Formuleren

Cursus Formuleren


1.1 Onjuiste herhaling:
Als een voorzetsel ten onrechte twee keer wordt gebruikt, is dat een onjuiste herhaling
Voorbeeld:
Op zo’n partij als het Vlaams Belang zou een mensenrechtenactivist niet op moeten stemmen.

1.2 Tautologie:
Als hetzelfde twee keer wordt gezegd met verschillende woorden van dezelfde woordsoort (synoniemen).
Voorbeeld:
Ik lees graag boeken over de toekomst van de samenleving, zoals bijvoorbeeld ‘1984’ van George Orwell en ‘Brave new world’ van Aldous Huxley

1.3 Pleonasme:
Als een deel van de betekenis van een woord of een woordgroep, nog eens door een ander woord uitgedrukt wordt. (meestal van een andere woordsoort).
Voorbeelden:
De aanwezige toeschouwers kregen van de organisatie allemaal een aandenken.
Ik heb toestemming van de docent scheikunde om dit gevaarlijke proefje te mogen uitvoeren.
De export van textiel naar het buitenland is dit jaar met twintig procent gegroeid.

1.4 Contaminatie
Als twee woorden of uitdrukkingen worden verward en ten onrechte worden vermengd.
Voorbeelden:
Overnieuw, uitprinten, nachecken
Als moeder zijnde besteed ik veel tijd aan de opvoeding van de kinderen.
De Arena behoort tot een van de mooiste stadions in Nederland.
Die cd-speler is prachtig, maar die kost toch echt veel te duur.

1.5 Dubbele ontkenning
In zinnen met een werkwoord dat al een ‘ontkennend’ karakter heeft (voorkomen, verbieden, enz.) wordt soms ten onrechte een tweede ontkenning toegevoegd
Voorbeeld:
De examenkandidaten deden veel moeite om te voorkomen dat er in hun profielwerkstuk geen spelfouten zouden staan.

2.1 Onjuist verwijswoord
antecedent pers.vnw bez.vnw aanw.vnw betr.vnw
m. de-woord hij, hem zijn, z’n deze, die die
v. de-woord zij, ze (bij niet-personen ze!) haar, d’r deze, die die
het-woord (o.) het zijn, z’n dit, dat dat
mv. zelfs. nw o: zij,ze; lv: hen; na voorzetsel: hen; mv: hun hun deze, die die

Hij, zij (ze) of het; hem of haar; zijn of haar:
Mannelijk woord = hij, hem, zijn
Vrouwelijk woord = zij, ze, haar
Onzijdig woord = het, zijn
Landen, steden, clubs = het, zijn
Verkleinwoord = het, zijn

Die of dat; deze of dit:
De-woord = die, deze
Het-woord = dat, dit

Hen of hun:
Lijdend voorwerp = hen
Voorzetsel = hen
Meewerkend voorwerp = hun

Dat of wat:
Het-woord = dat
Onbep. vnw. = wat
Vb: Iets wat je zelf niet kunt, moet je door een ander laten doen.
Overtreffende trap = wat
Vb. Het mooiste wat ik ooit heb gezien, is de scheve toren van Pisa.
Een hele zin = wat
Vb. Het sneeuwt in het westen, wat voor veel vertragingen zorgt bij de NS.

Wie of waar:
Personen = wie
Zaken = waar

2.2 Onduidelijk verwijzen
Soms wijst een verwijswoord terug naar iets wat helemaal niet in de tekst staat. Het heeft dan geen antecedent.
Voorbeeld:
Natuurlijk is natuurbescherming blij met wildviaducten, omdat ze dan gemakkelijk van de ene kant van de snelweg naar de andere kunnen komen.
“Ze” slaat op “het wild”, en dat staat niet in de tekst!

In andere gevallen is er meer dan één antecedent mogelijk: dan is het onduidelijk wat het juiste antecedent is.
Voorbeeld:
Karianne zei tegen Daniëlle dat ze haar blonde haren voor de presentatie bruin moest laten verven, omdat dat intelligenter stond.
Je weet niet of Karianne of Daniëlle haar haar bruin moet verven!

3 Incongruentie
Incongruentie ontstaat vaak:
- Als het onderwerp meervoudig lijkt, maar enkelvoudig is
Vb. de jeugd in grote steden hebben een schrijvend gebrek aan hangplekken.
- Als persoonsvorm en het onderwerp ver uit elkaar staan
Vb. Eneco verwacht dat het gebruik van gas de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zullen toenemen.
- Als een meew. voorwerp ten onrechte voor het onderwerp wordt aangezien
Vb. Mensen die belangstelling hebben voor de functie (mv) worden verzocht hun sollicitaties te richten aan het dagelijks bestuur (o).

4 Dat/als-constructie
Een bijzin van voorwaarde begint vaak met als en wanneer. Als de bijzin niet achteraan de zin staat, ontstaat er een dat/als-constructie. Vermijd die door ‘volgens mij’ te gebruiken i.p.v. ‘ik denk’ of ‘ik vind’.
Voorbeeld:
Niet Daarom vind ik dat als films schokkende beelden bevatten, ze niet voor tien uur ’s avonds uitgezonden moeten worden.
Wel Daarom vind ik dat films niet voor tien uur ’s avonds moeten worden uitgezonden, als ze schokkende beelden bevatten.

5 Foutieve samentrekking (Samentrekking = weglating)
Het komt voor:
- bij woorddelen: voor- en nadelen
- Bij woorden: korte (…) en lange broeken
- Bij zinsdelen: Jan koopt een cd en Piet (…) een mp3-speler

Je mag alleen samentrekken wanneer:
- De betekenis hetzelfde is = (voeren/oorlog voeren)
- De vorm hetzelfde is = (enkelvoud/meervoud)
- De grammaticale functie hetzelfde is = (ow/lv/mv)

Wanneer aan één van deze drie voorwaarden niet voldaan wordt, is de samentrekking fout!

6 Foutieve beknopte bijzin
Van een bijw. bijzin kun je een beknopte bijzin maken:
Bw. bijzin = [Omdat hij (O) er ging (PV) studeren], moest Joep in Amsterdam op kamers.
Beknopt = [Om er te gaan studeren] moest Joep in Amsterdam op kamers.

Er zijn 3 soorten beknopte bijzinnen:
Voltooid deelwoord [Bij het theater aangekomen] stelden we vast dat het al begonnen was.
Onvoltooid deelwoord [Fietsend op de Veluwe] zag Erin grazende herten.
Te + hele ww. [Na drie uur overlegd te hebben] zagen de werknemers af van de staking.

Je kunt een onjuiste beknopte bijzin op twee manieren verbeteren:
- Maak van de beknopte bijzin een gewone bijzin met een pv. en een o. erin.
- Zorg ervoor dat het o. van de hoofdzin hetzelfde wordt als het ‘denkbeeldige’ o. van de beknopte bijzin. (Je moet vaak wel een ww. toevoegen).

7 Losstaand zinsgedeelte
Bijw. Bijzinnen zijn zinsdeel binnen een grotere zin. Ze mogen dus niet los staan van de zin waar ze in horen. De volgende zin is dus fout:
Iedere arts zal je adviseren om in de winter niet zonder jas naar buiten gaan. Omdat je dan snel een verkoudheid oploopt.

Zo moet hij:
Iedere arts zal je adviseren om in de winter niet zonder jas naar buiten te gaan, omdat je dan snel een verkoudheid oploopt.

Samenvatting van alle fouten:
- Onjuiste herhaling vb. 2x “op”
- Tautologie vb. zoals bijvoorbeeld
- Pleonasme vb. Aanwezige bezoekers
- Contaminatie vb. Nachecken
- Dubbele ontkenning vb. Voorkomen … geen
- Onjuist verwijswoord vb. Het bedrijf … zijn
- Onduidelijk verwijzen vb. De natuurbeschermers zijn blij met wildviaducten, omdat ze dan gemakkelijk kunnen oversteken.
- Incongruentie vb. De jeugd in Amsterdam hebben…
- Dat/als-constructie vb. Daarom vindt ik dat als…
- Foutieve samentrekking vb. Voer eendjes, geen oorlog!
- Foutieve beknopte bijzin vb. Bij mijn huis aangekomen, vertrok het vliegtuig.
- Losstaand zinsgedeelte vb. Je moet niet naar buiten. Omdat…