Gehandicapten: aangepast bouwen

Opdracht: Taak: Aangepast bouwen Omdat ik zelf gehandicapt ben dacht ik dat het goed was mijn opdracht te maken over ‘aangepast bouwen’. Ik mijn taak ga ik het vooral hebben over aangepast bouwen voor motorisch gehandicapten en niet over aangepast bouwen voor bejaarden of blinden of zo. WAT IS AANGEPAST BOUWEN? Als je aangepast bouwt zegt het Vlaams Fonds dat een oudere of gehandicapte zelfstandig gebruik moet kunnen maken van de primaire woonruimten. Dit zijn de woonkamer, de keuken, de slaapkamer en de badkamer met toilet. Een andere, belangrijke ruimte is de garage voor eventuele stalling van een aangepaste auto. De tuin is geen primaire ruimte. De tuin worden wel besproken omdat deze ruimte vaak als belangrijk worden ervaren door bewoners. De ruimten moeten toegankelijk, doorgankelijk, bruikbaar en aanpasbaar zijn. Per ruimte worden aandachtspunten genoemd die van belang zijn bij nieuwbouw, renovatie of woningaanpassingen. Dit wordt gedaan aan de hand van de aspecten maatvoering, indeling en inrichting. Andere belangrijke aspecten voor het verhogen van zelfstandig wonen zijn installaties en veiligheid. Verder worden per ruimte voorbeelden van hulpmiddelen en woningaanpassingen beschreven die leiden tot een betere toegankelijkheid, doorgankelijkheid en/of bruikbaarheid van de woning. De volgende begrippen zijn hierbij belangrijk: Toegankelijkheid
De toegang van de woning en de bereikbaarheid van de woning. Gehandicapten moeten de woning kunnen bereiken, betreden en verlaten. Doorgankelijkheid

Gehandicapten moeten zich goed tussen de primaire ruimten van de woning kunnen verplaatsen. Primaire ruimten zijn de woonkamer, de keuken, de slaapkamer en de badkamer met toilet. Bruikbaarheid
Gehandicapten moeten de ruimten en de voorzieningen in de woning op een gemakkelijke en vanzelfsprekende wijze kunnen gebruiken. Aanpasbaarheid
Ruimten en voorzieningen zijn eventueel later op een eenvoudige wijze aan te passen aan een ontstane of toenemende beperking van de bewoner. DOMOTICA Naast bouwkundige aanpassingen in de woning zijn er verschillende elektronische toepassingen die het mogelijk maken om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen. Dit wordt ook wel domotica genoemd. Met behulp van domotica kunnen bewoners hun woning comfortabeler en veiliger maken. Er zijn verschillende toepassingsmogelijkheden. Hieronder staan een aantal
voorbeelden genoemd. Comfort
Er zijn diverse vormen van technologische mogelijkheden die een woning comfortabel maken: Verlichting - het op afstand of vanaf een handige plaats handmatig bedienen van diverse lichtgroepen; - het automatisch bedienen van lichtgroepen, op basis van tijd (simulatie van aanwezigheid), omgevingslicht (buiten) of bij het betreden van een ruimte (beweging). Verwarming - het regelen van de temperatuur in betreffende kamers in bepaalde tijdsblokken; - het signaleren van een eventuele storing in de centrale verwarming en warmwaterinstallatie. Ramen - het op afstand bedienen van gordijnen en lamellen. Of automatische bediening op basis van tijd en/of het buiten lichtniveau; - het op afstand bedienen van een zonnescherm. Audio-, televisie- en videoapparatuur - het automatisch zacht zetten van apparatuur zodra de telefoon gaat of wanneer er wordt aangebeld. - het automatisch op tv-beeld verschijnen van de persoon die aanbelt. Veiligheid
Er zijn diverse vormen van technologische mogelijkheden die een woning veiliger maken: Alarm
Bij alarm wordt hulp ingeschakeld als iemand bijvoorbeeld langer dan drie uur zich niet heeft bewogen. Brandpreventie
Bij brandpreventie is het bijvoorbeeld mogelijk om in de keuken alle elektrische apparatuur met één knop uit te schakelen. Beveiliging tegen inbraak
Bij beveiliging tegen inbraak kan men denken aan beveiligingsverlichting, zoals het automatisch aangaan van lampen bij beweging. Of inbraakalarm, zoals magnetische contacten, glasbreukmelders en infrarood systemen. Voor veel domoticasystemen moeten er leidingen naar iedere ruimte in de woning worden aangebracht. Aan te raden is om het benodigde leidingennet al tijdens de bouw van de woning aan te leggen of voor te bereiden. INKOMHAL EN GANG. De inkomhal/gang van een woongebouw moet toegankelijk, doorgankelijk en bruikbaar zijn. Hiervoor worden aandachtspunten gegeven. Het is van belang om belangrijke routes tussen de verschillende onderdelen van het woongebouw zo kort mogelijk te houden. De belangrijke routes zijn: - van de hoofdingang naar de woning, - van de berging naar de woning, - van de berging naar de hoofdingang, - van parkeren naar de hoofdingang en - van de woning naar de afvalcontainers. Toegangspad en toegangsdeur

Het toegangspad moet goed beloopbaar (vlak en verhard) en voldoende breed zijn. De toegangsdeur dient voldoende breed te zijn en moet voldoende ver opengezet kunnen worden. Dit geldt ook voor tussen- en tochtdeuren van het woongebouw. Verder moeten de deuren soepel open en dichtgaan. Er zijn lege leidingen gelegd voor de eventuele installatie van elektrische deuropeners. Bij alle toegangsdeuren is voldoende vrije grondoppervlak nodig om de toegang van elektrische rolstoelen of looprekken te waarborgen. Naast de slotzijde van alle deuren is aan weerskanten van de deur voldoende vrije opstelruimte vereist. Voor de inkom mogen er geen obstakels, zoals trapjes en muurtjes, zijn die de toegang belemmeren. Bij de inkom moeten hoogteverschillen (drempels) zoveel mogelijk worden vermeden. Het is verder van belang dat auto's en taxi's tot vlakbij de voordeur van het woongebouw kunnen komen. Inkom en hal
De inkom moet ten opzichte van de woningen centraal gelegen zijn en duidelijk herkenbaar zijn. De huisnummering moet vanaf de straat zichtbaar en leesbaar zijn. Het voordeurslot, de belknoppen, de brievenbussen en de intercom moeten op een voor iedereen bereikbaar hoogte zitten, dus ook voor rolstoelgebruikers. De hal moet voldoende breed zijn zodat mensen elkaar goed kunnen passeren en er moet voldoende ruimte zijn voor gebruikers van een elektrische rolstoel of een looprek om te draaien. Als er trappen in het woongebouw zijn (het is beter volledig gelijkvloers te bouwen) dienen die voldoende breed te zijn. De trappen moeten voldoende diep zijn en dienen geen uitstekende of inspringende treden te hebben. De treden moeten voorzien zijn van slipvrij materiaal. Aan beide zijden van de trap moet een armleuning zijn geplaatst. WOONKAMER. Maatvoering
In de woonkamer moet voldoende ruimte zijn om te kunnen zitten (en om eventueel te kunnen eten). Daarnaast moet de woonkamer ruimte bieden aan gebruikers van loophulpmiddelen. Belangrijk hierbij is dat er voldoende ruimte is om te kunnen draaien met looprek of rolstoel. Hiervoor zijn minimummaten te vinden (zie bijlage). Indeling
De woonkamer is een veelgebruikte ruimte en moet een directe verbinding hebben met andere veel gebruikte ruimtes, zoals de keuken en de hal. Bovendien is het wenselijk om de woonkamer naast de slaapkamer te plaatsen. Hierdoor bestaat de mogelijkheid om een directe verbinding te maken tussen de beiden ruimten. Bij bedlegerigheid blijft dan toch contact mogelijk met de partner/verzorgende die in de woonkamer aanwezig is. Inrichting
Om goed toegankelijk te zijn voor gebruikers van rolstoel en looprek zijn er in de woonkamer of bij de deuren naar de woonkamer geen drempels. Daarnaast is de vrije doorrijdbreedte van de deuren naar de woonkamer minstens 85 centimeter. Naast de slotzijde van de deur is voldoende vrije opstelruimte vereist. In de woonkamer moet men vanuit zittende positie ongehinderd naar buiten kunnen kijken. Dit betekent dat het glas van 60 cm van de vloer is aangebracht. De klepramen moeten zo worden geplaatst dat iedereen deze op stahoogte kan openen en sluiten. Installaties
Er zijn lege leidingen gelegd voor de eventuele installatie van een intercom en deurontsluiting van de woningvoordeur. Hulpmiddelen in een woonkamer * drempelhulp + verlengde raamopener KEUKEN. Maatvoering
De oppervlakte van de keuken is zodanig dat ouderen en gehandicapten zich zelfstandig kunnen redden, ook wanneer zij gebruik maken van een rollator of een rolstoel. Er is voldoende ruimte om te kunnen draaien met een rollator of een rolstoel. Minimummaten voor de keuken (zie bijlage) Indeling
Er dient een directe, eventueel open verbinding van de keuken naar de woonkamer te zijn omdat dan de loopafstand van de keuken naar de kamer zo kort mogelijk is. Inrichting

Om goed toegankelijk te zijn voor gebruikers van rolstoel en looprek dienen er in de keuken of bij de deuren naar de keuken geen drempels zijn. De vrije doorrijdbreedte van de deuren naar de keuken is minstens 85 centimeter. Naast de slotzijde van de deur is voldoende vrije opstelruimte aanwezig. De klepramen moeten zo zijn geplaatst dat iedereen deze op stahoogte kan openen en sluiten. Het keukenblok dient zo te zijn uitgevoerd dat het aanrechtblad in hoogte verstelbaar is , indien de keuken door valide en invaliden gebruikt wordt. De kasten en laden gemakkelijk aan te brengen en te verwijderen. Hierdoor is de keuken staand, zittend of vanuit een rolstoel te gebruiken. De hoogste plank van een keukenkastje moet op maximaal 140 tot 170 centimeter hoogte en de onderste plank op minimaal 40 centimeter hoogte worden geplaatst. Onderin de keuken zijn laden in plaats van kasten aangebracht. De lengte van het aanrecht is minimaal 180 cm. De kookplaat moet vlak zijn en in de directe omgeving van de spoelbak en de kraan worden geplaatst. Naast de kookplaat is een hittebestendige ruimte van 30 centimeter. De muren achter het keukenblok moeten geheel betegeld worden. Dit is nodig voor als de onderkasten verwijderd worden. Naast goede basisverlichting is er op het aanrecht directe verlichting aanwezig onder de keukenkastjes en onder de afzuigkap. Ventilatie is in de keuken erg belangrijk vanwege de waterdamp en etensluchtjes die ontstaan tijdens het koken. Een afzuigkap is een goede ventilatiemogelijkheid. De afzuigkap dient in zittende positie bedienbaar te zijn, indien nodig. Installaties
Er zijn lege leidingen gelegd voor de eventuele installatie van signalering en alarmering van gevaar voor brand of gas. Veiligheid
Een kraan met thermostaat is handig en veilig in gebruik. De gewenste watertemperatuur kan ingesteld worden en daarmee wordt verbranding door te heet water voorkomen
Koken op een inductiekookplaat of een keramische kookplaat is veiliger dan de bekende kookplaten die werken op gas of elektriciteit. Hulpmiddelen in de keuken. Koken: * hoog-laag keuken * aanpasbaar keukenblok
Aanrecht: * éénhendelkraan * thermostaatkraan of * kraan met sensorbesturing SLAAPKAMER. Maatvoering
De slaapkamer heeft zodanige afmetingen dat gehandicapten zich zelfstandig kunnen redden, ook als loophulpmiddelen worden gebruikt. Er is voldoende ruimte om te kunnen draaien met loophulpmiddelen.Situaties waarbij intensieve verzorging mogelijk moet zijn, bespreken we hier niet
Indeling
De slaapkamer is naast de woonkamer gesitueerd. Hierdoor bestaat de mogelijkheid om een directe verbinding te maken tussen de beiden ruimten. Bij bedlegerigheid blijft dan toch contact mogelijk met de partner/verzorgende die in de woonkamer aanwezig is. Een directe verbinding tussen de slaapkamer en de badkamer, met daarin een toilet, voorkomt onnodig lopen. Inrichting
Bij gebruik van loophulpmiddel of rolstoel is het vereist dat de vrije doorrijdbreedte van de deur minstens 85 centimeter bedraagt en dat de deur naar buitendraaiend of een schuifdeur is. Een extra brede deuropening van 1 meter maakt het mogelijk een bed naar de woonkamer te rijden. Naast de slotzijde van de deur is voldoende vrije opstelruimte vereist. Een schuifdeur tussen de bad- en slaapkamer bespaart zoveel mogelijk ruimte. Drempels in de slaapkamer moeten zoveel mogelijk worden vermeden. De klepramen zijn zo geplaatst dat iedereen deze op stahoogte kan openen en sluiten. Installaties

Er zijn lege leidingen gelegd voor de eventuele installatie van een intercom en deurontsluiting van de woningvoordeur en voor de installatie van alarmering. Hulpmiddelen in de slaapkamer
Verplaatsen: tillift
Bedienen van ramen: verlengde raamopeners BADKAMER / TOILET. Maatvoering
De badkamer (met toilet) heeft zodanige afmetingen dat gehandicapten zich zelfstandig kunnen redden, ook als er loophulpmiddelen worden gebruikt. Er is voldoende ruimte om te kunnen draaien met loophulpmiddelen Situaties waarbij intensieve verzorging mogelijk moet zijn worden hier niet besproken. Indeling
Er is een directe verbinding tussen de badkamer en de eigen slaapkamer. De loopafstand tussen de beide ruimten wordt dan zo kort mogelijk gehouden. Een eventueel apart geplaatst toilet is eenvoudig te bereiken vanuit zowel de woonkamer als de slaapkamer. Inrichting
Bij gebruik van loophulpmiddel of rolstoel is het vereist dat de vrije doorrijdbreedte van de deur 85 centimeter bedraagt en dat de deur naar buitendraaiend is. Naast de slotzijde van de deur is voldoende vrije opstelruimte vereist. Een schuifdeur tussen de bad- en slaapkamer bespaart zoveel mogelijk ruimte. Drempels in de badkamer moeten zoveel mogelijk worden vermeden. In de badkamer moet een douchegelegenheid of bad aanwezig zijn. De vloer van de doucheruimte moet vloeiend aflopen naar de afvoer. Er dient een antislipvloer te zijn. Dit biedt in het algemeen meer houvast waardoor men minder gemakkelijk uitglijdt. In de badkamer moet tenminste één douche met kraan en één wastafel met kraan aanwezig. De badkamer dient goed verlicht te zijn. De lichtknoppen zijn bedienbaar vanaf elke deur bij binnenkomst. Bij de inrichting dient verder rekening gehouden te worden met het volgende: • Stevige muren voor het bevestigen van muurbeugels in toilet en/of douche en bij de wastafel. • Voldoende ruimte bij de douche voor een douchezitje aan de muur of een douchebrancard. • De handdouche en kraan zodanig plaatsen dat deze ook in zittende positie bediend kunnen worden en bereikbaar is buiten de waterstraal van de douche. • Voldoende ruimte naast het toilet om een rolstoel te kunnen plaatsen. • Voldoende ruimte bij het bad voor het installeren van een tillift. Installaties
De leidingkokers zijn zodanig geplaatst dat deze bij aanpassingen niet in de weg staan. Daarnaast zijn leidingen buiten de looproute geplaatst of afgeschermd. De waterleiding en afvoer van de bestaande wastafel zijn zo aangelegd dat een in hoogte verstelbare wastafel geplaatst kan worden. Voor de plaatsing van een tweede toilet is een afvoeraansluiting en een waterleiding gelegd. Er zijn loze leidingen gelegd voor de eventuele installatie van alarm. Het alarm moet bedienbaar kunnen zijn vanaf het toilet, vanaf de douche (in zittende positie) . Veiligheid

Een thermostaatkraan is veiliger dan een normale kraan (met aparte knoppen voor warm en koud water) of een eenhendelkraan. In de douche is al snel een thermostaatkraan wenselijk. Een thermostaatkraan kan zowel bij het bad als bij de douche geplaatst worden. Door wandsteunen en beugels te gebruiken kunnen allerlei handelingen in de badkamer gemakkelijker en veiliger worden uitgevoerd. Ze geven stevigheid bij het in en uit douche of bad stappen, bij bukken en bij het lopen, bijvoorbeeld over drempels. Hulpmiddelen in de badkamer/ toilet
douchen: * douchestoel *douchezitje *verstelbare douchehouder * wandsteun * wandbeugel
Bad: * badlift * wandbeugel
Toilet: *wandsteunen * toiletbeugels * indien nodig: sensoren * urinoir: met sensor
Wassen: * éénhendelkraan of kraan met sensor * thermosstatische kraan * kantelspiegel * in hoogte verstelbare wastafel * wandbeugel * wastafel die breed genoeg is of ééntje met beugel; Verplaatsen: * antislip vloer * wandbeugel * alarm * CARPORT/GARAGE. Maatvoering
De vloeroppervlakte van de garage heeft zodanige afmetingen dat stalling van een electrische rolstoel of auto mogelijk is. De carport moet voldoende breed zijn zodat de gehandicapte makkelijk in en uit kan stappen; Indeling
De garage moet zo dicht mogelijk bij de woning geplaatst zijn of is vanaf de woning goed bereikbaar. Carport ligt best aanpalend aan het huis. Inrichting
Voor gebruik van rolstoel of looprek moet de vrije doorrijdbreedte van de toegangsdeuren minstens 85 centimeter breed zijn. De toegangspaden zijn minstens 1,2 meter breed. De deuren moeten soepel open en dicht gaan en minimaal 90 graden open kunnen draaien. Naast de slotzijde van de deur is voldoende vrije opstelruimte vereist. Voor de garage mogen er geen obstakels, zoals trapjes, zijn die de toegang belemmeren. Bij de ingang van de garage moeten drempels zoveel mogelijk worden vermeden. Installaties
Er zijn leidingen gelegd voor de eventuele installatie van een elektrische deuropener. Voor het opladen van de accu van een elektrische rolstoel of scootermobiel moet een contactdoos met aarding aanwezig zijn. Hulpmiddelen in de garage

Verplaatsen: op-en afrijplaten
Bedienen van de deur: deuropener TUIN. Maatvoering
In de tuin moet voldoende ruimte zijn om te kunnen zitten en zich te verplaatsen
Indeling
De tuin moet op hetzelfde niveau als de ingang van de woning zijn gesitueerd. Inrichting
Voor gebruik van looprek of rolstoel moet de vrije doorrijdbreedte van de toegangsdeuren naar de tuin minstens 85 centimeter zijn. Naast de slotzijde van de deur is voldoende vrije opstelruimte vereist. Eventueel moet de schuifdeur van het huis naar het terras gelijk zijn. De toegangspaden naar de tuin zijn minstens 1,2 meter breed. Bij de tuin moeten drempels zoveel mogelijk worden vermeden. Veiligheid
In de tuin liggen liefst klinkers, omdat vloeren in de open lucht extra glad kunnen worden door invloeden van het weer. Bron:
Aangepastbouwen.nl