Aswoensdag

Aswoensdag

Aswoensdag is de dag voor de 40 dagen durende vastentijd. Ook is het de dag na de 3 dagen durende carnaval. Tegenwoordig zien sommige mensen de carnaval als 4 dagen en rekenen daarmee dus Aswoensdag tot de carnaval. Deze 40 dagen durende traditie duurt tot de paaszaterdag, ook wel stille zaterdag genoemd. Tussen Aswoensdag en Pasen zijn er 6 zondagen, waarvan de laatste palmzondag is.
In de katholieke kerk werd het in de 2e eeuw gangbaar om ter voorbereiding op Pasen te vasten. Aanvankelijk vastten christenen alleen de 3 dagen direct voorafgaand aan Pasen, later werd dat uitgebreid naar de hele goede week. Pas op het einde van de 3e eeuw werden het er 40 dagen, naar de veertig dagen die Jezus zelf vastend in de woestijn had doorgebracht. Gedurende de drie laatste dagen van de 40 dagen, onthield men zich volledig van voedsel.

Aswoensdag is, net zoals Goede vrijdag, een verplichte vastendag voor de katholieken. In 1989 heeft de Nederlandse bisschoppenconferentie aangetekend: Wij bepalen dat Aswoensdag en Goede vrijdag dagen van verplichte vasten en onthouding in spijs en drank zijn en dat verder het bepalen van de wijze van de beoefening van boete en onthouding aan het eigen geweten en initiatief van de gelovigen wordt overgelaten. Dit houdt in dat alle gedoopten tussen 18 en 60 jaar slecht één volledige maaltijd nemen. Op deze dagen wordt van de mensen bezinning en soberheid of onthouding verwacht. Dus geen snoep, geen vlees of vis en geen alcohol.

In de vroege middeleeuwen gaf het opleggen van as de start van de boetetijd aan. Ook wel het “halen van een askruisje” genoemd.

Andere spreker; plaatje 1 aan publiek

Eerst was dit ritueel bestemd voor de zondaars die officieel beboet waren. Later werd de asoplegging algemeen, omdat immers iedereen zondigde tegen God en de medemens. Bij de mannen werd het hele hoofd met as bestrooid, maar bij de vrouwen bleef het tot het voorhoofd beperkt. In de loop der eeuwen werd de asoplegging herleid tot een symbolisch kruisje en Aswoensdag kreeg de naam ‘kruiskensdag’.

Andere spreker; plaatje 2 aan publiek

Het as waar het hoofd mee bestrooit werd, is meestal het as van de verbrande en gezegende palmtakken, vaak buxustakken, die het jaar daarvoor gebruikt werden voor de viering van Palmpasen op palmzondag.
Ook wil de as nog wel eens komen van altaarlinnen of kelkdoekjes, of van de watten die gediend hebben voor het zalven bij de sacramenten.

Met dit askruisje, wordt je weer herinnerd aan je roeping, om te leven in navolging van Christus. In de veertig dagen voor Pasen betekent dat: meegaan in de lijdensweg van Jezus, solidair zijn met de armen en verdrukten in deze wereld. Dat kan door één of andere vorm van vasten. As is een teken van menselijke gebrekkigheid en sterfelijkheid. As is ook een teken van nieuw leven. In vroegere tijden werd met as gewassen; as heeft een reinigende kracht. Ook het afbranden van de stoppels op akkers maakt de grond vruchtbaar.

Terwijl de priester een kruisje van as op de kerkgangers hun voorhoofd zet, zegt hij doorgaans tegen iedere gelovige afzonderlijk: ‘Gedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren’. Deze tekst is gebaseerd op het ‘doodvonnis’ dat God na de zondeval over de mensheid uitsprak. Soms gebruikt de priester een andere formule: ‘Bekeer u en leef volgens het Evangelie’. Deze formule is minder gangbaar, maar ook zeer toepasselijk.

De huidige Aswoensdagpraktijk is een verkorte versie van de asbestrooiing die in de vroege Middeleeuwen openbare zondaars ten deel viel. Zondaars die volgens kerkelijk recht of kerkelijk gebruik een openbare boetedoening was opgelegd, werden op Aswoensdag tijdens een indrukwekkende plechtigheid met gewijde as bestrooid. Daarna werden zij door de priester naar de deur geleid en de kerk uit gestuurd, zoals de eerste mensen vanwege zijn zonde uit het paradijs werden verdreven. Tot Witte donderdag werd de boetelingen de toegang tot de kerk ontzegd.

Tegenwoordig zijn er nog steeds gelovigen die 40 dagen lang vasten en op Aswoensdag hun askruisje halen. In streken waar het gangbaar is om Carnaval te vieren, wordt op Aswoensdag vaak onder het genot van een broodje haring of gewoon haring zo, nog even teruggeblikt op het voorbije feest. Dit zogenoemde ‘Haring happen’ stamt uit de tijd dat tijdens de vasten geen vlees maar wel vis mocht worden gegeten. Men sloeg veel haring in. Het werd boven de deuren opgehangen en men sprong om de kop eraf te bijten. In het dorp werd het ook wel aan een koord geregen zodat ze men kon haringbijten.

Vroeger was het vieren van Aswoensdag dus een stuk uitgebreider dan het nu is. Men bestrooide alleen de boetedoeners, later werden dat alle mensen omdat immers iedereen zondigt tegen God en zijn medemens.
Tegenwoordig is het alleen nog een kruisje op het voorhoofd terwijl vroeger het hele hoofd of het voorhoofd bestrooid wordt. De meeste mensen weten niet waar Aswoensdag voor staat en vieren het ook niet. Alleen kerkgangers vieren het of carnavalsvierders die het als een 4e dag zien.