Dali - Droom

Verslag over 2-dimensioneel kunstwerk:

Titel:
Droom, veroorzaakt door de vlucht van een bij rond een granaatappel, een seconde voor het ontwaken, 1944.
Salvador Dali.
Olieverf op linnen, 51 x 40,5 cm.
Madrid, Museo Thyssen-Bornemisza.

Inleiding:
Ik heb gekozen voor een kunstwerk van Salvador Dali. Ik heb het gekozen omdat ik wel eerder van Dali had gehoord en toen een boek van hem heb bekeken waar mooie werken van hem in stonden. Er stond namelijk ook een schilderij in over de droom. Dat is mijn onderwerp dus dat kwam goed uit. Het heeft met mijn onderwerp te maken omdat er een droom is nageschilderd van een werkelijke droom.

In de schilderijen rond 1930 lijken de beelden spontaan opgeborreld uit de verborgen lagen van zijn geest, maar ze zijn tegelijk heel gedetailleerd geschilderd. Het zijn minutieus weergegeven droombeelden, waar Dali weken aan werkte om ze zo precies op het doek te krijgen. Volgens eigen zeggen staarde hij een tijd lang naar het lege linnen en zag dan vanzelf de beelden opduiken die hij naschilderde.

Dali omschreef zijn schilderijen met een wervende reclametekst als: ‘[…] ogenblikkelijke en handgemaakte fotografie in kleur, met beelden die superfijn, extravagant, extra-beeldend, extrapicuraal, onverkend, superpicturaal, super-beeldend, bedrieglijk, hypernormaal, zwak en van een concreet irrationalisme zijn.’
Om de overeenkomst tussen de fotografie en zijn schilderijen te benadrukken bracht hij soms een dikke, glanzende, laag vernis aan op zijn werken. Ze werden dan net zo glad en glimmend als een foto van tegelijk leken ze op het werk van de Nederlandse fijnschilders uit de 17e eeuw, die Dali bewonderde.


Algemeen:
Salvador Felipe Jacinto Dali I Domenech werd om kwart voor negen ’s ochtends , 11 Mei 1904 geboren, in Figueres (Spanje / Catalonië), een klein plaatsje in de heuvels, aan de voet van de Pyreneeën, zo’n 16 mijl van de Franse grens. Als zoon van een welvarend notaris, bracht hij zijn jeugd door in Figueres, en zomers in het vakantiehuisje van zijn ouders,in het vissersplaatsje Cadaques.
Toen hij volwassen was, leefde hij samen met zijn vrouw Gale, vlakbij Port Lligat.
Dali studeerde in zijn jonge jaren aan de San Fernando Academy of Arts in Madrid. Zijn talent werd voor het eerst herkend toen hij zijn eerste “one-man-show”, in Barcelona in 1925 hield. Internationaal brak Dali door, toen er drie schilderijen van hem, (waaronder de “Basket of Bread”) ten toon werden gesteld, tijdens het 3 jaarlijkse “Canergie International Exhibition” in Pittsburgh in 1928.
Het jaar daarna hield Dali zijn eerste “one-man-show” in Parijs. Hij trad tot de “Surrealisten groep” van Parijs, die geleid werd door André Breton. In dat jaar ontmoette Dali, Gala Eluard, toen zij hem samen met haar echtgenoot, Paul Eluard bezocht in Cadaques. Ze werd naast de grote liefde van Dali, ook zijn muze, manager en grootste bron van inspiratie.

Al snel werd Dali de leider van de surrealistische beweging. Zijn schilderij, Persistence of Memory (1931), is nog steeds één van de meest beroemde surrealistische werken uit de gehele wereldgeschiedenis. Maar, toen de oorlog uitbrak, kreeg de a politieke Dali, conflicten met zijn mede surrealisten, en werd uit de groep gegooid. Desondanks, stelde hij zijn werk over de gehele wereld tentoon in de surrealistische gallerie’s.

Rond 1940, switchte Dali van stijl. Deze periode is bekend geworden als de “klassieke” periode van Dali, waarin hij zijn gedachten over de wetenschap en het geloof kon uiten.


Dali en Gale vluchtte vanuit Europa gedurende de Tweede Wereldoorlog. Ze verbleven van 1940 tot 1948 in de Verenigde Staten. Dat waren erg belangrijke jaren voor de artiest Dali. Het “Museum of Modern Art” in New York gaf Dali in 1941 zijn eerste echt grote tentoonstelling, alleen over zijn werk. Ook gaven zij in 1942 een autobiografie van Dali uit: “The Secret Life of Salvador Dali”.

Toen Dali van het surrealisme naar zijn klassieke periode ging, begon hij aan zijn serie van 18 grote schilderijen, waarvan de meeste een wetenschappelijke, historische of religieus thema hadden. De meest bekende van deze werken zijn:

- The Hallucinogenic Toreador (voorkant van onze menukaart),

- The Discovery of America by Christopher Columbus en

- The Sacrament of the Last Supper .

In 1974 opende Dali het Teatro Museo Dali in Figueres, Spanje. Dit werd rond 1980 gevolgd door musea in parijs en Londen. Na de dood van Gala, in 1982, begon Dali z’n gezondheid slechter te worden. Twee jaar later werd er een pace-maker geimplanteerd, en verbleef Dali eenzaam en alleen in zijn appartement tegenover het Teatro Museo.
Hij overleed op 23 januari 1989 , in Figueres, ten gevolge van hartfalen met ademhalings complicaties.

Droom, veroorzaakt door de vlucht van een bij rond een granaatappel, een seconde voor het ontwaken, 1944.
51 x 40,5 cm
Madrid, Museo Thyssen-Bornemisza

Beeldaspecten:
Er is gewerkt met olieverf op linnen.
Het kunstwerk is heel erg ruimtelijk, je kunt dieper in het schilderij kijken.
Voor is veel te zien, maar achter ook.
Er is ook veel overlapping in het schilderij. Zoals de granaatappel waar een vis uit komt en uit de mond van die vis komt weer een leeuw en die leeuw schiet weer op een blote vrouw die op een stuk rots ligt. Zo overlapt het elkaar. Er is ook soms gebruik gemaakt van schaduwen. Zo hebben de granaatappelen een schaduw, de liggend zwevende vrouw en de olifant die zich hoog in de lucht bevindt.
Door gebruik te maken van lichte en donkere kleuren krijg je diepte in het schilderij.

Achter in het schilderij is het licht en de zee is weer heel blauw, die steeds lichter wordt hoe meer je naar achter gaat. Hij heeft de over plekken bijgevuld met verschillende figuren. Er is wel gebruik gemaakt van bewegende effecten, want het lijkt als je naar de tijger, vis en granaatappel kijkt of het gewoon door gaat. Dat het schilderij eigenlijk zou moeten bewegen. Maar als je nou kijkt naar de vrouw die daar ligt is dat weer helemaal niet zo. Ze is geschilderd op een manier van ze blijft mooi liggen en beweegt zich niet wat er ook gebeurt. Mij valt op dat het allemaal een beetje losse onderdelen zijn, dat het niet een groot geheel is. Alles loopt door elkaar heen en is toch los van elkaar. Het ziet er erg fantasievol uit, maar dat moet haast ook wel als het schilderij over de droom gaat. Onwerkelijke dingen, je ziet ook een olifant hoog in de lucht op lange dunnen poten erg onstabiel. Op zijn rug draagt ie een soort van ijsrots. Alsof ie toch heel erg sterk is op die dunne benen. Rechs zie je ook een soort van berg staan. Als je er lang naar kijkt zie je dat licht en donker en belangrijke rol spelen. Door dat effect springen de figuren eruit. En lijken ze er los van te zijn, dat komt mooi met elkaar overeen.

Beoordeling:
Ik denk dat het werk gaat over een droom die Dali heeft gehad in zijn slaap.
Misschien heeft hij er nog dingen bij verzonnen maar dat hoeft niet perse.
Het zou kunnen zijn dat hij dit droomde en toen plotseling wakker werd en zijn droom op hield. Dat zou wel het ophouden van de actie kunnen verklaren.
Ik persoonlijk vind het een mooi schilderij waar je een tijdje naar kunt kijken.
De onwerkelijke gebeurtenissen maken het interessant en spannend, waarom droomt iemand nou over dit en niet over koetjes en kalfjes. Daarom zijn dromen zo apart, er komen meestal de raarste onwaarschijnlijkste dingen in voor.
Ik bewonder de manier waarop Dali schildert erg, ik vind het erg knap hoe hij zoiets op doek krijgt. Als ik veel schilderijen van hem bekijk herken ik telkens weer dezelfde manier van schilderen. Het is elke keer weer heel verrassend wat hij maakt, hij maakt van 2delen soms 1 geheel. Daardoor wordt het heel apart en onwerkelijk.

I dream
and when I dream
I dream of Marlon Brando
in a powder blue tutu
twirling
contorting

about on clumsy hooves
spouting nonsensical blurbs
from what I presume to be
some opening
hidden behind
endless mounds
of fattened face.
What a sad old man,
I say
and when I wake
I wake to see
Brando’s
Naked
Scrotum
Dangling
Right above me.

Recensie:

Salvador Dali

Inleiding.

Gek, briljant, shockerend, maar boven alles Catalaan in hart en nieren. Voor Dali was Catalonië het middelpunt van het universum. Geboren in 1904, toen de Spaanse streek een enorme bloeiperiode doormaakte, ontbrak het hem aan niks. Zijn vader was een respectabele notaris en de familie leidde een rijk leven in het dorp Figueras. Dali was trots Catalaan te zijn en leefde en schilderde daar ook naar. Vooral de rijke Catalaanse keuken is in bijna al zijn werk terug te vinden. "Ik weet wat ik eet, ik weet niet wat ik doe." Dali symbolisereerde het gevoel in zijn werk met zijn culinaire inborst.
Drie jaar voor zijn geboorte stierf zijn broer, eveneens Salvador genaamd, op zevenjarige leeftijd aan een hersenvliesontstekking. Zelf zegt Dali door deze gebeurtenis opgegroeid te zijn als een verwend kind.


In 1917 kreeg Salvador voor het eerst officieel les. Professor Juan Nunez nam hem op de Escuela Municipa de Grabado onder zijn hoede. Een jaar later exposeerde hij op 14-jarige leeftijd al een aantal werken in een theater in zijn geboorteplaats Figueras en het was niet meer dan logisch, ook al voelde zijn vader er weinig voor, dat hij naar de kunstacademie in Madrid zou gaan. Lang hield hij het daar niet uit. Dali vond het niveau van de professoren maar bedroefend. Na twee jaar werd hij van de academie afgetrapt, omdat hij had geprobeerd mede-studenten voor zich te winnen in zijn protest tegen de aanstelling van een middelmatige professor. De academie had hem trouwens toch weinig meer te bieden. Zijn werken uit die tijd spraken toen al tot de verbeelding en Salvador Dali gaat dan ook zijn eigen weg.

Een uitspraak van Dali.

Salvador Dali: "Het feit, dat ikzelf tijdens het schilderen mijn eigen beelden niet versta, betekent niet, dat die beelden geen betekenis zouden hebben; integendeel, hun betekenis is zo diep, verscheiden, samenhangend en onwillekeurig, dat ze zich aan een eenvoudige logische ontleding onttrekt. Om mijn beelden in de taal van het dagelijkse leven te kunnen beschrijven en verklaren, is het nodig, ze aan een bijzondere analyse te onderwerpen, en dat met de strengst objectieve, wetenschappelijke ernst, die mogelijk is. Alle verklaringen ontstaan aldus achteraf, aangezien het beeld als gegeven reeds bestaat."

Wie was Dali?

De weke uurwerken, zo wordt dit surrealistisch meesterwerk (zie plaatje onderaan de bladzijde) van Salvador Dali (1904-1989) ook wel eens genoemd. Dali maakte eerst deel uit van de Parijse surrealisten, maar begon midden jaren dertig aan zijn Amerikaanse carrière. Zijn ster rees met elk extravagant optreden op wilde feestjes, vaak omringd door vrouwelijk schoon. De uitbundig besnorde Spanjaard maakte niet enkel schilderijen en beelden, maar ook films (hij heeft ooit voor Disney gewerkt, maar daar kwam niet veel van in huis), decors voor balletten en hij schreef gedichten, essays en boeken. De weke uurwerken werden zijn stokpaardje en hij zou ze ook afbeelden in zijn decorontwerpen.
Salvador Dali wordt in 1904 geboren in het Catalaanse Figueras. Als kind komt hij al heel gauw in contact met moderne schilderijen en in 1917 houdt hij zelf al een expositie bij de familie Dali thuis. In het begin van de jaren twintig gaat hij aan de academie van San Fernando waar hij Lorca en Buñuel kennen, met wie hij later het script zal schrijven van Un Chien Andalou. Maar lang duurde zijn studie niet, want wegens het aanzetten van een studentenrebellie tegen zijn professoren wordt hij weggestuurd.
Zijn leven kent een ingrijpende ommekeer als in '29 zijn eeuwige muze en vrouw Gala ontmoet. Het surrealisme vond zijn inspiratie in de psychoanalyse van Sigmund Freud. Dali zei ook dat hij een fotograaf was van dromen. Zijn De weke uurwerken symbool voor het verlopen van de tijd, waarmee het geheugen langzaam verdwijnt richting de mysterieuze einder? Zeker is wel dat hij de bergen van zijn geliefde Catalonië gebruikte als achtergrond.

Het surrealisme.
Surrealisme, stroming in de literatuur en beeldende kunsten, ontstaan in de eerste jaren van de 20ste eeuw. De surrealisten begonnen op grondige en systematische wijze de nog onontgonnen gebieden van de menselijke geest te ontdekken: het onderbewuste, de droom, de hallucinatie en ongewone psychische toestanden moesten de bronnen worden voor een nieuwe creatieve verbeeldingskracht. In 1924 publiceerde André Breton zijn eerste surrealistisch manifest, waarin hij het programma van de groep als volgt formuleerde: 'Ik geloof in de toekomstige oplossing van deze beide uiterlijk zo tegenstrijdig schijnende toestanden - droom en werkelijkheid - in een soort van absolute werkelijkheid: van surrealiteit'.
1. Letterkunde

In de letterkunde voerden Breton en Soupault het zogenaamde automatisme in, waardoor de dichter zijn ervaringswereld zo ongecontroleerd mogelijk weergeeft (Les champs magnétiques, 1920; Breton en Soupault). Tot de surrealistische schrijversgroep behoorden voorts o.a. Aragon, Artaud, Crevel, Éluard, Leiris, Péret en Prévert. Aan de eenheid van de groep kwam een einde toen Breton (de paus van het surrealisme) in 1925 een politiek - communistisch - engagement eiste, waaraan o.a. Soupault niet wilde voldoen. In 1927 werd Breton uit de beweging gestoten.
2. Beeldende kunst
In de beeldende kunst is het surrealisme niet weg te denken. Aan de eerste surrealistische tentoonstelling in Parijs (1925) namen deel Picasso, De Chirico, Klee, Max Ernst, Masson, Man Ray, Arp, Miró en Pierre Roy. Een van de hoofdfiguren was Tanguy, iets later Salvador Dalí (die met Buñuel de eerste surrealistische meesterwerken op filmgebied maakte). De oorlog deed de surrealistische beweging in Frankrijk uiteengaan, maar de invloed ervan is diepgaand geweest, met name in de Verenigde Staten; ook in het nieuwe realisme uit de jaren zestig is duidelijk de invloed van de surrealistische vorm- en ideeënwereld aanwijsbaar. Het surrealisme heeft in België twee van zijn grootste vertegenwoordigers gevonden: André Delvaux

Gala Diakonoff.

"Haar lichaam zag er nog uit als dat van een kind. Haar schouderbladen en lendespieren bezaten een jongensachtige, onverwacht atletische spanning. Haar schoot was echter buitengewoon vrouwelijk en opvallend en vormde een oneindig tere verbinding tussen de eigenzinnige, energieke en trotse magerheid van haar romp en haar sierlijke zitvlak, dat tegen haar overdreven slanke taille afstak en daardoor nog veel begerenswaardig werd." Deze passage uit Secret Life schets de eerste ontmoeting met zijn vrouw Gala.

Verscheurd vrouwenlichaam
In 'Het duistere spel' (of rampzalige spel) schildert hij de angst en onzekere gevoelens, die de prille verliefdheid op Gala met zich meebracht, van zich af. Een andere these is dat Dali het schilderij heeft gemaakt om toenadering te zoeken tot Gala. Op het schilderij staan afbeeldingen van besmeurde onderbroeken en een in stukken verscheurde vrouwenlichaam dat zich overgeeft aan mannelijkheidsdromen. 'De grote masturbator' en 'De aanpassing der begeerte' zijn andere voorbeelden, waarin Dali's zijn liefdesgevoelens uit.
Later als de twee al langer bij elkaar zijn, schildert hij nog 'De onzichtbare pijp, fijn en medium.' Een schilderij waarop we Gala van achteren zien terwijl ze wegloopt en waarop een man een voorhoofd heeft in de vorm van een penis die rust op een op een soort kruk.