Paragraaf 1.2 - Zuivere stoffen en mengsels

Zuivere Stoffen

• Een zuivere stof bestaat uit slechts één type element (vb: H) of verbinding (vb: HNO3).
• Zuivere stoffen hebben een smeltpunt en kookpunt.
• Tijdens het smelten of koken blijft de temperatuur van een zuivere stof hetzelfde.

Mengsels

• Een mengsel bestaat uit twee of meer stoffen.
• Mensels hebben een melttraject en kooktraject.
• De temperatuur loopt tijdens het smelten of koken langzaam op.

Verschillende soorten mengsels:

Oplossing: 

Suspensie:

Emulsie:

• Tot aan de bouwstenen gemengd

• Lost niet goed op (er ontstaan korreltjes)

• Ontmengt snel (er ontstaan twee lagen)

• Helder en doorzichtig

• Troebel en ondoorzichtig

• Troebel en ondoorzichtig

• Vloeistof + vloeistof of vaste stof + vloeistof

• Vaste stof + vloeistof

• Vloeistof + vloeistof

Termen:

Emulgator: Zorgt ervoor dat een emulsie niet ontmengt.

Hydrofiel: Een stof die goed op redelijk mengt met water

Hydrofoob: Een stof die slecht of niet mengt met water.

Paragraaf 1.3 - Scheidingsmethoden

Filteren

• Gebaseerd op het verschil in deeltjesgrootte
• Gebruikt om een vaste stof uit een suspensie halen

Bezinken

• Gebaseerd op het verschil in dichtheid
• Gebruikt bij suspensies en emulsies
  • Suspensie: de vaste stof zinkt naar de bodem
  • Emulsie: er ontstaat na enige tijd een tweelagensysteem (de stof met de grootste dichtheid zit onderop)

Indampen

• Gebaseerd op het verschil in kookpunt
• Gebruikt bij oplossingen
• Voorbeeld: Suiker uit suikerwater halen, het water verdampt en de suiker blijft over

Destillatie

• Gebaseerd op het verschil in kookpunt
• Gebruikt bij een mengsel van twee of meer vloeistoffen
• De kookpunten van de vloeistoffen moeten ver genoeg uit elkaar liggen
• Destillatie verschilt van indampen doordat het is gericht op het scheiden van twee vloeistoffen. Indampen is daarentegen gericht op het scheiden van een vaste stof en een vloeistof.
• Voorbeeld: Alcohol uit rode wijn halen, één van de vloeistoffen verdampt (en wordt opgevangen) en de ander blijft over

Extractie

• Gebaseerd op het verschil in oplosbaarheid
• Gebruikt bij een mengsel van twee of meer vaste stoffen
• Voorbeeld: Olie uit pinda’s halen

Adsorptie

• Gebaseerd op het verschil in absorptievermogen
• Gebruikt om opgeloste kleur-, geur- en smaakstoffen te scheiden
• Adsorptie: Wanneer een vaste stof moleculen in zijn structuur opneemt. Er wordt hiervoor vaak actieve koolstof gebruikt (heeft een groot oppervlak)
• Voorbeeld: Spiritus ontkleuren

Chromatografie

• Gebaseerd op het verschil in absorptievermogen en oplosbaarheid
• Gebruikt om een kleine hoeveelheid mengsel van opgeloste (kleur)stoffen van elkaar te scheiden
• Voorbeeld: Kleurstoffen van elkaar scheiden

Termen:

Filtraat: De heldere vloeistof die na het filteren door het filter heen is gelopen.

Residu: Vaste stof, het deel van een mengsel dat niet verdampt.

Destillaat: De vloeistof die opgevangen wordt bij het destilleren

Rf-waarde: De afstand van de start tot centrum van de vlek in een chromatogram ÷ de afstand van de start tot het eind van het papier. 

Paragraaf 1.4 - Chemische reacties

Endotherm

Tijdens een endotherm process wordt er energie uit de omgeving ontnomen. Er is een constante toevoer van energie nodig.

Exotherm

Tijdens een exotherm process gaat er energie naar de omgeving.

Kenmerken chemische reactie

• Een chemische reactie kun je herkennen aan het veranderen van stofeigenschappen. Tijdens een chemische reactie veranderen de beginstoffen in reactieproducten.
• Voor elke chemische reactie geldt de wet van massabehoud.
• Stoffen reageren en ontstaan in een vaste massaverhouding.
• Een chemische reactie verloopt pas als de temperatuur even hoog als, of hoger is dan de reactietemperatuur.
• Bij elke chemische reactie treedt een energie-effect op.

Termen:

Reactietemperatuur: De minimale temperatuur die nodig is om een reactie te laten verlopen.

Energie effect: Kan optreden bij chemische reacties, maar ook bij faseveranderingen en het oplossen van veel stoffen in water.

Activeringsenergie: De energie die die nodig is om een reactie op gang te brengen.