellen en helpen tijdens het baden.
Wie geen beroep kon doen op slaven, kon te allen tijde (mits een kleine vergoeding) de hulp inroepen van het personeel van de thermen (badmeesters, onthaarders, masseurs, enz.).
De armsten deden een beroep op elkaar.
DE THERMEN ALS GEBOUW.
De thermen waren, als gebouwen, logisch geordend
1) Ingang of porticus
hier werden de mensen ontvangen
2) ontkleedruimte of apodyterion: deze ruimte kenmerkte zich door uit de wand naar voor stekende banken, verdeeld in diepe, vierkante nissen, ter hoogte van het hoofd. Die nissen dienden als bewaarplaats voor de kleren. Omdat die nissen niet konden afgesloten worden, plaatsten velen die na het baden graag hun kleren hadden teruggevonden waar ze ze hadden achtergelaten, er een slaaf bij op wacht. Van het apodyterion of ontkleedruimte ging men eerst naar het
3) Het warmwaterbad of caldarium: was de plaats voor de eigenlijke wasbeurt met soda. De warmte van de zaal en het water werd geleverd door de hypokausis of verwarmingsinstallatie (met hout of houtskool). De daardoor verwarmde lucht ging via leidingen in de ruimte onder de vloer en tussen de muurstenen van het caldarium. Ter verfrissing stond in elk caldarium een stenen bekken (labrum) opgesteld met een fonteintje met koud water. 4) De zweetruimte of Laconicum: Een nog hetere behandeling dan in het caldarium kreeg men in het, een soort sauna; het laconicum of sudatorium (zweetruimte) was echter niet in alle thermen aanwezig. 5) Afkoelruimte of tepidarium: Na het caldarium kwam men eerst in de ruimte waar men geleidelijk kon wennen aan het verschil in temperatuur tussen het warme en het koude bad; die lauwe ruimte heette tepidarium. 6) het koudwaterbad of frigidarium: Tenslotte arriveerde men in het koudwaterbad of frigidarium vaak aangevuld met een zeer groot openluchtzwembad (natatio). 7) oefenveld of palaestra : voor een portie gymnastiek, worstelen of balspel. Als men zich daar, na het voorafgaande insmeren van het lichaam met olie, in het zweet had gewerkt, werden olie, zweet en vuil eerst van het lichaam gehaald met de strigiles of krabijzers alvorens men naar het warmwaterbad ging. In de grote thermen van de Keizertijd waren er ook speciale zalen voorzien voor het gebruik van krabijzers, voor de zalving van het lichaam na het baden, voor massages, voor ontharing, enz. De versiering van al die verschillende ruimten was bijzonder rijk en het publiek van Rome vond dat niet meer dan normaal, zoals we kunnen opmaken uit een brief van Seneca; daarin beschrijft hij de pracht en praal van de villa (uit het begin van de tweede eeuw voor Christus) die eigendom was van Scipio
Seneca hangt, door die vergelijking, een prachtig beeld op van wat de thermen in de Keizertijd geworden zijn: echte ontmoetingscentra in de ware zin des woords.
DE THERMEN ALS ONTMOETINGSPLAATS
Er waren grote, open ruimten met lanen, aanplantingen en fonteinen; er waren bibliotheken en vergaderzalen; soms was er zelfs een stadion en een theater.
De thermen waren het trefpunt geworden van het mondaine leven want na de gedane dagtaak stroomden alle Romeinen er samen om te baden en de tijd te doden in afwachting van de cena.
In de Keizertijd bezoekt men de thermen dus niet alleen meer om er te baden, om aan zijn fysisch welzijn te denken, maar ook om er een of ander schouwspel bij te wonen, om er naar een voordracht of naar een voorlezing te staan luisteren, om wat te zitten lezen in de bibliotheken, om er kunstwerken te bewonderen, om er te discussiëren over politiek, filosofie of het weer, om er zaken te doen, om er wat te wandelen in de schaduwrijke tuinen,...
En juist omdat iedereen er aan zijn trekken kon komen, ging in Rome iedereen elke dag naar de thermen.
Archelogische thermen in onze buurt.
→ Heerlen
De stad Heerlen, die in de Romeinse tijd Coriovallum heette, bezat een heus badcomplex dat rond 100 na Christus werd gebouwd, en tot in de 4de eeuw is gebruikt. → Trier
Tijdens de eerste jaren van onze jaartelling werden verscheidene gebouwen opgericht zoals het amfitheater en de Barbarathermen, die na de Trajanusthermen te Rome de grootste waren in hun soort. Bronnen: www.saunagids.nl www.cultuurwijzer.nl http://users.pandora.be/a118862/THERMEN.htm
de thermen van Diocletianus boden ruimte voor ongeveer 3000 personen
1) Ingang of porticus
hier werden de mensen ontvangen
2) ontkleedruimte of apodyterion: deze ruimte kenmerkte zich door uit de wand naar voor stekende banken, verdeeld in diepe, vierkante nissen, ter hoogte van het hoofd. Die nissen dienden als bewaarplaats voor de kleren. Omdat die nissen niet konden afgesloten worden, plaatsten velen die na het baden graag hun kleren hadden teruggevonden waar ze ze hadden achtergelaten, er een slaaf bij op wacht. Van het apodyterion of ontkleedruimte ging men eerst naar het
3) Het warmwaterbad of caldarium: was de plaats voor de eigenlijke wasbeurt met soda. De warmte van de zaal en het water werd geleverd door de hypokausis of verwarmingsinstallatie (met hout of houtskool). De daardoor verwarmde lucht ging via leidingen in de ruimte onder de vloer en tussen de muurstenen van het caldarium. Ter verfrissing stond in elk caldarium een stenen bekken (labrum) opgesteld met een fonteintje met koud water. 4) De zweetruimte of Laconicum: Een nog hetere behandeling dan in het caldarium kreeg men in het, een soort sauna; het laconicum of sudatorium (zweetruimte) was echter niet in alle thermen aanwezig. 5) Afkoelruimte of tepidarium: Na het caldarium kwam men eerst in de ruimte waar men geleidelijk kon wennen aan het verschil in temperatuur tussen het warme en het koude bad; die lauwe ruimte heette tepidarium. 6) het koudwaterbad of frigidarium: Tenslotte arriveerde men in het koudwaterbad of frigidarium vaak aangevuld met een zeer groot openluchtzwembad (natatio). 7) oefenveld of palaestra : voor een portie gymnastiek, worstelen of balspel. Als men zich daar, na het voorafgaande insmeren van het lichaam met olie, in het zweet had gewerkt, werden olie, zweet en vuil eerst van het lichaam gehaald met de strigiles of krabijzers alvorens men naar het warmwaterbad ging. In de grote thermen van de Keizertijd waren er ook speciale zalen voorzien voor het gebruik van krabijzers, voor de zalving van het lichaam na het baden, voor massages, voor ontharing, enz. De versiering van al die verschillende ruimten was bijzonder rijk en het publiek van Rome vond dat niet meer dan normaal, zoals we kunnen opmaken uit een brief van Seneca; daarin beschrijft hij de pracht en praal van de villa (uit het begin van de tweede eeuw voor Christus) die eigendom was van Scipio
De stad Heerlen, die in de Romeinse tijd Coriovallum heette, bezat een heus badcomplex dat rond 100 na Christus werd gebouwd, en tot in de 4de eeuw is gebruikt. → Trier
Tijdens de eerste jaren van onze jaartelling werden verscheidene gebouwen opgericht zoals het amfitheater en de Barbarathermen, die na de Trajanusthermen te Rome de grootste waren in hun soort. Bronnen: www.saunagids.nl www.cultuurwijzer.nl http://users.pandora.be/a118862/THERMEN.htm
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
P.
P.
Het woord thermen is afgeleid van het Griekse woord
16 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
thanks voor deze! heb er veel aan gehad voor mn verslag!
12 jaar geleden
AntwoordenT.
T.
erg goed alleen wat kleine foutjes.
11 jaar geleden
AntwoordenG.
G.
Thanks Man
11 jaar geleden
AntwoordenK.
K.
dit slaat werkelijk nergens op! Dit is het slechtste wat ik ooit heb gezien!!
8 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Kut werkstuk!!
8 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
Keizer Agrippa in 25 AC? Denk eens even logisch na...
7 jaar geleden
Antwoorden