De Renaissance

INLEIDING
Renaissance is het Franse woord voor ‘wedergeboorte’. De Renaissance duurde van ongeveer 1350 tot 1600 na Christus. Dat is dus ongeveer 650 jaar geleden.
Deze periode heeft als belangrijk kenmerk de grote veranderingen op het gebied van de kunst en het menselijk denken.
In de 14e eeuw kregen allerlei geleerden belangstelling voor de kunst en de teksten uit de Klassieke Oudheid. Allerlei dingen uit de Klassieke Oudheid komen weer terug in de Renaissance, zoals bijvoorbeeld de Griekse en Romeinse zuilen.
De kunst veranderde omdat men in plaats van het gebruik van symbolen wilde laten zien hoe de wereld er in werkelijkheid uitzag. Voor het eerst sinds de Klassieke Oudheid beeldden schilders en beeldhouwers echte mensen af in een echte omgeving. De mens werd zich steeds meer bewust van zichzelf en van de waarde van ieder individu op zich. Dat betekent dus dat men ieder mens apart steeds belangrijker vond worden. In de Middeleeuwen was het denken van de mens vooral nog gericht op het geloof en wat er na de dood zou gebeuren (het hiernamaals).

Meestal wordt de kunstenaar Giotto di Bondone (foto) uit Florence als het begin van de Renaissance gezien. Giotto maakte fresco's die een illusie schiepen die al eeuwen niet gemaakt was, de illusie van de ruimte op een plat oppervlak. Als we kijken naar een van zijn fresco's in de Cappella degli Scrovegni in Padua (Noord-Italië), fides, gemaakt omstreeks 1306, dan lijkt het net of we naar een Gotisch beeldhouwwerk kijken. Deze illusie wordt onder andere versterkt door het toegepaste verkort in de arm en de modellering van het gezicht en het gewaad. Giotto paste niet zomaar een bepaalde techniek toe. Het was zijn bedoeling een geheel nieuwe en eigen voorstelling te schilderen, zoals hij voor ogen had dat het gebeurd moest zijn. Hij doorbrak de traditie van overname, van schilderingen als Bijbel voor de ongeletterden. Een ander uniek element van Giotto is het feit dat zijn naam bekend is. Tot ver in zijn tijd waren kunstenaars niet bij naam en roem bekend. Het was een ambacht, die je als je dagelijkse werk vooral anoniem uitvoerde.
In de tijd van de Renaissance is de wetenschap er ook erg op vooruit gegaan. De geleerden ontdekten allerlei uitvindingen. Daarbij kun je denken aan uitvindingen op het gebied van de boekdrukkunst, de geneeskunde, de astronomie, scheikunde en ook de natuurkunde.

KUNST
Schilders en beeldhouwers
Tijdens de vijftiende en zestiende eeuw begonnen Europese schilders en beeldhouwers in een heel nieuwe stijl te werken. De stijl was levensecht en dramatischer. Het toonde ook de menselijke gevoelens op een nieuwe, directe manier.
De kunstenaars van de Renaissance bestudeerden ten eerste de oude Griekse en Romeinse schilderingen en beeldhouwwerken. Ze leerden hoe ze de ontwerpen levensecht moesten maken. Ten tweede bestudeerden ze zorgvuldig de natuur. Ze probeerden menselijke lichamen, planten en dieren zo te schilderen of te beeldhouwen dat ze net echt leken.
Sommige kunstenaars verkenden de manier waarop onze ogen dingen zien en vonden een nieuwe schildertechniek uit: het perspectiefschilderen. Hierdoor konden de schilders ruimte en afstand binnen een schilderij weergeven, hoewel het schilderij zelf plat was.Bekende kunstschilders en beeldhouwers uit de Renaissance waren:
· Botticelli
· Rafaël Santi
· Leonardo da Vinci
· Michelangelo
· Titiaan
Van deze 5 is da Vinci (1452-1519) de bekendste. Hij was een beroemde Italiaanse architect, uitvinder, ingenieur, filosoof, sterrenkundige, natuurkundige, scheikundige, beeldhouwer, schrijver, schilder en componist. Leonardo schijnt nooit een intieme relatie gehad te hebben met een vrouw. In 1476 werd hij anoniem beschuldigd van homoseksuele contacten met een 17-jarig model, maar samen met drie anderen werd Leonardo bij gebrek aan bewijs vrijgesproken van een aanklacht wegens homoseksueel gedrag. Zijn bekendste werken zijn ontgetwijfeld de Mona Lisa en Het Laatste Avondmaal. In deze muurschildering plaatst Leonardo alle figuren tezamen aan tafel, ook Judas. Dit was nieuw, alle andere schilders die dit tafereel al hadden uitgebeeld plaatsten Judas altijd apart.

Da Vinci experimenteerde voortdurend met materialen. Zo gebruikte hij voor 'Het Laatste Avondmaal' geen waterverf (wat voor fresco's gebruikelijk was) maar olieverf. Olieverf was echter niet zo geschikt voor muurschilderingen met als gevolg dat zijn meesterwerk, lang na zijn dood, vele malen gerestaureerd moest worden.

Van 1483 tot 1499 woonde Leonardo in Milaan. In 1503 schilderde hij de Mona Lisa. Het schilderij werd geschilderd op hout en is beroemd om de glimlach en de geheimzinnige achtergrond. Het zachte, schemerige licht en de fijne vormgeving van zijn figuren waren tot dan nooit gezien Da Vinci had drie jaar nodig om dit schilderij af te werken.

De bouwkunst
Een nieuwe ontdekking door Brunelleschi ( 1377 - 1446 ) maakte het mogelijk om een overkoepeling op grote schaal te maken; de koepel moest uit twee schalen bestaan die elkaar zouden steunen, waardoor er geen steunbalken nodig waren. Dit werd soms in combinatie met cassetteplafonds gemaakt.
De domkerk van Florence met deze koepel werd het eerste renaissancistische bouwwerk.
Daarnaast probeerden de architecten in de Renaissance te streven naar de ideale maatverhoudingen: orde & regelmaat, gedeeltelijke symmetrie en harmonie. 'De gulde snede'; een manier om de ideale verhouding tussen lengte en breedte te bepalen, werd gebruikt om deze harmonie te bewerkstelligen.

WETENSCHAP
Vóór de Renaissance was de wetenschap vrijwel geheel gebaseerd op een relatief klein aantal traditionele boeken en schrijvers. Dat was in de eerste plaats natuurlijk de Bijbel, maar daarnaast ook een aantal Griekse en Romeinse schrijvers zoals Plato, Aristoteles en Galenus. Het werk van de wetenschappers bestond uit het geven van commentaren op deze boeken en het toepassen van deze werken op actuele situaties. De humanisten wilden meer schrijvers en geleerden aan het standaardwerk toevoegen.
Maar hier hield de vernieuwing in de wetenschap niet op. Andreas Vesalius sneed zelf in lijken ter onderzoek van de anatomie, de tak van de biologie die de structuur en de organisatie van levende organismen behandelt, en kwam tot de conclusie dat Galenus op bepaalde punten fout was geweest. Copernicus introduceerde het heliocentrisch wereldbeeld, wat wil zeggen dat de zon het middelpunt van het universum is. Galilei gebruikte de telescoop om meer over de hemel te weten te komen en cartografen maakten kaarten nauwkeuriger dan die van Ptolemeus, en toonden het in de oudheid onbekende werelddeel Amerika.
Langzamerhand drong het besef door dat men de kennis uit de Oudheid waar men zo bewonderend naar opkeek aan het voorbijstreven was. Dit stimuleerde flink het zelfvertrouwen en zelfbewustzijn van de onderzoekers en men ging enthousiast steeds meer de altijd zo vast geloofde 'waarheden' van de autoriteiten uit de antieke cultuur in twijfel trekken en toetsen op waarheid. En zo groeide eind 16e, begin 17e eeuw het besef bij wetenschappers dat eigen observatie en experiment de sleutel was tot kennis. De moderne wetenschap was geboren. Nu wat meer over Copernicus en Galilei, 2 belangrijke wetenschappers uit de Renaissance.

Nicolaus Copernicus werd in 1473 in Polen geboren. In 1491 begon Copernicus te studeren aan de Universiteit van Krakow. Daar bleef hij 4 jaar, daarna keerde hij terug naar huis. Zijn oom, die een geestelijke was, wilde graag dat Copernicus ook een positie binnen de kerk zou bekleden. Copernicus vond dat niet zo erg, daarom ging hij in 1446 naar Italië om aan de Universiteit van Bologna kerkelijk recht te studeren. Hij hield zich daar vooral ook bezig met Grieks, wiskunde en astronomie. Nadat hij in 1505 teruggekomen was in Polen, ging hij datzelfde jaar nog terug naar Italië. Officieel om hier zijn studie kerkelijk recht voort te zetten en om geneeskunde te studeren, maar eigenlijk deed hij het vooral om verder te gaan met zijn studies in de astronomie. In 1514 gaf hij onder zijn vrienden een boekje uit waarin hij een aantal stellingen uiteenzette. Hij beweerde daarin dat niet de aarde, maar de zon het middelpunt van het Universum was. Dit was het uitgangspunt voor zijn grote werk “De Revolutionibus orbium coelestium”. Dit boek kwam pas uit in 1539, nadat Copernicus aangespoord was door de jonge wiskundige en astronoom Rheticus. Echter, de persoon die verantwoordelijk was voor het drukken, verving de originele inleiding door een brief waarin hij zei dat dit boek slechts een simpelere manier was om de positie van de planeten te berekenen, en niet bedoeld was als de waarheid. Dit bedrog werd echter pas 50 jaar later door Keppler naar buiten gebracht, want Copernicus kreeg pas een exemplaar van het boek op zijn sterfbed.

Galileo Galilei was zowel schilder, wetenschapper, astronoom als wiskundige. Hij werd geboren in 1564 en stierf in 1642. Galilei is de vader van de moderne astronomie. Op grond van de waarnemingen van Jupiters manen en vooral Venus' fasen kwam Galilei tot de conclusie dat de zon in het midden van ons zonnestelsel staat. De planeten, met inbegrip van de aarde, draaien rond de zon waarmee de heliocentrische theorie van Nikolaus Copernicus ten slotte door waarnemingen bevestigd werd.Verder ontdekte hij enkele manen van Jupiter, iets dat de theologen tot wanhoop dreef omdat dit net als het heliocentrisch wereldbeeld niet klopte met de denkbeelden uit de Bijbel. Na een aantal jaren kwam Galilei dan ook in conflict met de Kerk, alhoewel hij zelf volhield dat zijn werk slechts een zuiver theoretische beschrijving inhield, en niet in conflict was met de godsdienst, die hijzelf ook aanhing. Hij meende juist te laten zien hoe doordacht het door God geschapene in elkaar zat. Galilei werd in een kerkelijk proces veroordeeld tot levenslang huisarrest. In 1737 werden de stoffelijke resten van Galilei opgegraven en overgebracht naar de Santa Croce-kerk in Florence, waar nu een fraai grafmonument te bewonderen is. In 1992 sprak Paus Johannes Paulus II een excuus uit, waarmee Galilei's naam eindelijk werd gezuiverd en Galilei zelfs werd erkend als gelovig mens.

SAMENVATTING:
Algemeen:
· Rennaitre : wedergeboren worden
· Ca. 650 jaar geleden
· Allerlei dingen uit de Klassieke Oudheid komen weer terug in de Renaissance
· Mens word steeds meer bewust van zichzelf en de waarde van ieder individu op zich
· Kunstenaar Giotto di Bondone wordt als het begin van deze periode gezien
· Enorme vooruitgang op wetenschappelijk vlak

Kunst:
· Levensecht en dramatischer
· Perspectiefschilderen: Ruimte en afstand weergeven, hoewel het schilderij zelf plat was
· Leonardo Da Vinci: Het Laatste Avondmaal (Olieverf ipv waterverf) en de Mona Lisa

· Brunelleschi: Overkoepeling op grote schaal (Domkerk van Florence)
· De Gulde Snede: Een manier om de ideale verhouding tussen lengte en breedte te bepalen

Wetenschap:
· Voor de Renaissance vrijwel geheel gebaseerd op een relatief klein aantal schrijvers en boeken (oa De Bijbel)
· Eigen observatie en experiment is de sleutel tot kennis
· Nicolaus Copernicus: Heliocentrisch Wereldbeeld (Zon is het middelpunt van het universum)
· Galileo Galilei: Een van de eersten die gebruik maakte van de telescoop. Bewees de stellig van Copernicus.