Voorwoord
In deze scriptie heb ik de volgende hoofdvraag onderzocht: Welke internationale en nationale ontwikkelingen verklaren dat Duitsland van een verslagen en vervolgens verdeeld land, een betrouwbare en invloedrijke partner in Europa werd?
Ik heb dit onderwerp niet zelf gekozen, maar toch was het leuk om eraan te werken. Ik ben veel over het onderwerp te weten gekomen en dat vind ik leuk.
Ik wist nog niet veel over de Berlijnse Muur en hoe die is ontstaan, nu ik deze scriptie heb afgerond ben ik een stuk wijzer geworden.
Ik heb natuurlijk geen persoonlijke ervaringen met dat onderwerp. Mijn oma heeft me er wel eens iets over verteld.
Ik vond het niet erg om deze scriptie te maken en ik hoop dat u deze scriptie met plezier door zult lezen (ook al is het geen plezierig onderwerp).
Samenvatting
Welke internationale en nationale ontwikkelingen verklaren dat Duitsland van een verslagen en vervolgens verdeeld land, een betrouwbare en invloedrijke partner in Europa werd?
H1
Duitsland moet weer opnieuw beginnen met het opbouwen van het land. De SU, VS en Engeland krijgen het lot van Duitsland in handen en er wordt besloten Duitsland over 3 zones te verdelen.
H2
Oprichting Europese Defensie Gemeenschap (EDG) H3
Stalin probeert de andere zones in handen te krijgen door Amerika en Engeland onder druk te zetten. Uiteindelijk wordt Berlijn afgesloten van voedselvoorzieningen en de Amerikanen openen een luchtbrug. Uiteindelijk wordt de blokkade opgeheven. Na de Berlijn-crisis valt Duitsland uiteen in 2 staten, de DDR en de Bondsrepubliek. De bouw van de Berlijnse Muur. Oprichting Europese Economische Gemeenschap (EEG) Cuba-crisis
H4
Ostpolitik van Willy Brandt, invoering pasjessysteem. H5
SALT 1-verdrag tussen de Sovjetunie en Amerika
H6
Val van de muur, eenwording van Duitsland Duitsland na de oorlog
Waren de Duitsers daders of slachtoffers? Stunde Null
De Duitsers moesten helemaal opnieuw beginnen met het opbouwen van hun land. De geallieerden hadden als doel gehad, Duitsland helemaal kapot te maken, d.m.v. plat bombarderen. Het hele land was een chaos geworden, de helft van de huizen was kapot, er was geen bestuur meer, een grote chaos. Op een bevolking van 66 miljoen waren er meer dan 5 miljoen mannen gesneuveld in de oorlog. Net als na de Eerste Wereldoorlog was de bevolking verbijsterd, maar nu heerste er een gevoel van uitputting, radeloosheid en nieuwe zorgen. Bijna niemand dacht aan wraak, dat kwam door de totale nederlaag maar ook door de confrontatie met de Duitse daden en de zorgen over het dagelijkse bestaan. Konden ze met deze ruines wel opnieuw beginnen? Voor schuldgevoel was weinig ruimte. De meeste Duitsers wilden niet meer met de politiek te maken hebben, zij wilden met rust gelaten worden. De schuld werd afgeschoven op Hitler en zijn aanhangers. Duitsland moest na de oorlog vanaf de grond weer worden opgebouwd. Daarbij was een belangrijke rol weggelegd voor de ‘Trümmerfrauen’, die uit het puin (Trümmer) de losse stenen bij elkaar zochten en weer geschikt maakten voor de bouw. Jalta
Het lot van Duitsland lag in de handen van de geallieerden, wat wilden zij met Duitsland? De Verenigde Staten, Engeland en de Sovjetunie hadden daar verschillende ideeën over.Wel stond vast dat Duitsland de vrede nooit meer mocht bedreigen. Uiteindelijk waren President Roosevelt, Premier Churchill en sovjetleider Stalin het erover eens dat Duitsland geheel bezet zou worden. Maar Rusland en het Westen wantrouwden elkaar, zij dachten dat de ander het land geheel voor zichzelf op zou eisen. Ze besloten om Duitsland in 3 stukken te verdelen: een Russische, een Amerikaanse en een Britse zone. Bij hun tweede ontmoeting in Jalta, werkten ze hun ideeën verder uit. Ze werden erover eens om Frankrijk ook een deel van het land zou krijgen en dat ieder land de absolute macht kreeg over het eigen deel. Ook Berlijn zou worden opgedeeld in 4 stukken. Berlijn lag geheel in het gebied van de Sovjetunie, dus als de VS, Engeland en Frankrijk daar later ook mee van mochten genieten, zou later grote spanningen opleveren. Weer werden erbij de ontmoeting op Jalta nog steeds geen afspraken gemaakt, de 4 landen wisten eigenlijk niet wat ze met het land aanmoesten. President Roosevelt wilde het Duitse volk zwaar laten boeten door de Duitse Industrie te verwoesten (het Morgenthau-plan), premier Churchill vond het ook een goed plan, Stalin was het er deels mee eens, dat hij ook een splitsing van Duitsland wilde. Maar een maand later keerde Stalin zich geheel tegen een blijvende deling. Hij was waarschijnlijk van mening veranderd doordat Roosevelt had aangekondigd, binnen 2 jaar zijn troepen uit Duitsland weg te halen. Stalin dacht dat nu de kans had heel Duitsland communistisch te maken. Tegen de Duitse communisten zei hij in juni 1945 dat hij heel Duitsland onder zijn leiding communistisch wilde maken. Maar hij betwijfelde of dit het beste was, een communistisch Duitsland kon een sterke concurrent worden voor het leiderschap over het wereldcommunisme. Na de oorlog zou Stalin proberen Duitsland neutraal te maken, dat sterk afhankelijk van de Sovjetunie zou zijn. En daarnaast was een aparte communistische staat in de Sovjetunie een goede mogelijkheid
Potsdam
Na hun ontmoeting in Jalta nam de spanning tussen de geallieerden toe, ze kregen ruzie over Polen. Bij hun 1e ontmoeting was afgesproken dat de Sovjetunie Oost-Polen kreeg, en dat Polen Duits grondgebied in mocht nemen. Maar over de Poolse westgrens en de Poolse regering werden de drie landen het maar niet eens.Stalin wilde Polen communistisch maken. Churchill en Roosevelt wilden Polen niet zo veel grondgebied geven en wilden vrije verkiezingen. In maart1945 bleek dat Stalin geen rekening hield met zijn bondgenoten. In Polen bracht hij de communisten aan de macht en begon meteen met de verdrijving van het Duitse volk. Hij verjoeg de Duitsers in het gebied dat hij aan Polen wilde geven en verving ze door Polen die uit het Oosten weg moesten. De VS en Engeland waren kwaad maar konden er niets meer aan doen. Na die gebeurtenis kwamen de geallieerden voor de 3e keer bijeen in Potsdam. Roosevelt was er niet meer bij, hij was overleden en vervangen door zijn vice-president Truman. Churchill was niet herkozen bij de verkiezingen en nu vervangen door Attlee. Amerika en Engeland legden zich er bij neer dat ze alleen de Oder-Neissegrens kregen. Wel hielden zij vol dat pas als er vrede was gesloten tussen Duitsland en Polen de definitieve grenzen bepaald werden. Deze keer werd er besloten dat Duitsland ontwapend en gedemilitariseerd moest worden. De Duitse oorlogsindustrie werd ontmanteld, alle fabrieken werden leeggehaald en Duitsland zou worden gedemocratiseerd en gedenazificeerd. Alle nazistische organisaties en partijen werden verboden. Het Morgenthau-plan was inmiddels al niet meer aan de orde. De Amerikanen en de Britten stemden in met Stalins plan de Duitse Eenheid te bewaren. De afspraak die bij de 2e ontmoeting in Java was gemaakt(dat alle bezetters in hun eigen deel de absolute macht kregen) werd in stand gehouden. Maar de bezetters probeerden wel Duitsland als economische eenheid te behandelen. Uiteindelijk kwam er een Geallieerde Controle Raad, waarin ze hun plannen op elkaar konden afstemmen. Er werd geen regeling getroffen voor de herstelbetalingen, Amerika en Engeland weigerden aan de hoge Russische eisen mee te werken. Ik vind het een goed idee dat de geallieerden de Duitsland in drie zones verdeelden, maar niet dat ze aan het begin hun eigen gang gingen. Later kwam er een Geallieerde Controle Raad, zodat ze hun plannen op elkaar af konden stemmen, ook dat vond ik een goed idee. De Westbindung van Adenauer
Hoe kwam de Westbindung uiteindelijk tot stand? In 1950 was de Bondsrepubliek nog een bezet land. Voor Duitsland bracht dat enorme beperkingen met zich mee. Maar in 5 jaar veranderde de situatie enorm. In 1951 mocht West-Duitsland mee beslissen over de kolen en staalindustrie. Datzelfde jaar kreeg Duitsland een ministerie van Buitenlandse Zaken en 3 jaar later werd de bezetting beëindigd. Voor het Westen was de Bondsrepubliek opeens een goede bondgenoot. De DDR schopte het in die tijd tot satellietstaat van de SU. De DDR sloot zich aan bij het Warschaupact. Europa was nu verdeeld in 2 vijandige staten, gescheiden door het IJzeren Gordijn. Die grens liep dwars door Duitsland. Voor een persoon was de intergratie van de Bondsrepubliek een groot succes: Konrad Adenauer. Adenauer was bondskanselier en minister van Buitenlandse Zaken. Adenauer was bij de verkiezingen al 73, toen hij aftrad was hij inmiddels 87 jaar oud. Adenauer was niet nieuw in het vak, van 1917 tot 1933 was hij burgemeester van Keulen. In 1933 werd hij afgezet toen hij weigerde Hitler toe te laten. Na een korte gevangenisstraf tot 1945 werd hij opnieuw tot burgemeester van Keulen benoemd, en werd hij de leider van de CDU, de Christisch Demokratische Union. Adenauer wilde door middel van verdragen de Bondsrepubliek binden aan West-Europa en de Verenigde Staten, Duitsland moest deel uit gaan maken van het Westen. Volgens Adenauer had deze verbindingen een aantal voordelen: - De Bondsrepubliek zou zo veilig zijn tegen Russisch gevaar. - Het was de enige mogelijkheid om het vertrouwen van de westelijke geallieerden te winnen en snel de volledige soevereiniteit voor de BDR te krijgen. - Duitsland kon alleen op deze manier een betrouwbare democratie worden, die zich niet opnieuw schuldig zou maken aan agressie tegen buurlanden. Adenauer betwijfelde sterk of ze geschikt waren voor een democratie, hij had veel wantrouwen tegen zijn landgenoten. Adenauer was er van overtuigd dat de SU een bewapeningswedloop met het westen niet vol zou houden en geloofde dat de DDR geen weerstand kon bieden aan de welvaart van het westen. De angst voor de sovjetunie was begin jaren vijftig het sterkst. In 1950 veroverde Noord-Korea, Zuid-Korea. De Amerikanen waren verrast, en dachten dat Stalin erachter zat. Alles wees erop dat de Derde Wereldoorlog er snel aan zou komen. Rusland had inmiddels ook een atoombom aangeschaft, dus het leek erop dat er een kernoorlog aan zat te komen. Veel mensen waren bang voor een atoomoorlog, het was bijna zeker dat de frontlinie in een oorlog tussen Oost en West dwars door Duitsland zou lopen. In 1950 had Frankrijk Duitsland aangeboden samen te werken bij de kolen- en staalproductie. Adenauer reageerde enthousiast, dit was een belangrijke stap voor intergratie in Europa. Een jaar later werd de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) opgericht. In deze gemeenschap regelden Frankrijk, Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg samen hun kolen- en staalproductie. Later werd de EDG (Europese Defensie Gemeenschap) opgericht. Stalin was bang dat West-Duitsland hem terug wilde pakken met behulp van de EDG en zo een sterk leger op kon bouwen. Door Adenauer werd de Stalin-nota afgewezen en ging het plan (om een verenigd en neutraal Duitsland te vormen) niet door. Truman dacht hetzelfde als Adenauer (dat de nota gebruikt werd om de Europese intergratie tegen te werken) en hij eiste dat Duitsland, als het eenmaal herenigd was, zelf mocht beslissen of het neutraal werd of niet, Stalin wees die eisen af. Een hereniging van Duitsland leek helemaal ver weg toen op 16 juni 1953 alle bouwvakkers hun werk neerlegden. De volgende dag kwam de hele bevolking in opstand. Voor de SU was nu duidelijk dat een centraal Duitsland grote moeilijkheden met zich mee zou brengen. Opeens was de Franse regering niet meer zo zeker van het succes van de EDG. Voor Adenauer kwam dit niet als een schok. Hij vroeg lid te mogen worden van de NAVO. Engeland en Amerika vonden dat goed, volgens de VS (met de nieuwe Amerikaanse president Eisenhouwer) was de Duitse steun nu hard nodig. Eisenhouwer wilde bezuinigen op de wapenuitgaven en Duitsland zou Amerika kunnen helpen met legers. West-Duitsland sloot zich in 1955 aan bij de NAVO. Dat was de eerste stap naar het afnemen van alle spanningen. Dat Adenauer vroeg om lid te mogen worden van de NAVO vond ik een stap in de goede richting, zo kon Duitsland ook iets terug doen voor wat zij allemaal gekregen had. Verdeeldheid over de deling van Duitsland Welke ontwikkelingen in andere landen beïnvloedden de deling van Duitsland en welke leidden uiteindelijk tot de bouw van de Muur? Op 24 juni had de SU West-Berlijn volledig afgesloten van alle toegangswegen over land en water. De West-Berlijners konden nu niet meer aan hun levensbehoeften komen. Stalin eiste dat de Fransen, Amerikanen en Britten onmiddellijk de stad verlieten. Het plan was dat West-Berlijn bij de Russische zone gevoegd moest worden. Veel mensen gaven zich over aan Stalin omdat er anders oorlog uit zou breken. Truman wilde zich niet overgeven, omdat Stalin dan steeds verder zou gaan en dat moest voorkomen worden. Als Berlijn nu zou vallen, zou Stalin al snel eisen dat de Amerikanen zich uit heel Duitsland terug zouden trekken. En als dat zou gebeuren zou heel Europa in gevaar komen. Om West-Berlijn voedsel te brengen openden de Amerikanen en de Britten een luchtbrug, het was een groot succes. Elke dag vlogen duizend vliegtuigen met duizenden tonnen voedsel naar West-Berlijn. De Amerikanen veranderden van vijanden in beschermers. De ‘Rosinenbomber’ van de geallieerden vlogen dag en nacht om Berlijn van voedsel en andere goederen te voorzien. De hulpactie was vanuit de straten voor alle Berlijners zichtbaar en deed de vijandigheid tegen de Amerikanen omslaan in vriendschap
Na elf maanden (op 12 mei 1949) hieven de Russen de blokkade op, in Berlijn barstte een volksfeest van vreugde los uit dankbaarheid voor de Amerikanen. Kort na de Berlijn-crisis viel Duitsland uiteen. In mei 1949 werd uit de westerse zones de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) gevormd. Vijf maanden later werd in de sovjetzone de Duitse Democratische Republiek (DDR) gevormd. In 1945 hoopten veel mensen dat de Sovjetunie een ‘normaal’ land was geworden waar een goede samenwerking mee mogelijk zou zijn. Maar na een aantal weken bleek dat Stalin zelf andere plannen in gedachte had. Al voor het eind van de oorlog hadden de communisten de macht gegrepen in Polen, Roemenië en Bulgarije. Dit was op een oneerlijke manier gebeurd namelijk d.m.v dwang, schijnverkiezingen en onderdrukking. In deze landen werd vervolgens het stalinistisch systeem ingevoerd, elke vorm van vrijheid werd nu bruut onderdrukt. West-Europa lag in puin (voor het opnieuw opbouwen was geen geld), de productie was gedaald, chaos en hongersnood kwamen steeds dichterbij. Toen de communisten bij de parlementsverkiezingen eind 1946 de grootste partij werden en de leiding in de regering opeisten, zou het niet lang meer duren voordat Franrijk ook tot het communistische blok toe zou treden. Stalin liet blijken dat hij heel Europa wilde veroveren. Hij zette Turkije en Griekenland nu ook onder druk. Griekenland zag nog maar een mogelijkheid: Amerika om hulp vragen. Toen ontstond de containmentpolitiek, Amerika zou iedereen steunen die zich verzette dat het communisme. De Amerikaanse minister van buitenlandse
zaken, Marshall, kwam naar buiten met het Marshall-plan. Het plan hield in dat Amerika geld aan Europa zou geven om de economie daar weer op gang te krijgen. Pas toen de communisten in februari 1948 een staatsgreep pleegden, stemde het Parlement in met het Marshall-plan. Stalin probeerde heel Oost-Duitsland communistisch te maken, maar al gauw bleek uit de verkiezingen dat het communisme niet populair was. Het communisme kon in Duitsland alleen onder dwang ingevoerd worden. De opbouw van het communisme werd nu onder druk ingevoerd. De vervolging van politieke tegenstanders werd strenger, en de economie kwam (volgens het sovjetmodel) in handen van de staat. Bij een conflict over herstelbetalingen, kreeg de SU steun van Frankrijk, beide landen hadden erg geleden door de oorlog en eisten herstelbetalingen. Maar de geallieerden werden het daar niet over eens, en ze namen de macht over de industrie. Frankrijk liet in haar zone, een half miljoen Duitsers als dwangarbeiders in Frankrijk werken. De Amerikanen en Britten hadden in hun zones problemen, in Potsdam was namelijk afgesproken dat de SU voedsel zou leveren, maar Stalin weigerde deze afspraak na te komen, en zo ontstond er een tekort aan voedsel. Maar deze situatie werd nog erger omdat deze zones juist miljoenen vluchtelingen op moesten vangen. Er ontstond een economische chaos, om dit probleem op te lossen werd in het geheim een nieuw betaalmiddel voorbereid. Op 20 juni 1948 was het zover, de invoering van de D-mark in de Westerse zones. Dit moest Duitsland uit de problemen helpen, en dat lukte! Stalin was woedend, hij had gehoopt dat Amerika uit Duitsland zou vertrekken door zo veel problemen. In Potsdam was afgesproken dat alle landen hetzelfde beleid zouden voeren wat betreft de economie. De economische deling van Duitsland was nu voltooid. Tijdens de blokkade van Berlijn richtten een aantal landen de NAVO op, de leden beloofden dat ze een aanval op een van hen zouden beschouwen als een aanval op iedereen. Nadat de staatsverkiezingen gehouden waren, werd er door democratische politici een grondwet geschreven, die op 8 mei 1949 goedgekeurd werd en op 23 mei was de Bondsrepubliek Duitsland een feit. Vijf maanden later (7 oktober 1949) werd Oost-Duitsland tot de Duitse Democratische Republiek (DDR) gevormd. In de Bondsrepubliek ging alles heel goed, de welvaart bleef stijgen en de democratische partijen haalden recordscores. De band tussen West-Duitsland en Frankrijk bereikte een hoogtepunt en het gevolg was de oprichting van de EEG (Europese Economische Gemeenschap) in 1957. Alle landen stemden in met het plan om de douaneheffingen in hun land af te schaffen en zo een groot handelsblok te vormen, voor de Sovjetunie was dat natuurlijk bedreigend. Er was natuurlijk een groot verschil tussen Oost- en West-Duitsland. Ulbricht probeerde de achterstand op de Bondsrepubliek in te halen en beloofde de mensen een ‘Wirschaftswunder’. Hij probeerde dit door de boeren te dwingen zich aan te sluiten bij collectieve boerderijen. De gevolgen waren rampzalig, zelfs levensbehoeften zoals brood, melk en boter waren bijna niet meer te krijgen. De tweedeling van Europa was nog maar op 1 punt onvoltooid. De DDR en de Bondsrepubliek waren al gescheiden door een brede strook prikkeldraad, mijnenvelden, wachttorens en schietinstallaties, maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn was nog steeds open. Al gauw werd in 1960 dat dit niet altijd zo zou blijven, de problemen in de DDR waren te groot. Een Oost-Duitse soldaat vlucht naar West-Berlijn met een sprong over de Muur in aanbouw, 22 augustus 1961
Elke dag vluchtten er duizenden mensen naar West-Berlijn en de bevolking liep van 19 miljoen mensen terug naar 17 miljoen mensen. Een ondergang van de DDR kon bijna niet meer voorkomen worden, alleen met hulp van de Sovjetunie. Chroesjtjov waarschuwde dat de Russische schepen op weg naar Cuba tegengehouden zouden worden. Chroesjtjov trok zich er niets van aan, toen er uiteindelijk een oorlog aan zat te komen, paste Chroesjtjov zich aan. Hij aanvaardde de aanwezigheid van Amerikanen in West-Berlijn.had aan het eind van de jaren ’50 drie belangrijke problemen: - de toenemende kracht en welvaart van West-Europa - de uitdaging van China om tegenover het Westen meer daadkracht te tonen - het gevaar dat de DDR dood zou bloeden. Om deze problemen in één klap op de lossen ging Chroesjtjov groots te werk. Hij stelde de geallieerden in het Westen een ultimatum: binnen half jaar moesten zij de DDR erkennen en vertrokken zijn uit Berlijn. Als dat niet zou gebeuren, dreigde hij met een kernoorlog en de toegangswegen naar Berlijn overdragen aan de DDR. Op 13 augustus 1961 werden de bewoners van Berlijn opgeschrikt door het geluid van boren, de bouw van de Berlijnse Muur was begonnen. Opmerkelijk was dat president Kennedy geen enkel protest liet horen, dat kwam omdat Kennedy eigenlijk opgelucht was dat de crisis Berlijn voorbij was. Maar Chroesjtjov wilde West-Berlijn in handen krijgen dus hij liet het er niet bij zitten. Hij liet op Cuba lanceerinstallaties voor kernraketten bouwen, maar Kennedy was het daar niet mee eens. Een week later eiste Kennedy voor de televisie dat de lanceerinstallaties afgebroken zouden worden. Ik denk dat Stalin niet goed bezig was door alles in zijn macht te willen krijgen, en vooral niet op deze manier! Dat de Amerikanen in samenwerking met de Duitsers in het geheim een nieuwe munteenheid ontwikkelden, vind ik een goede zet en zeker als je ziet wat er later gebeurde met de economie van Duitsland. Ik denk dat de bouw van de Muur niet nodig was geweest als de DDR eerder was gevallen, dan was het aantal slachtoffers ook niet zo groot geweest. Chroesjtjov bleek uiteindelijk ook geen heilige toen hij West-Berlijn opeiste en er een oorlog dreigde tussen Amerika en de SU. Willy Brandt en de Ostpolitik
Hoe ontstond de Ostpolitik van Willy Brandt?
Op 7 december 1970 laat Willy Brandt (bondskanselier West-Duitsland) zich van een gevoelige kant zien. Hij neemt de schulden op zich die zijn voorgangers in de 2e Wereldoorlog hebben gemaakt. Hij knielde neer bij het gedenkteken neer, iedereen is verrast. De volgende dag blijkt dat de knieval van Willy Brandt veel indruk heeft gemaakt.
Willy Brandt knielt voor het monument van de joodse opstand tegen de nazi’s in 1943 in het joodse getto in Warschau
Een van de eersten die de conclusie trokken dat het anders moest (na de bouw van de Muur) was Willy Brandt. Kennedy wilde Brandt niet helpen, dus besloot Willy Brandt dat Duitsland zelf actie moest ondernemen. Brandt legde contact met de leiders van Oost-Duitsland. De leiders lieten blijken dat er mensen vrij gekocht konden worden. West-Duitsland betaalde in het diepste geheim een flinke som geld per persoon, zodat diegene herenigd kon worden met zijn/haar familie. In 1963 zorgde Willy Brandt voor een pasjesovereenkomst, wat betekende dat mensen een dagpasje konden krijgen om hun familie op te zoeken (bijv. met de kerstdagen. Het pasjessysteem was de basis voor de Ostpolitik van Willy Brandt. Toen Willy Brandt en Bahr de Ostpolitik bedachten, wilde niemand iets van toenadering tot de DDR weten. Adenauer en de CDU weigerden het woord DDR te gebruiken. Toch veranderde er iets in de houding van West-Duitsland tegenover Oost-Duitsland. Er werd getwijfeld aan de Amerikaanse steun, Kennedy had hen al eerder niet willen helpen, de enige uitweg leek contact zoeken met de Sovjetunie. Ulbricht wilde helemaal niet meewerken aan de Ostpolitik van Brandt, nu het volgens hem juist zo goed ging met de DDR. In de economie liet Ulbricht hervormingen doorvoeren, en politieke tegenstanders werden nog steeds onderdrukt. In 1965 kwam het dan toch nog tot een soort Wirschaftswunder. Mensen probeerden het zichzelf zo aangenaam mogelijk te maken door zich aan te passen aan het communisme. Maar eind jaren 60 liep de Oost-Duitse economie weer vast, van de SU moesten de ingevoerde hervormingen weer terug gedraaid worden. Alles liep weer mis en eind jaren 70 had de DDR hard financiële en technologische hulp nodig, die de Bondsrepubliek kon geven. Ulbricht wilde daar niet aan toegeven, pas als de Bondsrepubliek de DDR erkende. De Bondsrepubliek bleef volhouden dat niet te doen, en in 1971 werd Ulbricht vervangen door Honecker. Ook de Bondsrepubliek verlangde naar verandering. In 1960 aanvaardde de SPD een vrijemarkteconomie, NAVO-lidmaatschap en Willy Brandt als leider. Maar in 1966 raakte de economie in een recessie, die een jaar duurde. In 1966 werd Brandt minister van Buitenlandse Zaken, hij probeerde contacten te leggen met het Oostblok, maar dat ging moeizaam. Willy Brandt werd bondskanselier en kreeg zo de kans om de Ostpolitik in te voeren. Brandt probeerde via bezoeken aan het Oostblok het vertrouwen te winnen, wat op een gegeven moment werkte, hij wekte bij de Oost-Europese leiders vertrouwen. Hij bood hen financiële, technologische en economische steun aan en zo sloot hij uiteindelijk de Ostvertrage met de Sovjetunie, Polen en de DDR. Niet iedereen vertrouwde de Ostpolitik van Brandt, met name Frankrijk niet. Om ook het vertrouwen van Frankrijk te winnen probeerde Brandt de Europese samenwerking te versterken. In 1972 viel de regering van Brandt, maar uit verkiezingen bleek de Ostpolitik erg populair te zijn, dat was Brandt’s laatste succes, in 1973 kwam er een 2e economische crisis, deze was zo heftig dat Brandt machteloos stond, hij kon niets anders doen dan af treden en zijn plek overdragen aan zijn partijgenoot: Helmut Schmidt. Ik denk dat de Ostpolitik van Willy Brandt zo populair was omdat, Brandt gauw het vertrouwen van de mensen kon winnen. Hij liet zich aan het begin van zijn carriere als van zijn gevoelige kant zien bij het joodse monument en dat heeft een bepaalde aantrekkingskracht op mensen. Schmidt en Duitsland aan top
Hoe zorgde Schmidt voor een invloedrijk Duitsland? Op 5 & 6 januari 1979 vierden de belangrijkste NAVO-leiders nieuwjaar op de Antillen. Carter, Gallaghan, Giscard d’Estaing en Schmidt waren alle vier aanwezig. Er werd vooral ontspannen maar natuurlijk kwam de politiek ook aan bod. Onder deze omstandigheden op dit tropische eiland was er tijd om alle problemen uit te praten, tussen Carter en Schmidt was er vooral irritatie, Schmidt twijfelde erg aan de hulp van Amerika om Europa te steunen tegen de Sovjetunie. Schmidt vond de Amerikaanse leider iemand, die niets wist over hoe het erg in Rusland aan toe ging. Schmidt maakte zich vooral zorgen over de nieuwe kernraketten die de Sovjetunie aan het stationeren was, de SS’20’s. Deze raketten konden van 5000 kilometer precies elk doel in Europa treffen. De raketten konden zoì opgesteld worden dat ze niet door de NAVO-raketten geraakt konden worden. Deze raketten gaven de SU een grote voorsprong, waarmee ze Duitsland konden chanteren. Carter had op Guadeloupe een verrassing voor Schmidt: hij stelde voor om om Amerikaanse middellange-afstandsraketten in Europa te plaatsen, om zo het evenwicht weer te herstellen. Ze beseften allebei dat de raketten de ontspanning nog meer in gevaar zouden brengen en daarom werd besloten om met de SU te onderhandelen. Er werd afgesproken dat de NAVO over vier jaar 464 kruisraketten in Europa zou plaatsen, tenzij er voor die tijd afspraken gemaakt werden met de SU. Na de oorlog hadden de VS, Frankrijk en Engeland al veel topconferenties gehouden, maar altijd met z’n drieën. Nu was West-Duitsland voor de eerste keer van de partij. Bovendien hield de VS rekening met de Duitse wensen, wat Carter liet blijken door voor te stellen om zijn militaire plannen te wijzingen. In de jaren zeventig werd West-Duitsland gekozen als de leider van de Europese Gemeenschap, dat kwam door de volgende vijf ontwikkelingen: - de ontspanning en de Ostpolitik - de manier waarop Schmidt in eigen land de politieke en economische crisis overwon. - De versterking van de Frans-Duitse en Europese samenwerking. - De verzwakking van het Amerikaanse leiderschap. - De groeiende zorgen over een Russisch overwicht. Brandt zorgde er met zijn Ostpolitik voor dat West-Duitsland weer geaccepteerd werd door heel Europa. Door het nazi-verleden van Duitsland was dit aan het begin moeilijk te accepteren. Schmidt zette de plannen van Brandt voort, hij versterkte de positie van de Duitsers doordat hij vertrouwen en respect won en ze hielp met het invoeren van de D-mark. Schmidt en de Franse president konden erg goed met elkaar opschieten, samen zorgden ze voor de invoering van het Europees Monetair Stelsel (E.M.S) Terwijl Duitsland weer op krabbelde, zwakte Amerika steeds verder af. Het Amerikaanse leiderschap werd vooral aangetast door: - de aftocht uit Vietnam in 1073 - het Watergate-schandaal, dat president Nixon een jaar later tot aftreden dwong - het zwakke optreden van Jimmy Carter, die in januari 1977 president werd - de toenemende militaire kracht van de Sovjetunie
Het SALT 1-verdrag , dat in 1972 werd gesloten hield in dat de VS en de SU hun lanceerinstallaties aan een maximum bonden. Steeds vaker vroegen de Europeanen zich af, of de Amerikanen hen nog wel konden en wilden verdedigen, dat wantrouwen werd versterkt doordat Amerika Zuid-Vietnam als bondgenoot liet vallen in de Vietnam-oorlog. Schmidt was vooral bezorgd over het dreigende Russische overwicht in Europa. Rusland begon de nieuwe SS-20’s te plaatsen. Maar in december werd het dubbelbesluit (dat op Guadeloupe al voorbereid was) goedgekeurd door de NAVO: Europa zou middellange-afstandsraketten krijgen en de NAVO zou daarover met de Sovjetunie gaan onderhandelen. Al gauw werd duidelijk dat het communisme niet onaantastbaar was en Schmidt werd ten val gebracht door zijn coalitiegenoot de FDP. Al gauw werd ( in oktober 1982) Helmut Kohl de nieuwe bondskanselier. Oost-West, Duitsland op zijn best?! Was de val van de muur het einde van een gescheiden Duitsland? Op 9 november 1989 maakt een lid van het Politbureau SED (Schabowski) bekend dat alle Oost-Duitsers die willen emigreren of een bezoek brengen aan het buitenland, krijgen daar vanaf nu toestemming voor. Als een journalist vraagt wanneer die regeling in gaat, antwoordt hij: "Voor zover ik weet meteen, onmiddellijk." Schwabowski wist zelf niet goed wat er besloten was, het besluit was namelijk een paar uur geleden gemaakt door een groepje ambtenaren. In 2 punten had Schabowski zich vergist, de regeling ging pas de volgende dag in.. Al gauw staken er duizenden mensen over van Oost naar West-Berlijn en zo was de val van de Muur een feit. Bewoners uit Oost- en West-Berlijn beklimmen de Muur, 9 november 1989. Hoe kwam het dat de Muur zo plotseling viel? De aanleiding: ontwikkelingen in binnen- en buitenland. - schulden DDR - veranderingen door Gorbatsjov
Gorbatsjov was 54 jaar oud, zijn voorgangers waren allemaal veel ouder en daarom besefte Gorbatsjov dat de SU grondig moest veranderen om te kunnen overleven. Zijn idee vatte hij samen in 2 woorden: Glasnost en Perestrojka. Perestrojka waren de politieke, economische en maatschappelijke veranderingen en de Glasnost was de openheid waarmee hij de boel weer op gang wilde krijgen. Helaas was zijn idee niet succesvol. Gorbatsjov schrapte in 1990 de leidende rol van de communisten uit de grondwet. Met de DDR ging het slecht. De DDR had jaren lang op té grote voet geleefd. Aan het begin van de jaren tachtig ging het mis, de DDR kon haar schulden niet meer betalen. Maar de regering Kohl hielp hem uit de brand, ze gaven haar twee goedkope leningen omdat de DDR anders dreigde de grens te sluiten. De DDR zat te diep in de schulden, en Honecker hield dat geheim. Toen Honecker afgezet werd op 9 november 1989 kregen de partijleiders pas te horen dat de DDR geen cent meer had, ze waren van slag, vandaar dat ze geen aandacht hadden voor het besluit dat de val van de Muur zou veroorzaken. Op 9 november was het zover, de Muur was gevallen. Vijf maanden voor de val van de Muur bezocht Gorbatsjov de Bondsrepubliek. Gorbatsjov wist dat het Westen hem waardeerde. De Duitsers waren erg enthousiast over Gorbatsjov en hij werd gastvrij onthaald. Ook de relatie tussen Gorbatsjov en Kohl werd steeds beter. Een tijd lang konden ze niet goed met elkaar overweg, maar sinds ze een gesprek hadden gehad in Moskou, was er een goede band gelegd voor een vriendschap of samenwerking. Gorbatsjov en Kohl bedachten toen dat Duitsland en de SU samen moesten werken aan een betere toekomst. In de maanden daarna deed Kohl heel voorzichtig, wat ik overigens begrijp. Al eerder konden ze niet goed met elkaar overweg. Drie weken na de val van de Muur bracht Kohl zijn plan onder de aandacht voor de Duitse eenwording. Hij zei dat de DDR het politieke en economische systeem moest veranderen. Uiteindelijk zou de DDR zich dan aan kunnen sluiten bij de Bondsrepubliek. Kohl verraste iedereen door bekend te maken dat hij Bush van te voren geïnformeerd had. De reacties waren niet allemaal positief: sommige mensen waren niet blij met de spoedige eenwording, zelfs niet iedereen in de Bondsrepubliek was een voorstander van dit plan. De SPD en de Groenen waren er fel op tegen de eenwording. De Oost-Duitse regering was wel bereid samen te werken, maar wilde de DDR niet opgeven. Het buitenland reageerde ook negatief. Gorbatsjov zei tegen Bush dat bondskanselier Kohl te snel ging. Gorbatsjov beloofde de DDR nooit in de steek te laten, omdat Europa dan niet meer stabiel zou zijn. Polen stond ook wantrouwend tegenover de eenwording en eiste dat de Bondsrepubliek eerst de Oder-Neise grens erkende. West-Europa was ook bezorgd. Vooral Frankrijk, Engeland en Nederland vreesden voor de terugkeer van het ‘Oude-Duitsland’ waar ze zo onder hadden geleden. Zij vroegen zich af (net als Gorbatsjov) of een Duitse hereniging, de stabiliteit van Europa niet zou verzwakken. Alleen de VS stonden achter Kohl’s plan. President Bush had het volste vertrouwen dat de Bondsrepubliek een stabiele democratie en bondgenoot kon blijven. Maar op een voorwaarde: het verenigde Duitsland moest lid worden van de NAVO. Om de SU niet af te schrikken had Kohl dat in zijn plan niet gezegd, maar hij was het er volkomen mee eens. Duitsland moest deel uitmaken van de Europese Gemeenschap en de NAVO. Kohl verwachtte dat de eenwording ongeveer 3 a 4 jaar zou duren. Al snel bleek dat het veel sneller ging. De DDR stortte na de val van de Muur in, de toestand van Oost-Duitsland bleek veel slechter als gedacht. Ook bleek dat de Oost-Duitsers wel een eenheid wilden vormen. De ondergang van de DDR werd versneld omdat er dagelijks zo’n 2000 mensen emigreerden naar de Bondsrepubliek, veel bedrijven konden niet meer voortbestaan omdat het personeel wegliep. Gorbatsjov en Mordrow stelden vast dat het tijd werd om met Kohl over de eenwording van Duitsland te gaan praten. In de Russische steden heerste hongersnood en Kohl liet grote bergen varkensvlees, boter en rundvlees naar Rusland sturen. Toen Kohl naar Rusland kwam, vertelde Gorbatsjov dat de Duitsers zelf mochten kiezen over de eenwording van hun land. Kohl had de Franse President Mitterand beloofd dat ze samen zouden werken aan de eenwording van Europa, dat zou leiden tot het verdrag van Maastricht in 1991. In dat verdrag zouden afspraken gemaakt worden over de oprichting van de Economische en Monetaire Unie (EMU) en de invoering van de euro. De Europese Gemeenschap kreeg een andere naam: de Europese Unie (EU). Begin maart was er nog maar één obstakel: Gorbatsjov en Mordrow eisten dat Duitsland onafhankelijk zou worden, en geen lid van de NAVO. Op 18 maart werden er in de DDR verkiezingen gehouden, de CDU kreeg bijna de absolute meerderheid en de communisten verdwenen uit de regering. Gorbatsjov liet daarna subtiel doorschemeren dat een NAVO-lidmaatschap voor Duitsland gekocht kon worden. Op 3 oktober werd de Duitse eenheid een feit. De DDR had de opening van de Muur 329 dagen overleefd. Door de Duitse eenwording eindigde het naoorlogse machtsevenwicht, Europa was weer een geheel. 1 jaar later was de val van Gorbatsjov een feit en viel de SU uiteen in vijftien onafhankelijke staten. Amerika had in Europa niet meer de touwtjes in handen, het lag voor de hand dat Duitsland een grotere rol ging spelen. Door de omvang, centrale ligging en economische kracht was dat niet uitgesloten, de Amerikanen wilden dat ook. Vier jaar later bevestigde Bush’s opvolger (Clinton) dat Duitsland de leiding in Europa moest hebben. Maar Duitsland kon de leiding niet zo goed aan en uiteindelijk moesten de Amerikanen eraan te pas komen om alles weer op orde te stellen. Binnenlandse problemen en blijvend wantrouwen tegen de overheersing, waren twee dingen die mee speelden. Al na de eenwording kreeg Duitsland het moeilijk, de opbouw van het Oosten was veel duurder dan verwacht. Kohl had de toestand van de Oost-Duitsland economie te goed ingeschat. De werkeloosheid in Duitsland steeg met 30 procent, en daardoor verliep de intergratie van de Oost-Duitsers moeizaam. Een groot deel van de West-Duitse industrie was sterk verouderd. Leiding geven in Europa was te makkelijk ingeschat, andere landen bleken nog anti-Duitse gevoelens te hebben en het verliep allemaal moeizaam. Ik denk dat Honecker uit angst om afgezet te worden, niets gezegd heeft over het faillissement van de DDR, als hij dat wel had gedaan had er misschien nog iets aan gedaan kunnen worden. Uiteindelijk werd misschien wel het belangrijkste besluit in Duitsland genomen: de val van de Berlijnse Muur. Uiteindelijk kwam het allemaal toch goed met Duitsland, maar daar was veel voor nodig! Nawoord Ik heb deze scriptie met plezier gemaakt. De hoofdvraag luidde: Welke internationale en nationale ontwikkelingen verklaren dat Duitsland van een verslagen en vervolgens verdeeld land, een betrouwbare en invloedrijke partner in Europa werd? Deze scriptie is in 6 hoofdstukken verdeeld, in elk hoofdstuk wordt een stukje van de vraag beantwoord. Ik heb mijn scriptie als volgt gemaakt: Allereerst heb ik een kladversie gemaakt, daar heb ik deelvragen bij bedacht. Daarna heb ik alle informatie uitgetikt. Die informatie heb ik uitgewerkt, en in die hoofdstukken heb ik de deelvragen proberen te beantwoorden. Alle hoofdstukken bij elkaar geven het antwoord op de hoofdvraag. Voor mijn scriptie heb ik de volgende bronnen gebruikt: ‘ Boeken: Duitsland en Europa 1945-2000
Drs. C.J.Houwman, drs. A.C.M. Peek, drs. I.D. Verkuil
Wolters-Noordhoff Groningen
Sites (illustraties): www.google.nl
http://www.jointquality.org/images/duitsland.gif
Door de meerdere soorten politiek en steun van andere landen werd Duitsland van een chaotisch land, een welvarend land. Dit was het einde van deze scriptie, ik hoop dat u het met plezier doorgelezen heeft.
Oprichting Europese Defensie Gemeenschap (EDG) H3
Stalin probeert de andere zones in handen te krijgen door Amerika en Engeland onder druk te zetten. Uiteindelijk wordt Berlijn afgesloten van voedselvoorzieningen en de Amerikanen openen een luchtbrug. Uiteindelijk wordt de blokkade opgeheven. Na de Berlijn-crisis valt Duitsland uiteen in 2 staten, de DDR en de Bondsrepubliek. De bouw van de Berlijnse Muur. Oprichting Europese Economische Gemeenschap (EEG) Cuba-crisis
H4
Ostpolitik van Willy Brandt, invoering pasjessysteem. H5
SALT 1-verdrag tussen de Sovjetunie en Amerika
H6
Val van de muur, eenwording van Duitsland Duitsland na de oorlog
Waren de Duitsers daders of slachtoffers? Stunde Null
De Duitsers moesten helemaal opnieuw beginnen met het opbouwen van hun land. De geallieerden hadden als doel gehad, Duitsland helemaal kapot te maken, d.m.v. plat bombarderen. Het hele land was een chaos geworden, de helft van de huizen was kapot, er was geen bestuur meer, een grote chaos. Op een bevolking van 66 miljoen waren er meer dan 5 miljoen mannen gesneuveld in de oorlog. Net als na de Eerste Wereldoorlog was de bevolking verbijsterd, maar nu heerste er een gevoel van uitputting, radeloosheid en nieuwe zorgen. Bijna niemand dacht aan wraak, dat kwam door de totale nederlaag maar ook door de confrontatie met de Duitse daden en de zorgen over het dagelijkse bestaan. Konden ze met deze ruines wel opnieuw beginnen? Voor schuldgevoel was weinig ruimte. De meeste Duitsers wilden niet meer met de politiek te maken hebben, zij wilden met rust gelaten worden. De schuld werd afgeschoven op Hitler en zijn aanhangers. Duitsland moest na de oorlog vanaf de grond weer worden opgebouwd. Daarbij was een belangrijke rol weggelegd voor de ‘Trümmerfrauen’, die uit het puin (Trümmer) de losse stenen bij elkaar zochten en weer geschikt maakten voor de bouw. Jalta
Het lot van Duitsland lag in de handen van de geallieerden, wat wilden zij met Duitsland? De Verenigde Staten, Engeland en de Sovjetunie hadden daar verschillende ideeën over.Wel stond vast dat Duitsland de vrede nooit meer mocht bedreigen. Uiteindelijk waren President Roosevelt, Premier Churchill en sovjetleider Stalin het erover eens dat Duitsland geheel bezet zou worden. Maar Rusland en het Westen wantrouwden elkaar, zij dachten dat de ander het land geheel voor zichzelf op zou eisen. Ze besloten om Duitsland in 3 stukken te verdelen: een Russische, een Amerikaanse en een Britse zone. Bij hun tweede ontmoeting in Jalta, werkten ze hun ideeën verder uit. Ze werden erover eens om Frankrijk ook een deel van het land zou krijgen en dat ieder land de absolute macht kreeg over het eigen deel. Ook Berlijn zou worden opgedeeld in 4 stukken. Berlijn lag geheel in het gebied van de Sovjetunie, dus als de VS, Engeland en Frankrijk daar later ook mee van mochten genieten, zou later grote spanningen opleveren. Weer werden erbij de ontmoeting op Jalta nog steeds geen afspraken gemaakt, de 4 landen wisten eigenlijk niet wat ze met het land aanmoesten. President Roosevelt wilde het Duitse volk zwaar laten boeten door de Duitse Industrie te verwoesten (het Morgenthau-plan), premier Churchill vond het ook een goed plan, Stalin was het er deels mee eens, dat hij ook een splitsing van Duitsland wilde. Maar een maand later keerde Stalin zich geheel tegen een blijvende deling. Hij was waarschijnlijk van mening veranderd doordat Roosevelt had aangekondigd, binnen 2 jaar zijn troepen uit Duitsland weg te halen. Stalin dacht dat nu de kans had heel Duitsland communistisch te maken. Tegen de Duitse communisten zei hij in juni 1945 dat hij heel Duitsland onder zijn leiding communistisch wilde maken. Maar hij betwijfelde of dit het beste was, een communistisch Duitsland kon een sterke concurrent worden voor het leiderschap over het wereldcommunisme. Na de oorlog zou Stalin proberen Duitsland neutraal te maken, dat sterk afhankelijk van de Sovjetunie zou zijn. En daarnaast was een aparte communistische staat in de Sovjetunie een goede mogelijkheid
Na hun ontmoeting in Jalta nam de spanning tussen de geallieerden toe, ze kregen ruzie over Polen. Bij hun 1e ontmoeting was afgesproken dat de Sovjetunie Oost-Polen kreeg, en dat Polen Duits grondgebied in mocht nemen. Maar over de Poolse westgrens en de Poolse regering werden de drie landen het maar niet eens.Stalin wilde Polen communistisch maken. Churchill en Roosevelt wilden Polen niet zo veel grondgebied geven en wilden vrije verkiezingen. In maart1945 bleek dat Stalin geen rekening hield met zijn bondgenoten. In Polen bracht hij de communisten aan de macht en begon meteen met de verdrijving van het Duitse volk. Hij verjoeg de Duitsers in het gebied dat hij aan Polen wilde geven en verving ze door Polen die uit het Oosten weg moesten. De VS en Engeland waren kwaad maar konden er niets meer aan doen. Na die gebeurtenis kwamen de geallieerden voor de 3e keer bijeen in Potsdam. Roosevelt was er niet meer bij, hij was overleden en vervangen door zijn vice-president Truman. Churchill was niet herkozen bij de verkiezingen en nu vervangen door Attlee. Amerika en Engeland legden zich er bij neer dat ze alleen de Oder-Neissegrens kregen. Wel hielden zij vol dat pas als er vrede was gesloten tussen Duitsland en Polen de definitieve grenzen bepaald werden. Deze keer werd er besloten dat Duitsland ontwapend en gedemilitariseerd moest worden. De Duitse oorlogsindustrie werd ontmanteld, alle fabrieken werden leeggehaald en Duitsland zou worden gedemocratiseerd en gedenazificeerd. Alle nazistische organisaties en partijen werden verboden. Het Morgenthau-plan was inmiddels al niet meer aan de orde. De Amerikanen en de Britten stemden in met Stalins plan de Duitse Eenheid te bewaren. De afspraak die bij de 2e ontmoeting in Java was gemaakt(dat alle bezetters in hun eigen deel de absolute macht kregen) werd in stand gehouden. Maar de bezetters probeerden wel Duitsland als economische eenheid te behandelen. Uiteindelijk kwam er een Geallieerde Controle Raad, waarin ze hun plannen op elkaar konden afstemmen. Er werd geen regeling getroffen voor de herstelbetalingen, Amerika en Engeland weigerden aan de hoge Russische eisen mee te werken. Ik vind het een goed idee dat de geallieerden de Duitsland in drie zones verdeelden, maar niet dat ze aan het begin hun eigen gang gingen. Later kwam er een Geallieerde Controle Raad, zodat ze hun plannen op elkaar af konden stemmen, ook dat vond ik een goed idee. De Westbindung van Adenauer
Hoe kwam de Westbindung uiteindelijk tot stand? In 1950 was de Bondsrepubliek nog een bezet land. Voor Duitsland bracht dat enorme beperkingen met zich mee. Maar in 5 jaar veranderde de situatie enorm. In 1951 mocht West-Duitsland mee beslissen over de kolen en staalindustrie. Datzelfde jaar kreeg Duitsland een ministerie van Buitenlandse Zaken en 3 jaar later werd de bezetting beëindigd. Voor het Westen was de Bondsrepubliek opeens een goede bondgenoot. De DDR schopte het in die tijd tot satellietstaat van de SU. De DDR sloot zich aan bij het Warschaupact. Europa was nu verdeeld in 2 vijandige staten, gescheiden door het IJzeren Gordijn. Die grens liep dwars door Duitsland. Voor een persoon was de intergratie van de Bondsrepubliek een groot succes: Konrad Adenauer. Adenauer was bondskanselier en minister van Buitenlandse Zaken. Adenauer was bij de verkiezingen al 73, toen hij aftrad was hij inmiddels 87 jaar oud. Adenauer was niet nieuw in het vak, van 1917 tot 1933 was hij burgemeester van Keulen. In 1933 werd hij afgezet toen hij weigerde Hitler toe te laten. Na een korte gevangenisstraf tot 1945 werd hij opnieuw tot burgemeester van Keulen benoemd, en werd hij de leider van de CDU, de Christisch Demokratische Union. Adenauer wilde door middel van verdragen de Bondsrepubliek binden aan West-Europa en de Verenigde Staten, Duitsland moest deel uit gaan maken van het Westen. Volgens Adenauer had deze verbindingen een aantal voordelen: - De Bondsrepubliek zou zo veilig zijn tegen Russisch gevaar. - Het was de enige mogelijkheid om het vertrouwen van de westelijke geallieerden te winnen en snel de volledige soevereiniteit voor de BDR te krijgen. - Duitsland kon alleen op deze manier een betrouwbare democratie worden, die zich niet opnieuw schuldig zou maken aan agressie tegen buurlanden. Adenauer betwijfelde sterk of ze geschikt waren voor een democratie, hij had veel wantrouwen tegen zijn landgenoten. Adenauer was er van overtuigd dat de SU een bewapeningswedloop met het westen niet vol zou houden en geloofde dat de DDR geen weerstand kon bieden aan de welvaart van het westen. De angst voor de sovjetunie was begin jaren vijftig het sterkst. In 1950 veroverde Noord-Korea, Zuid-Korea. De Amerikanen waren verrast, en dachten dat Stalin erachter zat. Alles wees erop dat de Derde Wereldoorlog er snel aan zou komen. Rusland had inmiddels ook een atoombom aangeschaft, dus het leek erop dat er een kernoorlog aan zat te komen. Veel mensen waren bang voor een atoomoorlog, het was bijna zeker dat de frontlinie in een oorlog tussen Oost en West dwars door Duitsland zou lopen. In 1950 had Frankrijk Duitsland aangeboden samen te werken bij de kolen- en staalproductie. Adenauer reageerde enthousiast, dit was een belangrijke stap voor intergratie in Europa. Een jaar later werd de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) opgericht. In deze gemeenschap regelden Frankrijk, Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg samen hun kolen- en staalproductie. Later werd de EDG (Europese Defensie Gemeenschap) opgericht. Stalin was bang dat West-Duitsland hem terug wilde pakken met behulp van de EDG en zo een sterk leger op kon bouwen. Door Adenauer werd de Stalin-nota afgewezen en ging het plan (om een verenigd en neutraal Duitsland te vormen) niet door. Truman dacht hetzelfde als Adenauer (dat de nota gebruikt werd om de Europese intergratie tegen te werken) en hij eiste dat Duitsland, als het eenmaal herenigd was, zelf mocht beslissen of het neutraal werd of niet, Stalin wees die eisen af. Een hereniging van Duitsland leek helemaal ver weg toen op 16 juni 1953 alle bouwvakkers hun werk neerlegden. De volgende dag kwam de hele bevolking in opstand. Voor de SU was nu duidelijk dat een centraal Duitsland grote moeilijkheden met zich mee zou brengen. Opeens was de Franse regering niet meer zo zeker van het succes van de EDG. Voor Adenauer kwam dit niet als een schok. Hij vroeg lid te mogen worden van de NAVO. Engeland en Amerika vonden dat goed, volgens de VS (met de nieuwe Amerikaanse president Eisenhouwer) was de Duitse steun nu hard nodig. Eisenhouwer wilde bezuinigen op de wapenuitgaven en Duitsland zou Amerika kunnen helpen met legers. West-Duitsland sloot zich in 1955 aan bij de NAVO. Dat was de eerste stap naar het afnemen van alle spanningen. Dat Adenauer vroeg om lid te mogen worden van de NAVO vond ik een stap in de goede richting, zo kon Duitsland ook iets terug doen voor wat zij allemaal gekregen had. Verdeeldheid over de deling van Duitsland Welke ontwikkelingen in andere landen beïnvloedden de deling van Duitsland en welke leidden uiteindelijk tot de bouw van de Muur? Op 24 juni had de SU West-Berlijn volledig afgesloten van alle toegangswegen over land en water. De West-Berlijners konden nu niet meer aan hun levensbehoeften komen. Stalin eiste dat de Fransen, Amerikanen en Britten onmiddellijk de stad verlieten. Het plan was dat West-Berlijn bij de Russische zone gevoegd moest worden. Veel mensen gaven zich over aan Stalin omdat er anders oorlog uit zou breken. Truman wilde zich niet overgeven, omdat Stalin dan steeds verder zou gaan en dat moest voorkomen worden. Als Berlijn nu zou vallen, zou Stalin al snel eisen dat de Amerikanen zich uit heel Duitsland terug zouden trekken. En als dat zou gebeuren zou heel Europa in gevaar komen. Om West-Berlijn voedsel te brengen openden de Amerikanen en de Britten een luchtbrug, het was een groot succes. Elke dag vlogen duizend vliegtuigen met duizenden tonnen voedsel naar West-Berlijn. De Amerikanen veranderden van vijanden in beschermers. De ‘Rosinenbomber’ van de geallieerden vlogen dag en nacht om Berlijn van voedsel en andere goederen te voorzien. De hulpactie was vanuit de straten voor alle Berlijners zichtbaar en deed de vijandigheid tegen de Amerikanen omslaan in vriendschap
Na elf maanden (op 12 mei 1949) hieven de Russen de blokkade op, in Berlijn barstte een volksfeest van vreugde los uit dankbaarheid voor de Amerikanen. Kort na de Berlijn-crisis viel Duitsland uiteen. In mei 1949 werd uit de westerse zones de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) gevormd. Vijf maanden later werd in de sovjetzone de Duitse Democratische Republiek (DDR) gevormd. In 1945 hoopten veel mensen dat de Sovjetunie een ‘normaal’ land was geworden waar een goede samenwerking mee mogelijk zou zijn. Maar na een aantal weken bleek dat Stalin zelf andere plannen in gedachte had. Al voor het eind van de oorlog hadden de communisten de macht gegrepen in Polen, Roemenië en Bulgarije. Dit was op een oneerlijke manier gebeurd namelijk d.m.v dwang, schijnverkiezingen en onderdrukking. In deze landen werd vervolgens het stalinistisch systeem ingevoerd, elke vorm van vrijheid werd nu bruut onderdrukt. West-Europa lag in puin (voor het opnieuw opbouwen was geen geld), de productie was gedaald, chaos en hongersnood kwamen steeds dichterbij. Toen de communisten bij de parlementsverkiezingen eind 1946 de grootste partij werden en de leiding in de regering opeisten, zou het niet lang meer duren voordat Franrijk ook tot het communistische blok toe zou treden. Stalin liet blijken dat hij heel Europa wilde veroveren. Hij zette Turkije en Griekenland nu ook onder druk. Griekenland zag nog maar een mogelijkheid: Amerika om hulp vragen. Toen ontstond de containmentpolitiek, Amerika zou iedereen steunen die zich verzette dat het communisme. De Amerikaanse minister van buitenlandse
zaken, Marshall, kwam naar buiten met het Marshall-plan. Het plan hield in dat Amerika geld aan Europa zou geven om de economie daar weer op gang te krijgen. Pas toen de communisten in februari 1948 een staatsgreep pleegden, stemde het Parlement in met het Marshall-plan. Stalin probeerde heel Oost-Duitsland communistisch te maken, maar al gauw bleek uit de verkiezingen dat het communisme niet populair was. Het communisme kon in Duitsland alleen onder dwang ingevoerd worden. De opbouw van het communisme werd nu onder druk ingevoerd. De vervolging van politieke tegenstanders werd strenger, en de economie kwam (volgens het sovjetmodel) in handen van de staat. Bij een conflict over herstelbetalingen, kreeg de SU steun van Frankrijk, beide landen hadden erg geleden door de oorlog en eisten herstelbetalingen. Maar de geallieerden werden het daar niet over eens, en ze namen de macht over de industrie. Frankrijk liet in haar zone, een half miljoen Duitsers als dwangarbeiders in Frankrijk werken. De Amerikanen en Britten hadden in hun zones problemen, in Potsdam was namelijk afgesproken dat de SU voedsel zou leveren, maar Stalin weigerde deze afspraak na te komen, en zo ontstond er een tekort aan voedsel. Maar deze situatie werd nog erger omdat deze zones juist miljoenen vluchtelingen op moesten vangen. Er ontstond een economische chaos, om dit probleem op te lossen werd in het geheim een nieuw betaalmiddel voorbereid. Op 20 juni 1948 was het zover, de invoering van de D-mark in de Westerse zones. Dit moest Duitsland uit de problemen helpen, en dat lukte! Stalin was woedend, hij had gehoopt dat Amerika uit Duitsland zou vertrekken door zo veel problemen. In Potsdam was afgesproken dat alle landen hetzelfde beleid zouden voeren wat betreft de economie. De economische deling van Duitsland was nu voltooid. Tijdens de blokkade van Berlijn richtten een aantal landen de NAVO op, de leden beloofden dat ze een aanval op een van hen zouden beschouwen als een aanval op iedereen. Nadat de staatsverkiezingen gehouden waren, werd er door democratische politici een grondwet geschreven, die op 8 mei 1949 goedgekeurd werd en op 23 mei was de Bondsrepubliek Duitsland een feit. Vijf maanden later (7 oktober 1949) werd Oost-Duitsland tot de Duitse Democratische Republiek (DDR) gevormd. In de Bondsrepubliek ging alles heel goed, de welvaart bleef stijgen en de democratische partijen haalden recordscores. De band tussen West-Duitsland en Frankrijk bereikte een hoogtepunt en het gevolg was de oprichting van de EEG (Europese Economische Gemeenschap) in 1957. Alle landen stemden in met het plan om de douaneheffingen in hun land af te schaffen en zo een groot handelsblok te vormen, voor de Sovjetunie was dat natuurlijk bedreigend. Er was natuurlijk een groot verschil tussen Oost- en West-Duitsland. Ulbricht probeerde de achterstand op de Bondsrepubliek in te halen en beloofde de mensen een ‘Wirschaftswunder’. Hij probeerde dit door de boeren te dwingen zich aan te sluiten bij collectieve boerderijen. De gevolgen waren rampzalig, zelfs levensbehoeften zoals brood, melk en boter waren bijna niet meer te krijgen. De tweedeling van Europa was nog maar op 1 punt onvoltooid. De DDR en de Bondsrepubliek waren al gescheiden door een brede strook prikkeldraad, mijnenvelden, wachttorens en schietinstallaties, maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn was nog steeds open. Al gauw werd in 1960 dat dit niet altijd zo zou blijven, de problemen in de DDR waren te groot. Een Oost-Duitse soldaat vlucht naar West-Berlijn met een sprong over de Muur in aanbouw, 22 augustus 1961
Elke dag vluchtten er duizenden mensen naar West-Berlijn en de bevolking liep van 19 miljoen mensen terug naar 17 miljoen mensen. Een ondergang van de DDR kon bijna niet meer voorkomen worden, alleen met hulp van de Sovjetunie. Chroesjtjov waarschuwde dat de Russische schepen op weg naar Cuba tegengehouden zouden worden. Chroesjtjov trok zich er niets van aan, toen er uiteindelijk een oorlog aan zat te komen, paste Chroesjtjov zich aan. Hij aanvaardde de aanwezigheid van Amerikanen in West-Berlijn.had aan het eind van de jaren ’50 drie belangrijke problemen: - de toenemende kracht en welvaart van West-Europa - de uitdaging van China om tegenover het Westen meer daadkracht te tonen - het gevaar dat de DDR dood zou bloeden. Om deze problemen in één klap op de lossen ging Chroesjtjov groots te werk. Hij stelde de geallieerden in het Westen een ultimatum: binnen half jaar moesten zij de DDR erkennen en vertrokken zijn uit Berlijn. Als dat niet zou gebeuren, dreigde hij met een kernoorlog en de toegangswegen naar Berlijn overdragen aan de DDR. Op 13 augustus 1961 werden de bewoners van Berlijn opgeschrikt door het geluid van boren, de bouw van de Berlijnse Muur was begonnen. Opmerkelijk was dat president Kennedy geen enkel protest liet horen, dat kwam omdat Kennedy eigenlijk opgelucht was dat de crisis Berlijn voorbij was. Maar Chroesjtjov wilde West-Berlijn in handen krijgen dus hij liet het er niet bij zitten. Hij liet op Cuba lanceerinstallaties voor kernraketten bouwen, maar Kennedy was het daar niet mee eens. Een week later eiste Kennedy voor de televisie dat de lanceerinstallaties afgebroken zouden worden. Ik denk dat Stalin niet goed bezig was door alles in zijn macht te willen krijgen, en vooral niet op deze manier! Dat de Amerikanen in samenwerking met de Duitsers in het geheim een nieuwe munteenheid ontwikkelden, vind ik een goede zet en zeker als je ziet wat er later gebeurde met de economie van Duitsland. Ik denk dat de bouw van de Muur niet nodig was geweest als de DDR eerder was gevallen, dan was het aantal slachtoffers ook niet zo groot geweest. Chroesjtjov bleek uiteindelijk ook geen heilige toen hij West-Berlijn opeiste en er een oorlog dreigde tussen Amerika en de SU. Willy Brandt en de Ostpolitik
Een van de eersten die de conclusie trokken dat het anders moest (na de bouw van de Muur) was Willy Brandt. Kennedy wilde Brandt niet helpen, dus besloot Willy Brandt dat Duitsland zelf actie moest ondernemen. Brandt legde contact met de leiders van Oost-Duitsland. De leiders lieten blijken dat er mensen vrij gekocht konden worden. West-Duitsland betaalde in het diepste geheim een flinke som geld per persoon, zodat diegene herenigd kon worden met zijn/haar familie. In 1963 zorgde Willy Brandt voor een pasjesovereenkomst, wat betekende dat mensen een dagpasje konden krijgen om hun familie op te zoeken (bijv. met de kerstdagen. Het pasjessysteem was de basis voor de Ostpolitik van Willy Brandt. Toen Willy Brandt en Bahr de Ostpolitik bedachten, wilde niemand iets van toenadering tot de DDR weten. Adenauer en de CDU weigerden het woord DDR te gebruiken. Toch veranderde er iets in de houding van West-Duitsland tegenover Oost-Duitsland. Er werd getwijfeld aan de Amerikaanse steun, Kennedy had hen al eerder niet willen helpen, de enige uitweg leek contact zoeken met de Sovjetunie. Ulbricht wilde helemaal niet meewerken aan de Ostpolitik van Brandt, nu het volgens hem juist zo goed ging met de DDR. In de economie liet Ulbricht hervormingen doorvoeren, en politieke tegenstanders werden nog steeds onderdrukt. In 1965 kwam het dan toch nog tot een soort Wirschaftswunder. Mensen probeerden het zichzelf zo aangenaam mogelijk te maken door zich aan te passen aan het communisme. Maar eind jaren 60 liep de Oost-Duitse economie weer vast, van de SU moesten de ingevoerde hervormingen weer terug gedraaid worden. Alles liep weer mis en eind jaren 70 had de DDR hard financiële en technologische hulp nodig, die de Bondsrepubliek kon geven. Ulbricht wilde daar niet aan toegeven, pas als de Bondsrepubliek de DDR erkende. De Bondsrepubliek bleef volhouden dat niet te doen, en in 1971 werd Ulbricht vervangen door Honecker. Ook de Bondsrepubliek verlangde naar verandering. In 1960 aanvaardde de SPD een vrijemarkteconomie, NAVO-lidmaatschap en Willy Brandt als leider. Maar in 1966 raakte de economie in een recessie, die een jaar duurde. In 1966 werd Brandt minister van Buitenlandse Zaken, hij probeerde contacten te leggen met het Oostblok, maar dat ging moeizaam. Willy Brandt werd bondskanselier en kreeg zo de kans om de Ostpolitik in te voeren. Brandt probeerde via bezoeken aan het Oostblok het vertrouwen te winnen, wat op een gegeven moment werkte, hij wekte bij de Oost-Europese leiders vertrouwen. Hij bood hen financiële, technologische en economische steun aan en zo sloot hij uiteindelijk de Ostvertrage met de Sovjetunie, Polen en de DDR. Niet iedereen vertrouwde de Ostpolitik van Brandt, met name Frankrijk niet. Om ook het vertrouwen van Frankrijk te winnen probeerde Brandt de Europese samenwerking te versterken. In 1972 viel de regering van Brandt, maar uit verkiezingen bleek de Ostpolitik erg populair te zijn, dat was Brandt’s laatste succes, in 1973 kwam er een 2e economische crisis, deze was zo heftig dat Brandt machteloos stond, hij kon niets anders doen dan af treden en zijn plek overdragen aan zijn partijgenoot: Helmut Schmidt. Ik denk dat de Ostpolitik van Willy Brandt zo populair was omdat, Brandt gauw het vertrouwen van de mensen kon winnen. Hij liet zich aan het begin van zijn carriere als van zijn gevoelige kant zien bij het joodse monument en dat heeft een bepaalde aantrekkingskracht op mensen. Schmidt en Duitsland aan top
Hoe zorgde Schmidt voor een invloedrijk Duitsland? Op 5 & 6 januari 1979 vierden de belangrijkste NAVO-leiders nieuwjaar op de Antillen. Carter, Gallaghan, Giscard d’Estaing en Schmidt waren alle vier aanwezig. Er werd vooral ontspannen maar natuurlijk kwam de politiek ook aan bod. Onder deze omstandigheden op dit tropische eiland was er tijd om alle problemen uit te praten, tussen Carter en Schmidt was er vooral irritatie, Schmidt twijfelde erg aan de hulp van Amerika om Europa te steunen tegen de Sovjetunie. Schmidt vond de Amerikaanse leider iemand, die niets wist over hoe het erg in Rusland aan toe ging. Schmidt maakte zich vooral zorgen over de nieuwe kernraketten die de Sovjetunie aan het stationeren was, de SS’20’s. Deze raketten konden van 5000 kilometer precies elk doel in Europa treffen. De raketten konden zoì opgesteld worden dat ze niet door de NAVO-raketten geraakt konden worden. Deze raketten gaven de SU een grote voorsprong, waarmee ze Duitsland konden chanteren. Carter had op Guadeloupe een verrassing voor Schmidt: hij stelde voor om om Amerikaanse middellange-afstandsraketten in Europa te plaatsen, om zo het evenwicht weer te herstellen. Ze beseften allebei dat de raketten de ontspanning nog meer in gevaar zouden brengen en daarom werd besloten om met de SU te onderhandelen. Er werd afgesproken dat de NAVO over vier jaar 464 kruisraketten in Europa zou plaatsen, tenzij er voor die tijd afspraken gemaakt werden met de SU. Na de oorlog hadden de VS, Frankrijk en Engeland al veel topconferenties gehouden, maar altijd met z’n drieën. Nu was West-Duitsland voor de eerste keer van de partij. Bovendien hield de VS rekening met de Duitse wensen, wat Carter liet blijken door voor te stellen om zijn militaire plannen te wijzingen. In de jaren zeventig werd West-Duitsland gekozen als de leider van de Europese Gemeenschap, dat kwam door de volgende vijf ontwikkelingen: - de ontspanning en de Ostpolitik - de manier waarop Schmidt in eigen land de politieke en economische crisis overwon. - De versterking van de Frans-Duitse en Europese samenwerking. - De verzwakking van het Amerikaanse leiderschap. - De groeiende zorgen over een Russisch overwicht. Brandt zorgde er met zijn Ostpolitik voor dat West-Duitsland weer geaccepteerd werd door heel Europa. Door het nazi-verleden van Duitsland was dit aan het begin moeilijk te accepteren. Schmidt zette de plannen van Brandt voort, hij versterkte de positie van de Duitsers doordat hij vertrouwen en respect won en ze hielp met het invoeren van de D-mark. Schmidt en de Franse president konden erg goed met elkaar opschieten, samen zorgden ze voor de invoering van het Europees Monetair Stelsel (E.M.S) Terwijl Duitsland weer op krabbelde, zwakte Amerika steeds verder af. Het Amerikaanse leiderschap werd vooral aangetast door: - de aftocht uit Vietnam in 1073 - het Watergate-schandaal, dat president Nixon een jaar later tot aftreden dwong - het zwakke optreden van Jimmy Carter, die in januari 1977 president werd - de toenemende militaire kracht van de Sovjetunie
Het SALT 1-verdrag , dat in 1972 werd gesloten hield in dat de VS en de SU hun lanceerinstallaties aan een maximum bonden. Steeds vaker vroegen de Europeanen zich af, of de Amerikanen hen nog wel konden en wilden verdedigen, dat wantrouwen werd versterkt doordat Amerika Zuid-Vietnam als bondgenoot liet vallen in de Vietnam-oorlog. Schmidt was vooral bezorgd over het dreigende Russische overwicht in Europa. Rusland begon de nieuwe SS-20’s te plaatsen. Maar in december werd het dubbelbesluit (dat op Guadeloupe al voorbereid was) goedgekeurd door de NAVO: Europa zou middellange-afstandsraketten krijgen en de NAVO zou daarover met de Sovjetunie gaan onderhandelen. Al gauw werd duidelijk dat het communisme niet onaantastbaar was en Schmidt werd ten val gebracht door zijn coalitiegenoot de FDP. Al gauw werd ( in oktober 1982) Helmut Kohl de nieuwe bondskanselier. Oost-West, Duitsland op zijn best?! Was de val van de muur het einde van een gescheiden Duitsland? Op 9 november 1989 maakt een lid van het Politbureau SED (Schabowski) bekend dat alle Oost-Duitsers die willen emigreren of een bezoek brengen aan het buitenland, krijgen daar vanaf nu toestemming voor. Als een journalist vraagt wanneer die regeling in gaat, antwoordt hij: "Voor zover ik weet meteen, onmiddellijk." Schwabowski wist zelf niet goed wat er besloten was, het besluit was namelijk een paar uur geleden gemaakt door een groepje ambtenaren. In 2 punten had Schabowski zich vergist, de regeling ging pas de volgende dag in.. Al gauw staken er duizenden mensen over van Oost naar West-Berlijn en zo was de val van de Muur een feit. Bewoners uit Oost- en West-Berlijn beklimmen de Muur, 9 november 1989. Hoe kwam het dat de Muur zo plotseling viel? De aanleiding: ontwikkelingen in binnen- en buitenland. - schulden DDR - veranderingen door Gorbatsjov
Gorbatsjov was 54 jaar oud, zijn voorgangers waren allemaal veel ouder en daarom besefte Gorbatsjov dat de SU grondig moest veranderen om te kunnen overleven. Zijn idee vatte hij samen in 2 woorden: Glasnost en Perestrojka. Perestrojka waren de politieke, economische en maatschappelijke veranderingen en de Glasnost was de openheid waarmee hij de boel weer op gang wilde krijgen. Helaas was zijn idee niet succesvol. Gorbatsjov schrapte in 1990 de leidende rol van de communisten uit de grondwet. Met de DDR ging het slecht. De DDR had jaren lang op té grote voet geleefd. Aan het begin van de jaren tachtig ging het mis, de DDR kon haar schulden niet meer betalen. Maar de regering Kohl hielp hem uit de brand, ze gaven haar twee goedkope leningen omdat de DDR anders dreigde de grens te sluiten. De DDR zat te diep in de schulden, en Honecker hield dat geheim. Toen Honecker afgezet werd op 9 november 1989 kregen de partijleiders pas te horen dat de DDR geen cent meer had, ze waren van slag, vandaar dat ze geen aandacht hadden voor het besluit dat de val van de Muur zou veroorzaken. Op 9 november was het zover, de Muur was gevallen. Vijf maanden voor de val van de Muur bezocht Gorbatsjov de Bondsrepubliek. Gorbatsjov wist dat het Westen hem waardeerde. De Duitsers waren erg enthousiast over Gorbatsjov en hij werd gastvrij onthaald. Ook de relatie tussen Gorbatsjov en Kohl werd steeds beter. Een tijd lang konden ze niet goed met elkaar overweg, maar sinds ze een gesprek hadden gehad in Moskou, was er een goede band gelegd voor een vriendschap of samenwerking. Gorbatsjov en Kohl bedachten toen dat Duitsland en de SU samen moesten werken aan een betere toekomst. In de maanden daarna deed Kohl heel voorzichtig, wat ik overigens begrijp. Al eerder konden ze niet goed met elkaar overweg. Drie weken na de val van de Muur bracht Kohl zijn plan onder de aandacht voor de Duitse eenwording. Hij zei dat de DDR het politieke en economische systeem moest veranderen. Uiteindelijk zou de DDR zich dan aan kunnen sluiten bij de Bondsrepubliek. Kohl verraste iedereen door bekend te maken dat hij Bush van te voren geïnformeerd had. De reacties waren niet allemaal positief: sommige mensen waren niet blij met de spoedige eenwording, zelfs niet iedereen in de Bondsrepubliek was een voorstander van dit plan. De SPD en de Groenen waren er fel op tegen de eenwording. De Oost-Duitse regering was wel bereid samen te werken, maar wilde de DDR niet opgeven. Het buitenland reageerde ook negatief. Gorbatsjov zei tegen Bush dat bondskanselier Kohl te snel ging. Gorbatsjov beloofde de DDR nooit in de steek te laten, omdat Europa dan niet meer stabiel zou zijn. Polen stond ook wantrouwend tegenover de eenwording en eiste dat de Bondsrepubliek eerst de Oder-Neise grens erkende. West-Europa was ook bezorgd. Vooral Frankrijk, Engeland en Nederland vreesden voor de terugkeer van het ‘Oude-Duitsland’ waar ze zo onder hadden geleden. Zij vroegen zich af (net als Gorbatsjov) of een Duitse hereniging, de stabiliteit van Europa niet zou verzwakken. Alleen de VS stonden achter Kohl’s plan. President Bush had het volste vertrouwen dat de Bondsrepubliek een stabiele democratie en bondgenoot kon blijven. Maar op een voorwaarde: het verenigde Duitsland moest lid worden van de NAVO. Om de SU niet af te schrikken had Kohl dat in zijn plan niet gezegd, maar hij was het er volkomen mee eens. Duitsland moest deel uitmaken van de Europese Gemeenschap en de NAVO. Kohl verwachtte dat de eenwording ongeveer 3 a 4 jaar zou duren. Al snel bleek dat het veel sneller ging. De DDR stortte na de val van de Muur in, de toestand van Oost-Duitsland bleek veel slechter als gedacht. Ook bleek dat de Oost-Duitsers wel een eenheid wilden vormen. De ondergang van de DDR werd versneld omdat er dagelijks zo’n 2000 mensen emigreerden naar de Bondsrepubliek, veel bedrijven konden niet meer voortbestaan omdat het personeel wegliep. Gorbatsjov en Mordrow stelden vast dat het tijd werd om met Kohl over de eenwording van Duitsland te gaan praten. In de Russische steden heerste hongersnood en Kohl liet grote bergen varkensvlees, boter en rundvlees naar Rusland sturen. Toen Kohl naar Rusland kwam, vertelde Gorbatsjov dat de Duitsers zelf mochten kiezen over de eenwording van hun land. Kohl had de Franse President Mitterand beloofd dat ze samen zouden werken aan de eenwording van Europa, dat zou leiden tot het verdrag van Maastricht in 1991. In dat verdrag zouden afspraken gemaakt worden over de oprichting van de Economische en Monetaire Unie (EMU) en de invoering van de euro. De Europese Gemeenschap kreeg een andere naam: de Europese Unie (EU). Begin maart was er nog maar één obstakel: Gorbatsjov en Mordrow eisten dat Duitsland onafhankelijk zou worden, en geen lid van de NAVO. Op 18 maart werden er in de DDR verkiezingen gehouden, de CDU kreeg bijna de absolute meerderheid en de communisten verdwenen uit de regering. Gorbatsjov liet daarna subtiel doorschemeren dat een NAVO-lidmaatschap voor Duitsland gekocht kon worden. Op 3 oktober werd de Duitse eenheid een feit. De DDR had de opening van de Muur 329 dagen overleefd. Door de Duitse eenwording eindigde het naoorlogse machtsevenwicht, Europa was weer een geheel. 1 jaar later was de val van Gorbatsjov een feit en viel de SU uiteen in vijftien onafhankelijke staten. Amerika had in Europa niet meer de touwtjes in handen, het lag voor de hand dat Duitsland een grotere rol ging spelen. Door de omvang, centrale ligging en economische kracht was dat niet uitgesloten, de Amerikanen wilden dat ook. Vier jaar later bevestigde Bush’s opvolger (Clinton) dat Duitsland de leiding in Europa moest hebben. Maar Duitsland kon de leiding niet zo goed aan en uiteindelijk moesten de Amerikanen eraan te pas komen om alles weer op orde te stellen. Binnenlandse problemen en blijvend wantrouwen tegen de overheersing, waren twee dingen die mee speelden. Al na de eenwording kreeg Duitsland het moeilijk, de opbouw van het Oosten was veel duurder dan verwacht. Kohl had de toestand van de Oost-Duitsland economie te goed ingeschat. De werkeloosheid in Duitsland steeg met 30 procent, en daardoor verliep de intergratie van de Oost-Duitsers moeizaam. Een groot deel van de West-Duitse industrie was sterk verouderd. Leiding geven in Europa was te makkelijk ingeschat, andere landen bleken nog anti-Duitse gevoelens te hebben en het verliep allemaal moeizaam. Ik denk dat Honecker uit angst om afgezet te worden, niets gezegd heeft over het faillissement van de DDR, als hij dat wel had gedaan had er misschien nog iets aan gedaan kunnen worden. Uiteindelijk werd misschien wel het belangrijkste besluit in Duitsland genomen: de val van de Berlijnse Muur. Uiteindelijk kwam het allemaal toch goed met Duitsland, maar daar was veel voor nodig! Nawoord Ik heb deze scriptie met plezier gemaakt. De hoofdvraag luidde: Welke internationale en nationale ontwikkelingen verklaren dat Duitsland van een verslagen en vervolgens verdeeld land, een betrouwbare en invloedrijke partner in Europa werd? Deze scriptie is in 6 hoofdstukken verdeeld, in elk hoofdstuk wordt een stukje van de vraag beantwoord. Ik heb mijn scriptie als volgt gemaakt: Allereerst heb ik een kladversie gemaakt, daar heb ik deelvragen bij bedacht. Daarna heb ik alle informatie uitgetikt. Die informatie heb ik uitgewerkt, en in die hoofdstukken heb ik de deelvragen proberen te beantwoorden. Alle hoofdstukken bij elkaar geven het antwoord op de hoofdvraag. Voor mijn scriptie heb ik de volgende bronnen gebruikt: ‘ Boeken: Duitsland en Europa 1945-2000
Wolters-Noordhoff Groningen
Sites (illustraties): www.google.nl
http://www.jointquality.org/images/duitsland.gif
Door de meerdere soorten politiek en steun van andere landen werd Duitsland van een chaotisch land, een welvarend land. Dit was het einde van deze scriptie, ik hoop dat u het met plezier doorgelezen heeft.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden