onderwerp | pvtt | pvvt |
ik | stam | stam + de/te |
je/jij achter pv | stam | stam + de/te |
je/jij voor pv | stam +t | stam + de/te |
rest | stam +t | stam + de/te |
meervoud | hele ww | stam + den/ten |
Persoonsvorm
- Sterk werkwoord (verandert van klank) --> Zo simpel mogelijk;
- Zwak werkwoord (verandert niet van klank) --> staat medeklinker in XTC-KOFFIESHOP, dan: +te(n) in verleden tijd;
- Bij klinker altijd +de(n).
Voltooid deelwoord
- Wordt gebruikt als een handeling is afgerond;
- Staat altijd bij de hulpwerkwoorden zijn/worden/hebben.
Onvoltooid deelwoord
- Wordt gebruikt als een handeling nog niet is afgerond;
- Heeft een vaste vorm --> hele werkwoord + d(e).
Gebiedende wijs
- Is een opdracht of bevel;
- Vaak staat er geen onderwerp bij in de zin.
Infinitief
- Hele werkwoord;
- Zin verandert van tijd --> persoonsvorm verandert en het infinitief niet;
- Achter 'te' komt altijd een infinitief.
Bijvoeglijk naamwoord
- Afgeleid van een werkwoord;
- Zo kort mogelijk, behalve bij uitspraakproblemen;
- Als Voltooid deelwoord op -en, dan bijvoegelijk naamwoord ook op -en.
Punt
- Eind van een zin;
- Bij afkortingen;
- Afkortingen die als woorden worden uitgesproken zonder punt;
- Maten en gewichten zonder punt.
Komma
- Tussen de onderdelen van opsommingen, maar niet voor -en;
- Tussen twee persoonsvormen;
- Voor of na een aanspreking of tussenwerpsel;
- Voor en na een bijstelling;
- Voor een voegwoord waarmee de bijzin begint.
Puntkomma
- Tussen de zinnen die sterk samenhangen;
- Tussen delen van opsommingen, zeker als het om zinnen gaat.
Dubbele punt
- Om een opsomming aan te kondigen;
- Om de directe rede aan te kondigen;
- Om een verklaring af te leggen.
Aanhalingtekens
- Bij een citaat;
- Bij een directe rede;
- Om aan te geven dat een woord een andere betekenis heeft dan normaal;
- Als je het woord zelf bedoelt en niet de betekenis.
Vraagteken
- Aan het eind van een letterlijk gestelde vraag.
Uitroepteken
- Aan het eind van een zin met een bevel of uitroep.
Haakjes
- Informatie die je geeft als toelichting, uitleg of voorbeeld;
- Kun je beter zo min mogelijk gebruiken.
Beletselteken
- Aan het eind van een zin die niet af is; de puntjes sugeren iets;
- Om onvolledige citatien aan te duiden, zet er dan haakjes om: (…).
Hoofdletter
- Bij persoonsnamen;
- Bij namen van verenigingen, instellingen, bedrijven en diensten;
- Bij aardrijkskundige namen, namen van historische gebeurtenissen, straten, hemellichamen, gebouwen, feestdagen en bij titels van boeken en films.
Kleine letter:
- Soorten;
- Historische periodes;
- Afleidingen van feestdagen;
- Maanden;
- Dagen;
- Seizoenen;
- Windstreken;
- Religies en afleidingen hiervan.
Meervoud op -s
- Schrijf de -s aan een woord vast als de uitspraak correct blijft;
- Schrijf om uitspraakproblemen te voorkomen '‘s';
- Bij afkortingen;
- In woorden die eindigen op a, i, o, u en y;
- Uitzonderingen: etuis, cadeaus, diskjockeys, playboys, displays.
Meervoud op -en
- Schrijf -en aan het woord vast;
- Let op:
- Klinkerweglating;
- Medeklinkerverandering;
- Medeklinkerverdubbeling;
- Als een woord eindigt op een onbeklemtoonde -ik, -es of -et, verdubbelt de laatste medeklinker niet: monniken, bangeriken, luiwammesen, lemmeten;
- Klemtoon op -ie --> Meervoud met -ën;
- Klemtoon niet op -ie --> Meervoud met -n en trema op de -e die er al staat.
Meervoud op -s of -en
- Woorden die eindigen op -ee;
- Meervoud op -s: Gewoon de -s eraan plakken;
- Meervoud op -en: trema op de -e van de uitgang -en.
Meervoud op -s en -en:
- Er zijn heel wat woorden met twee meervouden, met -s en met -en.
Vreemde meervouden
- Oorspronkelijke Latijnse woorden hebben soms twee meervoudsvormen:
- Dosis à doses of dosissen;
- Museum à musea of museums, maar geen musea’s;
- Datum à Data of datums, maar geen data’s.
Tussen-s
- Als je hem hoort;
- Tweede deel van de samenstelling begint met een s-klank --> vervangen door vergelijkbaar woord;
- Soms zijn ook twee manieren goed.
Tussen-e of tussen-(e)n
- Tussen -en als het eerste woord een zelfstandig naamwoord is dat alleen meervoud op -en heeft;
- Geen tussen -en maar zo nodig -e:
- Het eerste deel heeft alleen maar een meervoud op -s;
- Het eerste deel heeft twee meervouden, op -s en op -en;
- Het eerste deel heeft geen meervoud;
- Het eerste deel verwijst naar een uniek exemplaar;
- Het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord;
- Het eerst deel is geen zelfstandig naamwoord;
- Het woord wordt niet meer als een samenstelling gezien.
Verkleinwoorden
- Maak verkleinwoorden door -je, -kje, -pje, -tje of -etje achter het zelfstandig naamwoord te zette;
- Korte klanken worden in het verkleinwoord soms lang;
- Let op bij woorden die op een klinker eindigen;
- Afkortingen krijgen een apostrof.
Aan elkaar of los
- Samenstelling van twee of drie woorden;
- Getallen tot duizend en samenstellingen met honderd en duizend;
- Voornaamwoordelijke bijwoorden; die bestaan uit er, hier, daar, waar + een voorzetsel;
- De regel geldt niet voor voorzetsels die deel uitmaken van een samengesteld werkwoord of bij een zelfstandig naamwoord horen.
Koppelteken
- Om uitspraakproblemen te voorkomen;
- In de naam van getrouwde vrouwen;
- In woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, collega-, ex-, interim-, niet-, non- en oud-;
- Voor een hoofdletter;
- In combinaties van titels en beroepen;
- Bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn.
- Bij letters, cijfers, andere tekens en St. of Sint/sint;
- In woorden die anders onoverzichtelijk worden.
Weglatingsteken
- Zet een streepje op de plek waar een deel van een woord is weggelaten;
- Je mag een woorddeel alleen als het in het andere woord dezelfde betekenis heeft.
Afbreekstreepje
- Breek samenstellingen bij voorkeur af tussen de delen;
- Breek af tussen het grondwoord en een voor- of achtervoegsel;
- Breek bij één alleenstaande medeklinker af vóór die medeklinker;
- Breek bij twee tussenmedeklinkers af tussen die twee medeklinkers;
- Breek bij drie of meer tussenmedeklinkers zo af dat er geen combinaties van Nederlandse woorden voorkomen;
- Breek zo af dat er geen uitspraakproblemen ontstaan;
- Als je een woord afbreekt voor een trema, dan verdwijnt de trema.
Trema
- Plaats het trema altijd op de eerste letter van de volgende lettergreep;
- Let op bij -eum, -iing, -cien en -ieus;
- Let op bij bea-, gea-, beo- en geo-.
Apostrof
- Op plaats van een weggelaten letter;
- Op plaats van een weggelaten bezits-s;
- Om uitspraakproblemen bij het meervoud en bezitsaanduidingen te voorkomen;
- In afleidingen van letter- en cijferwoorden;
- Bij verkleinwoorden op -y.
Accenten
- Accenttekens komen vooral voor op de letter 'e';
- Slechts in enkele woorden komen ze ook voor op andere letters;
- Om de klemtoon aan te geven wordt het accent aigu (‘) gebruikt. Als een klinker of tweeklank met twee of meer letters geschreven wordt, krijgen de eerste twee een klemtoonteken;
- De cedille onder aan de c (ç) zorgt ervoor dat de c als s klinkt wanneer die voor een a, o of u staat.
Cijfers
- Bij getallen boven de twintig, uitgezonderd de ronde getallen;
- Voor maten, gewichten, bedragen, data, adressen en rekeningnummers;
- Let op: Schrijf breuken los, behalve in een samenstelling.
Letters
- Voor getallen tot en met twintig en voor tientallen;
- Voor getallen als honderd, duizend, miljoen, miljard en biljard.
Woorden als sommige, vele, enkele, beide en andere schrijf je met een -e als:
- Ze bijvoegelijk gebruikt worden;
- Als ze betrekking hebben op zaken of dieren.
Woorden als sommige, vele, enkele, beide en andere schrijf je met een -en als:
- Ze zelfstandig worden gebruikt en betrekking hebben op personen.
abonnees | caissière | financieel | kopiëren | professor | weliswaar |
accommodatie | chagrijnig | financiële | legitimatie | puberteit | yoghurt |
achttien | cheque | financiën | liniaal | publicatie | |
acuut | comité | geenszins | litteken | pyjama | |
adellijk | commissaris | gefascineerd | luxueze | racisme | |
adolescent | consequent | gerechtelijk | manoeuvreren | recensie | |
agressie | daarentegen | gewelddadig | millimeter | rechterlijk | |
alinea | debacle | gezamenlijk | namelijk | reëel | |
alleszins | decennium | hardnekkig | niettemin | reële | |
allochtoon | dichtstbijzijnde | hartstikke | nochtans | represailles | |
althans | discipline | hiërarchie | onmiddellijk | sowieso | |
apparaat | diskette | hopelijk | onverbiddelijk | staatsieportet | |
baby’tje | eigenlijk | hygiënisch | opticien | toentertijd | |
barbecueën | eczeem | identiteit | oeuvre | toernooi | |
baseren | excuus | illusie | parallelen | tournee | |
begrafenis | enigszins | insect | penicilline | twijfelen | |
begroeiing | enthousiast | interessant | per se | uittreksel | |
burgemeester | enquête | interview | practicum | vacuüm | |
burgerlijk | faillissement | juffrouw | procedé | wederrechtelijk | |
carrière | fascisme | klerezooi | product | weifelen |
REACTIES
Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
batsbal
batsbal
ja dit is top, dankje
4 maanden geleden
Antwoorden