nederlands

Anne Franks verhaal is niet veranderd, de manier waarop het verteld moet  worden wel 

Naar: Trouw, 22 november 2018, Harriët Salm 

Zonder op enig moment de deuren helemaal te sluiten, is het Anne Frank Huis de afgelopen  twee jaar verbouwd. De voorzieningen zijn gemoderniseerd, maar belangrijker: het verhaal over  het achterhuis wordt anders verteld. 

Een lawaaiige groep middelbare scholieren dringt bij de gloednieuwe garderobe om hun jas af te  geven en rukt op naar de plek waar de toestellen voor de audiotour worden verdeeld. Die individuele  apparaatjes lijken te kalmeren, het geduw en getrek stopt. 

“Die audiotour is nieuw, gratis en essentieel voor de wijze waarop wij nu het verhaal vertellen”,  zegt Tom Brink, hoofd publicaties en presentaties van de Anne Frank Stichting, die de museale  vernieuwing leidde, even later uit. 

Het werkt anders dan in de meeste musea, waar een audiotour vaak per object uitleg geeft. Hier  is voor een doorlopend verhaal gekozen, over het lot van de Joodse familie Frank en de vier andere  onderduikers met wie zij tussen 1942 en 1944 in het achterhuis opgesloten zaten. Brink: “Zo’n  audiotour geeft de mogelijkheid om heel dicht op het persoonlijke verhaal te gaan zitten. Dat is heel  anders dan bij een panelententoonstelling, waar je de informatie ergens op muren kwijt moet.” 

Het belangrijkste besluit 

Dat beïnvloedt de sfeer. Terwijl een ieder luistert naar zijn apparaatje is het verder vrij stil in het  museum. Ook geluid bij getoonde video’s hoor je alleen via het toestel. De tour is in negen talen  beschikbaar. Brink: “Alleen nog maar luisteren en kijken, dat is de bedoeling.” 

Die luisteraar krijgt meer inhoud voorgeschoteld dan in de oude opstelling en ook dat is opzet, vervolgt hij. In de oude situatie werd in elke ruimte verteld wat zich daar precies afspeelde tijdens de oorlog. “Wat de functie van die ruimte was, wie er werkte of wie er ondergedoken zat. Maar het gebouw is niet chronologisch en dus sprong je een beetje door het verhaal heen. Onze grote wens was om meer duidelijkheid te brengen.” Achteraf klinkt het logisch: doe het dan chronologisch. “Toch  is dat het belangrijkste besluit dat we genomen hebben, want het veranderde de hele opzet van het  museum. We kijken dus nu chronologisch, via het persoonlijke verhaal van de familie Frank, naar de  grotere buitenwereld.” 

De audiotour begint in 1933 als de familie Frank verhuist van Frankfurt naar Amsterdam.  Geregeld wordt uit het dagboek geciteerd, in 1940 schrijft Anne: ‘Na mei 1940 ging het bergaf met de  goede tijden: eerst de oorlog, dan de capitulatie en de inmars der Duitsers en de ellende voor ons  Joden begon.’ Zo volgt meer uitleg over de Jodenvervolging in de vertrekken van het voorhuis, het  deel van het zeventiende-eeuwse grachtenpand dat tijdens de onderduikperiode gewoon in gebruik  bleef. Hier was het bedrijf in geleermiddel Opekta van vader Otto Frank gevestigd. De inrichting is  sober. Reus-Deelder: “Het museum is vrij leeg gehouden, inderdaad. Expres, dat staat symbool voor  het verdwijnen van de Joden uit Amsterdam, onder wie de familie Frank.” 

Brink: “In het voorhuis hebben we nu ook de gordijnen open, waar ze vroeger dicht waren. Ook  dat verandert de sfeer. Het is authentieker. En wij denken dat bezoekers zich zo beter realiseren hoe  dicht ze op de stad zaten, waar het gevaar was. Er zat niet meer dan een raam tussen.” 

Hier hangt ook de stippenkaart van Amsterdam, gemaakt in het voorjaar van 1941. Elke stip op de  kaart staat voor tien Joden, het gaf de Duitsers inzicht in waar de Joden woonden. Sommige wijken 

KERN Nederlands voor havo/vwo, leerjaar 2 | Leesvaardigheid | Oefenblad 

zijn bijna zwart. Ernaast portretten van de acht onderduikers. De familie Frank woonde toen nog in  de Amsterdamse Rivierenbuurt. 

To-dolijst 

Die uitleg over de historie van de uitsluiting van de Joden moet tegenwoordig wel gegeven  worden, stellen Brink en Reus-Deelder. Want de bezoeker van het Anne Frank Huis verandert.  Onderzoek toont aan dat zij Anne Frank wel kennen en van haar dagboek afweten. Maar hoe het nu  precies zat met de Jodenvervolging in Amsterdam en waar die uiteindelijk toe geleid heeft? Brink:  “Wij vinden de kennis daarover bij veel van onze bezoekers niet groot genoeg en dus hebben wij die  kennis toegevoegd.” 

Het Anne Frank Huis staat op het to-dolijstje van de gemiddelde toerist, maar dat betekent niet  dat die veel kennis heeft van de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging, beaamt Reus-Deelder.  Daarbij is de toerist ook veranderd. “De toeristen komen tegenwoordig van over de hele wereld. Ze  kijken soms met een heel ander perspectief naar de Tweede Wereldoorlog. In Azië betekende die  iets anders dan in Europa. Over de Jodenvervolging hebben zij vaak weinig parate kennis.”