Hoofdstuk 3: Waarnemen

Samenvatting Nectar: Hoofdstuk 3 Waarnemen

3.1 Prikkels
Prikkel = invloed uit de omgeving
Zintuig = orgaan dat een prikkel kan opvangen en omzetten in impulsen

Impuls = elektrisch signaaltje
Zenuwstelsel = zenuwen, ruggenmerg en hersenen

• Zintuig vangt prikkel op en maakt impuls
• Impuls gaat via zenuwen/ruggenmerg naar de hersenen
• Impuls komt aan in hersenen  bewustwording van prikkel  reactie
• Impuls om spier te bewegen gaat van hersenen naar zenuwen/ruggenmerg
• Impuls komt aan in spier spier beweegt

Leer ook bron 1 en 4

3.2 Ogen
Traanklier > maakt traanvocht aan tegen uitdroging en vuildeeltjes
Traanbuis > voert vocht en vuil af naar je neusholte

Je ogen liggen in je oogkassen.

De wenkbrauwen en oogleden met wimpers beschermen je ogen tegen stof en zweet.

Iris          = gekleurde gedeelte van oog; bevat spiertjes waarmee het regelt hoeveel ligt er door de pupil valt
Pupil      = opening in je iris waar het licht door gaat
Harde oogvlies = buitenste beschermlaag van je oog (oogwit)
Hoornvlies         = voorste gedeelte van harde oogvlies; doorzichtige gedeelte voor de iris
Vaatvlies          = laag met bloedvaatjes (voeren zuurstof en voedingsstoffen aan)
Netvlies           = laag met lichtgevoelige zintuigcellen die de lichtprikkels opvangt. Prikkels worden hier omgezet in impulsen. Bevat kegeltjes (kleur) en staafjes (licht-donker)
Oogzenuw         = vervoert impulsen van het netvlies naar de hersenen
Gele vlek          = plaats op het netvlies recht achter de pupil, waarmee je het beste kunt zien
Blinde vlek         = plaats waar de oogzenuw aan de oogbol vastzit. Op deze plek ontbreekt een stuk netvlies
Lens             = Zorgt door lichtbreking voor een scherp beeld op het netvlies
Glasachtig lichaam   = Doorzichtige gel waarmee de oogbol gevuld is
Oogspieren        = zes spieren per oog om de oogbol te bewegen

3.3 Horen                                                                                                                                                                                  Geluid = luchttrillingen (golven)
Aantal trillingen per seconde = Hertz
De hardheid van geluid meet je in decibels                                                                                                                                    Oor bestaat uit:

• Oorschelp                    vangt trillingen op.
• Gehoorgang                holte voor het trommelvlies.
• Trommelvlies               vangt trillingen op en geeft ze door aan de gehoorbeentjes.
• Trommelholte              holte achter het trommelvlies waar de gehoorbeentjes liggen.
• Gehoorbeentjes           trillingen gaan achtereenvolgens via hamer – aambeeld – stijgbeugel.
• Slakkenhuis                 bevat de zintuigcellen die trillingen omzetten in impulsen.
• Gehoorzenuw              geven de impulsen van het slakkenhuis door aan de hersenen.

oorschelp → gehoorgang → trommelvlies → trommelholte → gehoorbeentjes → slakkenhuis → gehoorzenuw

Gehoorbeschadiging > haartjes van zintuigcellen in slakkenhuis raken beschadigd                                                                   Buis van Eustachius:

• loopt tussen trommelholte en keelholte.
• regelt de luchtdruk in je trommelholte (en de druk op het trommelvlies)

Leer ook bron 1 en 2

3.4 Ruiken en proeven

Neusholte bevat neusslijmvlies > houdt neusholte vochtig en bevat reukzintuig.
Vier smaken: zoet, zuur, zout en bitter
Proeven = samenwerking reuk (neus) en smaak (tong)

Naast je ogen gebruik je ook je koudezintuigen, warmtezintuigen en tastzintuigen.